26 ноябрь куни Россия Федерациясининг Кабардино-Балкария Республикасининг Нальчик шаҳрида “Замонавий Россияда исломий ҳуқуқ маданияти: мавжуд ҳолат ва келажак” мавзусидаги халқаро илмий-амалий конференция бўлиб ўтди. Ушбу тадбирда Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво бўлими мудири Ҳомиджон Ишматбеков ҳам иштирок этди.
Кабардино-Балкария мусулмонлари идораси томонидан ташкил этилган ушбу конференцияда Россия Федерациясининг барча ҳудудларидан муфтийлар қатнашди. Жумладан, Карачай-Черкес мусулмонлари идораси раиси, муфтий Бердиев Исмоил, Россия мусулмонлари уюшмаси раиси Крганов Альбир, Санкт-Петербург ва шимолий-ғарбий Россия мусулмонлари идораси раиси, муфтий Панчеев Равиль этди.
Шунингдек, Кавказ мусулмонлари идораси раиси, шайхулислом Оллоҳшукур Пошшозода, Қрим мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Исмоилов Муҳаммад, Қозоғистон мусулмонлари идораси шариат бўлими бошлиғи ўринбосари Аманқулов Ҳасан, Кувайт давлати дин ишлари вазирлигининг Исломий иқтисод марказининг вакили Шайх Масъуд Сабрий Иброҳим Фазл, Кувайт давлати дин ишлари вазирлигининг исломий тадқиқотлар бошқармаси бошлиғи Шайх Жалуий Муборак Ал-Жамиъ, Туркия дин ишлари вазирлиги шаръий фатволар ва диний таълим комиссияси раиси ўринбосари Йилдиз Аҳмад иштирок этди.
Конференцияда Ислом ҳуқуқининг асосий мақсади инсониятга манфаат етказиш экани, адолат, мўътадиллик, ўзаро англашув ва мулоқотда шаффофлик, ижтимоий хавфсизликни таъминлашга интилиш билан бирга жамиятдаги салбий ҳолатлар одамларни таъқиб қилиш, экстремизм ва терроризм каби иллатларни қатъий рад этиш ижтимоий ҳаётнинг муҳим қадриятларидан ҳисобланиши атрофлича муҳокама қилинди.
Конференция якунида резолюция қабул қилинди.

ЎМИ Матбуот хизмати

Миср юрти ўзининг гўзал овозли, моҳир қорилари билан дунёга машҳурдир. Масалан, Комил Баҳтимий, Мустафо Исмоил, Рузайқий, Муҳаммад Сиддиқ Миншавий, Маҳмуд Сиддиқ Миншавий, Маҳмуд Али Банно, Муҳаммад Табловий, Роғиб Мустафо Ғалваш, Абдулбосит Абдуссамад ва бошқаларни келтириш мумкин.

Шайх Абдулбосит Абдуссамад ўзларининг гўзал овозлари, тажвидлари билан маълум ва машҳурдирлар. Ушбу қоридан бир неча фарзандлар қолган. Фарзандлари оталари ҳақида баъзи фикрларни айтиб ўтишган.

Ёсир Абдуссамаднинг айтишича, оталари Шайх Абдулбосит Абдуссамад раҳимҳуллоҳ ўғилларидан бирортасини урмаганлар. Оталари уларга мулойимлик ва муҳаббат билан муомала қилиб, доим насиҳат қилиб турардилар.

Ёсир Абдуссамад отаси ҳақида яна шундай деган: “Отамдан ўрганган муҳим нарсаларимдан бири — ростгўйликдир”.

Шайх Абдулбосит раҳимаҳуллоҳ барча қорилар билан яхши муносабатда бўлардилар. У киши кўпроқ Шайх Маҳмуд Али Банно, Шайх Рузайқий, Шайх Мустафо Исмоил билан яқин эдилар.

Шайх Абдулбосит раҳимаҳуллоҳнинг лақаблари кўп бўлиб, шулардан бири “Совту Макка” (“Макка овози”) лақаби эди. Чунки Масжидул Ҳаромда Қуръон тиловат қилишга рухсат берилган илк мисрлик қори Абдулбосит раҳимаҳуллоҳ бўлиб, бу рухсатни Саудия Подшоҳлиги берарди.

