muslim.uz
ТЕРРОРИЗМ, ЭКСТРЕМИЗМ – ТАРАҚҚИЁТ КУШАНДАСИ
Ислом таьлимоти бузғунчиликни, одамлар қалбига ваҳима, душманлик ва фитна уруғларини сочишни қаттиқ ва қатъий қоралайди. Аллоҳ таоло ояти каримада: «Эй иймон келтирганлар! Агар бир фосиқ хабар келтирса, аниқлаб кўринглар, билмасдан бир қавмга мусибат етказиб қўйиб, қилганингизга надомат чекувчи бўлманглар», деб марҳамат қилади (Ҳужурот сураси, 6-оят).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Кишига гуноҳ учун эшитган ҳар нарсасини гапирмоқнинг ўзи кифоя қилади», дедилар (Имом Муслим ривояти).
Бугун кундалик ҳаётимизда авж олаётган фисқу фасодлар, гина-кудуратлар, адоватлар, зиддият ва тафриқалар шу икки буюк кўрсатмага, Набийимиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг юқоридаги васиятларига риоя қилмаганимиз оқибатида келиб чиқяпти.
Аллоҳ таоло дуч келган хабарни суриштирмай тарқатишнинг оғир оқибатидан огоҳлантириб турибди, Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳар эшитган гапини айтаверган одам гуноҳкор бўлиб қолишини айтиб турибдилар.
Ислом кишиларни тинчлик ва барқарорликка, ўзаро бирлик ва ҳамжиҳатликка даъват этади. Бироқ ундан ғаразли мақсадларни амалга ошириш йўлида фойдаланиш ҳоллари ҳам авж олиб бораётганини афсус билан қайд этиш лозим. Бу жараённинг энг хатарли жиҳати баъзи тоифаларнинг дин ниқоби остида динга сиёсий сиёсий тус бериб, ҳокимиятга интилиш, диндан одамлар орасига нифоқ солиш, қўпорувчилик ишларини амалга ошириш ва ғаразли манфаатларни рўёбга чиқаришда фойдаланишга уринишларда намоён бўлмоқда.
Бугунги кунда терроризм, диний экстремизм бутун дунёга хавф солаётган, инсониятнинг тинч ва осуда яшаши учун тўсқинлик қилаётган жиддий муаммолардан биридир. Айни пайтда сайёрамиздаги ҳеч бир мамлакат, ҳеч бир халқ унинг офатларидан ҳимояланмаган, десак асло муболаға бўлмайди.
Ҳозирда Афғонистон, Сурия, Яман, Покистон, Фаластин, Ироқ ва Африканинг бир қанча мамлакатларида содир этилаётган хунрезликлар, ўша юртларда истиқомат қилаётган инсонлар, айниқса, мурғак болаларнинг бошига тушаётган ғам-андуҳлар барча-барчамизни жиддий ташвишга солмоқда.
Экстремизм ҳар қандай бошқача фикрлашни инкор этади, ўзининг мафкуравий ва диний қарашларини қўпол равишда мажбурлаб қабул эттиришга ҳаракат қилади. Экстремистлар ўз тарафдорларидан уларнинг ҳар бир буйруқларини сўзсиз бажаришни, уларга кўр-кўрона ишонишни талаб қиладилар.
Очиқдан очиқ экстремистик руҳдаги қарашларнинг ғоявий ва мафкуравий жиҳатдан ўта зарарли ва хавфли эканлиги шундаки, у диний бағрикенгликка зид ҳолда турли динга эътиқод қилувчи халқлар ўртасида муросасизлик ва адоват уруғни сепишга хизмат қилади. Бир сўз билан айтганда, бу каби ғаразли кимсалар ўз манфаати йўлида эндигина ҳаётни таниётган ёшларни тўғри йўлдан адаштириб, уларнинг маънавиятига зарба беришга ҳаракат қиладилар.
Шундай экан шиддат билан ривожланиб бораётган бугунги глобаллашув жараёнида эртанги кунимизнинг эгалари бўлган ёшларимизнинг маънавий иммунитети ҳар қачонгиданда юксакроқ бўлишини замоннинг ўзи тақозо этмоқда. Дунёнинг айрим ҳудудларида содир бўлаётган хунрезликлар масаланинг нечоғлик жиддийлигидан далолатдир.
Шукрки, бугун юртимиз тинч, осмонимиз мусаффо. Униб-ўсиб келаётган ёшларимизни мана шундай фаровон кунларимизнинг қадрига етишга, тинчликни кўз қорачиғидай асраб-авайлашга ўргатишимиз зарур. Айниқса, ота-оналар фарзандларининг юриш-туриши, улар руҳиятида кузатилаётган салбий ўзгаришларга бепарво бўлмаслиги шарт. Акс ҳолда эртага жуда кеч бўлиши мумкин.
