muslim.uz

muslim.uz

السبت, 19 أيار 2018 00:00

Бир ҳадис шарҳи

 Абу Ҳурайрадан (розияллоҳу анҳу) ривоят қилинади: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай дедилар: “Рамазон ойи кирганида жаннат эшиклари очилади, дўзах эшиклари ёпилади ва шайтонлар кишанланади” (Имом Бухорий, Имом Муслим).

 

Шарҳ:

 

Рамазонда “шайтонларнинг кишанланиши”, “жаннат эшикларининг очилиши”, “дўзах эшикларининг ёпилиши” турлича изоҳланган:

 

Қози Иёз айтади: “Бу зоҳирий маънода бўлиши эҳтимолдан узоқ эмас. Буларнинг ҳаммаси рамазон ойининг ҳурмати улуғлиги ва шайтонлар мўминларга азият етказишдан тўсилишининг аломати, ишорасидир. Шунингдек, савоб ва мағфиратнинг кўпайиши, шайтонларнинг иғволари озайиб, уларнинг кишанлангандек бўлиб қолишларига ишора, деб ҳам тушуниш мумкин”.

 

Жаннат эшиклари очилиши унга олиб борадиган ибодатларни Аллоҳ таоло бандаларига осон қилиб, савобини кўпайтириб қўйишидир. Шунингдек, дўзах эшикларининг ёпилишидан мурод ҳам уларнинг дўзахга тушишга сабаб бўладиган гуноҳлардан тўсилишидир. Шайтонларнинг кишанланиши дейилганида эса, бу ойда мўминларни йўлдан оздириш, гуноҳ ва маъсиятни чиройли кўрсатиш каби ишлардан Аллоҳ уларни ожиз қилиб қўйиши тушунилади.

 

Турбуштий айтади: “Дўзах эшиклари ёпилади” дейилганида рўзадорларнинг нафслари турли ёмонликлар киридан тозаланиши ва шаҳватларнинг синиши натижасида гуноҳга етакловчи сабаблардан қутулиши ифода этилган”.

 

Баъзи олимлар рамазонда шайтонларнинг боғланишини бундай таъвил қилишган: “Бу мукаллаф бандадан узрнинг кўтарилишига ишорадир. Унга гўё бундай дейилади: “Мана, шайтонлар ҳам кишанланди, энди улар сенга зарар етказолмайди. Ибодатларни тарк этишинг ёки ёмон ишларингда энди уларни рўкач қилолмайсан!”

 

Қуртубий ҳам ҳадисни зоҳирий маънода тушуниш кераклигини айтиб, бундай ёзади: “Агар шайтонлар кишанланса, нега рамазон ойида ҳам ёмонлик ва гуноҳлар содир этилади?” деб сўралса: “Тўғри, аммо рўзани шартлари ва одобларига риоя қилиб тутганлардан ёмонлик ва гуноҳлар содир бўлмайди. Кишанланганлар шайтонларнинг бир қисмидир, ҳаммаси эмас”, деб жавоб берамиз.

 

Ҳадисда рамазон ойи умумий тарзда ёмонликлар озайишига ишора қилинган. Бу ҳаётда кўрилган, тажрибада кузатилган ҳақиқатдир. Ёмонлик бу ойда бошқа ойлардагидан жуда камаяди. Шайтонларнинг боғланишидан ёмонлик ва гуноҳлар буткул қолмайди, деган хулоса чиқарилмайди. Чунки уларнинг содир этилишида шайтондан ташқари нафс, ёмон одатлар ва одам-шайтонларнинг ҳам ҳиссаси каттадир.

 

 

 

Манбалар асосида 

Содиқ НОСИР 

тайёрлади. 

Рўзанинг инсоният билган-билмаган, уламолар қайд этган, олимлар кашф қилган, шу билан бирга ҳануз сирлигича қолган талай жиҳатлари бор.

Аммо бир нарса шубҳасиз – рўза тутишликнинг одам жисму жонига фойдаси беқиёсдир. 

