Абдулҳамид домла Жуманов,
Тошкент ислом институти Ҳадис ва ислом тарихи фанлари кафедраси ўқитувчиси

Бутун дунё туркийларининг умумий аждоди сифатида эътироф этиладиган Алп Эр Тўнганинг эҳтимолий қабри Бухоро ҳудудидан топилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

Афсонавий шахс Алп Эр Тўнга ёки Афросиёб – туркий халқларнинг умумий аждоди ҳисобланади. Мутахассисларнинг ишонч билдиришича, агар топилманинг ҳақиқийлиги ўз тасдиғини топса, Бухоро бутун туркий дунёнинг диққатга сазовор марказига айланади.

Ўзбекистон Журналистика ва оммавий коммуникациялар университети ректори, сиёсатчи Шерзодхон Қудратхўжа Россиянинг «iReactor» электрон нашри мухбирига берган интервьюсида Афросиёбнинг туркий дунё тарихида тутган ўрни ва мазкур кашфиётнинг қиймати ҳақида айтиб ўтди.

Унинг фикр билдиришича, ўзбек олимлари кўп йиллардан буён буюк аждодлари дафн этилган жойларни аниқлаш бўйича илмий изланишлар олиб бормоқда. Аммо бу мавзунинг оммавий ахборот воситаларида қайта кўтарилгани Ўзбекистон учун республиканинг машҳур шаҳарларини тадқиқ ва тарғиб қилиш нуқтаи назаридан муҳим аҳамиятга эга.

– Бугун мамлакатимизда Учинчи Ренесанс даврига пойдевор қўйилаётган бир пайтда Алп Эр Тўнганинг улуғвор қиёфасини жонлантириш, айниқса, муҳимдир, – деди у. – Сўнгги беш йил мобайнида янги Ўзбекистон ТУРКСОЙ ва Туркий Кенгаш каби халқаро ташкилотларда, жаҳон ҳамжамиятида муносиб ўрин эгаллаш жараёнида фаол иштирок этиб келаяпти. Зеро, ўз илдизларини чуқурроқ англаш тарихий заруриятдир.

Сиёсатчи туркий халқлар ва Турон давлатчилиги, замонавий ўзбек халқи ва ўзбек давлатчилигига асос солган буюк сиёсатчи ва моҳир саркарда, сак қабиласи етакчиси Алп Эр Тўнга образи билан узвий боғлиқлигига ишонади.

– Алп Эр Тўнга шахсиятига тўхталадиган бўлсак, биз, аслида, барча туркий халқлар қаҳрамони-асосчиси, туркийларнинг буюк ва қадимий тарихи ҳақида гапирган бўламиз, – дейди у Россия нашрига берган интервьюсида. – Алп Эр Тўнга нафақат Турон тарихида, балки Ўзбекистоннинг замонавий тарихида ҳам муносиб ўринга лойиқ. Алп Эр Tўнга дафн этилган жойнинг аниқланиши, агар тасдиқланса, Гейнрих Шлиманн томонидан қадимги Троя кашф этилиши билан бир даражада баҳоланади. Ҳар икки ҳолатда ҳам, дастлаб, фақат ярим афсонавий воқеалар тасвирланган қадимий ривоятлар айтилиб келинган. Троя ҳолида ҳам, Афросиёбда ҳам афсонавий қаҳрамонлар ҳақида гап кетган, лекин булар эҳтимол афсоналар эмас, балки тарихий фактлар экани маълум бўлмоқда.

"Бу тарихий топилманинг ўзбек халқи ва унга биродар миллатлар учун аҳамиятини ортиқча баҳолаш қийин эмас. У бутун туркий дунё учун диққатга сазовор жой, куч-қудратга айланиши мумкин. Туркиялик профессор Некати Демирнинг фидокорона қатъияти олдида ва уни қўллаб-қувватлаган барчага таъзим қиламиз. Умид қиламизки, энг ёрқин умидларимиз рўёбга чиқади ва ниҳоят ҳақиқий келиб чиқишимизни баралла айтадиган пайт келади”, – дея таъкидлади Шерзодхон Қудратхўжа.

Ушбу тарихий топилма ҳақида россиялик таниқли телебошловчи Владимир Познер ҳам ўз фикрлари билдирган. У мазкур муҳим янгиликни бевосита жойида кўриш учун Ўзбекистонга тезроқ келишни режалаштираётганини таъкидлади. «Мен собиқ иттифоқ мамлакатлари бўйлаб жуда кўп саёҳат қилган бўлсам-да, аммо ҳозирча Ўзбекистонга бормаганман. Лекин мен, албатта, ушбу серқуёш ўлкани зиёрат қилишни истайман. Мен, айниқса, Бухоро, Хива ва Самарқандни кўрмоқчиман. Ушбу тарихий шаҳарлар ҳар доим мени ўзига жалб қилган», - дейди телебошловчи.
Владимир Познернинг таъкидлашича, унинг Ўзбекистонда бўлган кўплаб дўстлари Марказий Осиёнинг ушбу давлати ҳақида фақат илиқ фикрларни билдирган.

"Уларнинг айтишича, мамлакатда, айниқса, инфратузилма борасида жуда кўп ишлар қилинган. Ўзбекистон шитоб билан тараққий этиб бормоқда. Шу билан бирга, ушбу заминда ўтмиш ва маданият ҳам сақланиб қолган. Булар менга жуда қизиқ. Мен тарихий муҳитда юришни, қадимий маданият билан уйғун бўлишни жуда яхши кўраман. Жуда эҳтиёткорлик билан сақлаб келинаётган қадимий шаҳарлар эса мени ҳар доим ўзига тортади. Ўйлайманки, Ўзбекистон тарихини жуда яхши биладиган тилмоч билан ушбу юрт ҳақида билмаганларимни ўрганардим", - дейди В.Познер.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Зиёратгоҳлардаги мақбаралар ва у ердаги дарахтларни муқаддас санаб, уни тавоф қилиш ва унга сиғиниш ширк амалидир.

Тилаклар ижобат бўлади, дея қабристондаги дарахтларга латта боғлаш, қабрлар ёнига шам ёқиш, қабр тошларини ўпиш бидъат ва хурофот амалларидир.

Ҳеч нарсага ярамайдиган оддий бир латтани дарахтга боғлаб, ҳожатим раво бўлади, дейиш ақлга ҳам тўғри келмайди.

Қабрлар зиёрати охиратни эслаш учундир.

Қабрлар зиёратининг асл моҳиятини унутиб, азиз авлиёлар қабрларига бориб, ҳожатларини сўрайдиган, бахт ёки фарзанд ёҳуд ишига ривож тилаб, истакларини қабр соҳибларидан сўраш улкан гуноҳдир.

Ҳар қандай истак, тилакларни фақат ёлғиз Аллоҳдан сўралиши керак.

«Аллоҳ: «Икки илоҳни маъбуд қилиб олмангиз! Албатта, У ягона илоҳдир! Бас, Мендангина қўрқингиз!» – деди. Осмонлардаги ва Ердаги барча нарсалар Унинг мулкидир. Дин (итоат қилиш) Унгагина (бўлиши) вожибдир. Аллоҳдан ўзгасидан қўрқасизми?! Сизларда қайси бир неъмат бор бўлса, албатта, у Аллоҳдандир. Шунингдек, қачон сизларга мусибат етса ҳам фақат Унгагина ёлворасизлар. Сўнгра, сизлардан мусибатни даф этгач, сизларнинг орангиздан бир тўда кимсалар Парвардигорларига ширк келтирурлар» (Наҳл, 51-54).

Ҳанафий мазҳабидаги мўътабар манбалардан бири «Раддул муҳтор» китобида шундай дейилган:

«Халқ тарафидан ўликларга атаб назр қилиш, Аллоҳнинг дўстлари қабрларига уларга яқин бўлиш мақсадида тангалар ташлаш, шам, чироқлар ёқиш ботил ва ҳаромдир»

 t.me/oliymahad

Японияда кам сонли мусулмонлар бўлса-да, бироқ бу ерда машҳур дин Исломдир. Мусулмонларнинг аксарияти мусулмон муҳожирлардир. Бу муҳожирларнинг баъзилари 1980 йилларда мамлакат иқтисодий юксалиш даврида саноат учун ишчи кучи керак бўлган пайтда келган. Бу ҳақда Iqna.ir сайтига асосланиб islom.uz хабар бермоқда.

Ислом ҳали ҳам Японияда озчиликни ташкил қилади ва у ердаги мусулмонларнинг сони ҳозирча номаълум. Баъзи маълумотларга кўра, уларнинг сони 50-70 мингни ташкил қилади, дейилган. Шулардан 90% муҳожир. Япония мусулмонларининг аксарияти Токио ва Кобе шаҳарларида яшайди. Биринчи япон масжиди ҳам Кобеда қурилган.

Сидзуока — Япония ҳукумати қарори билан аниқланган шаҳар бўлиб, Сидзуока префектурасининг маъмурий маркази ҳисобланади. Шаҳарда 690 мингга яқин мусулмонларнинг кичик бир гуруҳи истиқомат қилади.

Сидзуока мусулмонлари ассоциацияси (СМА) - 2010 йилда унинг атрофида яшовчи мусулмонлар томонидан ташкил этилган. Бу уюшманинг мақсади – диний маросимлар, исломшунослик, ифторлик, хайрия тадбирлари, закот ва садақа йиғиш, жума намози ва Қурбон ҳайити ҳамда маърифий тадбирларни ташкил қилиш орқали шаҳар мусулмонларининг ҳаёти ва ижтимоий эҳтиёжларини яхшилашдир.

Уюшма асосчиларининг фикрига кўра, бирлашишнинг мақсади япон халқининг маънавий эҳтиёжи эди. Уюшма сайтида ёзилишича, «2011 йилдаги вайронкор сунамидан кейин Япония оғир ҳолатга тушиб қолган. Афсуски, кўпчилик ҳалигача Ислом йўлига қадам қўймаган. Бу эҳтимол, жамиятда исломнинг кучсизлиги, аксарият японларнинг ислом ҳақида ҳеч қандай тасаввурлари йўқлиги ёки нотўғри тушунганликлари билан боғлиқдир.

Баёнотга қуйидаги сўзлар киритилган: «Япония исломни ўрганишга тайёр деб ҳисоблаймиз ва сизнинг қўллаб-қувватлашингиз билан бу лойиҳа ҳақиқий Ислом таълимотларини намойиш қилиш учун платформа бўлиб хизмат қилади деб умид қиламиз».

Сидзуока мусулмонлари учун улкан лойиҳалар

Уюшманинг асосий мақсадларидан бири шаҳар мусулмонлари учун масжид қурилишига маблағ йиғишдир. Масжид ҳозир Сидзуока масжиди деб номланади. У бир пайтлар қурилган шаҳарнинг исломий маркази ва кундалик ибодат жойига айланиши мумкин бўлган лойиҳадир.

«Мусулмонлар озчилик бўлган мамлакатларда, одамлар исломни танишлари учун ёқимли ва таълимий муҳит яратишда масжидлар муҳим роль ўйнаши керак. Энди Япония Токио Олимпиада ўйинларини ўтказишни бошлаганида, биз японларнинг турли маданиятларидан, шу жумладан исломдан ўрганишга тайёрлигини кўрамиз. Шундай қилиб, ушбу лойиҳани бошлаш вақти жуда яқин», дея хабар берилади уюшма сайтида.

Шаҳарда қуриладиган масжид 400 кишилик сиғимга эга бўлиб, учрашувлар ва тадбирлар учун алоҳида конференция зали бунёд этилади.

Бу лойиҳада Ислом маркази учун ҳам, масжид учун ҳам, ошпазлик дарслари учун ошхона ва болалар ўйин хоналарига жой ажратилган. Шунингдек, японларнинг ҳалол маҳсулотлари учун 3 та дўкон ва туристларга мўлжалланган 15 та хона қуриш режалаштирилган.

Масжиднинг қурилиш қиймати 6 миллион АҚШ долларини ташкил этади ва қурилиш муддати тахминан бир ярим йилдан ошади.

Дизайнерлар томонидан ўйлаб топилган, Сидзуока масжиди Япониянинг энг яшил масжидларидан бири ҳисобланади. Масжид дизайнерлари экологик тоза бўлиб, жумладан, қуёш батареялари, шамол турбиналари, қудуқ суви ва маҳаллий қурилиш материалларини яратиш учун Японияда мавжуд бўлган энг яхши имкониятлардан фойдаланишни режалаштирмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

2021 йил 9 октябр, шанба куни Тошкент шаҳрида «Ислом молияси» лойиҳаси ҳамда «Islamic Business and Finance» (IsBF) компанияси томонидан «Ислом молияси: насия савдо қоидалари, муаммолари ва ечимлари, ижара ҳамда бизнесда барака омиллари» мавзусида амалий семинар ўтказилади.

Семинар давомида иштирокчилар қуйидаги билим-кўникмаларга эга бўлишади.

– Ислом молияси ҳақида асосий тушунчалар;

– Ислом молия тизими ва анъанавий молия тизими ўртасидаги фарқлар;

– Ислом молиясидаги асосий тақиқлар;

– Ислом молиясида қўлланиладиган савдо шартномалари;

– Бизнесда барака омиллари ва бошқа турли хил мавзулар.

Бундан ташқари:

– Бўлиб тўлаш (халқ тилида «рассрочка» деб ҳам номланади);

– Дистрибьютор/дилерликнинг Ислом молиясига мувофиқ кўриниши;

– Шартномаларда «жарима», «пеня» каби молиявий жазолар;

– Анъанавий лизингнинг Ислом молиясига номувофиқ бўлган жиҳатлари;

– Сармояни кўпайтиришнинг Ислом молияси талабларига жавоб берадиган шакллари каби масалаларга жавоб олиш мумкин.

Ушбу семинар Ислом молияси ва банкчилиги бўйича кўп йиллик тажрибага эга мутахассислар томонидан ўтказилади. Жумладан, Ўзбекистон мусулмонлари идораси бўлими мудири, «Зикр аҳлидан сўранг» ҳайъати аъзоси Муҳаммад Айюб домла Ҳомидов, Жаҳонгир Имамназаров, Музаффаржон Низомиддинов, Козимхон Тўраев, Музаффар Ҳусниддиновлар иштирок этишади.

Шунингдек, барча семинар-тренинг қатнашчилари учун махсус телеграм гуруҳи очилади. Бу телеграм гуруҳида барча асосий тренерлар ҳам бўлишади. Иштирокчилар тренингдан кейин ҳам амалий саволларига жавоб олишлари мумкин.

Семинарда иштирок этиш нархи:

* 500 000 сўм (офлайн қатнашувчилар учун);

* 300 000 сўм (онлайн қатнашувчилар учун)

Иштирок этишни истаганлар қуйидаги ҳавола орқали рўйхатдан ўтишлари ва тўлов қилишлари мумкин:

Тўловларни қандай амалга ошириш мумкин?

Агар иштирокчи жисмоний шахс бўлса, тўловларни Payme иловаси ёрдамида амалга ошириши мумкин.

Юридик шахслар тўловларни ўз ҳисоб рақамларидан ҳам тўлаш имконияти мавжуд.

Шартнома олиш учун менежер билан боғланиш лозим: @IsBF_Trening (телеграм)

Қўшимча маълумотлар: +998992772000

Манба: Islom.uz