Саҳобиддин САТИМОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Тошкент шаҳар вакиллиги Ахборот таҳлил бўлими бошлиғи
“Виждон эркинлиги ва диний ташкилотлар тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига шарҳ (видео)
Туркий дунё меъморлари ва муҳандислари иттифоқи 2021-2022 йилларни Мирзо Улуғбек йили деб эълон қилди
Анқарадаги Гази университетида бўлиб ўтган тантанали тадбир чоғида бу ҳақда эълон қилинди. Давлат арбоби ва буюк мутафаккирнинг дунё илм-фани ва жаҳон цивилизацияси ривожига қўшган улкан ҳиссаси 2021-2022 йилларни Мирзо Улуғбек йили деб эълон қилишга муносиб топилди, деб хабар бермоқда “Дунё” АА.
Тадбирда Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг ўзбек-турк муносабатларини янада мустаҳкамлаш борасидаги саъй-ҳаракатларига юқори баҳо берилди, ўзаро алоқалар, айниқса, қурилиш ва меъморчилик соҳасидаги муносабатларнинг тобора кенгайиб бораётгани олқишланди.
Туркий дунё меъморлари ва муҳандислари иттифоқи Ўзбекистонда кенг кўламли инфратузилма лойиҳаларининг амалга оширилишида, шунингдек, меъморчилик ва қурилиш соҳаларида замонавий таълим жараёнларининг йўлга қўйилишида кўмак кўрсатишга тайёр эканлигини билдирди.
Тадбир қатнашчилари шаҳарсозлик, меъморчилик ва қурилиш муҳандислиги соҳасини ривожлантиришнинг долзарб масалалари юзасидан ўзаро фикр алмашиш учун 2022 йили Мирзо Улуғбекнинг она шаҳри Самарқандда Туркий дунё меъморлари ва муҳандислари иттифоқи бошқарувининг аъзолари иштирокида форум ўтказиш масаласини муҳокама этишга келишиб олди.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Тавба ва истиғфорнинг фазилати
Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм
Аллоҳ таоло бундай марҳамат килади: "Эй имон келтирганлар! Аллоҳга чин тавба қилинглар, шояд Роббингиз сизларнинг гуноҳларингизни ўчириб, остидан анхорлар оқиб турадиган (жаннатдаги) боғларга киритса!" (Таҳрим, 8).
Аллоҳ таоло бандаларига меҳрибон Зот. Инсон зоти борки, ҳаётида турли айбу нуқсонлар қилади, катта-кичик гуноҳларга йўл қўяди. Аллоҳ таоло инсонларни бошқа барча мавжудотдан азизу мукаррам қилиб яратган, уларга ўз хатоларини тузатиш, гуноҳлардан фориғ бўлишнинг йўлини ҳам белгилаб берган. Бунинг бирдан-бир чораси ўз гуноҳ-хатоларидан афсусланиш ва надомат чекиш, уларга чин дилдан тавба қилиш, истиғфор айтишдир. Ҳатто инсоният отаси Одам алайхиссалом ҳам хатога йўл қуйгач, тавба-тазарру орқали Аллох таоло жазосидан қутилган. Шу боис тавбага юзланиш, гуноҳларга истиғфор айтиш инсон наслига фарз қилинган азалий ҳукмдир.
Пайғамбаримиз алайҳиссаломдан Ибн Можа ривоят қилган ҳадисда: "Гуноҳларидан холис тавба қилган киши хеч биp гуноҳ қилмаган киши кабидир”, деганлар. Уламолар оят ва хадисларда зикр этилган тавбадан мурод шудир, дейишган. Гуноҳлар қотирган қалбни тавбагина юмшатади. Тавба қалб шифоси, унга роҳат бағишловчи ўлкан неъматдир. Мўмин киши гуноҳларини кичик санамай, дарров тавбага шошилиши, гуноҳларидан фориғ булишни, Парвардигори ваъда қилган жаннат мукофотини қўлга киритишни ўйлаши лозим. Тавба жаннат ва дўзах ўртасига қўйилган бир тўсиқ кабидир.
Аллoҳ таоло айтади: "Албатта, Аллоҳ чин тавба қилувчиларни ва обдон покланиб юрувчиларни севади" (Бақара, 222).
Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламдан ҳам тавбанинг зарурлиги ва аҳамияти ҳақида кўплаб ҳадиси шарифлар ривоят қилинган:
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Гуноҳларга пушаймон бўлиш тавбадир", деганлар (Абу Довуд ривояти);
Бошқа бир ҳадиси муборакда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: "Ҳap бир Одам боласи гуноҳ қилувчидир, гунох қилувчиларнинг яхшиси тавба қилувчиларидир", деганлар (Имом Доримий ривояти);
Ушбу ҳадиси муборакда эса гуноҳ ишларга берилиш касаллик экани ва унинг давоси нима экани тўғрисида Расули акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Сизларга касалларингиз нималигини ва ундан шифо топиш йулини айтайми? Касалларинг гуноҳларингиздир, унинг давоси истиғфордир", дедилар ("Рамузул аҳодис"дан).
Ҳатто Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдек гуноҳ-хатолари Аллоҳ таоло томонидан кечирилган маъсум, юксак ахлоқ соҳиби бўлган зот ҳам ҳар куни бир неча бор тавба қилганлар ва умматни ҳам шунга чақирганлар: “Эй инсонлар, Аллоҳга тавба қилинглар, доимо гуноҳлapингни кечиришини сўранглар! Мен Аллоҳга ҳар куни юз марта тавба қиламан” (Имом Муслим ривояти).
