Рамазон ойи ойларнинг султони, муборакли, улуғ ой бўлиб, бу ой сабабидан бандаларга жуда кўплаб яхшиликлар берилади. Бу ой инсонлар савобларини кўпайтириб ва гуноҳларидан покланиб олишга катта имкониятдир. Рамазон ойи нафсни тарбиялаш ойи бўлиб, инсон бу ойда нафсини жиловлаб олиши ва тақво ҳосил қилиши бошқа ойларга нисбатан қулайроқ ва осонроқ бўлади. Чунки, бу ойда жаннат эшиклари очилиб, дўзах эшиклари ёпилади. Шунингдек, бу ойда инсоннинг энг катта душмани бўлмиш шайтонлар кишанланади. Инсон ўзини турли гуноҳларга васваса қиладиган шайтонларнинг ёмонлигидан омонда бўлади. Шунингдек, бу ойда бундан бошқа фазилатлар ҳам бўлиб, буларнинг барчаси мусулмон кишининг гуноҳлари тўкилиб, савобларининг кўпайишига сабабчи бўлади. Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: لَمَّا حَضَرَ رَمَضَانُ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: قَدْ جَاءَكُمْ رَمَضَانُ شَهْرٌ مُبَارَكٌ، افْتَرَضَ اللَّهُ عَلَيْكُمْ صِيَامَهُ، تُفْتَحُ فِيهِ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ وَيُغْلَقُ فِيهِ أَبْوَابُ الْجَحِيمِ وَتُغَلُّ فِيهِ الشَّيَاطِينُ، فِيهِ لَيْلَةٌ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْر،ٍ مَنْ حُرِمَ خَيْرَهَا قَدْ حُرِمَ. رَوَاهُ أَحْمَدُ

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: У киши айтди:

“Рамазон (ойи) келгач, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Дарҳақиқат, сизларга Рамазон, муборак ой келди. Аллоҳ сизларга унинг рўзасини фарз қилди. Унда жаннат эшиклари очилади ва унда жаҳаннам эшиклари ёпилади. Унда шайтонлар кишанланади. Унда минг ойдан яхшироқ кеча бор. Ким у кечанинг яхшилигидан маҳрум қилинса, батаҳқиҳ маҳрум қилинибди”, дедилар. Аҳмад ривоят қилган.

Бу ҳадисда қуйидаги фазилатлар санаб ўтилди:

1. Рамазон ойи муборакли ойдир. Чунки, бу ойда Аллоҳ таолонинг бандаларига раҳмати, мағфират кенг бўлади. Бу ойда қилинган нафл амалларнинг савоби бошқа ойдаги фарз амаллар савобига тенг бўлади. Бу ойдаги фарз амалларининг савоби бошқа ойдаги фарз амалларидан етмиш баробар ортиқроқ бўлади. Мана шу барокотлар сабабли инсон бу ойда кўпроқ ибодат қилишга ҳаракат қилади ва натижада, унинг Аллоҳга бўлган тақвоси зиёда бўлади.
2. Бу ойда Аллоҳ таоло рўза тутишни фарз қилди. Инсон бу ойда рўза тутар экан, бу аснода нафсини сабрга ўргатади. Кундузлари ейиш, ичиш ва аёлига жимоъ қилишга сабр қилса, кечалари эса, тунларни ибодат билан ўтказиб, бедорликка сабр қилади, буларнинг барчасига сабр қилиш Аллоҳга бўлган тақво эмасми?
3. Бу ойда жаннат эшиклари очилади. Яъни, Аллоҳ таолонинг раҳмати ёғилади ва раҳмат фаришталари нозил бўлади. Бу ойда рўза тутиб ва тунларда ибодат қилган кишиларнинг жаннатга кириши кўп бўлади. Шунга кўра, инсон ибодатларини кўпайтиради ва жаннатга интилади. Ибодатларнинг кўпайиши эса, инсоннинг Аллоҳга бўлган тақвосини зиёда қилиб бораверади.
4. Рамазон ойида жаҳаннам эшиклари ёпилади. Бу улуғ ой ҳурматидан жаҳаннам эшиклари ёпилади. Яъни, жаҳаннамга киритиш ортга сурилади. Бу ҳам бир имконият бўлиб, гуноҳларга тавба қилиб, савобларни кўпайтириб олиш керак бўлади.
5. Бу ойда шайтонлар кишанланади. Шайтонларнинг занжирбанд қилиниши жуда ҳам улуғ нарсадир. Чунки, инсон қиладиган ҳар бир гуноҳ ишнинг ортида шайтоннинг васвасаси бор. Шайтон кишанланса, инсон васваса қилувчидан омонда бўлади. Бу эса, Аллоҳ таоло томонидан инсониятга берилган катта имконият бўлиб, шу имкониятдан фойдаланиб, Аллоҳга бўлган тақвосини зиёда қилиб олишга интилиши лозим бўлади.
6. Бу ойда мингта ойдан яхшироқ бир кеча бор. Рамазон ойининг хусусиятларидан яна бири, бу ойда “Қадр кечаси”нинг борлигидир. Бу кеча сабабли инсоннинг барча гуноҳлари мағфират қилинади. Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ  صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : « مَنْ قَامَ لَيْلَةَ القَدْرِ إيمَاناً وَاحْتِسَاباً غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ » . مُتَّفَقٌ عَلَيْهِِ .