 Аввал рўзанинг мусулмон руҳиятига таъсирини кўриб чиқсак. Рўза тутган кишининг тақводорлиги ошади. Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Эй, имон келтирганлар! Сизлардан олдинги (уммат)ларга фарз қилингани каби сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди, шояд (у сабабли) тақволи бўлсангиз” (Бақара, 183), дея марҳамат қилади. Очлик ила кишиларни даволовчи табибга: «Сиз рўза туфайли топган энг катта фойда нима?» деб савол берилганда: «Аллоҳни ҳис этиш, ибодат қилишга ҳавас, қисқаси, тақводорлик», деб жавоб берди.
       Рўзанинг фойдаларидан яна бири ҳавойи нафсни жиловлашдир. Маълумки, ҳавойи нафсга кўр-кўрона эргашиш инсонни унинг қулига айлантириб қўяди. Бу эса асло яхшиликка олиб келмайди. Рўза тутган киши иштаҳаси келиб турган ҳолда егулик, ичимлик, шаҳвоний хоҳиш-истаклардан ўзини тийиши билан ҳавойи нафсини синдиради. 

 Рўзадор шайтонга қаҳр кўрсатади. Лаънати шайтон одам боласини мудом яхшиликдан қайтариб, ёмонликка ундаб туради. Инсон қинғир йўлдан юрса, шайтон алайҳилаъна хурсанд бўлади, эзгулик сари қадам босса, Аллоҳнинг амрини бажо келтирса, ҳасратда қолади.

  Рўзадорнинг қалби покланади. Рўза тутган инсон доимо Аллоҳ таоло кузатаётганини, Унинг назорати остида эканини ҳис қилиб туради. Шунинг учун ўзи ёлғиз, гувоҳларсиз қолганида ҳам рўзасини очишга журъат этмайди. Доимий равишда Аллоҳни ҳис этиб туриш киши қалбини мусаффо қилади.

  Рўза тутган кишиларнинг гуноҳлари мағфират қилинади. Рўзага оид ҳадиси шарифларда бунга кўплаб далиллар бор.

  Рўза тутган кишилар фаришталар сифати ила сифатланадилар. Маълумки, емоқ, ичмоқ ва жинсий яқинликдан тийилиб, доимо тоатда бўлиш фаришталарга хосдир.

  Рўзадорнинг сабр-бардоши ортади. Бу эса инсон учун жуда ҳам зарур фазилатдир. Ўз ихтиёри ила ўттиз кун давомида кўнгли тусаган нарсалардан  тийила олган одам шубҳасиз сабр-бардошга эга бўлади.

  Рўза раҳм-шафқат сифатини шакллантиради ва мустаҳкамлайди. Рўзадор нафси учун зарур, лаззатли нарсалардан ихтёрий равишда вақтинча маҳрум бўларкан, ноиложликдан оч-ташна, дунё лаззатларидан бебаҳра бева-бечораларни яхшироқ тушунади, уларга нисбатан раҳм-шафқати ортади.

 Рўза тутиш одам жисмига ҳам ниҳоятда ижобий таъсир кўрсатади. Бундан 1400 йил бурун мусулмонларга рўза фарз қилинганда одамлар унинг шифо хусусиятлари ҳақида илмий маълумотларга эга бўлмаганлар. Буни азоб-уқубат ва жисмга нисбатан ҳақорат деб ҳисоблаган жоҳиллар ҳам учраган. Замонавий илмий тадқиқотлар аксини тасдиқлаяпти. Ихтиёрий оч қолишнинг энг гўзал намунаси бўлган рўзанинг барчага аён ҳикматларидан бири саломатликка ижобий таъсирдир. Шу боис очлик йўли билан даволаш бўйича кўплаб китоблар ёзиляпти, бу усул тиббиётда кенг қўлланилмоқда, даволашнинг бу тури дунёда урф бўлмоқди. Нафақат соғлиқни сақлашда, балки касалликлардан халос бўлишда ҳам рўза тутишнинг  ўта зарурлиги таъкидланяпти. Ҳозирги кунда кенг тарқалган хасталикларнинг кўпини мусулмон бўлмаган юртлар табиблари ҳам очлик – рўза туттириш йўли билан даволамоқдалар. Мутахассислар бунинг самарасини эътироф этишмоқда. Айрим Ғарб мамлакатларида шу йўналишда хизмат кўрсатувчи махсус шифохоналар ҳам бор.