Банданинг тавбаси Аллоҳ таоло томонидан қабул бўлишининг бир неча шартлари бор. Булардан биринчиси пушаймонликдир. Яъни банда қилган гуноҳ-хатоларидан пушаймон бўлиши, уларга изтироб чекиши. жони қийналиши, ич-ичини ейиши, ҳузур-ҳаловати кетиб, уйқу ва оромдан кечишидир.
Тавбанинг иккинчи шарти гуноҳларга энди асло қайтмасликка қатъий азм-қарор қилишдир. Гуноҳдан қайтмаган кишининг истиғфоридан, надоматидан фойда йуқ. Бордию инсон бир гуноҳ ишдан сўнг тавба қилсаю кейин яна уни қайтарса, унинг тавбаси ҳақиқий тавба саналмайди. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: "Улар истиғфор айтиб турган ҳолларида ҳам Аллоҳ уларни азобловчи эмас" (Анфол, 33),
Хабарларда келишича, "Гуноҳда бардавом бўлатуриб, гуноҳнинг кечирилишини сўраш Аллоҳнинг оятларидан истеҳзо қилишга ўхшайди" (Ибн Абу Дунё ривояти). Яна айтилишича, "Тил билангина истиғфор айтиш каззоблар (ёлғончилар) тавбасидир".
Тавбанинг учинчи шарти гуноҳларни бутунлай тарк этишдир. Гуноҳларни тарк этган киши уни савоб ишлар билан ювади. Тавбаси қабул этилишидан умидсиз бўлмайди. Тоат-ибодатларни кўпайтириш, Аллоҳ йўлида садақа-эҳсонлар қилиш, фақат солиҳ амаллар қилишга ўтиш тавбанинг қабул бўлиши шартларидандир.
Байхақий Муоз ибн Жабал розияллоху анҳудан ушбуни ривоят қилган: "Агар бир гуноҳ қилсангиз, унга каффорот бўладиган бир яхшилик қилинг. Махфий гуноҳга махфий яхшилик, ошкора гуноҳга ошкора яхшилик каффорот бўлади". Чунки Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: "Яхшиликлар албатта ёмонликларни кетказади" (Худ, 114).
Жунайд Бағдодий рахимаҳуллоҳ бундай деган эканлар: "Тавба-тазаррунинг уч маъноси бор: пушаймон бўлиш, такрор гуноҳ қилмасликка қарор қилиш ва ўтказган ситамларига кечирим сўраб, нохақ олган нарсаларини эгаларига қайтариб, хусуматдан халос бўлишдир".
Банда гуноҳ ёки бир хато иш қилсаю, истиғфор айтса, меҳрибон ва раҳмли Аллох азза ва жалла унинг гуноҳларини албатта кечиради. Истиғфор айтилса, яхшиликдан умид қилинади. Аммо банда кибр ё ғурурга бориб, истиғфор айтишни канда қилса, ўзига зулм қилган, ўз зарарига ишлаган бўлади. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ким истиғфор айтишни ўзига лозим тутса, Аллоҳ унинг мушкулини ечади, оғирини енгил қилади ва ўзи ўйламаган томондан ризқ беради", деганлар.
Саҳар вақти дуо ва истиғфорлар қабул қилинадиган онлар ҳисобланади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан ривоят килинган бир ҳадисда айтилишича, "Ҳар кеча туннинг охирги, учинчи қисмида Аллоҳ таоло: “Ким дуо қилса – ижобат этаман, ким сураса – бераман, ким истиғфор айтса – гуноҳидан кечаман», дейди”.
Инсонга тавба қилиш эшиклари ҳамша очиқдир. Хадиси қудсийда келишича, "Аллоҳ таоло: "Улуғлигим ва буюклигимга қасамки, то рухи танасида экан, бандаларимга тавба эшиги очиқдир", деган " (Имом Ахмад, Абу Яъло, Ҳоким ривояти, саҳиҳ). Абдуллох, ибн Масъуд розийаллоҳу анху бундай деганлар: "Жаннатнинг саккизта эшиги бор, биттасидан бошқа ҳаммаси очилиб-ёпилади. Фақат Тавба эшигигина ҳамиша очиқдир. Бу эшикнинг ёпилмай очиқ туриши учун бир фаришта тайинланган. Шундай экан, ноумид булма, яхши амал қил!".
Инсон билиб-билмай қилган гуноҳларига сидқидилдан пушаймон бўлса, тавба қилиб истиғфорлар айтса, Ҳақ таолонинг йулига қайтса, инша Аллоҳ, гуноҳлари мағфират этилади, ёмонликлари яхшиликка алмаштирилади. Шунинг учун у ҳамиша Яратганнинг раҳмат-мағфиратидан умидвор бўлиши, яхши амаллари ва афсус-надоматлари билан Унга астойдил тавба қилиши лозим. Шунда унинг тоғдек гуноҳлари бўлса ҳам кечирилади.
Фазлиддинхон МУХТАРОВ,
Шаҳрисабз шаҳар бош имом-хатиби