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

“Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким Қадр кечасида иймон келтирган ва савоб умид қилган ҳолда қоим бўлса, унинг ўтган гуноҳлари мағфират қилинади”, дедилар”. Муттафақун алайҳ.

Демак, юқоридаги санаб ўтилган фазилатлар сабабидан инсон бу амалларга интилади ва ўзини яхшигина тарбия қилади. Натижада, у ўз нафсини енгади ва унда Аллоҳга бўлган тақвоси кучаяди.

Шунингдек, бу ойда инсон рўза тутиш ва кечаларда ибодатлар билан қоим бўлиш билан бирга турли хил гуноҳ ишларни қилишдан ўзини сақлаш ҳам керак. Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:

عَنِ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: إِنَّ الصِّيَامَ جُنَّةٌ فَإِذَا كَانَ أَحَدُكُمْ صَائِمًا فَلَا يَرْفُثْ وَلَا يَجْهَلْ فَإِنْ امْرُؤٌ شَاتَمَهُ أَوْ قَاتَلَهُ فَلْيَقُلْ: إِنِّي صَائِمٌ. رَوَاهُ أَحْمَدُ

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: У киши айтди:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Рўза тўсиқдир. Сизлардан бирингиз рўзадор бўлса, беҳаё сўзларни гапирмасин ва жоҳиллик ҳам қилмасин. Агар бирор киши у билан сўкишмоқчи ёки уришмоқчи бўлса: “Мен рўзадорман”, деб айтсин”, дедилар”. Аҳмад ривоят қилган.

Яна бир бошқа ҳадисда шундай дейилган:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ فَلَيْسَ لِلَّهِ حَاجَةٌ فِي أَنْ يَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ .

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: У киши айтди:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ёлғон сўзни ва унга амал қилишни тарк қилмаса, таоми ва шаробини тарк қилишида Аллоҳ учун ҳожат йўқдир”, дедилар”. Бухорий ривоят қилган.

Демак, рўза тутадиган киши, ёлғон, ғиёбат, туҳмат ва беҳаё гапларни гапиришдан ва бировларга озор беришдан сақланиши лозим бўларкан. Акс ҳолда унинг рўза тутиши ва кечаларда қоим бўлишидан унга манфаат бўлмайди. Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: كَمْ مِنْ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ وَكَمْ مِنْ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ.رَوَاهُ أَحْمَدُ

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: У киши айтди:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қанчадан қанча рўзадор борки, у учун рўзасидан фақатгина очлик бўлади ва қанчадан қанча тунда қоим бўлувчи борки, у учун унинг қиёмидан фақатгина бедорлик бўлади холос”, дедилар”. Аҳмад ривоят қилган.

Демак, инсоннинг тутган рўзаси ва тунлардаги ўқиган таровийҳ намозлари мукаммал тарзда қабул бўлиши учун, тили ва бошқа аъзолари томонидан содир бўладиган гуноҳлардан ўзини сақлаши лозим бўларкан. Бу гуноҳ ишларни тарк қилиш билан, инсон ўз нафсини жиловлайди ва тақвосини зиёда қилади.

Шунингдек, Рамазон Қуръони Карим ойи бўлиб, бу ойда Қуръони Каримни кўплаб тиловат қилиш суннат амалдир. Чунки, Пайғамбаримиз алайҳиссалом Рамазон ойида Жаброил алайҳиссаломга Қуръонни ўқиб берардилар. Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:

عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: كَانَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَجْوَدَ النَّاسِ بِالْخَيْرِ وَكَانَ أَجْوَدُ مَا يَكُونُ فِي رَمَضَانَ حِينَ يَلْقَاهُ جِبْرِيلُ وَكَانَ جِبْرِيلُ عَلَيْهِ السَّلَام يَلْقَاهُ كُلَّ لَيْلَةٍ فِي رَمَضَانَ حَتَّى يَنْسَلِخَ يَعْرِضُ عَلَيْهِ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ الْقُرْآنَ فَإِذَا لَقِيَهُ جِبْرِيلُ عَلَيْهِ السَّلَام كَانَ أَجْوَدَ بِالْخَيْرِ مِنْ الرِّيحِ الْمُرْسَلَةِ. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ .

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: У киши айтди:

“Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам яхшиликда инсонларнинг энг сахийси эдилар. У зотнинг энг сахий пайтлари Рамазонда ҳузурларига Жаброил алайҳиссалом келган бўлар эди. Жаброил алайҳиссалом Рамазон чиқиб кетгунича ҳар кеча у зот билан учрашар эди. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам унга Қуръонни ўқиб берардилар. Жаброил алайҳиссалом у зот билан учрашганда, эсган шамолдан ҳам саховатли бўлиб кетар эдилар”. Бухорий ривоят қилган.

Демак, бу ойда Қуръони Карим бошқа ойларга нисбатан кўпроқ тиловат қилинади. Қуръон қанча кўп ўқилса, инсонда Аллоҳ таолога бўлган муҳаббати ва тақвоси зиёда бўлади. Унга сакийна тушади ва уни раҳмат фаришталари қуршаб олади.

Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, Рамазон ойи Аллоҳ таоло томонидан бизга берилган катта имконият ойидир. Бу ойда ҳар қанча тоат-ибодат қилиб, гуноҳлардан ўзимизни сақлайдиган бўлсак, охиратимиз учун улкан захийрага эга бўламиз. Шунингдек, нафсимизни поклаб, ибодатларда бардавом бўлишни одат қилиб оламиз. Шунга кўра, Рамазондан кейин ҳам шу ибодатларда давомли бўлиш осон бўлади.

“Кўкалдош” Тошкент ўрта махсус ислом билим юрти мударриси Мадаминов Шокиржон.

Кечаларда бедор бўлиб, ибодат қилиб тунни ўтказишлик ислом динида жуда ҳам улуғ амаллардан ҳисобланади. Тарихдан бизга маълумки, барча ўтган улуғ инсонлар, пайғамбарлар бўлсин, саҳобалар, тобеъинлар бўлсин, авлиёлар бўлсин, барчалари кечаларда бедор бўлиб, ибодат билан машғул бўлишган. Бу амал инсон билан Аллоҳ таоло ўртасида қурбат ҳосил қилиб, уни жаннатга киришига сабаб бўлади. Аллоҳ таоло бандаларини бу ишга тарғиб қилишдан олдин, исломнинг аввалидаёқ Ўз пайғамбарини бунга буюрган.

Аллоҳ таоло айтади:

  يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ. قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا . نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا . أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآَنَ  تَرْتِيلًا .

“Эй, (кийимларига) ўралиб олган киши (Муҳаммад!) Тунда (бедор бўлиб, намозга) туринг! Фақат озгина (ухлашга вақт қолсин!) Яъни ярми (қолсин) ёки ярмидан ҳам бироз камайтиринг! Ёхуд унга (бироз вақт) қўшинг (ярмидан кўпроғида ухланг) ва Қуръонни «тартил» билан (дона-дона қилиб) тиловат қилинг!” (Муззаммил сураси, 1-4 оятлар).

Аллоҳ таоло  юқоридаги оятда ўз Расулига кечаларда ибодат ва Қуръон тиловат қилиб қоим бўлишга буюряпти. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Роббисининг буйруғига итоат этдилар ва кечаларда ибодат билан қоим бўлдилар. У зот Роббисига чин ихлос билан, йиғлаган ҳолатда, хушуъ ва хузуъ билан ибодатда давомли бўлдилар. Бу ҳақида у зотнинг саҳобаларидан шундай ривоят қилинади:

عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ : قَامَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ حَتَّى تَوَرَّمَتْ قَدَمَاهُ ، فَقِيلَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ أَلَيْسَ قَدْ غَفَرَ اللَّهُ لَكَ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَمَا تَأَخَّرَ؟ قَالَ :« أَفَلاَ أَكُونُ عَبْدًا شَكُورًا؟ ». رَوَاهُ الْبُخَارِىُّ

Муғийра ибн Шуъба розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: У киши айтди:

“Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам кечаси (тунги намозни ўқиш учун) қоим бўлдилар, ҳаттоки икки оёқлари шишиб кетди. Шунда: “Эй Расулуллоҳ Аллоҳ таоло сизни ўтган ва келажакдаги барча гуноҳларингизни мағфират қилган эмасми?”, дейилди. У зот: “Мен шукр қилувчи банда бўлмайинми?””, дедилар. Бухорий ривоят қилган.