Шайх Абдулбосит раҳимаҳуллоҳ учта президент: Жамол Абдулносир, Анвар Садат, Муҳаммад Ҳусний Муборакни кўрганлар.

Шайх Абдулбосит раҳимаҳуллоҳнинг бир орзулари бор эди. Бу орзу Масжидул Ақсода яна бир бор Қуръон тиловат қилиш эди. Аммо вафотларига қадар бу орзу амалга ошмади.

Шайх Абдулбосит Абдуссамад раҳимаҳуллоҳ “Киши Қуръонни холис Аллоҳнинг розилигини, карамли юзини истаб, қалбидан тиловат қилса, уни тинглаётганлар бу тиловатдан таъсирланадилар” деганлар.

1988 йил 30 ноябрда вафот этган эдилар. Бу йил вафотларига 31 йил бўлибди.

Аллоҳ таоло Шайх Абдулбосит Абдуссамадни раҳматига олсин! Зурриёдларимиздан у кишига ўхшаган қориларни кўплаб чиқарсин!

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади

Пайғамбарларнинг, шу жумладан, бизнинг Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламнинг гуноҳкор мўъминлар жазога мустаҳиқ кабира гуноҳ эгалари ҳаққига қилажак шафоатлари ҳақ ва ростдир.

Қиёмат куни амалларнинг ўлчаниши, тарозу ҳақ ва ростдир.

Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Ҳавзи Кавсарлари ҳақ ва ростдир.

Хамслар ўртасида савоблари билан ҳисоб-китоб қилиниши, агар савоби бўлмаса, гуноҳларидан олиб берилиши ҳақ ва ростдир.  

АҲЛИ СУННА ВАЛ ЖАМОА ЭЪТИҚОДИ: Жаннат ва дўзах шу кунда ҳам мавжуддир 

Жаннат ва дўзах шу кунда ҳам мавжуддир. Улар абадий, фоний бўлмайдилар. Жаннатнинг нозу неъматлари, ҳуру ғилмонлари ҳам абадий барҳаётдирлар. Аллоҳнинг жазоси ҳам, савоби ҳам абадий, туганмасдир.

Аллоҳ таоло хоҳлаган кишини Ўз фазли билан ҳидоятга йўллар. Хоҳлаганини Ўз адли билан залолатга қолдирур. Яъни, Ўз розилиги сари тавфиқ ато қилмас. Бу Унинг адолатидир. Шунингдек, мазкур бетавфиқни жазолаши ҳам Унинг адли ҳисобланур.

Мўъмин кишининг имонини шайтон мажбуран суғуриб олмайди, балки банданинг ўзи имонни тарк этган пайтда у олиб қўяди.

Қабрда Мункар ва Накир исмли фаришталарнинг кириб, марҳумдан савол сўрашлари ҳақ ва ростдир. Қабрда бандага руҳнинг қайтарилиши, қабрнинг кофирлар ва баъзи гуноҳкор мусулмонларни қисиши, уларнинг қабр азобини тортишлари ҳақ ва ростдир. 

(Имом Аъзам Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг “Фиқҳи акбар” китоби)

Маълумки, терроризм ва экстремизм балолари нафақат бугунги кунда, балки у мавжуд бўлган барча замон ва маконларда инсоният ва жамият учун том маънодаги фожиа бўлиб келган.  Бугунги нотинчликлар ҳукм сураётган минтақаларнинг деярли барчасидаги барқарор вазиятни издан чиқарувчи омиллари ҳам мазкур икки нарсадир.

