"Илм-фанни яхши биладиган мусулмон файласуф ва шифокорларга устоз", - дея Индонезиянинг етакчи журнали CNN Indonesia буюк бобомизга таъриф берган.

Ал Ҳусайн Ибн Абдуллоҳ ибн Ал-Ҳасан ибн Али Ибн Сино Ғарб дунёсида Авиценна дея танилган, ўрта аср ислом дунёсининг таниқли файласуфи ва табиби эди.

Журналга кўра, у ёшлигидан ўзини вундеркиндлигини намоён қила олган, ўн ёшидаёқ Қуръони каримни бошдан-оёқ ёд ўқир эди. 16 ёшга келиб, у амалда қўллай олган тиббий билимларни етарли даражада ўзлаштира олди.

Журнал бизнинг аждодимизнинг «Китоб ал-қонун фит-тибб», «Китоб ун-нажот», «Китоб уш-шифо» каби ишлари таърифланган.

Arboblar.uz сайтига кўра, кичкина Ҳусайн жуда қизиқувчан йигитча бўлган. “Нима учун?” сўзи – луғатидаги энг кўп ишлатиладиган сўз бўлган. Ҳусайн беш ёшга тўлганида оиласи Бухоро шаҳрига кўчиб ўтади. Болакайни бошланғич мусулмонлар мактабига жойлашади ва у ерда ўн йил таълим олади.

Хатиб Убайд синфидаги ўн бешта болакай орасида Ҳусайн энг кичиги бўлган. Қуръон оятлари, сураларни ўқувчилар араб тилида ўқишлари лозим бўлган. Кўпчилик йигитлар араб тилини базўр тушунишган. Ҳусайн ўқишни бошлаши биланоқ устозини саволлар билан кўмиб ташлайди, аммо устози шу заҳотиёқ осон жавоб қайтаради: “Қуръонни ўрган. У ердан барча саволларингга жавоб топасан".

Бир вақтнинг ўзида Ҳусайн бошқа ўқитувчи билан ҳам шуғулланиб, грамматика, услубият ва араб тилларини ўрганади.

Кунлардан бир кун кичик Ҳусайн: “Мен Қуръонни бутунлай ёд олдим. Энди савол берсам буладими?”, дейди. Устози эса жуда қаттиқ ранжийди ва “Қуръонни узоқ йиллар давомида ўрганишади ва камдан-кам мусулмонлар уни ёд олиб, уларни ҳофиз, дея улуғлашади”, дейди. “Демак, мен ҳофиз эканман!” – дея тезкор жавоб қайтаради, болакай. Адолатсиз имтихонда Ҳусайн барча сураларни бир сўз ҳам қолдирмай айтиб беради.

Қуръонни хатиб Убайднинг ўзи ҳам ёддан билган. Шундан кейин Ҳусайн мактабга бормаган. Ўн ёшида, яъни 990 йилга бориб, Ҳусайн таълимининг бошланғич даврини якунлайди. У Қуръонни ёддан айтиб, ўз хотираси билан барчани ҳайратга солади ва араб адабиётини ниҳоятда зўр билиши билан барчани лол қолдиради. Шу вақтдан эътиборан, Ибн Сино шайҳ бўлади. Мана, шахсий таржимаи холидан парча: “Ўн ёшимда мен Қуръонни ёд олдим ва адабиёт фанини ўрганиб катта муваффақиятларга эришиб, барчани қойил қолдирдим”.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Юксак тараққий этган ахборот технологиялари асрида яшаяпмиз. Тонгда уйғонишимиз билан “ақлли” телефонни қўлига олиб, ижтимоий тармоқларга кирамиз. Бу – дунёдаги аксарият одамнинг одати. Шу тариқа ҳар ким истаса-истамаса, ўзини ахборот майдони ичра кўради. Кимлардир бу майдонда – тарқатувчи, кимлардир – оддий иштирокчи, кимлардир – ўша ахборотларнинг қурбони, кимлардир эса – шунчаки кузатувчи…