Аввалги ва охирги гуноҳлари мағфират қилинган зот, кечаларни шундай ўтказган эканлар, биз ҳам бу зотдан ўрнак олган ҳолда, ўзимизга бу амални лозим тутишимиз керак.

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда солиҳ бандаларини сифатлаб шундай дейди:

كَانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ . وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ.

“(Улар) туннинг озгина (қисмидагина) ухлар эдилар. Саҳарларда улар (Аллоҳдан) мағфират сўрар эдилар”. (Зарият сураси, 17,18-оятлар).

Кечаларда қилинган дуолар ижобатдир. Чунки, инсонлар ғафлатда бўлиб, ухлайдиган пайтда банда Аллоҳни ёдига олиб дуо қилса, унинг дуоси ижобат бўлади. Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:

عَنْ جَابِرٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ النَّبِىَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: « إِنَّ فِى اللَّيْلِ لَسَاعَةً لاَ يُوَافِقُهَا رَجُلٌ مُسْلِمٌ يَسْأَلُ اللَّهَ خَيْرًا مِنْ أَمْرِ الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ إِلاَّ أَعْطَاهُ إِيَّاهُ وَذَلِكَ كُلَّ لَيْلَةٍ » رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: У киши айтди:

Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан шундай деганларини эшитдим:

“Албатта, кечада бир соат борки, мусулмон киши унга мувофиқ келиб, Аллоҳ таолодан дунё ва охират ишидан бирор нарсани сўрайдиган бўлса, Аллоҳ таоло уни унга беради ва шу ҳар бир кечададир”. Муслим ривоят қилган.

Ушбу ҳадисда айтилишича, кечқурунда нафл ибодат қилиш, кундуз кунидаги нафл ибодатдан афзалдир, чунки ҳар бир кечада дуолар ижобат бўладиган бир вақт бордир. Ҳар бир кундуз кунида бундай эмас, фақатгина жумъа кунида шундай вақт бор. Шунинг учун инсон кечадаги шу улуғ вақтни топишлик учун, кечанинг ҳаммасини ёки баъзисини ибодат билан ўтказиши лозим.

Яна бир ҳадиси шарифда шундай дейилган:

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: « يَنْزِلُ رَبُّنَا تَبَارَكَ وَتَعَالَى كُلَّ لَيْلَةٍ إِلَى السَّمَاءِ الدُّنْيَا حِينَ يَبْقَى ثُلُثُ اللَّيْلِ الآخِرُ فَيَقُولُ: مَنْ يَدْعُونِى فَأَسْتَجِيبَ لَهُ مَنْ يَسْأَلُنِى فَأُعْطِيَهُ مَنْ يَسْتَغْفِرُنِى فَأَغْفِرَ لَهُ ».رَواهُ مالِكٌ فِي الْمُوَطَّأ

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

Албатта Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васаллам: “Роббимиз таборака таоло ҳар кеча, туннинг охирги учдан бири қолган вақтда дунё осмонига тушади ва: “Ким менга дуо қилса уни ижобат қиламан, ким мендан сўраса унга бераман, ким менга истиғфор айтса, уни мағфират қиламан”, деб айтади”, дедилар. Имом Молик Муваттода ривоят қилган.

Бу ҳадисда юқорида зикр қилинган дуолар ижобат қилинадиган вақтнинг қачон эканлиги баён қилинмоқда. Яъни, бу вақт кечанинг охирги учдан бири экан. Шунинг учун Пайғамбаримиз алайҳиссалом кечанинг аввалида ухлаб, кечанинг охирида ибодат билан машғул бўлганлар. Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилади:

عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهَا: أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَنَامُ أوّلَ اللَّيلِ ، وَيَقُومُ آخِرَهُ فَيُصَلِّي . مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ .

Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:

“Набий солаллоҳу алайҳи васаллам кечанинг аввалида ухлар, охирида эса, қоим бўлардилар ва намоз ўқирдилар”. Муттафақун алайҳ.

Шунингдек, улуғ саҳобалардан Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳу кечаси намоз ўқиб бўлиб, хизматчиларидан: “Эй, Нофеъ, саҳар кирдими?”, деб сўрардилар. Агар Нофеъ, ҳа, деса, тонг отгунча дуо ва истиғфор билан машғул бўлар эдилар.