 Одам вужуди шундай яратилганки, озиқ-овқат етказиш тўхтаган пайтда бутун куч-қувват организмни зарарли микроблар, хаста тўқималар, ўсма ва хилтлардан тозалашга қаратилади. Тадқиқотчи, тиббиёт фанлари доктори Роберт Бартлоу илмий изланишлар, тажрибалари билан рўза организмни поклашда жуда катта кучга эга экани ва ҳатто бошланғич босқичда ўсмаларни йўқотиши мумкинлигини исботлади.

 Очлик билан даволанаётганларни кузатган олимлар уларнинг соғайиб, турли касалликлардан тамоман қутулиб кетганларига гувоҳ бўлишди. Тажрибалар рўза қонда холестерин миқдорининг камайишига, натижада юракда қон лахтаси (тромб) тиқилишининг олди олинишига сабаб бўлишини кўрсатди. АҚШда олиб борилган тадқиқотлар эса рўза қондаги қанд моддаси ва меъда шираси кислотасини ҳеч қандай дори воситаларисиз меъёрда сақлаб туришини исботлади.

 Очлик таъсирларини ўрганган германиялик олимлар уч-тўрт ҳафта мобайнида 10-15 соат ҳеч нима истеъмол қилмай енгил иш билан шуғулланиш соғлик учун жуда фойдали деган хулосага келдилар. Доктор Билл Шернбер ҳар йили бир ой рўза тутиш тетиклик ва ёшлик асоси эканини таъкидлайди.

 Одесса университети олимлари ўтказган тажрибалар очлик танадаги заҳарларни ҳар қандай дори-дармондан кўра самаралироқ чиқариб ташлашини кўрсатди. Масалан, рўза пайтида организмдан аммиакнинг чиқарилиши 100 баробарга кучаяди.

 Рўзанинг инсон асаб тизими ва руҳиятига ижобий таъсири ҳам катта. Бунда яққол кўзга кўринадиган фойда мустаҳкам ирода ва тақвонинг шаклланишидир. Энг кучли душман – нафс устидан ғалаба қозонган киши метин иродага эга бўлади, унинг онги жисм хоҳиш-истакларни бўйсундиради. Кўп ҳолларда истаклари қулига айланаёзган одам энди уларни бошқара олади.

 Физиология қонуниятларига кўра, рефлекс шаклланиши учун бир ой кифоядир. Бир ой узлуксиз рўза тутган кишида Аллоҳ қайтарган нарсалардан тийилиш рефлекси пайдо бўлади.

 Одатда одамларда фан томонидан тасдиқланган, амалда исботини топган нарсаларга ишонч пайдо бўлади. Бироқ рўзанинг ҳали илм-фан аниқлай олмаган фойдали жиҳатлари борлиги шубҳасиз. Булар аста-секин ўз исботини топади.

 Бу дунёда шунча фойда ва манфаатлари бўлган рўза учун охиратда  Жаноби Ҳақ ҳузурида қандай мукофотлар бўлиши мумкинлигини тасаввурга ҳам сиғдириб бўлмайди... 

Амрулло ЖЎРАЕВ,

Мир Араб мадрасаси

السبت, 19 أيار 2018 00:00

Раҳмат ва мағфират ойи

Рамазон рўзаси бандани ўз нафсини бошқара олиш, сабр-қаноатли бўлиш, алалоқибат  тақводор бўлишига хизмат қилади.

