Ўзгани авратига тикилмоқ шариатимизда ҳаром қилинган. Лекин фуқаҳолар маълум истисноларни баён қилган бўлиб, уларни авратига қараш мубоҳ саналади.

1. Инсоннинг ўз аврати. Киши ўз авратига кўзи тушса ва ёки ихтиёрий қараса буни гуноҳи йўқ.
2. Қаралаётган шахс, хоҳ ўғил хоҳ қиз бўлсин шаҳват ёшида бўлмаса. Бу тили чиқмаган, яъни гапира олмайдиган даражада ёш бўлиши билан белгиланган. Фақиҳ Абу Лайс «шаҳват ёши тўққиз ёш» деб фатво берган бўлсалар ҳам.

Ҳошияда айтилишича, «тили чиқиб гапира оладиган ёшдаги болаларнинг авратига тикилиш ҳаром бўлади.»

3. Саҳиҳ никоҳ билан уйланган аёли. Фосид никоҳ билан бўлса унга ҳам назар қилиш ҳаром. Масалан бировни никоҳидаги аёлга уйланиб олган киши шу аёлнинг авратига қараши ҳаром ҳисобланади.
4. Ўз чўрисини авратига қарашҳаром эмас.Бироқ чўриларнинг ҳаммасида ҳам, назар ҳалол қилинган эмас. Мусоҳара (қудачилик) йўли билан маҳрам бўлган чўрилар мустасно. Масалан она бола чўриси бўлиб уларнинг қизини хотин қилган бўлса онасининг авратига қараши ҳаром ҳисобланади. Чунки у қайин она ҳисобидадир. Шунингдек, ўз чўрисини ўзгага никоҳлаб берган бўлса бу чўри ҳам хожасидан маълум масофада туради. Ҳурмати ғализа, яъни чўрисига уйланиб сўнгра уни икки талоқ қилган бўлса унинг ҳам авратига қараши мумкин эмас. Ёки чўри мушрика бўлса. Унинг ҳам авратига қараш тақиқланади. Икки кишининг ўртасидаги шериклик чўрилар ҳам ўз ҳожаларидан авратларини олиб қочишлари лозим.

Шу тўрт тоифадан бошқаларнинг авратига узрсиз назар қилиш мутлақ ҳаром дейилган. Хоҳ у шаҳвоний назар ва ё аксинча бўлсин бари бирдек ҳаромдир. Аммо узрли бўлса жоиз. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар:

«Аллоҳ (бегонанинг авратига) назар қилувчини ва (ўз авратини бошқаларга кўз-кўзлаб) томоша қилдирувчини лаънатлади» (Байҳақий ривоят қилган).

Яланғоч авратга назар ҳаром бўлганидек, юпқа ва тор кийим кийганларнинг кийими устидан назар қилиш ҳам ҳаромдир. Чунки тор ва юпқа кийим бадан ва қоматни ошкор қилиб туриши сабабли яланғоч ҳукмида бўлади.

Авратлар:

1. Эркак кишининг аврати — киндик остидан тизза остигачадир. Демак, эркак кишининг киндигини остидан тиззасини остигача бўлган аъзоларига қараш, эркакларга ҳам, бегона аёлларга ҳам мутлақ ҳаромдир.
2. Шунингдек икки аёл ҳам бир-бирларини киндигини остидан тиззасини остигача бўлган аъзоларига асло қарай олмайдилар. Чунки икки аёл орасидаги аврат, худди икки эркак орасидаги аврати каби олинади.
3. Эркак ва бегона аёл орасидаги аврат — Агар қаровчи эркак бўлиб томоша қилинувчи ҳур, аёл бўлса унинг юзи ва кафтларидан бошқа барча аъзоларидир. Юзи ва кафти аврат бўлмасада унга ҳожатсиз қараш макруҳдир.
4. Агар назари тушиб қолган аёл ўз маҳрами бўлса. Масалан опа ёки синглиси. Бу ҳолатда у билан аврат чегараси (кийимидан ташқаридаги), қорин ва бел қисми қўшимча қилинган ҳолда ҳудди икки эркак аврати каби олинади. Яъни, киши ўз опаси ёки синглисини боши, бўйни, кўкраги, қўлтиғи, болдири, оёқларига «шаҳвати уйғониб кетишидан омонда бўлиш шарти» билан, назар тушиб қолса (Давоми бор).