Кечаларда ибодат  билан бедор бўлишлик, инсоннинг гуноҳларини кечирилишига сабаб бўлади. Бу ҳақида Набий алайҳиссалом хабар бериб шундай деганлар:

عَنْ أَبِي أُمَامَةَ الْبَاهِلِيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ ، عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمْ، قَالَ:"عَلَيْكُمْ بِقِيَامِ اللَّيْلِ، فَإِنَّهُ دَأْبُ الصَّالِحِينَ قَبْلَكُمْ، وَهُوَ قُرْبَةٌ لَكُمْ إِلَى رَبِّكُمْ، وَمَكْفَرَةٌ لِلسَّيِّئَاتِ، وَمَنْهَاةٌ عَنِ الإِثْمِ". رَواهُ التِّرْمِذِىُّ.

Абу Умома ал-Баҳилиййи  розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васаллам: “Кечада қоим бўлишни ўзингизга лозим тутинг, у сизлардан олдинги солиҳ кишиларнинг одатидир. Бу амал Роббингизга сизлар учун қурбат бўлади, гуноҳларни кетказувчи ва айб ва хатолардан қайтарувчидир”, дедилар. Термизий ривоят қилган.

Тунлари ибодатда қоим бўлган кишининг Аллоҳ таолога яқин бандалардан бўлиши ва Аллоҳ таоло уни яхши кўришлиги ҳақида ҳадиси қудсийда ҳам баён қилинган. Аллоҳ таоло шундай дейди: “Банда нафл ибодатлар билан менга яқинлашишда давомли бўлса, мен уни яхши кўраман”.

Демак, инсон тунларда намоз ўқиб, ибодатлар билан машғул бўлса, Роббисининг муҳаббатига сазовор бўлади ва гуноҳларидан мағфур бўлади.

Юқоридаги оят ва ҳадислардан кўриниб турибдики, шариъатимизда кечаларни ибодат билан ўтказишликка жуда ҳам кўплаб тарғиб қилинган. Бу амални доимо ўзига лозим тутган одамга кўплаб савоблар ваъда қилинган, бу савобларга эга бўлиш учун тунларни бедор ўтказишга ҳаракат қилишимиз лозим. Хоссатан, ҳозир улуғ Рамазон ойида турган эканмиз, бу улуғ кеча ва кундузларини ғанимат билишимиз керак бўлади. Зеро, бу ойда кунлари рўза бўлиб, кечаларда қоим бўлган киши учун бунданда кўпроқ улкан савоблар берилади. Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган.

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ : « مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إيماناً َاحْتِسَاباً غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ » . مُتَّفَقٌ عَلَيْهِِ .

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

"Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Ким Рамазон (ойи) да иймон келтирган ва савобини умид қилган ҳолда қоим бўлса, унинг ўтган гуноҳлари мағфират қилинади", дедилар. Муттафақун алайҳ.

Бу савобли амалларга нафақат ўзимиз, балки аҳли аёлларимиз ва фарзандларимизни ҳам тарғиб қилишимиз керак бўлади. Бу ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган:

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: « رَحِمَ اللَّهُ رَجُلاً قَامَ مِنَ اللَّيْلِ فَصَلَّى ، وَأَيْقَظَ امْرَأَتَهُ فَإِنْ أَبَتْ نَضَحَ فِى وَجْهِهَا الْمَاءَ ، رَحِمَ اللَّهُ امْرَأَةً قَامَتْ مِنَ اللَّيْلِ فَصَلَّتْ وَأَيْقَظَتْ زَوْجَهَا ، فَإِنْ أَبَى نَضَحَتْ فِى وَجْهِهِ الْمَاءَ » أَبُو دَاوُدَ، وَالنَّسائِيُّ.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: У киши айтди:

Расулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васаллам: “Кечасида қоим бўлиб, намоз ўқиб, сўнгра ўз аёлини уйғотган, агар аёли (уйқу ғолиблиги сабабли, ўрнидан туришликни) хоҳламаса, юзига сув сепган (холда бўлса ҳам, уйғотган) кишини Аллоҳ таоло раҳм қилсин. Кечасида қоим бўлиб, намоз ўқиб, сўнгра ўз эрини уйғотган, агар эри (уйқу ғолиблиги сабабли, ўрнидан туришликни) хоҳламаса, юзига сув сепган (холда бўлса ҳам, уйғотган) аёлни Аллоҳ таоло раҳм қилсин”, дедилар. Абу Довуд ва Насаий ривоят қилишган.

Ушбу ҳадиси шарифда инсон ўзига суйган нарсани ўзининг яқинларига ҳам раво кўришлиги баён қилинмоқда. Демак, инсон яхши ишларга фақатгина ўзи эмас, балки бошқаларни ҳам тарғиб қилмоқлиги лозимдир. Бу ҳақида Қуръони Каримда шундай дейилган:

وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ.