Бу атамаларга кўплаб таърифлар берилган бўлса-да, уларнинг асл мазмун-моҳияти нотинчлик ва беқарорликни келтириб чиқариш, инсонлар қалбига қўрқув ва ваҳима  солиш, уларни жисмонан йўқ қилиш, зўравонлик йўли билан ҳокимиятга интилиш каби салбий унсурлардан иборатдир. Экстремизм ва терроризм биргаликда, бир маслакка хизмат қилувчи  икки унсур деб қараладиган бўлса, экстремизм кўпроқ ғоявий ва назарий, терроризм эса кўпроқ ҳаракат жиҳатларига мос келади. Экстремизм барча динларда, масалан, буддизм, христианлик, исломдаги норасмий оқимларда учраб туради. Франция Фанлар академияси XVIII асрда чоп этган луғатида терроризмни «қўрқитиш тизими» деб таърифлайди. Бошқа гуруҳ олимлар терроризмни «ҳаракат орқали тарғибот» деб атайдилар. Айрим манбаларда эса терроризмга «қўрқитиш сиёсати» дея нисбат берилади. Кўриниб турибдики, террор ва қўрқув – эгизак тушунчалардир.

Террорчилик бир сиёсий атама сифатида, қурол сотиш, наркобизнесни ривожлантириш, конституцион тузумларни ағдариш ва бошқа тубан мақсадларга эришиш учун, айтиб ўтилган турли жиноий йўллардан фойдаланишни зарур ва жоиз деб биладиган кимсалар ва ташкилотларнинг йўл-йўриғидан иборат.

Террорчилик ҳеч қачон эзгуликка қаратилган эмас, аксинча ҳар доим диний ва инсоний меъёрлар, умуминсоний қадриятлар ва аҳлоқий фазилатларга қарши ишлатилганлиги учун энг оғир ва ваҳшиёна жиноят ҳисобланиб келган. Унинг тарихи қон билан ёзилган. Террорчилик дин, миллат, элат ва чегара билмайди. Энг ваҳший, маданиятсиз ва инсоний хислатларини йўқотган ашаддий жиноятчилар, бу қабиҳ ишга қўл урадилар.

Муқаддас Ислом динини ҳам ниқоб қилиб олганлар экстремистик ва террористик ҳаракатлар бўлиб, улар ўз олдиларига исломнинг аслига қайтишни ва халифалик давлати қуришни куч ишлатиш йўли билан амалга оширишни мақсад қилган оқимлардир. Бундай оқим ва ҳаракатлар диний мутаассибликка асосланган бўлиб, муайян мазҳаб таълимотига қаттиқ ёпишиб олиш оқибатида юзага келади ва кўпинча муайян сиёсат ва иқтисодий манфаатларни таъминлаш мақсадида амалга оширилади.

Ислом дини доирасида вужудга келган илк экстремистик оқим — Хорижийлар бўлиб, Ҳазрати Али розияллоҳу анҳу ва Муовия розияллоҳу анҳу ўртасидаги “Сиффийн” жангида музокара ва келишиш орқали тўхтатиш сиёсатига Али розилик бергани учун унинг қўшинидан унга қарши ажралиб чиққан гуруҳдир.

Хорижийларнинг дастлабки вакиллари саҳровий араблар бўлиб, илм-маърифатдан йироқ, лекин ўзларини диндорликнинг чўққисига чиққанлик даъвосини қилувчи шахслар эди. Уларнинг илми бўлмаганлиги сабабли, ўзларига ёққан нарсага ёпишиб олиб, бошқа нарсаларни рад этар ва бошқаларни нуқсонда айблар эдилар. Улар бегуноҳ мусулмонларнинг қонини тўкиб, йўлтўсарлик қилиб, Аллоҳ ҳаром қилган нарсаларни ўзларига ҳалол ҳисоблашган эдилар.

Хорижийлардан бири Абдураҳмон ибн Мулжам 661 йилда хулафои рошидийнларнинг тўртинчиси Ҳазрати Али ибн Абу Толибни ярадор қилиб ўлдирди. Хорижийлар умавийлар ва аббосийлар халифалигига қарши уруш олиб бориб, жуда кўп мусулмонларнинг ўлимига сабаб бўлди. Улар давлат учун ҳар доим катта муаммоларни келтириб чиқариб, ҳар доим мамлакатда фитна ва беқарорликни қўзғатиб турарди.  Замонлар ўтиши билан улар барча ислом жамоасининг қаршилигига учради.

