muslimuz

muslimuz

Понедельник, 24 Июль 2023 00:00

Улуғ руҳоният, етук комиллик

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф нафақат юртимизда, балки бутун ислом оламида тан олинган олим эди. Ҳаётини муқаддас динимиз арконларини ўрганишга ва тарғиб этишга, халқимиз, ёшларимизни диний маърифат руҳида тарбиялашга бағишлади.

Шавкат Мирзиёев,
Ўзбекистон Республикаси Президенти

Мисрда икки амирзода бор эди. Улардан бири илм ўрганиш билан, иккинчиси эса мол-дунё тўплаш билан машғул бўлди. Оқибатда бири ўз асрининг бемисл олими, иккинчиси эса подшоҳ бўлди. Шундан кейин давлатманд амирзода олим амирзодага таҳқир назари билан боқиб деди:

— Мен салтанатга эга бўлдим, сен эса ҳамон хор-зор бўлиб юрибсан.

— Эй биродар, мен Парвардигорга кўпроқ шукр айтмоғим керак, — деди унга жавобан олим амирзода. — Зероки, илм-фан эгаллаб, мен пайғамбарлар меросига эга бўлдим. Сен эса Миср мамлакати тахтига ўтириб, Фиръавн ҳамда Ҳомоннинг меросига эга чиқдинг.

Фиръавн ҳамда Ҳомон ўзга одамхудолар қатори хокка қоришди. Уларнинг мероси кукун бўлиб соврилди, бойликлари тупроқ остида қолди...

Улуғ шоирлигидан ташқари шайх мақомига эга бўлган Саъдий ҳазратларининг “Гулистон” асарида келтирилган бу ривоят инсониятга ҳаёт ва унинг мазмуни ҳақида асрлар давомида сабоқ бериб келади. Расуллар эгнидаги ямоқ чопон қимматбаҳо зарбоф тўнлардан азизроқ бўлгани каби, маънавий қашшоқ кишини чексиз бойликлару мансаблар фазилатли қила олмаслиги фиръавнлар тарихида кўп кузатилган.

Қадим тарих қатларида жо бўлган ҳаёт ҳақиқатлари қайта-қайта синовдан ўтади. Тўғри хулоса чиқара олмаганлар зулму ситам, алдову ёлғонлар эвазига тўпланган бойликлардан роҳат-фароғат топа олмайдилар. Тарих ҳақиқати шу. Илоҳий ҳукм шундай. Узоққа бормай, Бухоро амирлари парча нонга зор халқидан яшириб, саржинлаб ўлчаган тиллалари тақдири ҳақида эслашнинг ўзи кифоя.

Бу — жаҳолат. Пайғамбарлар мероси саналган илм йўлидаги зотлар жаҳолат йўлини ёритиб, халқни эзгулик манзилига олиб чиқади. Шу сабабли, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам буюрадики, олимларнинг ёмони амирларни зиёрат қилгани, амирларнинг яхшиси олимларни зиёрат этганидир.

Мавлоно Жалолиддин Румий эслатган ҳикматнинг кўпдан-кўп маънолари қаторида олимлар шахсига ишора ҳам мавжуд. Олимлар кўп, шахслар саноқли. Асрлар силсиласида бармоқ билан санарли шахслар етишиб чиқиб, ўз сўзини айта олса, ўша халқнинг манглайида қуёш балққанидир. Ана шундай улуғ шахслардан бири, атоқли олим ва адиб, улкан давлат арбоби, ислом мутафаккири Алихонтўра Соғуний қабрини зиёрат этиш учун пойтахтимизга келган хорижлик уламо “Ўзбек халқи тарихида Алихонтўра Соғуний ва Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратлари туфайли кейинги юз йил юксак аҳамиятга молик бўлиб қолади”, деган эди.

Ҳақиқатан ҳам, Алихонтўра Соғуний ўтган аср бошларида мустабидлик зулми туфайли ўз юртини тарк этишга мажбур бўлган ватандошларимизнинг оғир қисматини машҳур “Туркистон қайғуси” асарида ифода этади. Бу асарнинг ҳар жумласи, ҳар сўзи остида халқ тақдири билан ўз қисматини боғлаган жафокаш инсоннинг қалби акс этиб туриши ҳам китобхонга яхши маълум.