У Исломнинг беш асосидан бири бўлиб, пайғамбар юборилган ҳар бир умматга фарз қилинган. Қуръони каримда “...сизларга ҳам саноқли  кунларда рўза тутиш фарз қилинди”, “...сизлардан ким бу ойга ҳозир бўлса, рўза тутсин” (Бақара, 183-184) каби хитоблар билан рўзанинг фарзлиги собит бўлган. Диннинг устуни намоз, жамиятнинг таянчи закот, руҳники эса рўзадир. Шу сабаб Рамазон рўзаси, унинг фазилатлари ҳақида жуда кўп ўринларда таъкидлаб ўтилган. Уларда хабар берилганидек,  Рамазон раҳмат ва мағфират ойи. Чунки рўза жасадга ҳам, руҳга ҳам файз бағишлайди, уни қайта тирилтиради. Моддий ва маънавий зарарлардан муҳофаза қилади. Бу ойда Аллоҳга яқинлашиш, улуғ ажру-мукофотларга сазовор бўлиш имкониятлари кўпроқ. Бу ойда ихлос, самимият ила тавба қилсак, гуноҳларимиз кечирилади, дуолар қилсак, ижобат бўлади, иншоаллоҳ!

 

Бу ойда ер шарининг турли бурчагидаги мусулмонлар муштарак туйғу, бир орзу билан бирлашадилар. Аллоҳнинг раҳматига эришиш, мағфиратидан насиба олиш илинжида очликка, чанқоққа чидайдилар, жамоат бўлиб Аллоҳга таслим бўладилар. Унга бўлган муҳаббатлари сабаб  сабрнинг, тақвонинг энг гўзал намунасини кўрсатадилар. Яхшилик, хайру саховат эшиклари кенг очилади. Мўмин-мусулмонлар шу ой давомида руҳларини сабр-қаноат, машаққат ва қийинчиликларда тоблайдилар. Аллоҳ берган неъматларнинг қадрига етиш ҳақида ўйлай бошлайдилар...

 

Рўза ибодати динимизнинг бошқа аҳкомлари каби жамият ҳаёти ва тараққиётига ижобий таъсир кўрсатади. Хатми Қуръон, таровеҳ намозлари ва ифторликлар мусулмонларни янада жипслаштиради, улар ўртасидаги меҳр оқибат, дину-диёнат туйғуларини жунбушга келтиради.

 

Инсонлар йил мобайнида нафснинг иштиёқларини қондириш билан овора бўлиб, кундалик турмуш жараёнида содир бўлаётган турли салбий ҳолатлардан таъсирланиши натижасида унинг нури имони анча хиралашиб қолади. Жаноб Расули акрам (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ўз васиятларида: “Тез-тез уламо ва фузалоларнинг илмий суҳбатларини топиб туринглар. Гоҳ-гоҳида Қуръон оятларининг тиловати ёки уларни қулоқ солиб тинглаш билан машғул бўлинглар. Шундай қилсангиз, занглаб қолган дилларингиз сайқалланиб, нури зиёда бўлиб туради”, деб марҳамат қилганлар. Рамазон ойи ҳам дилларимизда йиғилиб қолган ана шундай йиллик ғуборларни тозалаб, вужудимизни ахлоқий фазилатлар касб этишга тайёрлаб оладиган ғанимат фурсатдир. Бинобарин, масжидларда жорий этилган хатми Қуръонлар, таровеҳ намозлари бизга ана шундай имкониятни беради.

 

Мусулмон киши рўза тутаркан, руҳан покланади. Ақлни нафсдан ғолиб бўлишга ўргатади. Ўзини турли шаҳватлардан тияди.  Шу асосда қалбида бева-бечора, оч-наҳорларга нисбатан меҳр пайдо бўлади.  Бу жамланган хусусиятлар сабаб ҳам рўзадорга қиёмат кунида улуғ ажру савоблар ваъда қилинади.  

 

Ҳазрати Умома (розияллоҳу анҳу):

 

       Эй Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам), менга бир вазифа буюринг, – дебди.