X асрда ўрта Шарқда Ҳамдон ал-Ашъас Шиа мазҳабининг Исмоилия йўналиши доирасида «Ал-Қаромита» (яна бир номи “Қирмитийлар”) деб аталган диний-сиёсий ҳаракатга асос солди. Бу ҳаракат вакиллари бошқа мазҳаблар тарафдорларини ўлдириш сиёсатини олиб борди. 317 ҳижрий санада қирмитийлар Ислом дунёсида мисли кўрилмаган жиноятга қўл уришди. Уларнинг бошлиғи Абу Тоҳир 600 отлиқ ва 900 пиёда билан Муқаддас Макка шаҳрига кириб қатл ва талончилик ўтказди. Ҳажарул асвад ва Каъбадаги бошқа муқаддас нарсалар, жумладан олтин тарновни талашди. Хожа Низомулмулкнинг “Сиёсатнома” асарида ёзилишича ушбу фожиада 30000 мусулмон, жумладан 1900 киши Ҳарам ичида шаҳид қилинган.

XII аср бошида исмоилийлардан Ҳасан Саббоҳ (1124 й.в.э.) ва унинг тарафдорлари ўз диний ғоялари ва сиёсий мақсадларини амалга ошириш учун қурол ишлатиш, қатл қилиш, йўлтўсарлик, террорчиликдан фойдаланиб келган. Улар гашиш (гиёҳвандлик моддаси)ни қўллаш йўли билан фидойиларни тарбиялаб, ўз мухолифларини ўлдиришга буюрган. Унда фидоийга кўп миқдорда гашиш ичириб уни бехуш қилар, сўнгра уни беҳиштсимон бир жойга олиб бориб, бир муддат айшу ишрат ва маишатда ўтказгандан кейин қайтариб аввалги жойига олиб келарди. Фидоий ўзига келганда бу нарса унинг ҳаёлида мангу қолиб, шу йўлда жон фидо хизмат қилишга ундарди. Улар дин ва давлат арбобларидан 48 кишини террор қилганлар. Жумладан, Аббосий халифалардан Ал-Мусаршид, Ар-Рашидларни, уларнинг ашаддий душмани Хожа Низомулмулк ва унинг икки ўғли Аҳмад ва Фахрулмулкларни террор қилишган.

Уларнинг асосий қароргоҳи ва маркази Аламут қалъаси (Эрон)да бўлган. Кейинроқ Аламут қалъаси мўғил саркардаси Хўлагу томонидан забт этилиб, уларнинг террорчилик ва сиёсий фаолиятига барҳам берилди.

Шу билан VII асрнинг II-ярмидан XIII асрнинг I-ярмигача ислом дунёсида давом этган  диний экстремистик ҳаракатлар инқирозга учраган бўлса ҳам, орадан 5 аср ўтиб, XVIII аср ўрталарида Муҳаммад ибн Абдулваҳҳоб (1703-1794) томонидан Арабистон ярим оролида “Ваҳҳобийлик” номи билан аталган диний-сиёсий экстремистик ҳаракат, 1928 йил Мисрда Ҳасан ал-Банно томонидан “Иҳвонул муслимин” ҳаракати, 1952 йилда Фаластинда Тақиюддин Набаҳоний бошчилигида “Ҳизбут таҳрир ал исломий”, «салафийлик», «ИШИД» ва шу каби кўплаб оқимларга асос солиндики, бу ҳам бўлса, ёвузликка хизмат қилган эски ота-боболарининг изидан борувчи, замонга ҳамоҳанг ҳолатда уларнинг бузғунчилик фаолиятларини давом қилдирувчи, бутун дунё тинчлигига раҳна солувчи янги бир ёвузлик жамоасини вужудга келтирди.

