Жорий йилнинг 20 январь куни Президентимиз Шавкат Мирзиёевнинг Олий мажлисга Мурожаатномасида баён этилган диний-маърифий ҳаётимизнинг устувор йўналишлари Ўзбекистон мусулмонлари идорасида ташкил этилган тадбирда муҳокама қилинди.

Анжуманда Диний идора ва тизим таркибига кирувчи бўлинмалар раҳбарияти, ходимлари, шунингдек, Ўзбекистон Давлат санъат ва маданият институти вакиллари иштирок этди.

Тадбир анъанага мувофиқ, Қуръони карим тиловати ва хайрли дуо билан бошланди. Шундан сўнг йиғилишни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳимжон Иномов очиб берди.

Ўзбекистон Давлат санъат ва маданият институти катта ўқитувчиси Ўткир Мавлонов Президентимиз Мурожаатномасида ижтимоий-маънавий, диний-маърифий ва маданий-гуманитар соҳалардаги кенг кўламли ислоҳотларни давом эттириш бўйича белгиланган асосий вазифалар ҳақида сўзлаб берди.

Шунингдек, йиғилишда сўзга чиққанлар бугунги кунда юртимизда ёшларни илм-маърифатли, одоб-ахлоқли этиб тарбиялашга алоҳида эътибор қаратилаётгани, бунда йигит-қизларимиз илм-маърифат эгаллашлари учун барча имкониятлар яратиб берилаётгани, бунинг натижасида ёшларимиз илм-маърифат билан улкан муваффақиятларга эришаётганларини таъкидладилар.

Динимизда ёшларнинг одоб-ахлоқли бўлиши, илм олиши энг муҳим шартлардан ҳисобланади. Ҳадиси шарифда: “Илм Чин-Мочин (Хитой)да бўлса ҳам, уни излаб топиб, эгаллангиз. Зеро, илмни талаб қилиш ҳар бир мусулмонга фарздир”, дейилган.

Ҳар инсон юртига ўзининг илми, иш юритиш тартиби, самара берадиган амалий ишлари билан юртимиз тараққиёти ҳисса қўшиши керак. Ушбу фикр-мулоҳазалар йиғилиш иштирокчиларининг якуний хулосаси бўлди. 

Йиғилиш якунида Иброҳимжон домла Иномов дуо-хайрлар қилдилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

21 январь куни пойтахтимизга Қозоғистон Республикаси Нур-Султон шаҳридан "Kazakh Tourizm" Миллий компанияси бошчилигида делегация ташриф буюрди.
Делегация эътиборига Тошкент шаҳри ва Ўзбекистоннинг бир қатор ҳудудлари бўйлаб инфотур дастури тақдим этилган бўлиб, Тошкент шаҳар Туризмни ривожлантириш департаменти томонидан ташкил этилди. Тадбирнинг асосий мақсадларидан бири Қозоғистон туристик ассоциацияси билан туризм соҳасидаги алоқаларни мустаҳкамлаш, республикада зиёрат туризмни ривожлантириш, ҳамкорлик келишувларига эришиш ва дўстона муносабатларни янада мустаҳкамлашдан иборат.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ислом оламининг энг машҳур авлиёларидан бири, нақшбандия тариқатининг асосчиси бўлган Хожа Баҳоуддин Нақшбанд милодий 1318 йилнинг март ойида Бухоро вилоятининг Когон туманидаги Қасри Ҳиндувон қишлоғида туғилган.

Халқ орасида Баҳоуддин, Баҳоуддинжон, Хожа Баҳоуддин, Баҳоуддин Балогардон, Балогардон, Хўжайи Бузрук, Шоҳи Нақшбанд номлари билан ҳам машҳур. Хожа Баҳоуддин Нақшбанднинг асл исми Муҳаммаддир.

Манбаларда у кишининг отаси ҳам бобоси ҳам Муҳаммад исмида бўлгани қайд этилади. Баҳоуддин Нақшбанднинг насаби ота тарафдан Ҳазрат Алига, она тарафдан ҳазрат Абу Бакр Сиддиққа бориб тақалади. Хожалар авлодидан бўлгани учун унинг номи олдига хожа сўзини ишлатиш расм бўлган.

Ёшлигида отаси билан бирга кимхобга нақш солиш ҳунари билан машғул бўлгани учун Нақшбанд лақаби билан машҳур бўлган. Ўша даврда матоларга нақш ишлаган, нақш солинган кўйлаклар ёки нақшли гиламлар тўқиган касб эгалари нақшбанд дейилган. “Баҳоуддин” сўзи “Диннинг нури” деган маънони англатади. Бу Хожа Нақшбандга кейинчалик берилган фахрли унвон.