Юртимиз мустақилликка эришиши муносабати билан Алихонтўра Соғунийнинг халқимиз озодлиги, диний эркинлиги борасидаги орзу-умидларини амалга ошириш имконияти пайдо бўлди. Асрлар давомида мустабидлик зулми остида ўз иродасини ифода этишдан мосуво қилинган, ташқи ва ички эзувчилар зулми остида ҳуқуқлари поймол бўлган халққа мустақиллик моддий томондан ер ости ва ер усти бойликларини қайтариб бериши асносида маънавий жиҳатдан унинг онгини тажовузлардан қотиб қолган тушунчалардан тозалаб, Ҳақ йўлига бошламоқ вазифаси кўндаланг турарди. Шундай оғир ва масъулиятли даврда Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ўзбек халқининг раҳнамоси сифатида ўртага чиқди. Тақдирни қарангки, орадан салкам бир аср вақт ўтгач, Алихонтўра Соғуний қисмати бу раҳнамонинг ҳам бошига тушди. Бу гал Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф туғилган юртини тарк этишга мажбур бўлса-да, юрт қисмати, халқ тақдири борасида Яратган томонидан зиммасига тушган вазифани теран англаб, уни хорижда туриб бажаришга сидқидилдан киришди. Зеро, қаерда бўлмасин, у шу тупроқ, шу халқ билан ялакат бирлашиб кетган эди.

Бундай чоғларда беихтиёр ҳозирги кунда буюк аждодларимиз сифатида номлари фахру ифтихор билан тилга олинадиган, аммо ҳаётлик вақтида инсоният тамаддунига беқиёс улуш қўшгани ҳолда ўз юртига сиғмаган Абу Али ибн Сино, Аҳмад Фарғоний, Имом Бухорий каби буюк ватандошларимиз ёдимизга тушади. Алихонтўра Соғуний ўтган аср бошида мустамлакачилар тазйиқидан туғилган гўшасини тарк этишга мажбур бўлган бўлса, шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф туҳмат ва ғийбатлар туфайли 1993 йилда Ўзбекистондан кўчиб кетишга мажбур бўлади. Аввал Саудия Арабистонида, 1994 йил Ливияга бориб, 2001 йилгача ўша ерда мусофирчиликда яшаб, кўп китоблар ёзади.

Бу буюк инсон бегона мамлакатларда юрт соғинчи билан яшашга мажбур бўлди. Аммо халқлар тарихи шуни кўрсатадики, буюк зотларнинг ҳақ гапларига дош беролмаган сиркаси сув кўтармаганларнинг ўзлари хор бўлиб, ёмонотлиққа чиқишган. Илоҳий ҳукм шундай. (Эй Муҳаммад алайҳиссалом), кофирлар сизни ҳибс қилиш, ё ўлдириш, ёки (Маккадан) чиқариб юбориш учун сизга макр қилган пайтларини эсланг! Улар макр қилурлар, Аллоҳ ҳам “макр” қилур. Аллоҳ “маккор”роқдир”. (Анфол сураси, 30-оят).

Бугунги кунда шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳ ҳақида оммавий ахборот воситалари, ижтимоий тармоқлар орқали истаганча маълумот олиш мумкин. У кишининг қаламига мансуб асарлар қайта-қайта нашр этилиб, халқимиз ижтимоий онгининг таркибий қисмига айланиб бормоқда. Шунинг баробарида, олимнинг ибратли ҳаёти, асарларидаги теран мазмунларнинг янгича талқинлари бизни мафтун этишидан ташқари тўғри йўлга бошлайди. Бу Ҳақ йўлидир. Ҳақ йўли ҳамиша собитдир.

Айтишларича, бир киши шайх ҳазратларининг ҳузурига келиб, ўғлига ҳам яхши ният билан унинг исмини қўйганини, аммо фарзанди аржуманди илм олиш ўрнига, аксинча, номақбул йўллардан кетиб қолгани борасида айтиб қолади.

— Нима қилсам экан? — нажот истаётгандек шайх ҳазратларига мўлтираб қарайди ота. — Мен аслида ўғлим ҳам сиз каби бўлишини истаган эдим.

Шайх ҳазратлари ундан ўғлининг таълим-тарбияси билан қандай шуғуллангани ҳақида сўраганида, маълум бўладики, ота яхши ниятнинг ўзи билан кифояланиб, таълим-тарбия, одоб-ахлоқ борасида қайғуришни хаёлига келтирмаган экан.

Шайх ҳазратлари бола тарбияси борасида мисол келтириб, отаси Муҳаммад Юсуф домла Бойбўта ўғли болалигида унга қандай китоб ёд олдирганини айтиб беради. У ўғли Муҳаммад Содиқни тонг саҳардан катта бир тош устига чиқазиб, қўлига китоб берган.