Афсуски, ахборот тарқатиш борасидаги мутлақ эркинлик баъзида тарбиясизликка сабаб бўлиб қолмоқда. Хусусан, сўнгги пайтларда тарқатилаётган лавҳалар орасида ҳақоратли сўзлар, туҳматли иборалар, муайян шахсларни обрўсизлантириш қасд қилинган тасвирлар кўпайиб бормоқда. Энг ёмони, уларнинг аксарияти бир гуруҳ троллар ёки “фейк”, яъни сохта аккаунтлар томонидан уюштирилмоқда. Бу қилмишлар ортида қандай ғаразлар ётгани жумбоқ…

Айниқса, бундай номақбул хатти-ҳаракатлар исломий қадриятлар борасида ҳам учраётгани кишини янада кўпроқ ташвишга солмоқда. Муборак Рамазон ойларида ижтимоий тармоқларда на динимизга ва на одобимизга тўғри келмайдиган видеотасвирлар тарқади. Уни ҳамма кўрди. Аммо… “интернет усталари”дан нечовларининг хаёлига рўза, ифтор ҳам ислом шиорларидан бири экани келди? Илло, айрим интернет фойдаланувчилари рўза ҳам – ислом шиори эканини билганларида эди, балки бундай қилмаган бўлардилар. 

Аллоҳ таоло ислом шиорларини қадрлашга тарғиб қилган ва уларни топташ, масхара қилишдан қаттиқ қайтарган. Жумладан, Ҳақ таоло Қуръони каримда: “(Гап) шудир. Яна кимки Аллоҳнинг шиорлари (қурбонликлар)ни улуғ деб билса, бас, албатта, (бу) дилларнинг тақвосидандир” (Ҳаж сураси 32 оят), – деб хитоб қилган.

Бу ҳақда кейинги вақтларда олиму зиёлиларимиз турли сабаблар билан кўп ва хўб ёзишга, Аллоҳ таолонинг ушбу амрини бот-бот бизларга эслатиб туришга мажбур бўляптилар.

Ислом таълимотига кўра “шиор” сўзи “нишон”, “белги”, “аломат” маъноларини билдиради. Яратган Парвардигоримиз Аллоҳ таолонинг динининг кўзга кўринган ва шон-шавкатининг аломати бўлган нарсалар шиор ҳисобланади.

Масалан,

• Каломуллоҳ, яъни Қуръони карим, унинг тиловати, азон,
• Аллоҳ таоло фарз қилган – намоз, рўза, закот, ҳаж каби динимиз устини бўлган ибодатлар,
• шариатимизда улуғланган зотлар – пайғамбарлар, саҳобалар, тобеинлар, авлиёлар, уламолар, илм аҳллари,  
• шариатимизда қадрланган – Каъбатуллоҳ, Макка мукаррама, Мадина мунаввара, Мино, Арафот, Қуддуси шариф каби жойлар,
• барча масжидлар ва замонлар – Жума куни, Рамазон ойи, муқаддас ойлар,
• ибодат воситалари бўлмиш тасбиҳ, салла ва жойнамоз каби нарсаларни тушуниш мумкин.

Аввалроқ айтганимиздек, сўнгги пайтларда баъзи инсонларнинг Рамазон ойида ижтимоий тармоқлар орқали рўза ва ифторларга турли масхараомуз муносабатда бўлиб, бу ишининг оқибатини билмасдан гуноҳ орттириб олаётгани эса ачинарли ҳолат, билимсизлик, авомлик, борингки, жоҳиллик деса ҳам бўлаверади.

Аллоҳ таолонинг шиорларини оёқости қилиш, улардан бирортасини масхара қилиш, камситиш, беҳурмат қилиш, хўрлаш, менсимаслик, хор қилиш мўмин кишининг кофир бўлишига сабаб бўлади.