“Яхшилик ва тақво йўлида ҳамкорлик қилинг. Гуноҳ ва душманлик йўлида ҳамкорлик қилманг. Аллоҳга тақво қилинг. Албатта Аллоҳ иқоби шиддатли Зотдир”. (Моида сураси, 2- оят).

Аллоҳ таолонинг ушбу оятини инсон ўзига шиор қилиб олса, ўз-ўзидан яхши иш қилганларнинг сони кўпайиб, ёмонлар эса камайиб бораверади.

Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, инсон Аллоҳга қурбат ҳосил қилмоқчи бўлса, Аллоҳнинг наздида даражаси юқори бўлиб, гуноҳлари мағфират қилинишини хоҳласа, нафл ибодатларни ўзига лозим тутиб, кечаларда бедор бўлиши лозим. Чунки, инсон фарз амалларини адо қилишлиги билан, бўйнидаги мажбуриятни адо қилган бўлади холос. Кечаларни ибодат билан ўтказишлик эса, ҳақиқий мукаммал мўъминлик белгисидир.

Рамазон ойи бизлар учун жуда ҳам кўплаб яхши амалларни қилишимиз учун жуда ҳам яхши фурсатдир. Чунки, бу ойда шайтонлар занжирбанд қилинади. Инсон шайтон васвасасидан озод бўлади, фақатгина ўзининг нафсини енгиши лозим бўлади.Ушбу ойда ўзимизга турли хил нафл ибодатларни одат қилиб оладиган бўлсак, рамазондан кейин ҳам бу ишларда бардавом бўлишимиз осон бўлади.

“Кўкалдош” Тошкент ўрта махсус ислом билим юрти мударриси Мадаминов Шокиржон.

Ҳурматли порталимиз мухлислари, Яратганга шукрки, Юртимизда ҳукм сураётган тинчлик ва хотиржамлик сабабли муборак Рамазон ойи ҳам ўзгача шукуҳ билан ўтмоқда. Айниқса, кундузлари соим бўлиб Аллоҳга муқарраб бўлган инсонлар, тунлари таровиҳ намозларида ҳам иштирок этиб Аллоҳнинг каломига соме бўлишмоқда. Дуолар мустажоб бўладиган ғанимат дамларда Юртимиз ва юртдошларимиз ҳақига хайрли дуолар қилишмоқда.

Сиз азизларга 29 июнь куни пойтахтимизнинг қуйидаги масжидларида Қуръон хатмоналари якунига етишини маълум қиламиз:

1. “Имом Бухорий” жоме масжиди. (Манзил: Олмазор тумани, 2-Чимбой кўча,1-уй.) Масжид имом-хатиби-Абдурашидов Садриддин. Қорилар: Ғозиев Раҳматуллоҳ, Худойбердиев Фаррух, Алимов Аҳмадхон, Қурбонов Исмоил.
2. “Искандархўжа” жоме масжиди. (Манзил: Олмазор тумани, Уста Олим кўчаси 46а-уй.) Масжид имом-хатиби-Шокиров Абдуллохон. Қорилар: Тошбоев Аъзамжон, Абдулҳамид Исматулла ўғли.
3. “Мўйи муборак” жоме масжиди. (Манзил: Шайхонтоҳур тумани, Самарқанд дарбоза кўчаси “Чорсу” маҳалласи 13-А уй.) Масжид имом-хатиби - Мадалиев Илҳомжон. Қори: Жалилов Набийуддин.
4. “Холид ибн Валид” жоме масжиди. (Манзил: Яшнобод тумани, К.Худойбердиев маҳалласи Чилон ота кўчаси 17-уй.) Масжид имом-хатиби Дадашев Дониёр. Қори: Миродилов Жасур.
5. “Юнусобод” жоме масжиди. (Манзил:Юнусобод тумани, Рафиков кўчаси 22 уй.) Масжид имом-хатиби Тошпўлатов Абдуғани. Қорилар: Қодиров Ёсинбек, Салоҳиддинов Исоқали.
6. “Абдуллоҳ ибн Масъуд” жоме масжиди. (Манзил: Учтепа тумани, Лутфий кўчаси 55а уй.) Масжид имом-хатиби Мирзаев Эргашали. Қори: Бойхонов Фозилхон.

Шукуҳли ва дуолар ижобат бўладиган хатмона кечасида Аллоҳ таолодан Рамазон ойи  Юртимиз учун барокатли ва хайрли бўлишини, Ватанимиз тинч, осмонимиз мусаффо, ҳаётимиз эса фаровон бўлишини сўраб дуолар қилайлик. Зеро, бу ойда қилинган дуо мустажобдир.