“Мана шу жойини ёдлаб, кейин тошдан тушасиз”, дея шартини ҳам айтиб қўяркан. Китобдан кўрсатилган жойни тезроқ ёдлаб олмаса, ҳадемай, қуёш чиқишини, кейин қиздира бошлашини, бошидан офтоб ўтиб, ёдлаш нари турсин тош устида туришнинг ўзи ҳам мушкул бўлиб қолишини яхши билган Муҳаммад Содиқ отаси қўйган вазифани тезроқ бажариш учун диққатини бир жойга жамлаб, қуёш юз кўрсатганича китобда белгиланган жойларни ёдлаб оларкан.

Бу гапларни эшитиб, ўғлига Муҳаммад Содиқ исмини қўйган ота нима деярини билмай, бош эгиб қолибди.

— Муҳаммад Содиқ бўлиш учун унга Муҳаммад Юсуф каби ота тарбияси ҳам лозим бўлади, — дея ўзига хос нуктадонлик билан лутф қилган экан шайх ҳазратлари.

Ҳақиқатан ҳам, у кишининг отаси Муҳаммад Юсуф домла Бойбўта ўғли Андижон вилоятининг кўзга кўринган аҳли илмларидан, тақво ва ибодатда мустаҳкам, дину эл хизматида камарбаста киши бўлгани ҳақида ёзишади. Муҳаммад Содиқнинг илк устози ҳам отаси бўлган экан. У бошланғич диний таълимни ҳам, Қуръони карим, сарф, наҳв каби бошланғич илмларни ҳам падаридан ўрганган ва шу тариқа илмга, китобга қаттиқ муҳаббат қўйган экан.

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуфнинг кўп китоб ўқиб, дунё илмларидан хабардор бўлгани у кишига Қуръони карим, ҳадиси шарифда келган ҳақиқатларни илмий жиҳатдан тадқиқ-таҳлил этиш имкониятини берган эди. Бу ҳол Қуръони карим таржимаси, бу муқаддас китобнинг тафсирига бағишланган олти жилдлик асарида намоён бўлади. Тафсирлар, таржималар, ақидалар, мазҳаблар, ихтилофлар, руҳий тарбия, иймон, фолбинлик, сеҳргарлик, жин чақириш ва ноанъанавий даволаш каби ишлар ҳақиқати, ёлғон, исроф, тақводорлик, намоз, рамазон, кексаларни эъзозлаш, ижтимоий одоблар, зикр, руҳий тарбия каби ўнлаб мавзуларнинг ҳар бирини оддий китобхондан тортиб илм аҳлигача бирдек аҳамиятга молик даражага етказиб муфассал очиб бериш учун улкан салоҳият, иқтидор ва билимдан ташқари сабр-тоқат, чидам ҳам талаб этиладики, бундай фазилатлар бир инсон шахсида мужассам бўлишининг ўзи ноёб ҳодиса ҳисобланади.

“Абу Саъид розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Ансорийлардан бир қанча одамлар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан (мол) сўрадилар. Бас, У зот уларга бердилар. Сўнгра яна сўрадилар. Яна бердилар. Сўнгра яна сўрадилар. Яна бердилар. Ҳаттоки, ҳузурларидаги нарса қолмади. Шунда У зот: “Ҳузуримда не яхшилик бўлса, сизларга бермай қолмасман. Ким иффат талаб бўлса, Аллоҳ уни иффатли қилур. Ким беҳожатлик талаб қилса, Аллоҳ уни беҳожат қилур. Ким сабр талаб қилса, Аллоҳ уни сабрли қилур. Ҳеч кимга сабрдан кўра яхшироқ ва кенгроқ ато берилмаган”, дедилар”.

Илм эгалари ўзларида бор нарсалари — илму маърифатни ўзгаларга бериш орқали ҳам ўзлари юксак мақомларга эришади, ҳам ўзгаларни эзгу йўлларга етаклайди. Бундай инъом инсонга кўзгу тутади. Уни нуқсонларидан огоҳ этади. Атоқли адиб Чингиз Айтматов таъбири билан айтганда, “Табиатни қандай қилиб асраш, урушлардан, техникавий тараққиёт келтириб чиқарадиган кулфатлардан ҳимояланиш тўғрисида бош қотиришдан аввал маънавий маънода инсон қандай қилиб инсон бўлиб қолажагини, нафақат ақл-идрокли мавжудот шаклида эмас, балки ҳис қиладиган, виждонли инсон қандоқ бўлиши кераклигини билмоқ керак”.

Шу маънода, шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳнинг исломда инсон ҳуқуқлари, экология, оила масаласи, ижтимоий одоблар, бозор, қарз каби мавзуларни ёритиши унинг замонавий илм-фанлардан чуқур хабардорлигини намоён этади. Бугунги кунда эркин дунё даъвосини қилган мутараққий мамлакатларда одоб-ахлоқ, маданият, маънавият аталмиш тушунчаларга ўзгача ёндашув вужудга келди. Ҳатто жинсдошларнинг турмуш қуриши маъқулланиб, “улар ҳам Тангрининг болалари ва оила қуриш ҳуқуқига эга”, дея эътироф этилиши инсоният хаёлига ҳам келтирмаган, кўз кўриб, қулоқ эшитмаган касалликларни келтириб чиқарадиган омиллардан кўз юмишни англатади.

