#Ҳаж_умра

❓1066-CАВОЛ: Ҳаж ёки умранинг тавофи ва саъйида замонавий уловларга минишнинг ҳукми қандай?

? ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Ҳаж ёки умранинг тавофида ва саъйида қодир бўлган кишилар пиёда юришлари вожибдир. Ўзи юришга қодир кишилар узрсиз замонавий улов (аравача, скутер ва бошқа)ларга миниб тавоф ёки саъй қилса, вожиб амални тарк қилгани сабабли қўй сўйиши лозим бўлади. Узрсиз уловда тавоф ва саъй қилиб қўйганлар қайтадан пиёда тавоф ва саъй қилишса, қўй сўйиш шарт бўлмайди, жарима соқит бўлади.

Аммо ўзлари пиёда юриб тавоф ва саъй қила олмайдиган шахслар эса замонавий уловларда тавоф ва саъй қилишлари жоиздир. Бу билан уларга ҳеч қандай жарима вожиб бўлмайди.

Пайғамбаримиз алайҳиссалом пиёда тавоф ва саъй қилганлар. Фақат Видолашув ҳажида касалликлари сабабли уловда ҳаж қилдилар.
Юришга қодир бўлмаса, уловда тавоф қилиш жоизлиги ҳақида қуйидаги ҳадиси шариф келган:

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- قَدِمَ مَكَّةَ وَهُوَ يَشْتَكِى فَطَافَ عَلَى رَاحِلَتِهِ

“Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилинадики, Пайғамбаримиз алайҳиссалом Маккага келдилар. У Зот алайҳиссалом бемор эдилар. Уловлари устида тавоф қилдилар...” (Имом Абу Довуд ривоятлари).

Умму Салама онамиз айтадилар:

شكوت إلى رسول الله صلى الله عليه و سلم أني أشتكي فقال ( طوفي من وراء الناس وأنت راكبة (

“Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга касаллигимдан шикоят қилдим. У Зот алайҳиссалом: “Одамларни орқа тарафида, уловда тавоф қилинг”, дедилар” (Имом Бухорий ривояти).

Бу ҳадиси шарифда ҳам тавоф пиёда бўлиши вожиблигига далил бор. Чунки уловда тавоф қилиш билан пиёда тавоф қилишнинг фарқи бўлмаса, Умму Салама онамиз бундай савол бермасдилар.

Бу масала ҳақида фиқҳ китобларимизда шундай дейилади:

وَإِنْ سَعَى رَاكِبًا لِعُذْرٍ فَلَا شَيْءَ عَلَيْهِ وَبِغَيْرِ عُذْرٍ عَلَيْهِ دَمٌ كَمَا فِي الطَّوَافِ

“Агар узр сабабли уловда саъй қилса, унга ҳеч нарса вожиб бўлмайди. Узрсиз уловда саъй қилса, қон вожиб бўлади. Тавофда ҳам ҳукм шундай” (“Табйинул ҳақоиқ”).

وان كان قادرا على المشى بنفسه فحمل أو ركب يلزمه الدم لان السعي بنفسه عند القدرة على المشى واجب فإذا تركه فقد ترك الواجب من غير عذر فيلزمه الدم كما لو ترك المشى في الطواف من غير عذر

“Агар ўзи юришга қодир бўлсаю уни кўтариб олишса ёки уловга минса, қон вожиб бўлади. Чунки юришга қодир бўлган кишининг ўзи саъй қилиши вожибдир. Юришни тарк қилса, узрсиз вожибни тарк қилган бўлади. Бундай ҳолатда эса қон вожиб бўлади. Тавофда ҳам ҳеч қандай узрсиз пиёда юришни тарк қилса, ҳукм шундай (яъни қон вожиб бўлади)” (“Бадоиъус саноиъ”).

Ҳозирги кунда ҳам ҳаж ва умра ибодатларини қилиш давомида ўзлари юришга қодир бўлсаларда, турли замонавий уловларга ўтириб оладиган кишиларни кўрамиз. Улар аслида юқорида айтилгани каби ўзлари юриб тавоф ва саъй қилишлари шарт. Акс ҳолда бир қўй сўйиб ёки тавоф ва саъйни қайта қилиб, бу хатони тўғрилашлари керак бўлади.