ЎМИ Тошкент шаҳар вакиллиги

Тилнинг ҳам ўзига хос рўзаси бўлиб, уни лағвдан юз ўгирувчи бандалар биладилар.  Тилнинг рўзаси рамазонда ҳам рамазондан бошқа ойларда ҳам доимий давом этади. Фақат тил рамазон ойида янада тарбияли, одобли бўлишга интилади.  Имом Термизий ривоят қилган ҳадисда:

قال رسول الله لمعاذٍ : كُفَّ عليك هذا - وأشار إلى لسانه – فقال معاذ: يا نبيَّ الله ، وإنَّا لمؤاخذونَ بما نتكلم به ؟ قال : ثَكِلتْك أمُّك معاذ ، وهل يَكُبُّ الناسَ في النار على وجوههم - أو قال : على مَناخِرهم - إلا حصائدُ ألسنتهم ؟». أخرجه الترمذي.
 

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Муъоз ибн Жабал розияллоҳу анҳуга: “Мана буни тийгин, деб тилларига ишора қиладилар. Шунда Муъоз розияллоҳу анҳу: “Ё набиюллоҳ, ахир биз гапирадиган тилларимиз туфайли ҳам азобланамизми?, дедилар. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Онанг сени юқотгур, Муъоз, инсонларни юз тубан жаҳаннамга улоқтирадиган нарса албатта, тилларининг ҳосили ҳисобланади”, дедилар”.

Тилнинг зарари улкан бўлиб, хатарининг кўлами эса жуда катта саналади. Тил зарарли йиртқич ҳайвон, чақувчи илон ҳамда алангаланувчи оловдир. Тилингиз ила киши айбини гапирмангки, Сизнинг ҳам барча жойингиз айб, камчиликдан иборатдир, Инсонларнинг ҳам улар ҳақида гапирадиган тиллари бордир-ку. Мана Ибн Аббос розияллоҳу анҳу ҳам тилларига хитобан шундай деярдилар: “Эй тил, яхшиликни гапир, фойда топасан ёхуд ёмонликдан сукут сақла, омонда қоласан. Аллоҳ  таоло тилини уятсиз, бузуқ гаплардан сақлаган, ғийбатдан жиловлаган, лағвдан тийган ҳамда ҳаромдан асраган мусулмонни раҳмати ила қуршаб олсин! Аллоҳ таоло сўзларини ҳисоб-китоб қиладиган, назарини сақлайдиган, нутқини тарбиялайдиган ҳамда гапларини тартиб-интизомли қилиб юрадиган кишини раҳматига олсин!”. Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтади:

مَّا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلاَّ لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ

“У бирoр сўзни тaлaффуз қилсa, aлбaттa, унинг oлдидa ҳoзиру нoзир бўлгaн бир кузaтувчи (сўзни ёзиб oлувчи фaриштa) бoрдир”. (Қоф: 18).

Тилдан чиқадиган барча лафзу сўзлар сақланиб, ҳисоб-китоб қилинади. Инсон ўзига-ўзи зулм қилувчидир, “Рaббингиз бaндaлaргa зулм қилувчи eмaсдир”. (Фуссилат: 46).

           Саҳиҳи Бухорийда Саҳл ибн Саъд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Набий алайҳис салом: “Ким менга икки жағи ва икки оёғи орасидаги нарсага кафил бўлса, мен унга жаннатга кафил бўламан”, деб айтдилар.

Эй инсон, тилингни эҳтиёт қилгинки, сени чақиб олмайди. Чунки у илондир. Аллоҳга қасамки, биргина айтилган хато сўз унда ҳалокати, хусрон-надомати бўлган ўлимни олиб келади. Саҳобайи киромлар Қуръон ва суннат одоби ила тарбияланган вақтлариданоқ, лафзларини тўғирлаб, гапларига риоя қила бошладилар. Уларнинг нутқлари зикр, назарлари ибрат ҳамда сукут сақлашлари эса тафаккурга айланди. Художўй, тақводор кишилар қиёмат куни Қаҳҳор зотга йўлиқишларидан қўрқиб, тилларини У зотни зикр қилишга, шукр қилишга ўргатгандилар ҳамда бузуқ, фаҳш, беҳаё  сўзлардан тийгандилар. 

Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу айтадилар: “Аллоҳга қасамки, ер юзида тилдан кўра узоқ вақт ҳибс қилинишга ҳақлироқ бирор нарса йўқдир”.
Солиҳ кишилар гапиришни истардилар-да, унинг масулиятини, оқибатини, натижасини ўйлашиб, сукут сақлардилар.

Тилининг жиловини, тизгинини қўйиб юборган киши қандай қилиб рўза тутади?..

Тили  у билан вақтичоғлик қиладиган, гаплари  алдайдиган, нутқи эса йўлдан урадиган киши қаердан ҳам рўза тутиши мумкин ахир?..