Биринчи мақола: http://muslim.uz/index.php/maqolalar/item/22953-noma-ram-ajollarga-arashning-zarari-birinchi-ma-ola

Муаллиф: Ботирали Алишер ўғли

Манба: fiqh. uz

Заҳируддин Муҳаммад Бобур хазиналари (3)

*   *   *

МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ

НАЗМ

*   *   *

Саййидул-мурсалийннинг наътларида,

соллаллоҳу алайҳи ва саллам

Вожиб ўлди бориға шукри Худой,

Мустафо бўлди бизга раҳнамой.

Йўлчисиз йўлда ким бора олғай,

Борса, аввал қадамда-ўқ қолғай.

Кимки Аҳмад* кибики бадрақадур,

Йўлда юз хавф бўлса, не боқадур!

Бўйиға чуст хилъати “Лавлок”,

Лот оғзиға илгидин тунчок.

Улдурур анбиё сарафрози,

«Қоба қавсайн» маҳрами рози.

Менга қилғил шафоъатинг ҳамроҳ,

Не дей ўзга: Алайка соллаллоҳ.

* ИЗОҲ-1. Аҳмад Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Тавротда келган номларидир. Қуръондан далил (оят маъноси): “Ёд этинг, Ийсо ибни Марям: «Эй Бани Исроил! шубҳасиз, мен Аллоҳнинг  сизларга  юборган  Расулиман.  Мен  ўзимдан  олдинги  Тавротни тасдиқ этувчи ва мендан кейин келадиган – Аҳмад исмли бир Пайғамбар  ҳақида  хушхабар  берувчи  бўлиб  келдим»,  –  деган  эди”  (61/ Сафф сураси, 6-оят).

 ИЗОҲ-2. Ҳазрати Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Маккани фатҳ этганларида Каъбадаги бутларни синдирган эдилар. Жумладан, бут эгаларининг талаби билан Лот деган бутни шахсан ўзлари йиқитганлар. Байтда шу воқеага ишорат қилинмоқда.

Зеро, Қуръони каримда айтилади (оят маъноси): “Менга хабар беринг, у Лот ва Уззони ва бошқа учинчи (бут бўлмиш) Манотни (уларда куч ва илоҳлик аломати бор эканми?)” (53/Нажм сураси, 19-20-оятлар).

НАСРИЙ БАЁН

Барча пайғамбарлар саййиди (улуғи ва имоми) ҳазрати Муҳаммад (алайҳиссалом)нинг наътлари (мақтовли васфлари) ул зотга Аллоҳнинг саломи, раҳмати ва баракоти бўлсин

Бандаларнинг ҳаммаларига Аллоҳга шукр келтириш вожиб бўлди, чунки бизга ҳазрати Муҳаммад Мустафо соллаллоҳу алайҳи ва саллам – Аллоҳнинг мумтоз танланган бандаси раҳнамой, яъни тўғри йўлни кўрсатувчи, ҳақ йўлдан бошловчи бўлдилар.

Ким йўлда  йўлчисиз, йўлбошчисиз, раҳнамосиз бора олади? Борса ҳам, биринчи қадамдаёқ қолиб кетади. Кимнинг  ҳазрати  Аҳмад (соллаллоҳу  алайҳи  ва  саллам)  каби йўлбошчиси – кузатувчи нигоҳбони бўлса, йўлда юз хавфу хатар бўлсаҳам, не парвойи бор (у зотнинг йўлидан юриб, суннатларига амал қилдими, бас, у, албатта, яхшиликка, саъодатга эришади).

Бўйига «лавлок» хилъати – шарафли либоси маҳкам ўралган, яъни жуда ярашган, Лотнинг – нодон инсонлар топинган бутнинг ва ҳар турли  бутларнинг  оғзига  у  зотнинг  қўлидан  тугун  солинган,  яъни Аллоҳдан бошқа ҳеч бир илоҳ йўқ, бирор кимсани ва нарсани худо қилиб олишга ҳеч кимда ҳадду ҳуқуқ қолмаган.

ИЗОҲ.  Бу  ўринда:  “Лавлок”  –  “Лав  лока  мо  холақтул-афлока”  – “(Эй Ҳабибим!) Агар сен бўлмасанг, фалакларни (коинотни) яратмас эдим” деган машҳур ҳадиси қудсийга ишорат қилинмоқда. Лот – аввалда пайғамбар шуъайб алайҳиссаломнинг қавми сиғинган,  кейинчалик Каъбатуллоҳга тиклаб қўйилган бутлардан бири.