Баҳоуддин Нақшбанд умри давомида бир неча пирнинг тарбиясини олган. Биринчи пири – Хожа Муҳаммад Бобойи Самосий эди. Кекса шайх бу ёш муридини тарбиялашни ўринбосарларидан бўлмиш Амир Саййид Кулолга топширади. У тариқат бобида билганларини ўргатиб бўлганидан кейин шогирдига ижозат беради. Баҳоуддин илм истаб, яссавия тариқати шайхларининг машҳур вакилларидан бўлмиш Қусам шайх олдига, Нахшаб, яъни ҳозирги Қаршига боради. Уч ой ундан таълим олади. Баҳоуддиннинг бу пирга ихлоси баланд бўлган, айни чоғда Қусам шайх ҳам уни ўз ўғлидек билиб, муридига чексиз ҳурмати туфайли умрининг охиригача Бухорода яшаб, шу ерда вафот этади.

Манбаларнинг далолат беришича, у Хожа Абдулхолиқ Ғиждувоний (1103–1179)дан руҳий тарбия олган. Баҳоуддин Нақшбанднинг умри асосан Бухоро ва унинг атрофидаги қишлоқларда ўтган. Ғарибона ҳаёт кечирган, фақат ўз меҳнати билан кун кўрган. Хизматкор ёки қул сақламаган. Ўз таълимотини яратишда Юсуф Ҳамадоний ва Абдулхолиқ Ғиждувоний назарияларига асосланган. Таълимоти асосида: “Дил – ба ёр-у, даст – ба кор” (“Кўнгил Аллоҳда бўлсин-у, қўл иш билан банд бўлаверсин”), – деган шиор ётади.

Тасаввуфдаги ҳар қандай тариқат каби, хожагон-нақшбандия тариқати ҳам ўз ғоялари, тартиб-қоидалари, одоблари ва қатъиятларини шакллантиришда жуда қадим ришталардан сув ичган. Аммо тариқатнинг бутун моҳиятини унинг бош шиори бўлмиш: “Дил – ба ёр-у, даст – ба кор” ҳикмати ҳамда яна ўн бир қоида белгилаб беради. Бу қоидалар “рашҳалар”, яъни “томчилар” деб юритилган. Рашҳалар Юсуф Ҳамадоний, Абдулхолиқ Ғиждувоний ва Баҳоуддин Нақшбанд тарафларидан асосланган

НАҚШБАНДИЯ ОЛТИН СИЛСИЛАСИ

Нақшбандия манбаларда “силсилат аз-заҳаб”, яъни “олтин силсила” тарзида тилга олинади.
Бу қуйидаги тарзда шаклланган:
• Сарвари олам Муҳаммад (соллаллоҳу алйҳи васаллам) (570–632).
• Ҳазрат Абу Бакр Сиддиқ (розияллоҳу анҳу) (573–634).
• Ҳазрат Салмон Форсий (розияллоҳу анҳу) (578–657).
• Ҳазрат Қосим ибн Муҳаммад (раҳматуллоҳи алайҳ) (ваф. 605 й.).
• Ҳазрат Имом Жаъфари Содиқ (раҳматуллоҳи алайҳ) (702–765).
• Султон ал-орифин Боязид Бистомий (қуддиса сирруҳу) (ваф. 875 й.).
• Шайх Абул Ҳасан Харақоний (қуддиса сирруҳу) (963–1033).
• Шайх Абу Али Формадий (қуддиса сирруҳу) (962–1055).
• Ҳазрат Хожа Юсуф Ҳамадоний (қуддиса сирруҳу) (1049–1141).
• Ҳазрат Хожа Абдулхолиқ Ғиждувоний – Хожаи жаҳон (1103–1179).
• Ҳазрат Хожа Ориф Ревгарий – Моҳитобон (қуддиса сирруҳу) (ваф. 1317 й.).
• Ҳазрат Хожа Маҳмуд Анжирфағнавий (қуддиса сирруҳу) (ваф. 1317 й.).
• Ҳазрат Хожа Али Рометаний (қуддиса сирруҳу) (ваф. 1326 й.).
• Ҳазрат Хожа Муҳаммад Бобойи Самосий (қуддиса сирруҳу) (ваф. 1354 й.).
• Ҳазрат Хожа Саййид Амир Кулол (қуддиса сирруҳу) (ваф. 1370 й.).
• Ҳазрат Хожа Баҳоуддин Нақшбанд Бухорий (қуддиса сирруҳу) (1318–1389

Юсуф Ҳамадоний тайин этган шиорлар:
• Ҳуш дар дам (Ҳар нафас ҳушёр турмоқ).
• Назар бар қадам (Ҳар қадамни назарда тутмоқ).
• Сафар дар ватан (Ватан ичида сайр этмоқ).
• Хилват дар анжуман (Анжуман ичра хилватда бўлмоқ).

Абдулхолиқ Ғиждувоний тайин этган шиорлар:
• Ёткард (Аллоҳ номини ёдда такрорлаш);
• Бозгашт (дилида яна Аллоҳга қайтиш);
• Нигоҳдошт (солик калимаи шаҳодатни айтганда хотирни жам қилиш, хаёлни бўлмаслик);
• Ёддошт (солик ҳар доим Аллоҳни ёдда тутиб огоҳ бўлиши).