Ёлғон гапирадиган, ғийбат қиладиган ҳамда кўп ҳақорат қилиб сўкинадиган шунингдек, ҳисоб-китоб кунини унутиб қўйган киши қандай қилиб рўза тутган ҳисобланади?..  

Ёлғон гувоҳлик бериб, мусулмонларга ёмонлик қилишдан тийилмайдиган киши қандай рўза тутиши мумкин?..

Саҳиҳ ҳадисда Абдуллоҳ ибн Амр Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қиладилар:

عن عبد الله بن عَمْرو ، عن رسول الله صَلَّى الله عَلَيه وسَلَّم : المسلم من سلم المسلمون من لسانه ويده                                

Набий алайҳис салом: “Мусулмон – бошқа мусулмонлар унинг тили ва қўлидан омонда бўлган киши”, деб айтдилар.

Ислом бу амал қилиш, татбиқ қилиш, дастур, бўйсуниш, тўғри йўлдан юриш ҳамда итоат этиш демакдир. Аллоҳ таоло шундай айтади:

وَقُلْ لِعِبَادِي يَقُولُوا الَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ الشَّيْطَانَ يَنْزَغُ بَيْنَهُمْ

 “Бaндaлaримгa aйтингки, улaр (ўзaрo) гўзaл (сўзлaрдaн) сўзлaсинлaр. Зeрo, шaйтoн улaрнинг ўртaлaридa бузғунчилик қилур”. (Исро: 53 ).

Гўзал сўзлар бу бирор кишининг шаклу шумоилини, шахсиятини ҳақорот қилмайдиган, мусулмоннинг обрўсини тўкмайдиган ҳамда мўминнинг ҳурматини поймол қилмайдиган ажойиб, ҳуш  сўзлар саналади. Аллоҳ таоло яна бир ояти каримада шундай дейди:

وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ

“Бирингиз бирингизни ғийбaт қилмaсин! Сизлaрдaн бирoр киши ўлгaн бирoдaрининг гўштини ейишни xoҳлaйдими?! Уни ёмoн кўрaсиз-ку, axир!”. (Ҳужурот: 12).

Қанча-қанча рўзадорлар борки, тиллари бузилган, нутқлари ёмонлашиб, айтадиган сўзларига риоя этилмай қўйилган кундан бошлаб рўзаларини бузгандирлар.

Азизлар! Рўза тутишдан мақсад бу фақат оч қолиш билан чанқаш эмас. Балки, барча аъзоларимизни тарбия қилиш, одобга солиш демакдир.

Тилда сиз унга ҳукмронлик қилмаганингиз оқибатида ўнлаб касаллиги келиб чиқади. 1. Ёлғон гапириш. 2. Ғийбат қилиш. 3. Чақимчилик қилиш. 4. Ахлоқсиз сўзларни гапириш. 5. Сўкиниш. 6. Уятсиз гапларни гапириш. 7. Алдаш. 8. Лаънатлаш. 9. Масхара қилиш. 10. Истеҳзо қилиш ва ҳоказо...

Баъзи сўзлар борки ўз соҳибини жаҳаннамга юз тубан қулашига сабабчи бўлади. Албатта бундай сўзларнинг эгалари тилларига эрк бериб, унинг тизгинини, жиловини шундай бўш қўйган инсонлардир.
Тил яхшилик эшигига йўл бўлганидек, ёмонликка ҳам худди шундай йўлдир.
Тиллари ила Аллоҳ таолони зикр қиладиган, Ул зотга истиғфор айтиб, ҳамду сано тилайдиган ҳамда тасбеҳлар айтиб, шукр қиладиган, шунингдек, тавба қиладиган  кишилар қандай ҳам кўзнинг қувончидирлар. Аксинча, тиллари ила инсонларнинг обрўларини поймол қиладиган, ҳурматларини тўкадиган ҳамда қадру қийматларини ерга урадиган инсонлар албатта бу дунёда ҳам охиратда зиён чекувчилардир. Эй, Рўзадор азизларим, келинг тилларимизни зикр ила хўллайлик, тақво ила зийнатлайлик ва турли хил маъсиятлардан поклайлик! Эй, Аллоҳим, биз сендан содиқ тилларни, саломат қалбларни ҳамда истиқоматда бўлган хулқларни сўраймиз. Ушбу ойнинг ҳурматидан барчаларимизнинг гуноҳларимизни кечир! Омиин!

Ассалому алайкум ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳу.

Кўкалдош ўрта махсус ислом билим юрти мударриси

Баратов Ғиёсиддин манбалар асосида тайёрлади