Барча пайғамбарларнинг сарафрози – энг улуғи, энг устуни, юксаги, имоми у зотдирлар, (Қуръони каримда келган) «Қоба қавсайн» – “икки ёй” сиррининг сирдоши – билгувчиси ҳам у зотдирлар; яъни, меърож воқеаси билан шарафлангандирлар.

(Эй  Аллоҳнинг  Расули!)  Қиёмат  кунида  менга  шафоъатингизни йўлдош айланг! Бошқа не дейин: Сизга Аллоҳнинг салоту саломлари, раҳмат ва баракотлари бўлсин!».

ИЗОҲ. «Қоба қавсайн» – Қуръони каримда келган, меърож воқеасига далил қилинган, Аллоҳга ёки фаришта Жаброил алайҳиссаломга ўта яқинлик аломати бўлган оят иборасидир. Маъноси: “Ўртадаги масофа икки ёй миқдорича, ҳатто, янада яқинроқ бўлди, шу аснода (Аллоҳ) ваҳй этган нарсани (Жаброил орқали) бандасига ваҳй қилди (53/Нажм сураси, 9-оят).

Насрий баён ва шарҳ муаллифи

Мирзо КЕНЖАБЕК

Матнни oлий тоифали сухандон Шуҳрат Қаюмов ўқиган

Бухоро вилоят Адлия бошқармаси “Усмон ибн Аффон” масжидини 119-сон билан давлат рўйхатидан ўтказиб, бу тўғридаги гувоҳномани жоме ходимларига топширди.

Маълумот учун, “Усмон ибн Аффон” масжиди Бухоро тумани, “Янгиобод” МФЙда жойлашган. Ушбу фаолият бошлаши билан Республикамизда мавжуд масжидлар сони 2076 тага, Бухоро вилоятидаги масжидлар сони  106 тага етди. 

Аллоҳ таоло ушбу масжидни халқимизга, хусусан, “Янгиобод” маҳалласи аҳлига муборак қилсин. Юртимизда масжидлар очилишига сабабчи бўлаётган инсонлардан Ҳақ таоло рози бўлсин, бундай хайрли ишларни бардавом айласин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Шу кунларда юртимиз бўйлаб “Ўқитувчи ва мураббийлар куни” кенг нишонланмоқда. Дарҳақиқат, динимиз устозларни доимо эъзозлаш ва ҳурмат қилишга тарғиб қилади.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда олим ва устозлар мақом ва мартабаларини юқорига кўтариб, бундай марҳамат қилади: “Биладиганлар ва билмайдиганлар тенг бўлурми” (Зумар сураси, 9-оят).  

Набий соллалоҳу алайҳи ва салламга ҳам “Роббим илмимни зиёда қилгин деб дуо қилгин” маъносида ваҳий нозил қилинган (Тоҳа сураси, 114-оят).  

У зот алайҳиссалом: «Бир фақиҳ (фиқҳ илмининг олими) шайтонга мингта обид инсондан ашаддийроқдир», деганлар. Ушбу ҳадиси шариф илмнинг ибодатдан афзал эканини ифодалайди. Зеро, илмга асосланмаган ибодат самарасиздир.  

Куни кеча устоз ва мураббийлар кунига бағишланган анжуманда Президентимиз Шавкат Мирзиёев иштирок этиб, юртимиздаги барча устоз ва мураббийларни касб байрамлари билан муборакбод этди. Шунингдек, таълим соҳасига оид бир қанча ютуқ ва камчиликларни ҳам санаб ўтди.  

Таълим соҳасида ХХI асрда юртимизда учинчи ренессансни амалга ошириш вақти келгани, бунинг учун барча устоз ва муаллимлар бир ёқадан бош чиқариши, таълим соҳасида изчил ўзгаришлар қилиш кераклигини таъкидлаб ўтди. Бунинг учун бизга таълимнинг узвий боғлиқлигини таъминловчи асосий тўррта таянч бўлиши кераклиги уқтирилди. У ҳам бўлса, фидоий боғча тарбиячилари, малакали профессор ўқитувчилар, илмий соҳадаги тадқиқотчилар ҳамда ота-оналардир. Айнан шулар биргалашиб, ҳамжиҳатликда ҳаракат қилсалар биз айтган натижа амалга ошиши мумкин.

Президент ўз нутқи давомида таълим соҳасига доир ютуқларни зикр қилар экан, жумладан, соҳада Республикада кўзга кўринган ва ривожланган мактаблардан бири Бухоро вилоятининг Қоракўл вилоятида жойлашган, математикага ихтисослашган 52-мактаб интернати ва 1-академик лицейининг муваффаққиятларини алоҳида таъкидлаб, бу мактабнинг асосчиларидан бўлган Жумаев Тўхтамурод домлани “Эл юрт олдидаги хизматлари учун” ордени билан тақдирлади.