Гоҳида баъзи кишилар ўзи юра оладиган ота-оналари, ҳатто хотинларини кўтариб олганларини кўрамиз. Бу ишлари билан ота-оналари ва жуфтларининг ибодатини нуқсонли қилиб қўядилар. Лекин ота она ўзи юра олмаса, уларни кўтариб олишлари жоиз. Қолаверса, ўзлари юра оладиган ота-она ва аёллар уларни кўтармоқчи ёки замонавий уловларга миндирмоқчи бўлганларга рад жавобини беришлари керак. Чунки оқибатда уларнинг ибодатлари нуқсонли бўлиб қолади ва жарима уларнинг зиммасига тушади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.

Muslim.uz / @muslimuzportal / @Muftiy_Nuriddin_domla
@diniysavollar

#МАБРУР_ҲАЖНИНГ_МУКОФОТИ_ЖАННАТ!

Бугун, 2 июнь куни Имом Бухорий номидаги Тошкент ислом институтида 2019-2023 йиллар оралиғида таълим олган талабаларнинг “Хатмона – 2023” битирув тадбири бўлиб ўтди. Хатмонада Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари, бир қатор уламолару олимлар, диний соҳа ходимлари, институтнинг ўқитувчи ва талабалари иштирок этди.

Битирувчиларни кузатишга бағишланган тантанали тадбир Қуръон тиловати билан бошланди. Сўнг маросимни институт ректори Муҳаммадолим домла Муҳаммадсиддиқов кириш сўзи билан очиб, ташриф буюрган меҳмонлар ва битирувчиларни тантана билан самимий муборакбод этди ва уларнинг келгуси фаолиятларига муваффақият тилади.

Тадбирда Муфтий Нуриддин домла ҳазратлари битирувчиларни қутлар эканлар, келгусида динимиз ривожи ва халқимизнинг диний-маърифий камолоти йўлидаги хизматларига оқ йўл тилаб, хайрли дуолар қилдилар. Шунингдек, битирувчи талабаларни диний соҳа ходими сифатида иш бошлашлари, юртимиз уламолари сафига қўшилганлари билан муборакбод этдилар. Бунинг учун уларнинг устозлари ва ота-оналарига ташаккур изҳор қилдилар.

Шунингдек, хатмона тадбирида 2022-2023 ўқув йили якунлари бўйича юқори кўрсаткичларга эришган билим юрти талабаларига ташаккурнома, аъло ўқиши ва намунали хулқи, жамоат ишларида фаол иштирок этган талабаларга билим юртининг мақтов ёрлиғи ва эсдалик совғалари топширилди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати

Шу йил 1 июнь куни “Ҳаж – 2023” мавсумини намунали ўтказиш юзасидан навбатдаги мажлиси бўлиб ўтди. Унда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари, Дин ишлари бўйича қўмита раиси Содиқжон Тошбоев, ишчи гуруҳи ва ошпазлар жамоалари иштирок этди.

Йиғилишда Муфтий Нуриддин домла ҳазратлари ҳаж қилувчи инсон Ҳақ таолонинг меҳмони экани, ҳаж амалини бажараётган кишига кўмак берган, унинг оғирини енгил қилган инсон улуғ савоб ва даражотларга ноил бўлишини сўзлаб, ҳар бир ишчи гуруҳи аъзоси ана шундай улуғ даражаларни мақсад қилиб, Раҳмоннинг меҳмонларига Ўзи рози бўладиган даражада сидқидилдан хизмат қилишни алоҳида қайд этдилар. Шунингдек, ишчи гуруҳи жамоаларининг ҳар бир аъзоси мавсум давомида ўзига юклатилган вазифаларни мукаммал бажариши ҳақида ҳам алоҳида таъкидладилар.

Муфтий ҳазратлари зиёратчилар билан мунтазам улуғ ибодат ҳақида суҳбатлар ташкил этиш, Фатво маркази уламолари билан учрашувлар уюштириш ва ижтимоий тармоқларда сафарга оид маълумотлар жойлаштириб боришни алоҳида қайд этдилар.

Дин ишлари бўйича қўмита раиси Содиқжон Тошбоев зиёратчиларнинг ибодатлари мукаммал бўлиши учун уларга қулай шарт-шароитларни муҳайё қилиш борасида Макка ва Мадина шаҳарларидаги ҳаж ишчи гуруҳи аъзолари бир неча кундан бери фаолият олиб бораётгани, авиқатновлар жадвали тасдиқлангани, виза расмийлаштириш ишлари давом этаётгани, меҳмонхоналар зиёратчиларни кутиб олишга тайёр ҳолга келтирилгани, мутасадди ташкилотлар билан амалга ошириладиган ишлар келишиб олингани, Мино, Арафот ва Муздалифадаги жойлар кўздан кечирилгани ҳақидаги муҳим маълумотларни тақдим этди. Шунингдек, жорий мавсумда “Ҳаж – 2023” ишчи гуруҳи зиммасида жуда катта масъулият турганини айтиб, ҳар бир ишчи гуруҳи аъзосидан ўз вазифасини тўла бажариши зарурлигини таъкидлади.