“Ummat.uz” сайти орқали тақдим этилган видеороликда Тўхтабой жоме масжиди имом-хатиби Исҳоқ Муҳаммад домла 2003 йилда бир гуруҳ дин вакиллари шайх ҳазратлари бошчилигида ривожланган давлатлардан бирига сафар қилишгани ҳақида айтади. Улар дунёнинг етакчи бу мамлакатидаги эътиборга сазовор жойлар билан танишишади, турли муассасаларда бўлишади. Шундай муассасалардан бири ОИТС касаллигини даволаш шифохонаси бўлган экан.

— Биз беморларни бу касаллик билан оғригани учун камситмаймиз, уларга ҳамма қатори муносабат қиламиз, — дейди ватандошларимизга йўлбошловчилик қилаётган шифохона масъул ходими. — Улар учун миллиардлаб маблағлар ажратиб, даволаш йўлида сарфлаб юборамиз.

Масъул ходим ОИТС билан оғриган беморлар учун яратилган шарт-шароитларни кўрсатиб, инсонпарварлик ҳақида ваъз бошлаганида шайх ҳазратлари:

— Беморларнинг динини биласизми? — деб сўраб қолади.

— Бизда инсон ҳуқуқлари барчага баробар, — бироз малолланиб жавоб қайтаради масъул ходим.

— Агар динини суриштирсангиз, улар орасидан бир нафар ҳам мусулмон тополмайсиз.

— Нима учун? 

— Чунки ислом дини ҳаром-ҳаришдан, зинодан, гиёҳвандлик моддалари қабул қилишдан, маст қилувчи ичимликлар истеъмолидан, ҳамжинсларнинг нафақат турмуш қуришини, балки уларни бир-бирлари билан яқинлик қилишдан қайтаради, — тушунтиради шайх. — Мусулмоннинг қалби вужуди каби, вужуди қалби каби покиза бўлади. Бундай касалликнинг илдизи маънавий бузуқликдандир.

Бу сўзларни эшитган масъул ходим шайх ҳазратларидан бу борада дастур тузиб беришини сўраганида шундай жавоб олади:

— Менинг сизларга дастур тузиб беришимнинг сира ҳожати йўқ. Бу дастур бир ярим минг йил аввал пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга нозил қилинган муқаддас Қуръони каримнинг оятларида, ҳадисларда ўз ифодасини топгандир.

Ҳақиқатан ҳам, минглаб йиллар давомида синовдан ўтган маънавий-ахлоқий тушунчаларни, қадриятларни назар-писанд қилмай, янги олам очмоқчи бўлавериш тажрибаси инсониятни ҳалокат ёқасига олиб келади.

Банибашариятнинг тақдирини ўткир файласуф, жамият қонун-қоидаларини моҳир сиёсатчи, инсон руҳиятини кўпни кўрган руҳшунос каби талқин қилиш лаёқатига эга бўлган шайх ҳазратлари даврнинг долзарб масалаларига муносабатда бўлишда муқаддас ислом дини маърифатига суянган ҳолда иш тутиши ва бунга ўзи ҳам амал қилиши унинг билимдонлик ва инсонийлик сифатларини безаб турарди.

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳнинг ўзбек адабиётига муносабатида ижодкорларнинг ҳақ сўзни айтишига даъвати алоҳида ибратли ҳодисадир. Шоир ва ёзувчилар сўз билан ишлагани, олимнинг эса сўзни муқаддас билгани бу муносабатларга самимий руҳ бағишлаган. Ижодкор қисмати халқ тақдири, иймон-эътиқод, виждон, орият, дин ғами билан чамбарчас боғланиши кераклигига алоҳида эътибор қаратиши бежиз эмасди. Мустабидлик қиличи ҳали халқимиз боши узра муаллақ осилиб турган 1991 йилда ўтказилган Ўзбекистон ёзувчиларининг Х қурултойида Ўрта Осиё ва Қозоғистон жумҳуриятлари диний бошқармасининг бошлиғи сифатида сўзга чиқиб, айтган фикрлари бугунги кунда ҳам адабиёт аҳли учун дастуриламалдек янграб туради:

