Жорий йилнинг 1-3 февраль кунлари пойтахтимиздаги Ёшлар ижод саройида илк маротаба “Ҳикматлар олами” I хаттотлик фестивали ўтказилиши бошланди. Ушбу фестивалнинг дастлабки кунидан фотолавҳаларни тақдим этамиз. 

Фестиваль Ўзбекистон Республикаси халқ усталари, ҳунармандлари ва мусаввирлари “Ҳунарманд” уюшмаси томонидан ташкил этилмоқда. 

Тошкент давлат шарқшунослик институти, Тошкент ислом университети, Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институтида хаттотлик санъатининг ўқитилиши ота-боболаримиз анъаналарини давом эттириш ва ёшлар орасидан истеъдодли хаттотлар етишиб чиқишига хизмат қилади. Ташкил этилаётган “Ҳикматлар олами” хаттотлик фестивали ҳам бундай эзгу ишларнинг янгича талқинидир.

Хаттотлик санъати фестивали мамлакат миқёсида биринчи бор ташкил этилмоқда.

Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг хаттотлик санъатини ривожлантириш ва унинг анъанавийлигини таъминлашга қаратаётган алоҳида эътибори туфайли ташкил этилмоқда.

Маълумот учун, хаттотлик араб тилида “ҳуснихат ёзувчи” деган маънони билдириб, ёзув (хат) санъати, китоб кўчириш ҳамда меъморий иншоотлар, бадиий буюмлар китобатини яратиш касбини англатади. Шарқ халқларининг кўп асрлик тарихий меросида хаттотлик ва китобат санъати алоҳида ўрин эгаллайди.

Араб ёзувининг 100 дан ортиқ тури мавжуд. 28 ҳарфдан иборат бўлган араб алифбосининг дастлабки шакли “Хатти маъқалий” бўлиб, тик чизиқлар билан ифодаланган. Аммо узоқ истеъмолда бўлиб, шуҳрат қозона олмаган. VII асрдан бошлаб унинг ўрнини араб ёзувининг энг қадимийси ва машҳури ҳисобланган “Хатти куфий” эгаллайди. Сўнгра хатти маъқалий ва куфий хати асосида араб ёзувининг санъаткорона яратилган 8 хил асосий услуби майдонга келган. Булар: сулс хати; насх хати; муҳаққақ хати; райхоний хати; тавқиъ хати; риқоъ хати; девоний хати; настаълиқ хати.

Бу хатлар ичида ҳозирги кунда энг кўп қўлланиладигани насх хати бўлиб, 22 араб давлатида, Эрон Ислом Республикасида шу хатдан фойдаланилади. Қуръони карим ҳозирги вақтда асосан насх хатида чоп этилади. Риқоъ ёзуви араб ёзувининг қўлёзма шаклида ўз ифодасини топган.

Араб ёзувининг муҳим хусусиятларидан яна бири – у стенографик ёзув хусусиятига эга. Одатда араб ёзувида Қуръони карим ва бошланғич синфлар учун қўлланмалар ва луғатлардагина қисқа унли ҳарфлар (ҳаракатлар) ёзилади. Қолган ҳолатларда улар ёзувда акс этмайди.

Шарқда, жумладан, Ўрта Осиёда китоб босиш вужудга келгунига қадар қўлёзма китоб тайёрлаш, уларнинг нусхаларини кўпайтириш (матн кўчириш) билан хаттотлар шуғулланган. Хаттотлар саройларда, айрим амалдорлар ҳузурида гуруҳ бўлиб ишлаган. Хаттотлик санъатига бағишланган кўплаб рисолалар ёзилган. Муҳаммад бин Ҳусайн ат-Тиббий, Мир Али Табризий, Султон Али Машҳадий, Мир Али Хисравий, Мунис Хоразмий ва Аҳмад Дониш ўз даврининг машҳур хаттотлари бўлишган.

Истиқлол туфайли унутилаёзган китобат санъати бир гуруҳ хаттотларимиз томонидан қайта тикланди. Бунда Ҳабибулла Солиҳ, Салимжон Бадалбоев, Абдулла Мирсоатов, Тўхтамурод Зуфаров, Алишер Шомуҳамедов ва бошқаларнинг хизматлари катта. Ҳабибулла Солиҳ 1998 йили Истанбулда ўтказилган халқаро хаттотлар беллашувида “Девоний” хат услуби бўйича кучли ўнликдан жой олган. 1999 йили у хаттотликда янги тарз, яъни нақшин безак ёзувининг алифбосини кашф қилгани учун Лоҳурдаги халқаро хаттотлар беллашувида “Парвин рақам” унвонига сазовор бўлган.

Бугунги кунда Абдулазиз Мансуров, Ислом Маматов, Салимжон Бадалбоев, Ғафуржон Ҳақбердиев каби хаттотлар ҳам бу санъат турининг ривожига улкан ҳисса қўшиб келмоқда.