Савбон разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам шариатнинг шиорини паст санаганларни қаттиқ қоралаб бундай деганлар: “Аниқ биламанки, умматим ичидаги баъзи кимсалар Қиёмат кунида Тиҳома тоғи каби улкан ҳасанотлар билан оппоқ бўлиб келишади, лекин Аллоҳ таоло уларнинг амалларини тўзиган чанг каби қилиб қўяди”.

Шунда Cавбон разияллоҳу анҳу: “Ё Раcулаллоҳ, бизга уларни cифатлаб, очиқ баён қилиб берсангиз, билмасдан ўшалардан бўлиб қолмайлик!” – деди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Улар cизларнинг биродарларингиз, cизларга ўхшаган одамлардир. Улар ҳам cиз каби тунлари ибодат қилади. Лекин улар шундай одамларки, ёлғиз қолган вақтларида шариатнинг шиорларини топтайдилар”, – дедилар (Имом Ибн Можа ривоятлари).

Динимиз уламолари ўзларининг фатволарида бундай дейишган: “Ким азонни масхара қилса ёки Қуръони каримни енгил санаб оёқ ости қилса, ёки шаръий илмларни ёхуд уламоларни масхара қилса, ибодатларни енгил санаб бажармаса, ёки масжидни масхара қилса, кофир бўлади” (“Ғамзу уюнил басоир шарҳ ашбоҳ ван-назоир” китоби).

Ота-боболаримиз Ислом одобига жиддий эътибор берганидан хабаримиз бор ва уларнинг одоб-ахлоқи билан баъзи-баъзида мақтаниб ҳам қўямиз...

Ота-оналаримиз шариатимиздаги мустаҳаб ва одоб амалларига ҳам ниҳоятда қаттиқ эътиборли бўлганлар. Улар одоблари гўзаллигидан тасбеҳлари кўксиларидан пастга тушмаган... Жойнамозларини ҳам эҳтиёткорона, оёқ остида қолдирмасдан, меҳр билан алоҳида баланд жойларга қўйганлар... Масжид атрофидан меҳр билан оҳисталик билан ўтганлар... Азон айтилаётганда меҳр билан эшитганлар, беҳуда сўз сўзламаганлар... Араб ёзувидаги матнлар битилган ашёларни меҳр билан эҳтиётлаб сақлаганлар... Нима сабабдан?.. Чунки улар динга алоқаси бор ҳар бир нарсага АЛОҲИДА ОДОБ билан муомала қилганлар! Чунки улар динга алоқаси бор ҳар бир нарсага ЎЗГАЧА МЕҲР билан муносабат қилганлар! У одоб – БЕТАКРОР ОДОБ!!! У меҳр – БЕҚИЁС МЕҲР!!!

Имом Абу Довуд Абу Умома разияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадиси шарифда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Ўзи ҳақ бўлcа ҳам талашиб-тортишмаган киши учун – жаннат чеккароғидан уй берилишига, ҳазиллашиб бўлса-да ёлғон гапирмаган киши учун – жаннатнинг ўртасидан уй берилишига, хулқини гўзал қилган киши учун эса – жаннатнинг энг юқори қисмидан уй берилишига мен кафилман” (Имом Абу Довуд ривоятлари).

Минг афсуски, ҳозирги кунда баъзилар шундай чиройли ишларга, жаҳон мамлакатлари ва ўзга диёрлар ичинда “ўзбек халқининг ноёб ва гўзал одоблари” деб тан олинган одобларига беписанд бўлиб, “ҳеч нарса қилмайди” қабилидаги гапларни айтиб, ота-оналаримиз бетакрор ва беқиёс меҳр билан бажариб келган бетакрор ва беқиёс динимизнинг бетакрор ва беқиёс одобларини йўққа чиқаришга уринмоқдалар. Ваҳоланки, шайтон мусулмон кишининг биринчи бўлиб имонига ҳужум қилмайди, балки биринчи бўлиб мусулмон кишини мустаҳаб ва одоб бўлган амалларга беэътибор қилишга уринади. Агар ғолиб чиқса, дастлаб суннатга, кейин вожибга, сўнг фарз амалларга бепарво қарашга уринади. Агар мусулмон кимсани фарз амалга ҳам эътиборсиз қилишга эришса, алалоқибат, Аллоҳ сақласин, имонига ҳам ҳужум қилиб, натижада имондан ажратади!!!

Шундай экан, ҳар биримиз ота-боболаримизнинг йўналишларини маҳкам ушлаб, барча мустаҳаб ва одоб амалларга тўла амал қилиш ҳамда динимиз шиорларига одоб ва ахлоқ билан муомала қилишимиз – бетакрор динимиз талабидир!!!

Демак, юқоридаги ҳукмлар рўза ва ифтор билан боғлиқ ғалати ҳолатларни тарқатаётган кишиларга сабоқ бўлиши керак. Улар ҳам исломий қадриятларга путур етказиш эвазига кўнгилхушлик ила омманинг эътиборини жалб қилиш оғир гуноҳ эканини англаб етсинлар.

Яна бир жиҳат, сўз эркинлиги дегани – исталган нарсани ҳеч қандай масъулиятни ҳис қилмасдан айтиш, ёзиш, тарқатиш дегани эмас. Балки ҳар бир сўз учун жавоб бера олиш масъулиятидир.

Оғзига келганни демоқ – нодоннинг иши,

Олдига келганни емоқ – хайвоннинг иши,

деб бежиз ёзилмаган. 

Ҳар бир интернет фойдаланувчиси айтаётган гапи, тарқатаётган ахбороти учун Аллоҳ таоло олдида ҳам, мўмин-мусулмонлар олдида ҳам, жамият аъзолари ва давлат қонунлари олдида ҳам жавобгардир! Бу меъёр дунёвий қонун-қоидаларда ҳам, диний таълимотимизда ҳам қатъий белгилаб қўйилган!

Бир сўз билан айтганда, “фейк” аккаунтлар ёки троллар юритувчилари муборак динимиз шаънига доғ солувчи лавҳалар, бузғунчи шарҳлар, ҳақоратли сўзлар, таҳқирлашлари учун икки дунёда ҳам жавоб берадилар.

Илоҳо ўзларимизни ҳам, фарзанд-зурриётларимизни ҳам меҳрибон Парвардигоримиз буюрган, жаноб Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам тавсия этган, ўтмишда ўтганларимизни руҳлари шод бўладиган, халқимиз хурсанд бўладиган, ота-оналаримиз рози бўладиган йўллардан юришимизни насиб этсин!

Иброҳимжон ИНОМОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари

Кеча, 28 апрель куни “Зиёрат туризмини ривожлантиришнинг долзарб масалалари” мавзусида халқаро давра суҳбати бўлиб ўтди.

Тадбирда мутасаддилар томонидан зиёрат туризмини ривожлантиришга оид муаммолар, долзарб вазифалар ва истиқболдаги режалар муҳокама этилди.

Мулоқотда Ўзбекистонда туризм иқтисодиётнинг стратегик тармоқларидан бири сифатида ривожлантиришга катта эътибор қаратилаётгани, қатор фармон ва қарорлар асосида бу соҳадаги шарт-шароитлар яхшиланиб бораётгани, шунингдек, COVID-19 пандемияси туризм соҳасига ҳанузгача салбий таъсир кўрсатаётгани қайд этилди.

Шубҳасиз, пандемия ва ундан кейинги даврда мамлакатимизда туризм соҳасини жадал қайта тиклашда зиёрат туризмининг ўрни беқиёс. Шунга кўра, Давлатимиз Раҳбари томонидан зиёрат туризмини ривожлантириш бўйича қатор вазифалар белгилаб берилди.

Жумладан, 2021 йилда мамлакатимизда мавжуд кўплаб зиёратгоҳлар ва муқаддас қадамжолар имкониятидан фойдаланиб, зиёрат туризми йўналишида 700 минг зиёратчини жалб қилиш ва 130 миллион долларлик хизматлар экспортини таъминлаш белгиланган.

Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Ўзбекистон Республикасида ички ва зиёрат туризмини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони қабул қилинди. Унда қулай ички ва халқаро зиёрат туризми муҳитини яратиш, мамлакатимизнинг зиёрат туризми салоҳиятини кенг тарғиб қилиш ҳамда мамлакатимизнинг саёҳат ва дам олиш учун хавфсиз манзил сифатидаги имиджини мустаҳкамлаш бўйича чора-тадбирлар қабул қилинган.

Жорий йилда вилоятлар кесимида зиёратгоҳларнинг тарғиботи учун жами 1,1 миллиард сўм, хорижий давлатларда мамлакатимизнинг зиёрат туризми салоҳиятини тарғиб қилиш учун 6 миллиард сўм маблағ ажратилган. Шунингдек, қатор янги маҳаллий ва хорижий йўналишларда авиапарвозлар ва темир йўл қатновларинини йўлга қўйиш режалаштирилган.

Умуман олганда, зиёрат туризми соҳасида бугунги ҳолат ва келгусидаги режалар муҳокамасига бағишланган халқаро давра суҳбати савол-жавоб ва қизғин баҳс-мунозараларга бой тарзда ўтди.

Дин ишлари бўйича қўмита

Ахборот хизмати

Бошловчи — Саидолим Турдибоев: — Ассалому алайкум, азиз юртдошлар! Барчангизни “UzReportTV” телеканалининг жонли эфирда узатилаётган “Муборак ой суҳбатлари” кўрсатувининг навбатдаги сонида кўриб турганимиздан бағоят хурсандмиз. Бугун Рамазон ойининг учинчи куни. Тутаётган рўзангиз қабул бўлсин! Бугунги теледастуримиз меҳмони Тошкент шаҳар бош имом-хатиби Нуриддин домла Холиқназаров. Ассалому алайкум, домла. Рамазоннинг ўтган кунлари давомида студиямизга ва телеграмдаги ботимизга 800 га яқин саволлар келди. Уларнинг аксарияти Рамазон ва унинг моҳияти билан боғлиқ. Шу маънода бугунги мавзуимизни Рамазоннинг моҳиятига бағишласак.

Нуриддин домла Холиқназаров, Тошкент шаҳар бош имом-хатиби: — Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм! Алҳамдулиллаҳи Роббил ъаламийн, вассолату вассаламу ъала Росулиҳи Муҳаммадин ва ъала алиҳи ва асҳабиҳи ажмаъийн! Амма баъд. Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳу!

Албатта, ушбу телеканал юртдошларимизнинг ҳамроҳига айланди. Кўпчилик билмаганини “Муборак ой суҳбатлари” кўрсатуви орқали билиб бормоқда.

Дарвоқе, бу йил Рамазон соғинч билан келди. Ўтган йилги карантин ҳолатлари ҳалиям ёдимизда. Таровиҳ ўқий олмадик. Оғир синовлар ўтди. Эҳтимол ўтган йили кўрсатувимизга шоҳид бўлганлар бу йил орамизда йўқдир. Мен ҳам барча мухлисларимизни Рамазон билан табриклайман. Аллоҳ таоло Рамазонни барокатли қилсин.

Рўза инсонларга нима учун буюрилди? Бу ибодат нима учун қабул қилинди? Аллоҳ таоло Одам алайҳиссаломни ер юзига жўнатди ва азиз қилди. Энди шунга муносиб яшашимиз керак бўлади. Инсон фаришта ва ҳайвонот оламининг ўртасидаги мавжудот. Фаришталар ҳамма нарсадан холи. Улар гуноҳ ҳам қилмайди. Аллоҳнинг буюрганини бажаради, холос. Ҳайвонот олами вакилларига эса нафс берилди. Улар шу кўйда яшайди. Инсонда нафс ҳам, руҳият ҳам бор. Руҳиятимизни тарбият қилиб туришимиз керак. Рўза бу йўлда энг яхши ёрдамчидир.

Оятида каримада мўминларга, иймон келтирганларга хабар бериб сизлардан аввалгиларга буюрилгани каби сизларга ҳам рўза буюрилди, дейилади. Демак, рўза аввалгиларга ҳам фарз бўлган.

Рўза — руҳий тарбия. Рўза тақво, шукур қилишга ундайди. Рамазонда биз озгина бўлса ҳам очликни ҳис қиламиз. Аллоҳ бизга шу таомни бермаганида нима бўларди, оч қолардик. Шунинг учун ҳам шукур қилишимиз керак. Аллоҳ таоло айтади, менинг берган неъматимга шукур қилсангиз, мен уни янада зиёда қилиб бераман.

Рўзанинг биринчи моҳияти Аллоҳ таолога шукур қилишдир. Интернетда бир кўрсатув кўриб қолдим. Кичкинагина қизча шайхдан сўраяпти: “Агар рўзани саҳарликсиз тутса нима бўлади?”. Шайх айтади: “Саҳарликда барака бор, саҳарлик қилиш керак”. Қизча яна савол беради: “Агар ифторликкаям, саҳарликкаям таоми йўқ бўлса, нима қилиш керак”. Шайх жавоб беролмасдан йиғлайди. Бу нарса инсонларни ўйга толдириши керак. Шунинг учун дастурхонимиздаги ноз-неъматлар учун Аллоҳга беадад шукурлар қилишимиз лозим.

Рўза сабрдир. Аллоҳ таоло Ўз Каломида Аллоҳ сабр қилувчилар билан биргадир, дейди. Сабр Аллоҳдан, шошқалоқлик эса шайтондардир. Рўза кишидан катта сабот ва сабр талаб қилади. Рўзада қатор иллатлардан сақланамиз.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Рўза қалқондир. Қачон бирортангиз рўзадор бўлса ёмон гап гапирмасин, жоҳиллик қилмасин. Агар бирор киши у билан урушса ё уни ҳақорат қилса: “мен рўзадорман, мен рўзадорман”, десин”, дедилар”. Абу Довуд ривоят қилган. Кўриниб турибдики, рўза бизнинг руҳий тарбиямизга ҳам ижобий таъсир қилади.

Бир киши устозига савол берибди: “Мен тилимни бошқаролмайман. Ҳақорат чиқиб кетади. Бунинг олдини олиш учун нима қилсам бўлади?”. Устози жавоб берибди: “Рўза тутинг. Рўза тутган одам ёмон гапирмайди”. Чиндан ҳам рўза одамни тарбиялайди.

Шу ўринда бир ҳикоятни эсга олиб ўтсак. Икки йигит рўзадор экан. Сал нарироқда оқсоқол одам ўтирган экан. У сумкасидан сув олиб ичади. Йигитлар эса рўза тутмабдида, дейди эшиттириб ва ранжишади. Бирозда автоулов келади. Ҳалиги нуроний йигитларнинг олдига келиб, сизлар рўзадор экансизлар, мен рўза тутмадим. Чунки сурункали касалим бор. Шариат менга рўза тутмаганлик учун фидя вожиб қилган. Ва буни бажардим. Аммо сизлар рўза тутиб мени ғийбат қилдингиз ва рўзангиз очилиб кетди. Ғийбат қилган одам бир-бировининг гўштини еган билан баробар, деганлар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи вассаллам. Сизлар ҳозир шундай иш қилдингиз, дебди.

Бошловчи: — Рамазон ойида кишининг жисми ҳам, руҳи ҳам роҳат олади. Бу ҳолатни кейинги ойларда ҳам давом эттириш учун нималарга эътибор бериш керак? Рўзадорга бериладиган мукофотлар ҳақида ҳам гапириб ўтсангиз?

Нуриддин домла Холиқназаров: — Рўзанинг бир ой давом этишида катта ҳикмат бор. Руҳшунослар кўникма бир ойда ҳосил бўлади, дейди. Яъники, рўза тутган одам бу жараённи кейин ҳам ҳеч қийинчилик давом эттиришга қодир бўлади. Буларни нафс, кўз, тил каби инсон аъзолари тарбиясида ҳам кўришимиз мумкин.

Саҳл ибн Саъддан ривоят қилинган ҳадисда “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам айтдилар: “Жаннатда Раййон деган эшик бор, ундан рўзадорлар киради. Рўзадорларнинг охири киргач, у эшик беркитилади, сўнг ундан бошқа ҳеч ким кирмайди” (Бухорий ва Муслим ривояти). Албатта, ушбу саодат ҳаммага насиб бўлсин, деймиз.

Абу Солиҳ Заййотдан ривоят қилинади: У Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳунинг шундай деяётганларини эшитди: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Аллоҳ таоло: “Одам боласининг барча амали ўзи учун, фақат рўза мустаснодир. Чунки, у Мен учундир ва унинг мукофотини Ўзим бераман”, деди. Рўза қалқондир. Бирортангиз рўза тутган куни фаҳш сўз айтмасин ва бақир-чақир қилмасин. Агар бирортаси у билан сўкишмоқчи ёки уришмоқчи бўлса: “Мен рўзадорман”, десин. Муҳаммаднинг жони қўлида бўлган зотга қасамки, албатта рўзадорнинг оғзидан келган ҳид Аллоҳнинг наздида мушкнинг бўйидан яхшироқдир. Рўзадорни хурсанд қиладиган икки хурсандчилик бор: Ифтор қилганда хурсанд бўлади ва Роббига йўлиққанида рўза тутганига хурсанд бўлади”. Бухорий ривоят қилган.

Бошловчи: — Бу йил имконияти чекланган шахсларни ҳам эътибордан четда қолдирмадик. Улар ҳам бизни кузатмоқда ва кўплаб саволлар йўллашмоқда. Айтиб ўтишимиз керакки, телеграм каналида ботимиз ишлаб турибди. Саволларни шу манзилга жўнатишингиз мумкин.

— Ассалому алайкум. Қуръони каримни уйда ўқисам ва иш билан кўчага чиқиб давомини телефонда ўқисам ҳам хатм қилинган ўрнига ўтадими?

— Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Аввало, бизни кузатиб турган имконияти чекланган биродарларимизга минг марта раҳмат. Савол бериши қалбимизга сурур бағишлайди. Айниқса, Қуръони каримни мусҳафга қараб ўқиган ва кейин бирор жойга кетаётиб телефонини очиб ўқигандаям бир хил савоб олади, инша Аллоҳ.

— Ҳомиладор, эмизикли аёллар рўза тутса бўладими?

— Ҳомиладор, эмизикли аёллар ҳамда беморлар рўза тутмаслиги манбаларда айтилган. Албатта, бирор хавф бўлса. Бироқ, улар кейинчалик қазосини тутиб беришади.

— Бизнинг эшитиш ва сўзлашиш имконимиз йўқ. Аммо таровеҳларга чиқамиз. Ўқилган намозларимиздан савоб умид қилса бўладими?

— Албатта, Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло, бандаларини турли синовлар билан имтиҳон қилади. Қулоқлари эшитмаса ҳам, тиллари гапирмаса ҳам таровиҳда иштирок этиб бизга савоб бўладими, деяётган бу азизларимиз қалби билан эшитади. Иншааллоҳ бу муҳаббатлари учун Аллоҳ таоло катта савоб, ажр беради. Бу биз, қулоғи эшитадиганлар учун сабоқ аслида.