“Бисмиллаҳир раҳмонир раҳим, — дея сўз бошлаганди шайх ҳазратлари. — Аввало, мен барча ёзувчиларни — халқимизнинг асл гуллари бўлган етук мураббийларни тарихий қурултойингиз билан муборакбод этаман. Аллоҳ таоло бу анжуманларингизнинг хайрли, дўстона ўтишини, халқимиз қалбига яхшилик бўлиб етиб боришини тилаган бўлардим. Сиз ёзувчилар халқимизнинг ғами билан яшадингизлар, унинг энг яхши ниятларини амалга ошириш йўлида қалам тебратдингизлар. Бу ёзган ажойиб асарларингиздан ҳам маълум. Лекин халқимизнинг ҳозирги аҳволи сизлар янада кўпроқ меҳнат қилишингизни тақозо этади. Шу учун қурултойдан кейин сизларнинг ҳаётларингизда туб бурилишлар бўлиши лозим.

Бу бурилишлар нималардан иборат? Аввало, сизлар олдингизда раҳбарларни эмас, халқни улуғламоқ йўлидан боришингизни тилардим. Қолаверса, сизлар фақат ҳақиқат йўлига, халқ манфаатига хизмат қиласизлар, деб умид қиламан. Халқимиз қадим-қадимдан юксак маърифатли, маданиятли, иймон-эътиқодли бўлган. У доимо маънавий юксаклик учун интилган. Лекин кейинги 74 йиллик ҳаёт бизни моддий нарсаларга қарам қилиб қўйди. Ҳисобот даврида маълум бўлдики, ҳатто ижодий ташкилот ҳам бундай иллатдан четда қолмаган. Ижодкорларимиз орасида ҳам раҳбарликка интилганлар, машина, уй, ҳовли-чорбоғ ва бошқа моддий бойликлар ортидан қувганлар бор экан. Эндиликда ана шу дард қуллигидан халос бўлишингиз керак”.

Бу сўзлар қулоғимиз остида бизга руҳ бағишлаб туради. Ижодга муносабатимизни тарбиялайди. Элу юрт, халқ ғами билан яшамоқдек юксак аъмолнинг саодатларидан сабоқ беради бу сўзлар. Шу сабабли бўлса керак, шайх ҳазратлари ўзбек ижодкорларининг ҳаётидан ҳар қандай ижодий ташкилотдан кўра кўпроқ хабардор эди, десак, муболаға бўлмас.

Жумладан, ўн бир ёшида бахтсиз тасодиф туфайли икки кўзидан ажраб адабиётга меҳр қўйгани туфайли заҳматли ҳаётини нурга эврилтирган Қобил Мирзо бир умр ижод завқ-шавқи билан яшади. Ўзбекистон Ўзувчилар уюшмаси аъзоси, Халқаро Бобур мукофоти совриндори бўлди. Китоблар ёзди. Фарзандлар тарбиялади. Тўрт мучаси соғлом бўла туриб, умрини беҳуда ўтказганлардан фарқли ўлароқ ҳамма ҳавас қиладиган ҳаёт кечирди. Ўзган асарлари туфайли обрў-эътибор қозонди. Унинг шеърларини Орол Мирзо қўшиқ қилиб куйлаганида минг-минглаб одамлар ҳаёт ва унинг мазмуни ҳақида ўйга толиб, хаёл суриб қолишар эди. Вафот этганидан бехабар қолган шайх Муҳаммад Юсуф Муҳаммад Содиқ Қобил Мирзонинг маъракаси ўтказилаётганида ҳовлиси дарвозасидан кириб келганида, бу хонадонга файзу шукуҳ, мунавварлик нури ёприлиб кирганини ҳис этишганини ўша жойда жам бўлганлар ҳозиргача бир-бирларига айтиб юришади. Шайх кириб келиб, марҳумнинг яқинларига таъзия билдиради. Маҳалланинг оддий одамлари, қўни-қўшнилар, қавму қариндошлар билан камтарона дастурхон атрофида Қуръон оятларидан тиловатлар, дуолар қилади. Эндиликда Қобил Мирзонинг ўғли Зафаржоннинг саъй-ҳаракатлари билан мана шу даврда олиб қўйилган видеотасвирни кўрган ҳар бир киши бу дунёнинг ўткинчилиги, ислом маърифатига амал қилиб ҳаёт кечириш афзалликларини катта бир сабоқ сифатида қабул қилади. Шайх ҳазратларининг ўз халқини нечоғли яхши кўришига яна бир бор амин бўлади. Халқ тўғри сўз, тўғри фикр уламосини нечоғли эъзозлашига тасанно айтади.