 

       Рўза тутишда давом этинг, шубҳасиз, унинг савобининг тенги йўқдир, –  деб марҳамат қилганлар.

 

Савол уч бор сўралганида ҳам, у зот (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) аввалги жавобни қайтарганлар.

 

Рамазонда рўзадорга беш хислат берилдики, булар бошқа умматларнинг ҳеч бирига берилмаган:

 

1.                                  Рўзадорнинг оғзидан келадиган ҳид Аллоҳ таоло наздида мушк ҳидидан ҳам яхшироқдир.

 

2.                                  Ифтор қилингунча фаришталар ҳам рўзадор учун истиғфор айтиб, унга мағфират талаб қиладилар.

 

3.                                  Ҳақ таоло ҳар куни жаннатнинг зийнатини оширади.

 

4.                                  Шайтонларнинг саркашлари банд этилади.

 

5.                                  Охирги кечада бутун рўзадорлар мағфират қилинадилар.

 

Раҳмати илоҳий шунчалар кенгки, уни тасаввур қилишга инсониятнинг ақли етмайди. Беш вақт намоз ҳар намоз орасидаги хатоларга, жума кунги намоз икки жума орасидаги хатоларга, Рамазон ойи ибодатлари бир йиллик гуноҳларга каффорат бўлади. Фақат мўмин киши гуноҳи кабирадан, яъни катта гуноҳлардан ўзини сақлаши керак.

 

Рўза Аллоҳ учундир. Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилган бир ҳадиси қудсийда: “Инсонийларнинг қилган барча амаллари ўзлари учун, фақатгина рўза мен учундир (менга оиддир). Рўзанинг мукофотини мен бераман. Рўза бир қалқондир, шунинг учун рўза тутган кунингизда рафас, яъни, жимоъ ҳақида фаҳш сўзларни сўзламангки, балки, жимоъга сабаб бўлар... Ҳеч қачон  бақириб чақирманг, хусуматлашманг ва тортишманг. Агар бошқа бир киши сизни уриб-сўкишга, сиз билан жанжаллашишга мойил бўлса: “Мен рўзадорман, мен рўзадорман” денг”, дея марҳамат қилинади. Урушиш, ёмон сўзлар айтиш эса инсонни у кутаётган, умид қилаётган савоблардан маҳрум қилади.

 

         Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинган бошқа бир ҳадиси шарифда эса Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: “Сизларга муборак Рамазон ойи келди. Аллоҳ таоло унинг рўзасини тутишни фарз қилди. Бу ойда жаннатнинг эшиклари очилади, жаҳаннамнинг эшиклари ёпилади. Бу ойда ўзбошимча шайтонлар кишанланади. Аллоҳ таоло бу ой орасида бир кечани нозил қилган бўлиб, у кеча минг кечадан яхшироқдир. Ким у кечанинг яхшилигидан маҳрум бўлса, батаҳқиқ (кўп файзлардан маҳрум бўлибди”.

 

         Пайғамбаримиз (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бундай деганлар: “Жаннатда алоҳида бир эшик бўлиб, у Раййон (чанқоқлик йўқ) дейилади. Қиёмат куни бу эшикдан фақат рўза тутган кишиларгина кирадилар” (Имом Бухорий ривояти).

 

Аллоҳ таоло барчамизга Рамазон ойини муборак қилсин, бу ойда гуноҳлардан покланиб, қалб кўзимиз очилишини насиб айласин. Азизлар, келинг, бу ойда, дуолар мустажоб бўладиган ифтор чоғидаги дуоларимизда юртимизнинг тинчлиги, равнақи ва фаровонлигини сўрайлик! Негаки, тинчлик бўлмаса, ҳаётда ҳам, ибодатда ҳам ҳаловат бўлмайди. Аллоҳ таолога барчамизга бу ойнинг фазилатларидан тўлиқ баҳра олишни насиби рўз айласин!