Аввало ҳаж сафарини адо этиш бахтига муяссар бўлган юртдошларимиз муборак заминдаги ҳар бир онларини мазмунли ўтказиши, бу кунларнинг ҳар бир сониясини ғанимат билиб, ундан фойда олиб қолишлари йўлида бор куч-ғайратни сарфлаши даркорлиги сўзланди.

Тадбир якунида ҳар бир ишчи гуруҳига белгиланган меҳнат тақсимоти тушунтирилди.

Аввал «Ҳаж – 2023» мавсумига тайёргарлик кўриш ва уни тартибли ўтказиш юзасидан видеобаёнот эълон қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идорасиМатбуот хизмати

Бугун, 1 июнь куни "Кўкалдош" ўрта махсус ислом таълим муассасаси битирувчи талабаларининг “Хатмона – 2023” тадбири бўлиб ўтди. Унда диний соҳа раҳбарлари, фахрий уламолар, муддарислар, ота-оналар ва талаба-ёшлар иштирок этди.

Маросимни билим юрти мудири Абдуҳаким қори Матқулов кириш сўзи билан очиб, мадраса тарихи, бугунги кундаги фаолияти, талабаларга яратилган шароит ва имкониятлар ҳақида сўзлади.

Файзли тадбирда сўзга чиққан Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Нуриддин домла ҳазратлари мадраса битирувчи талабаларини муборакбод этиб, Ҳақ таолодан бўлғуси ёш диний соҳа ходимларининг фаолиятига улкан зафар ва муваффақиятлар тиладилар, уларни тарбиялаган устоз ва ота-оналарига ташаккур изҳор этдилар.

Муфтий ҳазратлари юртимизда диний соҳада катта тарихий ўзгаришлар бўлаётгани, айниқса, таълим соҳасига алоҳида эътибор берилаётгани, хусусан, келгусида билим юртларининг илмий савияси, диний таълим сифати ва нуфузини янада ошириш ҳамда маълум бир диний йўналишга ихтисослаштириш, таниқли устозларни жалб этиш, мадрасаларнинг иқтисодий мустақиллигини таъминлаш, жумладан талабаларни тўлиқ грант асосида ўқитадиган даражага кўтариш каби хайрли ишлар режа қилингани ҳақида сўзладилар.

Ўз чиқишларида Муфтий ҳазратлари мазкур тадбирда нафақат меҳмон, балки ота сифатида ҳам қатнашаётганлари, ўзларининг фарзандлари ҳам айни кунда мазкур муассаса битирувчиси экани, ҳар қандай ота учун фарзандининг илму маърифатли бўлганини кўриш катта бахт экани, шу боис ўзлари ҳам барча ота-оналар қатори катта ҳаёжонда ва бахтиёр эканларини баён этиб, мадраса устозларига катта миннатдорлик изҳор этдилар. Шунингдек, битирувчи талабаларга насиҳат қилиб уларнинг ютуқ ва камчилиги билим юртиники бўлиши, шу боис унинг мақоми ва обрў-эътиборини янада кўтаришга астойдил ҳаракат қилишлари лозимлигини уқтирдилар. Энди улар талаба эмас, балки диний соҳа ходими ва уламоликка қўйилган навбатда қадамни босганларинитушунтирдилар.

Дин ишлари бўйича қўмита масъул ходими Муҳаммадбобур Юлдошев ҳам сўз олиб, талаба-ёшларни битирув айёми билан табриклаб, келгусида ўз соҳалари бўйича етук кадр бўлишлари учун тавсия ва насиҳатларини тақдим этди.
Тадбир асносида битирувчи талабалар ва уларнинг ота-оналарига ҳам сўз берилди. Улар ўз миннатдорлик ва фикр-мулоҳазаларини билдиришди.

Маросим давомида илмли ва фаол битирувчи талабалар ва уларнинг ота-оналари диплом, ташаккурнома билан тақдирланди.
Тадбир сўнгида хайрли дуолар қилинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати