Канада ҳар йил октябрь ойида ислом тарихи ойлигини нишонлайди. Бу йил ушбу ойлик доирасида ўзаро тажриба алмашиш, ирқчилик ва исломофобия муаммоларига барҳам бериш ишларига асосий эътибор қаратилади.

Ислом тарихи ойлиги канадаликларга мусулмонларнинг бой мероси, уларнинг жамиятга қўшган ҳиссасидан хабардор қилиш, таълим бериш ва бошқа хайрли ишларда ҳамкорлик мақсад қилинган” – деб ёзади тадбир сайтида.

2021 йилги тадбир мавзуси “Маҳаллий аҳолига қарши қўлланилаётган ирқчилик ва исломофобияга барҳам бериш” деб номланади.

Ислом тарихи ойлигида бутун мамлакат бўйлаб мусулмон жамоалари матбуот йиғинлари ва тўгараклар ташкил қилади, маҳаллий аҳолини масжидларга таклиф этади, бадиий кўргазмалар ўтказади.

Статистик маълумотларга кўра, мусулмонлар Канадада энг тез ривожланаётган аҳоли қатлами саналади. Мамлакатда мусулмонлар сўнгги ўн йил ичида 82 фоизга ўсган. Яъни 2001 йилда уларнинг сони 579 минг нафарни ташкил этган бўлса, 2011 йилда бу кўрсатгич 1 миллиондан ошган.

ЎМИ Халқаро алоқалар бўлими

Сўнги пайтларда, деярли ҳур куни ижтимоий тармоқлар, интернет саҳифалари ва теле хабарларда қотиллик, зўравонлик ва безорилик каби ноҳуш ҳолатлар ҳақида маълумот берилаётгани кишни бироз сескантириб юборади. Назаримда, инсонлардаги шафқатсизлик ўсиб, баъзан оддий маиший жанжаллар жиноятларга уланиб кетяпти. Бунинг сабаби нимада? Бу иллатни жиловласа бўладими? Айрим руҳшуносларнинг фикри ўлароқ, барча шафқатсиз одамлар руҳий  бузилиш, яъни асаб касаллигига учраган, дейиш – ўринсиз. Статистика маълумотларига қараганда, куч ишлатиш йўли билан содир этилувчи жиноятларнинг атиги 3-4% (фоиз)и руҳий касал кимсаларга тегишли бўлади.

Шафқатсизликнинг хуруж қилиши – кўпинча кичик кўнгилсизликларнинг йиғилиб бориши ва охир-оқибат – портлаши туфайли юз бераркан. Масалан, катта шаҳар стресс (руҳий зўриқиш)лари бугунги куннинг жиддий муаммоларидан бири саналади. Бир қарашда унчалик сезилмас омиллар, масалан, тонг қоронғусида ишга йўл олиш, жамоат транспортидаги тирбандлик, йўллардаги тиқилинч (пробка)лар ва шовқин-сурон ҳам бора-бора асабларни росмана қақшата бошлайди. Бу омилларнинг ҳар бирини алоҳида олганда, “сезмасдан ўтиб кетавериш” мумкин, аммо барибир руҳий зўриқиш кучайиб бораверади. Тажовузкорликка ундовчи воситаларнинг тобора кўпайиши – шафқатсизлик “эпидемия”сини зўрайтирувчи яна бир омилдир. Масалан, “оддийгина” ур-сур, “жангари” (боевик) кинофильмларнинг “тарбиявий” аҳамияти ҳам чакки эмас. Хоҳ ишонинг, хоҳ ишонманг, моддий имкониятлар ортиб, тирикчилик осонлашиб бориши ҳам инсонлар ўртасидаги шафқатсизликка замин яратади! Ҳар ҳолда, “тўқликка шўхлик”, “қорни тўқнинг қорни оч билан нима иши бор”, “оғзи қийшиқ бўлса ҳам бойнинг ўғли гапиради” деган гаплар беҳуда пайдо бўлмаган. Нима ҳам дейсиз, инсоннинг феъли ўзи шундай, тамом-вассалом! Албатта, бунда жамиятдаги маънавий муҳит ва тарбия, тийнат (менталитет) каби омиллар катта таъсир кўрсатади.

Виртуал мулоқот шафқатсизликка замин яратишини психологлар яқинда исботлаб беришди. Хуллас, “одноклассники”, “фейсбук”, “твиттер”, “инстаграм”, “телеграм” каби замонавий воситалар билан “тиллашиш”да ҳаддан ошиш аянчли оқибатларга олиб келиши мумкин. Нуқул виртуал тармоқ орқали мулоқот қилувчи шўрпешона, бора-бора қаршисидаги “тирик одам”нинг гаплари ва кайфиятини тушунишга қийнала бошлайди. Суҳбатдошининг хатти-ҳаракатларига тўғри муносабатда бўлолмайди. Қулоғига “қулоқчин” (наушник) тақиб олган ёшлар ҳақида-ку, гапирмаса ҳам бўлади. Улар ўз-ўзларини руҳий хасталиклар сари “дадил” бошлаб бораётганликларини ўзлари тушунмаса, бошқаларнинг тушунтириши жуда мушкул...

Шафқатсизликка қарши қандай курашса бўлади? Психологларнинг фикрига қараганда, бунинг икки йўли бор: ўз-ўзини назорат қилиш ҳамда  ҳазил-мутойиба туйғуси. “Афсуски, бошқа йўлини кўрмаяпмиз”, дейишмоқда улар.

Бизнингча, ўша “руҳшунос”ларнинг аввало ўзлари “ўз-ўзини назорат қилиш ва ҳазил-мутойиба туйғуси”га муҳтож. Ахир, иймон-эътиқод, Аллоҳ таолодан қўрқиш, охиратдаги ҳисоб-китобнинг ҳақлигига бўлган ишонч қани?! Буларсиз одамни – Инсон дейиш мумкинми?

“Бугун инсон ўзини ҳар қачонгидан ёлғиз ва ночор сезмоқда. Бозор иқтисодиёти ижтимоий фаоллик учун йўл очиб берди, илмий-техник кашфиётлар имкониятларни кенгайтирмоқда, дунёнинг истаган бурчагига саёҳат қилиш ва олам ранг-баранглигидан баҳраманд бўлиш мумкин. Ҳақиқатан ҳам инсон қудратли мавжудот эканини энди тўла ҳис қилмоқда. Лекин у руҳан ёлғиз; унинг ёнида дилини англайдиган зот йўқ. Умрнинг қисқалиги, муқаддас нарсанинг йўқлиги, ҳаётнинг бешафқатлиги, нафс ва фаҳшга ўчлик, ақл ва руҳ устидан амалга оширилаётган зўравонликлар инсонни ночор зотга айлантирмоқда. Аёл ва эркак бир-бирини тўлдираётгандек, бир-бирининг умрини сермағиз қилаётгандек, аммо улар юқоридаги иллатларнинг қурбони бўлиб қолмоқдалар. Ушбу иллатлар моҳиятига яширинган манфур куч аёл ва эркак, инсон ҳаёти устидан ҳукмрондир” дейди олимлардан бири.

Шу ўринда имом Абу Ҳомид ал-Ғаззолийнинг бир фикрлари ёдимга тушди: “Қабрда ётганлар пушаймон қилаётган ишлар устида тириклар бир-бири билан қирпичоқ бўлмоқдалар” деган фикрлари барчамиз учун эслатма бўлиши лозим.

Имом Термизий Амр ибн Оснинг ўғилларидан қилган ривоятда Набий алайҳиссалом:

“Раҳмлиларга Аллоҳ таоло раҳм қилади. Ердагиларга раҳм қилинг. Сизга осмондаги Зот раҳм қилади”, деганлар.

Буюк имомлар – Бухорий, Муслим ва Термизийлар Жарийр розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисда Набий алайҳиссалом:

“Одамларга раҳм қилмайдиган одамга Аллоҳ таоло раҳм қилмайди”, деганлар.

Имом Термизий Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадиси шарифда эса Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам:

“Раҳмдиллик фақат бадбахтнинг қалбидангина суғуриб олинади”, деганлар.

Демак, раҳмдиллик саодатмандлик аломати бўлса, раҳмсизлик бадбахтлик аломатидир. Ислом инсонларга раҳм-шафқат кўрсатиш ҳудудидан чиқиб, бутун мавжудотга раҳм қилиш шиорини олға суради. Мусулмон инсон борлиқдаги барча нарсаларга раҳмли бўлиши зарурлигини таъкидлайди.

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам:

“Кичкинамизга раҳм қилмаган, каттамизни улуғламаган, амри маъруф ва наҳйи мункар қилмаган биздан эмас”, дедилар”.

Нўъмон ибн Башир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

“Мўминларнинг ўзаро дўстликлари, раҳм қилишлари ва меҳр кўрсатишлари худди бир жасадга ўхшайди. Ундаги бир аъзо хаста бўлса, жасаднинг қолгани унга қўшилиб бедор бўлади ва иситмалайди”, дедилар”.

Икки шайх ривоят қилганлар.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам­нинг:

“Аллоҳ раҳматни юз қисмга бўлди. Тўқсон тўққиз қисмини ўз ҳузурида тутиб қолди. Ерга бир қисмини нозил қилди. Махлуқотлар ўша қисмдан бир-бирларига раҳм қиладилар. Ҳаттоки от боласига зарар етказишдан қўрқиб туёғини ундан кўтаради”, деяётганларини эшитдим”.

Икки шайх ривоят қилганлар.

Саидаброр Умаров

Имом Бухорий мажмуаси реконструкция қилиниб, 10 минг ўринли масжид, 21 гектар майдонда улуғ аждодларимизнинг диний ва моддий маданий мерос объектларини акс эттирувчи тематик хиёбон, 3 та меҳмонхона ва 24 та оилавий меҳмон уйлари бунёд этилади.

“Зарафшон” газетаси хабарига кўра, бу ҳақда вилоят Матбуот уйида журналистлар ва блогерлар иштирокида бўлиб ўтган матбуот анжуманида вилоят туризм ва спорт бошқармаси бошлиғи Ботир Нуруллаев маълум қилди.

Унинг айтишича, уч минг нафар зиёратчиларга хизмат кўрсатувчи, “ҳалол” стандартига эга умумий овқатланиш корхоналари фаолияти йўлга қўйилиб, зиёрат туризми мажмуаси барпо этилади.

“2023-2026 йилларда туманлар туризм салоҳиятидан келиб чиқиб, ихтисослаштирилади. Жумладан, Самарқанд шаҳрида маданий, зиёрат, MICE туризм, Ургутда экстремал, экологик, қишлоқ туризми ташкил этилса, Пайариқ туманида зиёрат ва қишлоқ туризми, Нурободда тиббиёт, экстремал туризм ривожлантирилади. Самарқанд туманида қишлоқ, тиббиёт, MICE туризмига мослаштирилади.

Шунингдек, Самарқанд шаҳрининг Боғибаланд ва Шарқ МФЙларида туризм маҳалласи, Ургут туманидаги Терсак ҳамда Пайариқдаги Чоштепа қишлоқлари “Туризм қишлоғи”га айлантирилиб, 2026 йилда Самарқандга ташриф буюрадиган хорижий туристлар сони 4 миллионга, маҳаллий сайёҳлар 5 миллион нафарга етказилади.

Меҳмонхоналар сони 400 тага ва улардаги ўринлар сони 22 мингтага етади. 300 та янги оилавий меҳмон уйлари ташкил қилинади. Натижада туризм соҳасида 40 минг киши доимий, 70 минг киши эса мавсумий иш билан таъминланади”, - таъкидлади Б.Нуруллаев.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Суфён ибн Уяйна айтади: “Бир куни халифа Ҳишом ибн Aбдулмалик Каъбага кирган эди, у ерда Солим ибн Aбдуллоҳни кўриб, “Мендан ҳожатингизни сўранг”, деди. Солим: “Мен Aллоҳнинг уйида У Зотдан бошқадан бир нарса сўрашга ҳаё қиламан”, деди. Солим Каъбадан чиққач, “Мана, Каъбадан чиқдингиз, энди ҳожатингизни сўранг”, деди. Солим: “Дунё ҳожатлариданми ёки охират ҳожатлариданми?” деган эди, Ҳишом “Дунё ҳожатларидан”, деб айтди. Солим ибн Aбдуллоҳ: “Мен дунёни унинг Эгаси бўлган Зотдан сўрамадим, энди қандай қилиб унинг эгаси бўлмаган одамдан сўрайман?” деб, бошқа гапга ўрин қолдирмади”.

«Солиҳлар гулшани» асаридан

ЎМИ матбуот хизмати