Мазкур жамоаларнинг деярли кўпчилик қисми бутун дунёда Ислом халифалигини барпо этишни ўзларига шиор қилиб, қилаётган амалиятлари бунёдкорлик ўрнига фақатгина бузғунчилик ва қирғиндан иборатлигига бутун дунё гувоҳ бўлишмоқда. Ҳеч бир замон ва маконда эшитилмаганки, мазкур жамоалар томонидан инсоният ёки жамият манфаатларига хизмат қиладиган бирон бир иншоат, мактаб, масжид ёҳуд бошқа нарса бунёд қилинганлиги ҳақида. Бунинг аксига улар томонидан бузиб ташланган мактаблар, портлатилган масжидлар, босиб олинган иншоатлар, ўлдирилган бегуноҳ инсонлар ҳақидаги хабарларгагина дунё аҳли гувоҳ бўлишган.

Бу эса, Ислом дини таълимотининг нотўғри талқин қилинишига, эзгуликка чақирувчи муқаддас динимиз шаънига ноўрин таъна тошлари отилишига олиб келмоқда. Ваҳоланки, “ислом” сўзининг ўзаги “салом” сўзидан олинган. Яъни, тинчлик ва саломатлик маъноларини англатади. Учинчи маъноси – итоат. Яъни, Аллоҳ ва Унинг Расули соллаллоҳу алайҳи васаллам кўрсатмаларига амал қилиш ҳаракатида бўлиши лозим, деган хулоса чиқади. Ислом дини нафақат инсоннинг ўзи, балки ўзга одамларга, ҳатто наботот ва ҳайвонотга, қўйингки, барча мавжудотга нисбатан раҳм-шафқатли ва меҳрибон бўлишга чақиради. Зўравонлик, қўпорувчилик ва тажовузкорликни у ҳеч қачон оқлаган эмас ва оқламайди ҳам. Қуръони каримнинг Моида сураси 32 — ояти мазмунида шундай дейилади: “Кимки бирон жонни ўлдирмаган ва ерда бузғунчилик қилиб юрмаган одамни ўлдирса, демак гўё барча одамларни ўлдирибди ва кимки унга ҳаёт ато этса, демак, гўё барча одамларга ҳаёт берибди”.

Динимизнинг тинчликсевар, мўътадил таълимот эканлигини, у ҳеч қачон қон тўкиш, уруш оловини ёқишни ёқламаслигини бутун жаҳон аҳли яхши билади. Шулардан келиб чиққан ҳолда тўла ишонч билан айтишимиз мумкинки, террорчи ва экстремистлар бу дунёдаги ёвузлик меросхўрларидир. 

М.Хабибуллаев

Гурлан туман бош имом-хатиби

Осим ибн Собит ибн Абул Ақлаҳ – ансорийлардан, авс уруғидан, ансорлар ичида Исломга аввал кирган кишилардан бири бўлиб, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам у кишини муҳожирлардан Абдуллоҳ ибн Жаҳш розияллоҳу анҳу билан биродар қилиб қўйдилар.

У киши Бадрда иштирок этиб, Уқба ибн Абу Муайтни, Уҳудда эса Мусофиъ ибн Талҳа ва унинг укаси Килоб ибн Талҳани ўлдирганлар. Мусофиъ ярадор ҳолда онаси Сулофанинг олдига бориб, бошининг унинг тиззасига қўяди. Онасининг “Сени ким бу аҳволга солди?” деган саволига ўғли “Менга ўқ отаётган одамнинг “Мана буни ол. Мен Ибн Абу Ақлаҳман” деганини эшитдим” деб жавоб берди. Шунда онасининг жаҳли чиқиб, агар имкон топса, ўғлини ўлдирган кишининг бош суягида хамр ичишга назр қилди ва Осимнинг бошини келтирганга катта мукофот эълон қилди.  

Уҳуд жангидан сўнг бироз вақт ўтгач, қабилалар мусулмонлардан ноодатий йўл билан ўч олишга киришдилар. Сафар ойида Ҳузайл қабиласи Азл ва Қора уруғи вакилларини Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига юборди. Улар Мадинага келиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан “Бизга фиҳқни, Қуръонни, Ислом шариатини таълим бериш учун бир гуруҳ саҳобаларингизни биз билан юборсангиз” деб илтимос қилишди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам уларнинг илтимосига рози бўлиб, бир ривоятда Марсад ибн Абу Марсад розияллоҳу анҳу, бошқа ривоятда Осим ибн Собит розияллоҳу анҳу бошчиликларида 6 кишилик гуруҳни (баъзи ривоятларда 7 киши, бошқасида эса 10 киши дейилган) улар билан бирга юбордилар.

