Дунёдаги энг чуқур ва чучук сувли кўл — Байкал кўлидир. Бу кўл Россиянинг Шарқий Сибир минтақасида, Бурятия Республикаси билан Иркутск вилояти орасида жойлашган бўлиб, харитадан Россия ҳудудидаги ойсимон тизилган Байкални қийналмай топа оламиз.

Байкал дунёдаги энг чуқур кўл бўлиб, унинг чуқурлиги 1642 метрга етади.

Кўлнинг майдони 31,5 минг кв км, узунлиги 636 км.га чўзилган. Байкалнинг ўзи сувга ва балиққа бой. У ўзининг чуқурлиги, сувининг кўплиги, ҳайвонот ва ўсимлик дунёсининг хилма-хиллиги билан машҳур. Кўл сувининг хажми 23 минг кубкилометр бўлиб, Орол денгизиникидан 23 марта, Азов денгизиникидан 92 марта кўпдир. Кўлга Селенга, Юқори Ангара, Баргузин, Турка, Снежная, Кичера, Бугулдейка каби жами 336 дарё қуйилади ва фақат бир дарё – Ангара оқиб чиқади, холос.

Байкал кўлининг машҳур текширувчиси Г.Ю. Верешчагиннинг ҳисоблашича, агар кўлга ҳеч қандай дарё қуйилмай турган тақдирда ҳам Ангара Байкалнинг сувини қуритиш учун 400 йил оқиши керак экан.

Байкал сувининг таъми жуда мазали. Бунинг сабаби сув тозалиги билан бир қаторда таркибида минераллар ҳам кам.

Кўлда ўсимликларнинг 850, ҳайвонларнинг эса 1400 тури мавжуд. У ердаги ўсимликларнинг 133 тури, ҳайвонларнинг эса 848 тури дунёнинг бошқа жойларида учрамайди. Баъзи тирик организмлар дунёнинг бошқа ҳеч бир кўлида йўқ. Байкал кўҳна мавжудотларнинг табиат музейи деб аталиши ҳам бежиз эмас. Бу ерга туб ҳайвонлар – эндемикалар келганига беш миллион йилдан ошган.

Ер шаридаги жами чучук сув захирасининг 22 фоизини шу кўл суви ташкил этади. Шунча миқдордаги ичишга яроқли сувнинг бир жойга тўпланиши Аллоҳнинг улкан неъматларидандир.

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда шундай деб марҳамат қилган:

أَفَرَأَيْتُمُ الْمَاء الَّذِي تَشْرَبُونَ أَأَنتُمْ أَنزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنزِلُونَ لَوْ نَشَاء جَعَلْنَاهُ أُجَاجاً فَلَوْلَا تَشْكُرُونَ

“Ўзингиз ичадиган сувни ўйлаб кўринг-а! Уни булутлардан сиз туширасизми ёки Биз тушурувчимизми? Агар хоҳласак, Биз уни шўр қилиб қўямиз. Шукр қилсангиз-чи!” (Воқеа сураси, 68-70-оятлар).

Ҳа, азизлар! Аллоҳ таолонинг неъматларига шукр қилсак ва улардан оқилона фойдалансак, Роббимиз бу неъматларни яна ҳам зиёда қилади.

Қиш фаслида, аниқроғи, январдан майгача Байкал тўла музлайди. Фақат Ангара дарёсига яқин 15-20 км атрофидаги жойи музламайди.

Қишнинг охирларига бориб, музнинг қалинлиги кўл ўрталарида 1 метр, қўлтиқларда 1 ярим ва 2 метргача етади. Кўлнинг музи феруза рангда товланади.

Интернет  маълумотлари асосида

Нозимжон ИМИНЖОНОВ

 тайёрлади

Собит ибн Даҳдаҳ розияллоҳу анҳу ансорлардан бўлиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинага кўчиб ўтганларида ёрдам қўлини чўзган инсонлардан ҳисобланади. У зот ўткир фаҳмли, зийрак, моҳир чавандоз, ҳаёт қийинчиликларини мардонавор енгиб ўтувчи, ночорларга ёрдам беришга, мазлумларни қўллаб-қувватлашга, маҳзунларга ҳамдард бўлишга шошарди. Шу билан бирга Аллоҳ ва унинг Расулига бўлган муҳаббати чексиз эди.

Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.  Бақара сурасининг 245-ояти ҳақида қуйидагиларни айтади: “Аллоҳга яхши қарз берадиган ким бор?! Бас, токи унга берганини кўп марта кўпайтириб берса. Ҳолбуки, Аллоҳ (ризқни) тор қилур ва кенг қилур. Унинг ўзигагина қайтасизлар”, ояти нозил қилинганда, Собит розияллоҳу анҳу: “Эй, Аллоҳнинг Расули, Аллоҳ таоло биздан қарз беришимизни хоҳлайдими?”, деди. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳа, эй Абу Даҳдаҳ”, деб жавоб бердилар.

• Қўлингизни узатинг.
• Нима бермоқчисан?
• Агар мен Роббимга яхшилик йўлида, савоб олиш мақсадида берсам, Жаннатга кираманми?
• Ҳа, албатта.
• Менинг иккита боғим бор. Биттасининг атрофи ўралган, етти юз туп хурмо кўчати бор. Шунисини бераман.
• Шундай қил, айтганингни бер, иккинчисини оиланг эҳтиёжлари учун қолдир.
• Сиз гувоҳ бўлинг, эй Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам, уларнинг энг яхшисини бердим.
• Ундай бўлса, Аллоҳ сени Жаннат билан мукофотлайди.

Шундан сўнг, Собит розияллоҳу анҳу ҳадя қилинган боғга борди. У ерда аёли ва болаларини кўриб: “Эй, Даҳдаҳнинг онаси, бу боғдан тезроқ чиқинглар, чунки Аллоҳнинг “Аллоҳга яхши қарз берадиган ким бор?!” оятига биноан мен бу боғни ҳадя қилиб юбордим”, деди. Аёли унинг олдига келиб: “Аллоҳ сизнинг қилган бу ишингизни баракотли қилсин ва Жаннат билан мукофотласин”, дея фарзандларининг қўллари ва чўнтакларидаги хурмо меваларини ўша ерга ташлаб қўйиб, бошқа боғларига олиб кетди (Абу Яъло ва Табароний ривояти).

Уҳуд жанги куни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга қаттиқ азиятлар етказилди: муборак юзлари тилиниб, қон оқди, тишлари синди, айримлар У зот соллаллоҳу алайҳи васалламни вафот этди, деб фитна чиқаришди. Айниқса, Муҳаммад вафот этди деган уйдурма гап саҳобалар орасида кенг тарқалди. Бундан айримлар саросимага тушишди. Лекин мусулмонлар кўп талофат кўрганларига қарамай юксак жасорат кўрсатдилар. Ана шундай қийин вазиятда Собит розияллоҳу анҳу тоғ тепасига чиқиб: “Эй ансорлар, менинг олдимга келинглар. Пайғамбаримиз ўлдирилган бўлсалар ҳам, Аллоҳ доимо барҳаёт зотдир. Аллоҳнинг Ўзи бизга ёрдам беради”, деди. Уҳудда кечган шиддатли тўқнашувда унинг ўзи ҳаётдан кўз юмди.

Қ. САЛИМОВ

 “Мирза Ғолиб” жомеъ масжиди имом-ноиби

Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам):

"Я муқоллибал қулуби, саббит қолбий ъала дийник"
Маъноси: “Эй қалбларни буриб қўювчи Аллоҳ! Қалбимни дининг узра собит (мустаҳкам) қил”, деб дуо қилар эдилар.