Ахир, биз киммиз шу жафокаш халқ қаршисида?! Яна бир иқтидорли шоир Аъзам Ўктамнинг “Тараддуд” китоби ҳақида эса муҳтарам шайх шундай деганди: “Кўпдан бери ўйлаб, излаб юрган — шеърият мана шу даражага чиқса эди деган хоҳиш, истакни айнан “Тараддуд” китобида кўрдим. Аввало, тан олиб айтишим керакки, мен Аъзам Ўктамни яхши танимас эканман. Бу эҳтимол камчилигимиздир. Лекин шунчалик шеър битишга иқтидорли шоир ватандошни танимаслик, албатта, биз учун обрў ҳам бўлмас”.

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф раҳимаҳуллоҳ ўзбек адабиётига қўшган улушини сўз билан ифодалаб бўлмайди. Адабий жараёнда бир бўшаб қолган бўшлиқни у кишининг китоблари тўлдирмаганида, ҳолимиз не кечарди, тасаввур этиш мушкул. Шундай бўлдики, маънавий-ахлоқий қадриятларидан йироқ кўча адабиёти, чучмал оҳанглар, мадҳиябозлик, яланғоч ташбеҳлар адабий дид ва савиянинг тубанлашиб кетишига олиб келди. Халқ шайхнинг китоблари томон юз бурди. Эндиликда бу асарларни халқимизга арзон ва қулай тарзда етказиб беришимиз бу инсоннинг руҳини шод қилади. Зеро, у киши бегона элларда ўз халқи ғамини еб ёзган китобларидан фойда олишни эмас, маънавий камолот ҳақида ўйлаганлари, шубҳасиз.

 Ўз ижодини саргузашт асарлар ёзишдан бошлаб, кейинчалик диний мавзуларни ҳам қаламга олган Ўзбекистон халқ ёзувчиси Тоҳир Малик “Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф прототип бўлган бадиий асар ёзмоқчиман. Бу хотира ёки хроника бўлмай, ХХ асрнинг иккинчи ярмидаги Ўзбекистондаги диний аҳвол, уламоларнинг тақдирлари ҳақида ҳикоя қилувчи бадиий асар бўлади”, деб орзу қилган эди. Унинг орзуси амалга ошишига умри вафо қилмади. Энди адабиётга дадил қадамлар билан кириб келаётган ёшлар қалбида ана шундай улуғвор ниятлар туғилиб, улуғ аллома сиймосини яратиш учун ижодий изланишлар олиб борилиши халқимизга маънавий ибрат бўлади, деб умид қиламиз. 

Шойим БЎТАЕВ

(«Халқ сўзи»).

Корея Республикасининг етакчи телеканали - «KBS» «Буюк ипак йўли бўйлаб сайёҳат» теледастури Ўзбекистоннинг туризм салоҳиятига бағишланган махсус кўрсатувни томошабинларнинг эътиборга ҳавола қилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА мухбири.

Махсус кўрсатув Ўзбекистоннинг экотуризм, гастрономик, зиёрат, тоғ туризми ва ландшафт туризми салоҳиятига оид маълумотларни қамраб олди.

Ижодий сафар билан Ўзбекистонда бўлиб қайтган «KBS»  телеканали вакиллари Ўзбекистоннинг машҳур сайёҳлик йўналишлари, ЮНЕСКОнинг Бутунжаҳон мероси рўйхатидан жой олган Самарқанд, Бухоро ва Фарғона шаҳарларининг қадимий меъморий ёдгорликлари, мамлакатимизнинг турли ҳудудларидаги замонавий кўнгилочар масканлар, ўзбек миллий таомлари ва бошқа мавзулар ҳақида атрофлича ҳикоя қилишган.

Шу билан бирга, ижодий гуруҳ вакиллари томонидан Жанубий Кореялик сайёҳлар учун Ўзбекистон бўйлаб саёҳат қилишнинг афзалликлари ҳам кенг ёритиб берилди.

Унда, жумладан, бугунги кунда Ўзбекистон пойтахтидан республиканинг бетакрор тарихий шаҳарларига қатнайдиган “Афросиёб” тезюрар поезди воситасида Ипак йўли йўналишлари бўйлаб саёҳат қилиш мумкинлиги маълум қилинган.

«KBS»  телеканили мухбирининг айтишича, Тошкент меъморий жиҳатдан Ўрта аср ёдгорликлари, замонавий кўп қаватли бинолари ва собиқ иттифоқ меъморчилиги анъаналари уйғунлиги билан сайёҳларни ҳайратга солади.

«Тошкентдан мамлакат бўйлаб саёҳатчилар нафақат равон  автомобиль йўллари, балки поездда ҳам саёҳат қилиши мумкин, дея таъкидлайди япон тележурналисти. Йилнинг барча фаслларида эрталаб ва кечқурун Тошкентнинг бош вокзалидан Бухоро ва Самарқанд йўналишида замонавий “Афросиёб” тезюрар поезди қатнайди. Максимал тезлиги 230 км/соат бўлган ушбу поезд Бухорогача бўлган 600 км йўлни уч соату қирқ дақиқада босиб ўтадики, бу авиапарвозга нисбатн қулай ва арзондир”.