Саҳобалар Ҳузайл қабиласига тегишли Ражийъ қудуғи олдига етганларида, келган кишиларнинг хоинлиги маълум бўлиб қолди. Ҳузайл қабиласининг Бану Лиҳён уруғидан тахминан икки юз киши саҳобаларни қуршаб олди. “Биз сизларни ўлдирмоқчи эмасмиз. Сизларга тегмасликка аҳд берганмиз. Фақат сизларни Маккага топшириб, эвазига пул олмоқчимиз” дейишди. Осим ибн Собит, Марсад розияллоҳу анҳумо ва яна бир шериклари “Мен ҳеч қачон мушрикларнинг ёнига бормайман” деб, уларнинг таклифини рад этдилар ва урушишга бел боғладилар. Қолган уч нафар саҳобалар Абдуллоҳ ибн Ториқ, Хубайб ибн Адий, Зайд ибн Дасинна розияллоҳу анҳум таслим бўлиб, асир олиндилар. Осим розияллоҳу анҳу ва икки шериклари эса шаҳид этилдилар. Кейинчалик Зайд ибн Дасинна, Хубайб ибн Адий ва Абдуллоҳ ибн Ториқ розияллоҳу анҳум ҳам шаҳид этилдилар.

Ҳузайл қабиласи вакиллари Сулофанинг Осимнинг боши учун катта мукофот ваъда қилганидан хабарлари бор эди. Ана шу бойликка эришиш илинжида Осимни унга топширмоқчи эдилар. Осим розияллоҳу анҳунинг ўлдирилганларини эшитган Сулофа Осим розияллоҳу анҳунинг бошларини олиб келиш учун Ҳузайл қабиласига ваъда қилинган пул билан элчи жўнатди.

Қотиллар Осимнинг жасадини олиш учун борганларида, кўп сонли арилар соябонга ўхшаб Осим розияллоҳу анҳунинг танаси устида учаётганини кўрдилар. “Ариларни ўз ҳолига қўйинглар. Кечгача кутсак, арилар ўзи кетади” дейишди ва нарироққа кетишди. Орадан бироз вақт ўтиб, қаттиқ ёмғир ёғиб, сел улуғ саҳобийнинг танасини оқизиб кетди. Кеч тушгач, хоинлар Осим розияллоҳу анҳунинг танасини олиш учун боришганда, уни жойидан топа олмадилар. Осим ибн Собит розияллоҳу анҳу “Бирорта мушрик мени ушламайди ва мен ҳам бирорта мушрикка қўлимни теккизмайман” деб назр қилган эдилар. Аллоҳ таоло у кишини тириклик чоғларида ҳам, вафотларидан кейин ҳам мушрикларнинг қўли тегишидан сақлади.

Арилар тўдаси Осим розияллоҳу анҳуни ҳимоя қилгани ҳақидаги бу ҳодиса Мадинага етиб борганда, Умар розияллоҳу анҳу “Осим бирор мушрик унга қўлини теккизмаслигига ва ўзи ҳам бирорта мушрикни ушламасликка назр қилган эди. Аллоҳ таоло уни ҳаётлик чоғида асраганидек, вафотидан кейин ҳам мушрикларнинг қўли унга тегишидан сақлабди” дедилар.

Ана шу ҳодисадан кейин Осим ибн Собит розияллоҳу анҳу “Ҳамийюд дабр” (“Арилар тўдаси ҳимоя қилган киши”) деб аталадиган бўлдилар.

Аллоҳ таоло барча саҳобалардан, шу жумладан, Осим ибн Собит розияллоҳу анҳудан рози бўлсин!

Интернет маълумотлари асосида Нозимжон Ҳошимжон тайёрлади