ЎМИ Матбуот хизмати

Тошкент ислом университети Исломшунослик илмий-тадқиқот маркази ходимлари томонидан “Маърифат зиёси” туркумида тайёрланган “Қуръон сўз ва иборалари” изоҳли луғати нашр этилди. Унда Қуръони каримда келган жами икки юздан ортиқ сўз ва ибораларнинг шарҳи манбалар асосида баён этилган. Жумладан, унда сураларнинг баёни, Аллоҳнинг исмлари, фаришталар, пайғамбарлар, дин, қабила, қавм номлари, охиратдаги жой номларининг изоҳлари келтирилган. Шунингдек, географик жой номлари, лақаблар, ҳайвон, ҳашарот, қушлар, мевалар, маъданлар ҳақидаги маълумотлар ҳам ўрин олган. 

Нашр Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофиқлаштириш қўмитаси томонидан молиялаштирилган А-1-049 – рақамли “IX-XV асрларга оид Марказий Осиё Қуръон тафсирлари ва уларнинг ўзига хос хусусиятларини тадқиқ этиш” амалий лойиҳаси доирасида амалга оширилган ва исломшунос тадқиқотчилар, талабалар ҳамда Қуръон илмларига қизиқувчи кенг китобхонлар оммаси учун мўлжалланган. 

Манбаа: islamcenter.uz

ЎМИ Матбуот хизмати

Татаристоннинг Булғор шаҳрида ақида мактаби бу йилги фаолиятини бошлади. Тантанали очилиш маросими Татаристон мусулмонлар диний идорасида бўлиб ўтди.
Машғулотлар 4 февралга қадар давом этади. Мактабга асосий маърузачи сифатида таниқли илоҳиётчи олим Абу Али Абдуррашид Ал-Ашғари Ал-Ҳанафи таклиф қилинди. У "Ақидату  ат-Таҳовиййа" китоби бўйича маърузалар ўқийди.
Мактаб талабалари машғулотлардан бўш вақтларида Оқ масжидда намоз ўқийдилар. Уларни Булғор табиат қўриқхонаси ва шайх Абдураззоқ ас-Садий билан учрашувлар кутмоқда.
"Татар-информ” ахборот агентлиги хабарига кўра, ақида мактаби машғулотларида 40 нафар киши иштирок этмоқда. Улар ижтимоий тармоқларда фаоллик кўрсатган ва ақида ҳамда фиқҳ бўйича ўтказилган онлайн-тестда энг яхши деб топилганлар орасидан саралаб олинган.
2017 йил Булғорда Қуръон мактаби фаолият бошлаган эди. Мусулмонлар диний идораси ёшлар билан ишлаш бўлими мудири Ойгул Бектемированинг таъкидлашича, ақида мактаби қатнашчиларининг жуғрофий мансублиги бу йил аввалги йилга қараганда анча кенгайган. Хусусан, бу йил нафақат Татаристондан, балки Астрахань, Ижевск, Новосибирск, Челябинск, Бошқирдистон, Пенза ва Москвадан ҳам келган ёшлар таълим олмоқда.
Эслатиб ўтамиз: Ўзбекистонда ҳам ақида мактаби мавжуд бўлиб, у Қашқадарё вилоятидаги Абу Муин ан-Насафий маркази қошида фаолият юритмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Чўпон ва бўри воқеаси Пайғамбаримиз Муҳаммад (алайҳиссалом)нинг мўъжизаларидан биридир. 

Абу Ҳурайра (розияллоҳу анҳу)дан ривоят қилинади: “Бир бўри чўпоннинг олдига келди ва унинг қўйларидан бирини олиб қочди. Чўпон бўрининг орқасидан етиб олиб, қўйини тортиб олди. Шунда йиртқич жонивор (яъни, бўри) бир тепаликка чиқиб думини оёқлари орасига қисиб чўнқайиб ўтирди ва: “Сен Аллоҳ таоло берган ризқни мендан тортиб олдинг”, деди чўпонга қараб. 

“Аллоҳга қасам, мен бўрининг бундай гапирганини ҳеч эшитмаган эдим!”, деб ҳайратланди чўпон. “Бундан ҳам ажабланарлироқ нарса бор”, дея сўзлашда давом этди бўри: “Икки (вулқон ўчганидан кейин ҳосил бўлган) тошлоқ ер ўртасидаги хурмозорда бир одам сизларга бўлиб ўтган ва сизлардан кейин бўладиган ишлар ҳақида хабар бермоқда!” Ҳалиги чўпон яҳудий эди. У Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) ҳузурларига келиб, Исломни қабул қилди ва бўри билан бўлган воқеани айтиб берди. Пайғамбар (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) уни тасдиқладилар ва: “Бу Қиёмат олдидан бўладиган аломатларнинг биридир”, дедилар. Биров (уйидан) чиқиб кетади. Қайтиб келса, у кетганидан сўнг оиласининг нима билан машғул бўлганини ҳатто оёқ кийимлари ва қамчиси сўзлаб беришига яқин қолади”, дедилар” (Имом Аҳмад).

Бу ва бунга ўхшаш ғаройиб ҳодисалар Расулуллоҳ (алайҳиссалом)нинг улуғ мўъжизалари бўлгани учун барчамиз сўзсиз уларга имон келтиришимиз керак.

“Сўраган эдингиз” китоби асосида тайёрланди

ЎМИ Матбуот хизмати