Ҳақиқатдан, ушбу мактаб ва лицей ўқитувчилари бунданда катта мукофотларга лойиқ. Зеро, ҳар йили ушбу даргоҳ битирувчиларининг 95% дан зиёди олий таълим муассасаларига ўқишга киришга муваффақ бўлади. Қарийб юзга яқин ўқувчи республика ва яна юзга яқин ўқувчилар эса халқаро олимпиядалар совриндоридир. Шунинг учун президент барча вилоят ҳокимларига, таълим мутасаддиларига ушбу билим юртидан ўрнак олиб, унинг услубини ўзларига татбиқ қилишларини алоҳида таъкидлаб ўтди.

Шу муносабати билан Мир Араб Олий мадрасаси ректори Ҳ.Йўлдошходжаев бошчилигида бир қанча ўқитувчи ва мураббийлар 1-октабр кунининг ўзидаёқ Бухоро вилояти Қоракўл туманида жойлашган Бухоро давлат университети қошидаги биринчи академик лицейга ташриф буюрди.

Ушбу таълим муассаса раҳбарияти, устоз ва мураббийларини касб байрами билан муборакбод этилди ва ўқув даргоҳининг фаолияти билан яқиндан танишилди.

Академик лицейни битирган талабаларнинг билим савияси юқори даражада эканини кўрган инсоннинг хаёлига бирданига таълим муассасасининг моддий техник базаси, шарт шароитлари жуда замонавий ва ўта яхши бўлса керак, деб ўйлайди.

Аммо таълим даргоҳи билан танишиб чиққач, ўқув даргоҳининг ҳолати, жиҳозлари, таъмири юқори савияда эмас. Республикада моддий техник базаси бу таълим муассасасидан яхши бўлган жойлар талайгина. Шундай бўлса ҳам, бу жой ўқувчиларининг билим савияси юқори даражада.

Бу эса ўқувчиларнинг кучли билимга эга бўлиб чиқаётганига асосий сабаб, улар учун яратиб берилаётган шароитларнинг зўрлигида эмас, балки ушбу лицей талабаларининг Республикада илғор бўлишига муассаса ўқитувчиларининг талабалар билан мунтазам ишлаши, уларни тинимсиз назорат қилиши, уларнинг ота-оналари билан тез-тез мулоқот қилиб туриши, дарсдан ташқари вақтларда улар билан қўшимча ишлаши каби омиллар ўқувчиларнинг яхши билим олишларига таъсир қилган деган фикр келади.

Таълим муассасасида назорат шунчалик ўрнатилганки, ҳатто ўқувчилар телефондан фойдаланиши, ўқишга келганидан то ҳафта охиригача – шанба кунигача таълим муассасасидан ташқарига чиқиш мумкин эмаслиги белгилаб қўйилган экан.

Ушбу таълим муассасасида ўқиш истагида бўлган ўқувчилар сони талай бўлиб, юртимизнинг турли жойларидан ўқиш истагида Қоракўл туманига келганини кўриш мумкин.

Ўқув муассасаси билан танишиб чиқар эканмиз, Олий мадраса ректори Ҳайдархон Йўлдошходжаев ҳам ўз фикр-мулоҳазаларини билдириб, олий диний таълимга ҳам ушбу таълим муассасасидаги айрим тартиб-интизомларни жорий қилиш кераклигини айтиб ўтди. Дарҳақиқат, таълимнинг ривожланишида ўзаро фикр, тажриба алмашиш катта рол ўйнайди. Тажриба бу оқибат ойнасидир.

Шундай экан Олий мадраса ўқитувчи ва мураббийлари ҳам таълимини юқори чўққиларга олиб чиқиш, Бухорони қайтадан Ислом қуббаси, диннинг ўчоғи қилишни мақсад қилдик. Албатта, бунинг учун кўп изланиш, тинимсиз меҳнат, қаттиқ тартиб интизом керак бўлади.  

Аллоҳ таоло диний соҳа ва таълимни ривожлантиришда Ўзи ёрдамчи бўлсин, Юртимиздан яна Бухорий, Термизий, Марғинонийлар каби буюк инсонлар етишиб чиқишини насиб қилсин. Омин!

Рўзимуҳаммад Тўхтасинов

Мир Араб олий мадрасаси ўқитувчиси