Мухбир Самарқанд ва Бухоро шаҳарлари Марказий Осиёнинг маданий дурдоналари ҳисобланишини алоҳида қайд этган.

“Бухоро шаҳри 1997 йилда 2500 ёшга тўлди. Эски шаҳар марказида Бухоронинг диққатга сазовор осори атиқаси - 1127 йилда қурилган Минораи Калон жойлашган. Унинг баландлиги 47 метр, пойдевори эса 10 метр. Самарқанд эса 2750 йилдан бери мавжуд бўлиб, ушбу шаҳар дунёдаги энг қадимий масканлардан бири ҳисобланади. Ушба қадимий кент ўнлаб босқинчилардан омон қолган ва қатор вайронагарчиликларни бошдан ўтказганига қарамай, у эртакнамо улуғворлигини йўқотмаган”, дейди у.

Теледастурда қадимий ўзбек шаҳарларининг тарихий ва меъморий диққатга сазовор жойлари, миллий ҳунармандчилиги, ажобий табиат манзаралари ҳақидаги батафсил маълумотмотлар япон телетомошабинларининг эътиборига ҳавола қилинди. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Матбуот хизмати

Понедельник, 24 Июль 2023 00:00

Иссиқ ва жазирама шиддати ҳақида

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар:
«Дўзах Роббига шикоят қилиб, «Роббим, ич-этим бир-бирини еб юборяпти», деди. Шунда У Зот унга икки нафасга – қишда бир нафасга, ёзда бир нафасга изн берди. Сиз дуч келадиган энг шиддатли иссиқ ва энг шиддатли совуқ ана шундандир» (Ибн Можа ривояти).

Қуёш қиздирган, жазирама иссиқ кунда қайта тирилиш кунини эсла ва Аллоҳдан Аршининг соясини, шифти остидаги мақомни сўра!

Аллоҳим! Кундузлари соим, кечалари қоим бўлишда, кўзни тийиш, тилни сақлашда бизга Ўзинг ёрдамчи бўл!

Иссиқ ҳавога сабр қилсанг, ёмонликларинг ўчирилади.
– Агар иссиққа сабр қилиб, савоб умид қилсанг, Аллоҳ яхшилигингни зиёда қилиб беради.
– Агар Аллоҳ иссиқни тақдирингга битган эканига рози бўлсанг, У Зот ҳам сендан рози бўлади.
– Агар иссиқда рўза тутсанг, машаққатингга  яраша рўзангни ҳам савоби ошади.
– Агар иссиқда масжидга борсанг, салқин ҳавода боргандан кўра кўпроқ савобга эришасан.

Энди ўйлаб кўргин, шундай улкан савоблари бор экан, нега бу иссиқдан бунча диққинафас бўласан?

arabicuz

Дубай шаҳридаги Ўзбекистон Бош консулхонасида Амирликларда фаолият юритувчи “SYSTEM HOLIDAYS” LLC сайёҳлик ширкати мудири Равшан Закиров билан учрашув бўлиб ўтди, деб хабар бермоқда “Дунё” АА мухбири.

Учрашувдан кўзланган асосий мақсад Ўзбекистонда туризм соҳасида олиб борилаётган кенг кўламли ислоҳотларни тарғиб этиш, Тошкент, Самарқанд, Бухоро ва Хива каби кўҳна шаҳарларда саёҳатчилар учун яратилган шарт-шароитлар, республикамизнинг бой маданий ва маънавий мероси тўғрисида маълумотлар бериш, ўзбек халқининг тарихи, маданияти, урф-одатлари ва анъаналарини кенг тарғиб этиш, оммалаштириш ва мамлакатимизга хорижлик сайёҳлар оқимини кўпайтириш билан изоҳланади.

Учрашув давомида хорижий сайёҳларга янада кўпроқ  қулайлик яратиш мақсадида давлатимиз раҳбари ташаббусси билан Самарқанд вилоятида йилига 2 миллион сайёҳга хизмат кўрсатувчи кўп тармоқли «Буюк ипак йўли» халқаро туризм маркази барпо этилгани ва унинг таркибидаги «Боқий шаҳар» мажмуаси, Конгресс холл, 8 та замонавий беш юлдузли меҳмонхона, амфитеатр ва кўплаб бошқа объектларга эътибор қаратилди. Самарқанд халқаро аэропортининг қайта таъмирланиши ва «Очиқ осмон» режими йўлга қўйилиши натижасида хорижий давлатлардан сайёҳлар оқимини оширишга имконият яратилгани айтиб ўтилди.