 

 

Ўткир ҒУЗОРОВ

 

 

الجمعة, 18 أيار 2018 00:00

Рўза тутиш яхшироқ

Аллоҳ таоло бизларни рўза тутишга буюрган: “Эй, имон келтирганлар! Сизлардан олдинги (уммат)ларга фарз қилингани каби сизларга ҳам рўза тутиш фарз қилинди, шояд (у сабабли) тақволи бўлсангиз” (Бақара, 183). 

 

Бошқа оятда: “Агар билсангиз, рўза тутишингиз (фидя бериб тутмаганингиздан) яхшироқдир”, деб марҳамат қилган (Бақара, 184).

 

Ҳар йили бизлар йилнинг энг яхши ойи рамазонга ошиқамиз, ундаги ибодат лаззатини ҳис этиб, катта қизиқиш билан қарши оламиз. Чунки рўзанинг дунёдаги фойдаларини ҳамда охиратда унинг сабабидан олинадиган неъматларни англаб етган мўмин, бу ойни интиқ кутиши шубҳасиз.

 

Баъзилар эса, рўзада камроқ сигарет чекишларидан ёки озроқ ейишларидан малолланади. Аслида улар бу ибодатнинг ҳаловатини сезишмайди.

 

Мана шундай ҳолатга тушмаслик учун улуғ неъмат бўлган рўзанинг руҳимизга, танамизга, соғлигимизга фойдаларини билишимиз керак.

 

Мутахассислар ҳужайраларни асровчи омил, вируслар, бактерияларни йўқ қилишда рўзани энг фойдали муолажа деб топишди.

 

Айрим давлатларда фақат рўза билан даволайдиган махсус муолажа марказлари, уларда замонавий тиббиёт даволаши қийин бўлган, лекин рўза тутиш билан қисқа муддатда шифо топаётганлар борлиги бу фикрга яққол далилдир.

 

 

 

Рўза ва тан қуввати

 

Тадқиқотчилар фикрича, рўза тутган инсоннинг қувват даражаси энг юқори бўлар экан. Рўзадор инсон жасадида ўзи сезмаган кўп ўзгаришлар содир бўлади. Шайтон васвасаси камайгани боис инсоннинг қуввати ошади.

 

Жисмда қувватнинг ўндан бир қисмидан кўпроғи овқатни чайнаш, ҳазм қилиш пайтига сарфланади. Рўза ҳолатида бундай қувват сарфининг йўқолиши, инсонга роҳат ва ҳушёрлик бағишлайди. Тежалган қувват жисмни зарарли моддалардан, кераксиз қолдиқлардан тозалашга сарфланади.

 

 

 

Зарарли моддалар

 

Шифокорлар инсон ҳаётига хавфли моддаларни фақат рўза тутиб, ейиш-ичишни чеклаш орқали бартараф этиш мумкинлигини айтишади. Ичимлик суви ва ҳаводан оксидлар, карбон, қўрғошин ва олтингугурт каби заҳарли моддаларни ютамиз. Бу эса танага оғир юк бўлиб инсонни заиф ва ланж, фикрини тарқоқ қилади. Натижада сурункали касалликлар пайдо бўлади.

 

 

 

Руҳан тетик бўламиз

 

Рўзанинг кучли руҳий беқарорликни масалан, ақлий толиқиш каби изтиробни даволовчи улкан қудрати бор. Бунда рўза бош мияга ҳамда мия ҳужайраларига дам беради ва айни шу вақтда тана ҳужайраларини зарарли моддалардан тозалашга киришади.

 

Рўза турди мусибат, қийинчиликларга сабр қилишда ҳамда тушкунликларга қарши туришда ёрдам беради. Шунингдек, рўза уйқуни яхшилаб, руҳий ҳолатни  тўғри йўналтиради. Қондаги зарарли моддалар чиқариб ташлангач, бош мия ҳужайралари тозаланади. Натижада мия тафаккур қилишга кўпроқ куч топади.