Баҳоуддин Нақшбанд тайин этган шиорлар:
• Вуқуфи замоний (замондан воқиф бўлиш);
• Вуқуфи ададий (Зикрда ададга (саноққа) амал қилиш, яъни зикр айтувчи зикрни бир нафасда неча марта айтиши);
• Вуқуфи қалбий (дилнинг доимо Аллоҳ таоло томонига тайёр бўлиб туриши).

Ҳайдархон Юлдашходжаев,
“Мир Араб” Олий мадрасаси ректори

Руфай ибн Миҳрон раҳматуллоҳи алайҳи айтади: “Неъматлар учун Аллоҳга ҳамд айтган ва қилган гуноҳи учун истиғфор сўраган банда ҳалок бўлмайди”.

Машҳур тобеин муфассир ва муҳаддис ҳамда гўзал қироат соҳибларидан бири Абул Олия Руфай ибн Миҳрон Риёҳий Басрий Басра (ҳозирги Ироқдаги йирик шаҳарлардан бири)да дунёга келди. Шу ерда ўсиб-улғайди ва вояга етди. Ёшлигидан илму ирфонга чексиз муҳаббат қўйди.

Руфай ибн Миҳрон раҳматуллоҳи алайҳи Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётлик вақтларида ёш бўлган. Ҳазрат Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу даврларида Исломга кирган. Бироқ тобеин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан кўриша олмагани учун бир умр афсусда ўтди. Шу боис, у Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари билан кўпроқ бирга бўлишга интиларди. Уларни жуда ҳурмат қилар, саҳобалар ҳам уни яхши кўрар эдилар. Бир куни Анас розияллоҳу анҳу қўлидаги олмани Руфай ибн Миҳрон раҳматуллоҳи алайҳига берганида: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қўлларини ушлаган қўл теккан олма”, деб олмани ўпа кетди.

Руфай ибн Миҳрон раҳматуллоҳи алайҳи Ҳазрат Али, Ибн Масъуд, Абдуллоҳ ибн Аббос, Ибн Умар, Убай ибн Каъб, Абу Айюб Ансорий, Абу Ҳурайра, Зайд ибн Собит розияллоҳу анҳум каби саҳобалардан дарс олди, улардан ҳадис тинглади. Чунончи, у қуйидаги ҳадисни ривоят қилган: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким менга ҳеч кимдан ҳеч нарса сўрамасликка кафолат берса, мен унга жаннатнинг кафолатини бераман”, дедилар.

Руфай ибн Миҳрон раҳматуллоҳи алайҳи Қуръони карим ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларининг билимдони эди. Абу Бакр ибн Довуд: “Қуръонни энг яхши биладиганлар орасида саҳобалардан кейин Абул Олиядан ўтадигани йўқ”, деб таърифлайди.

Руфай ибн Миҳрон раҳматуллоҳи алайҳи Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадисларини бирор биладиган киши борлигини билса, масофа қанча узоқ ёки бориш қийин бўлмасин, албатта туясини миниб йўлга тушарди. Ҳадис ўрганишдан аввал ровийнинг намоз ўқишини кузатарди. Агар намозини тўла-тўкис адо этса, у кишини устоз тутиб, ривоятларини ёзиб оларди, аммо намоз арконларини жойига келтириб адо этмаса: “Намозга бепарво бўлган одам бошқа ибодатларга бунданда бепарво бўлади”, деб қайтиб кетарди.

Руфай ибн Миҳрон раҳматуллоҳи алайҳи талабаларга дарс берарди. Уларга: “Билмаган нарсангизни сўраб ўрганинг. Чунки уятчанг ва мутакаббир илм эгалла олмайди. Уятчанг сўрашдан уялиб сўрай олмаса, мутакаббир кибру ҳавоси сабаб сўрамайди”, дер эди.

Шунингдек, тобеин шогирдларига Қуръон ёдлашнинг қулай йўлини тушунтириб: “Қуръонни беш оятдан ёдланглар. Шунда осонроқ ёдлаб, яхшироқ тушунасизлар”, деган.

Ривоятларга кўра, Руфай ибн Миҳрон раҳматуллоҳи алайҳ Мовароуннаҳр ўлкасида биринчилардан бўлиб азон айтган шахс ҳисобланади. Руфай ибн Миҳрон раҳматуллоҳи алайҳи ҳузурига келган меҳмонларини самимий кутиб олар ва: «Ҳузурингизга оятларимизга имон келтираётганлар келганларида, айтинг: Сизларга салом (саломатлик)!» (Анъом сураси, 54-оят) оятини тиловат қиларди.

Буюк тобеин милодий сананинг 712 йили вафот этди. Аллоҳ таоло у зотдан рози бўлсин.

Даврон НУРМУҲАММАД