Шу билан бирга, “SYSTEM HOLIDAYS” LLC сайёҳлик ширкати мудири билан Ўзбекистонга сайёҳлар оқимини янада кўпайтириш ва уларнинг талабларидан келиб чиқиб, янги туризм хизматларини ўз ичига олган махсус турпакетлар ишлаб чиқиш бўйича фикр алмашилди.

Музокаралар якунида “SYSTEM HOLIDAYS” сайёҳлик ширкати билан Ўзбекистоннинг тарихий шаҳарларига сайёҳларни жалб этиш бўйича ҳамкорлик қилишга келишиб олинди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати


Понедельник, 24 Июль 2023 00:00

Шафоат ва унинг турлари

Шафоат – Аллоҳ таолога тазарру қилиб, ёлвориб ўзгага яхшиликни тилаш ва ундан ёмонликни дафь этилишини сўрашдир.

«Ким яхши шафоат қилса, ундан ўз насибаси бўлур. Ким ёмон шафоат қилса, ундан ўз насибаси бўлур. Аллоҳ ҳар бир нарсанинг баҳосини берувчи Зотдир» (Нисо сураси, 85-оят).

Бу ояти каримада яхши шафоатдан мурод мусулмонни ҳаққи риоя қилинган, ёмонликни ундан дафь этилгани шафоатдир. Ёки Аллоҳ таолонинг розилигини истаб мумкин бўлган ишларда бирор нарса олмай мусулмонга яхшилик келтиришдир. Ёмон шафоат яхши шафоатнинг аксидир  (Замахшарий).

Аллоҳ таолонинг изнисиз қиёмат куни ҳеч ким гапираолмас, шафоат ҳам қилолмас.

Аллоҳ таоло марҳамат қилади: «Улар фақат У зот рози бўлган шахсларгагина шафоат қилурлар. Улар У зотнинг қўрқинчидан титраган ҳолда турурлар» (Анбиё сураси, 28-оят).

«У кунда Раҳмон унга изн берган ва сўзидан рози бўлганлардан бошқанинг шафоати фойда бермас» (Тоҳа сураси, 109-оят).

«Сен уларни яқинлашгувчи Кундан огоҳлантир. Ўшанда жонлар халқумга келиб, ғам-ғуссага тўлиб турарлар. Золимлар учун ҳеч бир дўст ҳам, итоат қилинадиган шафоатчи ҳам йўқ» (Ғофир сураси, 18-оят).

«Осмонларда қанчадан-қанча фаришталар мавжуд, уларнинг шафоати ҳеч фойда бермас. Магар, Аллоҳ Ўзи хоҳлаган ва рози бўлганларга изн берса(гина бўлур)» (Нажм сураси, 26-оят).

«Улар фақат У зот рози бўлган шахсларгагина шафоат қилурлар. Улар У зотнинг қўрқинчидан титраган ҳолда турурлар» (Анбиё сураси, 28-оят).

Аллоҳ таолонинг изни билан қфиёмат куни пайғамбарлар, фаришталар, солиҳ мўминлар шафоат қилинади.

Набий алайҳиссалом марҳамат қиладилар: «Рўза ва Қуръон бандага шафоатчи бўлади. Рўза: “Ё Раббим! Мен кундузи уни таом ва шаҳватдан ман қилдим, энди мени унга шафоатчи қил”, дейди. Қуръон: “Мен уни тунда уйқудан ман қилдим, мени унга шафоатчи қил”, дейди» (Имом Аҳмад ривояти).

Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу ривоят қилади: «Мен Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг: “Бирор мусулмон вафот этса ва унинг жанозасида Аллоҳга ширк келтирмаган қирқ киши қоим бўлса, Аллоҳ уларни бу бандага шафоатчи қилади”, деганларини эшитдим» (Имом Муслим ривояти).

Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос розияллоҳу анҳу ривоят қилади. Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Агар муаззинни (нг азонини) эшитсангиз, унинг айтганларини такрорланг, сўнг менга салавот айтинг. Ким менга битта салавот айтса, Аллоҳ унга ўнта салавот айтади. Кейин Аллоҳдан мен учун васийлани сўранг. У жаннатдаги бир мартаба бўлиб, Унга Аллоҳнинг бандаларидан биттасигина эришади. Ўша мен бўлишимни умид қиламан. Ким мен учун васийлани сўраса, унга шафоат ҳалол бўлади” (Имом Муслим ривояти).

 

Турсунбой МАТКАРИМОВ,

“Имом Фахриддин ар-Розий”

ўрта махсус ислом билим юрти

мударриси

Top