 

Тадқиқотчилар 85 фоиз касалликлар тоза бўлмаган йўғон ичак ҳамда ифлос қондан келиб чиқишини таъкидлашган. Рўза эса ошқозон, йўғон ичак, ингичка ичакни зарарли моддалардан тозалаб, аъзоларга ёрдам беради.

 

ФАЙЗО

 

тайёрлади.

 

الجمعة, 18 أيار 2018 00:00

Рўзага оид шаръий масалалар

1.  Ҳомиладор ва эмизикли аёл ўзига, ҳомиласига ёки чақалоғига зарар бўладиган бўлса Рамазон рўзасини тутмаса ҳам бўладими? 

 

Ҳанафий мазҳаби олимларининг фатволарига кўра ҳомиладор аёл ўзига ёки ҳомиласига ҳамда эмадиган чақалоғига зарар бўладиган бўлса, Рамазон ойи рўзасини қодир бўлган вақтда тутиб беради, каффорат бермайди. Валлоҳу аълам.

 

2.  Рўзадор оғзига келиб қолган балғамни ютиб юборса рўзаси бузиладими?

 

 Рамазон ойида оғзига келган оддий, ҳеч нарса аралашмаган туфукни ютиш рўзага халал бермайди. Зеро оғизга келган тупукдан эҳтиёт бўлиш қийин. Ҳар вақт оғзига тўпланган туфукни туфлаб ташлаш вожиб эмас. Оғиздаги туфук таом ҳам, сув ҳам деб ҳисобланмайди. Шунга биноан рўзани бузувчи нарса эмас.

 

Аммо ўпкадан чиққан балғам, димоғдан келган сув айрим мужтаҳид уламоларнинг сўзларига кўра рўзани бузади. Валлоҳу аълам.

 

3.  Рўза вақтида эр ўз хотинини ўпса рўза бузиладими?

 

  Мазҳабимиз уламоларининг сўзларига кўра, рўза вақтида инсон шаҳватини қўзғалишига сабаб бўладиган ҳар қандай амал макруҳдир. Шунинг учун ҳам рўзадор эр хотинини ўпишдан ўзини эҳтиёт қилгани яхши. Ўзига ишонган киши хотинини ўпиши мубоҳдир. Валлоҳу аълам.

 

4.        Айрим аёллар Рамазон ойи рўзасини тўла тутиш мақсадида ҳайзни вақтинчалик кечиктирадиган дори истеъмол қилишлари мумкинми?

 

Рамазон ойи бошқа ойларда топилмайдиган ўзига хос баракот ва нафаҳотларни ўзида мужассам қилган муборак ой ҳисобланади. Аллоҳ таоло мукаллаф қодир кишиларга Рамазон ойи рўзасини фарз қилган. Узрли кишиларга эса узрлари бартараф бўлгунига қадар рўза тутмасликларига ҳам ижозат бериб, бундай дейди: “Рамазон ойи – одамлар учун ҳидоят (манбаи) ва тўғри йўл ҳамда ажрим этувчи ҳужжатлардан иборат Қуръон нозил қилинган ойдир. Бас, сизлардан ким бу ойда (ўз яшаш жойида) ҳозир бўлса, рўзасини тутсин. Кимки бемор ёки сафарда бўлса, (тута олмаган кунларининг) саноғи бошқа кунлардандир. Аллоҳ сизларга енгилликни истайди, оғирликни хоҳламайди. Бу – ҳисобни тўлдиришингиз ҳамда ҳидоятга бошлагани учун Аллоҳга такбир (ҳамду сано) айтишингиз ва шукр қилишингиз учундир”. (Бақара сураси, 185-оят).

 

Аллоҳ таоло шунингдек, ҳайз кўрган, нифосдаги аёлга ҳайз ва нифоси муддатида Рамазон ойи рўзасини қазо қилишга рухсат берган. Шундай бўлсада, айрим аёллар Рамазон ойи рўзасини тутиш шарафига муяссар бўлиш ва шу ойда Қуръони каримни тиловат қилишдан баҳра олиш мақсадида ҳайзни вақтинча тўхтатиб турадиган дориларни истеъмол қилишади.