Шу ўринда ўзим гувоҳи бўлган бир воқеани айтиб берсам. Масжидда имом эдим. Одамлар хатми Қуръондан таъсирланиб йиғлаганди. Шунда жамоат орасида қулоғи эшитмайдиган, туғма гапиролмайдиган бир намозхон ҳам роса йиғлади. Мен ҳайрон бўлдим. Намоздан кейин ўша одамнинг олдига бориб, ишоралар билан тушунтирдимки, бизку Қуръонни эшитяпмиз, сиз эшитмаяпсизку, яна йиғлаяпсиз, деганимда, у одам қўлимни ушлаб юраги устига қўйдида, мен мана бу жойдан эшитяпман, деганди.

Уларнинг таровиҳ намозида иштирок этаётганлари, уларнинг атрофида фаришталарнинг қуршаб турганлигидан, сакинат нозил бўлишлигидан далолат беради.

— Кар-соқовлар орасида Қуръонни ўрганишга бўлган талаб ортиб бормоқда. Биз Қуръон ўқий олмаймиз. Лекин ўқиётганимизда қироат қила олмаслигимиз хатолик эмасми?

— Аллоҳ таоло ҳеч кимга тоқатидан ортиқ нарсани юкламайди. Имконияти чекланган шахсларга, албатта, алоҳида ажр-савоб бор. Аллоҳ ҳаммамизга раҳматини ёғдиради. Кунларнинг бирида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Қурайш бошлиқларидан бирини даъват қилаётган эдилар. Унинг Исломга киришидан умидлари бор эди. Шу орада кўзи ожиз Абдуллоҳ ибн Умму Мактум исмли киши келиб, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга тинмай савол бера бошлади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳалиги киши билан бўлаётган суҳбат узилиб қолмаслиги учун кўзи ожиз киши савол беришни бас қилса, яхши бўларди, деб ўйладилар ва Ибн Умму Мактумга хўмрайиб, муборак юзларини буриштирдилар. Шунда Аллоҳ таоло севимли Пайғамбарига танбеҳ бериб, оят нозил қилди. Шунинг учун қачон Абдуллоҳ келса Расулимиз уни қарши оларкан, эй, Аллоҳдан менга танбеҳ олиб берган саҳоба, деб кутиб оларкан.

— Биз фарзанд кутяпмиз. Мен ҳам, аёлим ҳам Қуръон ўқишни билмаймиз. Телефон орқали Қуръон эшитсак ҳомилага ижобий таъсири бўладими?

— Албатта, оғир оёқли аёл Қуръони каримни эшитса, болага ҳам ижобий таъсир қилади.

— Кўзига линза тақса таҳорат ўтаверадими?

— Таҳорат  ўтади.

— Таом ва тутун ҳиди, шунингдек, бошқа дориворлар ҳидини ҳидласа рўза очиладими?

— Бунда рўза очилмайди. Лекин роҳатланиб ҳидламаслик керак.

— Яқинда ижтимоий тармоқда “Аллоҳга нечи дақиқа сажда қилгансиз” деган мақолани ўқиб қолдим. Аллоҳга сажда қилаётган ҳолатда ҳам дуо қилиш мумкинми?

— Албатта, банданинг Аллоҳга энг яқин ҳолати сажда қилаётган пайти ҳисобланади. Пайғамбаримиз алайҳиссалом ўша ҳолатда дуони кўпайтиринглар, деганлар. Фарз, вожиб намозларида тайинланган тасбеҳлардан бошқасини айтиб бўлмайди. Нафл намозларида эса саждада дуо қилса бўлади. Ундаям бандадан сўрайдиган нарсаларни эмас.

— Ифтор ва саҳарлик пайтида таҳоратли бўлиш шартми?

— Таҳорат шарт қилинмаган. Лекин таҳоратли юриш барака келтиради.