 

Қуръони карим, саҳиҳ суннатда ва пешқадам уламоларимиздан етиб келган асарларда бу ҳақда бирон бир маълумот йўқ, аммо ҳаж мавсумида аёллар тавофдан маҳрум бўлмасликлари, масжиди ҳарамда намоз ўқиш, Қуръони карим тиловати билан машғул бўлишлари мақсадида ҳайзни вақтинча тўхтатиб турадиган воситаларни истеъмол қилишларига ижозат беришган. Ҳозирги вақтда тажрибали шифокорлар билан маслаҳат қилгандан сўнг ҳайзни вақтинча тўхтатиб турадиган дориларни истеъмол қилиш жоиз. Валлоҳу аълам.

 

5.        Рўза вақтида бирон бир касаллик туфайли орқага свеча қўйиш мумкинми?

 

Имом Аъзам (раҳматуллоҳи алайҳ) мазҳабларидаги уламоларнинг сўзларига кўра орқа тешикка қўйилган свеча рўзадорнинг рўзасини бузади. Агар бирон бир шаръий узрга биноан бўлган бўлса қазо рўзасини тутиб беради. Валлоҳу аълам.

 

 

 

6. Рамазон ойи рўзасига оид масалалар

 

- Рўзанинг фарз бўлиш шартлари: Ислом динида бўлиш, ақл, балоғат, соғлиқ, ўз юртида бўлиб, сафарга чиқмаган бўлиш, ният, ҳайз ва нифосдан пок бўлишдир. Ният аслида дил билан бўлади. Лекин тил билан ҳам айтиш афзалдир.

 

Фатовои Оламгирия (Ҳиндия).

 

- Рўзадорлиги эсида йўқ киши бирор овқат еб қўйса ё ичимлик сув ёки дори ичиб қўйса ёҳуд жинсий алоқа қилиб қўйса, рўзаси очилмайди. Аммо шу ишлардан бирортасини қасддан қилса, рўзаси очилади. Кейин у ҳар бир куннинг қазоси билан каффорат сифатида муттасил равишда 60 кун рўза тутиб беради ёки 60 та оч киши (мискин - бечора) қорнини тўйғизади. Рўзадор аёлини жинсий алоқага мажбурлаган бўлса, ўзи 60 кун каффорат, аёли бир кун қазо рўзасини тутадилар. Аёли розилик берган бўлса, у ҳам 60 кун каффорат рўзасини тутади ёки 60 та оч киши қорнини тўйғазади.(“Ҳидоя”). 

 

7. Қуйидаги ҳолатларда рўза очилади

 

§  Рўзадор тонг отмаган, деган хаёлда саҳарлик қилса-ю, аслида тонг отган бўлса, қуёш ботди, деб ўйлаб оғиз очса-ю, қуёш ботмаган бўлса, шу кунги рўзасини қазо қилиб қайта тутади, аммо каффорат вожиб бўлмайди. (Имом Сарахсий “Мабсут” китоби).

 

§  Рўзадор тишлари орасида қолган нўхотдан ёки ундан катта нарсани ютиб юборса, рўзаси очилади (нўхотдан кичик бўлса очилмайди). Агар тиш орасидаги нўхотдан кичик нарсани оғзидан чиқариб, қайта ютса, рўзаси очилади.

 

§  Рўзадор ўзини зўрлаб қусса, рўзаси очилади.

 

§  Одатда таом ҳисобланадиган ёки дори бўлган нарсани қасддан еган рўзадорга қазо ва каффорат лозим бўлади.

 

§  Рўзадор клизма қилса, қулоғига ёғ ёки дори томизса-ю, мазаси ошқозонига ёки димоғига етса, оғзига қор ёки ёмғир суви кирса, аёлини қучиб ўпганида маний чиқса, рўзаси очилади ва қазо вожиб бўлади.

 

Мақолалар

Top