6 апрель куни Ўзбекистон мусулмонлари идорасида юртимизда меҳмон бўлиб турган АҚШ Давлат департаменти делегацияси билан учрашув бўлиб ўтди. Давлат котибининг инсон ҳуқуқлари, демократия ва меҳнат бўйича ёрдамчиси ўринбосари Ренди Беррини муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари қабул қилдилар.
Меҳмон Ўзбекистонда бўлаётган ўзгаришларни ўз кўзи билан кўриб, бевосита гувоҳ бўлиш мақсадида сафар қилганини билдирди. Уч кунлик сафари давомида олган маълумотлар ва таассуротлари жуда катта фойда беришини таъкидлади. АҚШ ҳукумати бутун дунё халқларининг ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш масаласига жуда катта диққат қаратиши, айниқса, диний эркинлик масаласига берилаётган эътибор жуда юқори экани, мазкур учрашув бу борадаги масалаларга ойдинлик киритиш учун фойда беришини билдирди.
Делегация раҳбари ўтган бир ярим йил давомида Ўзбекистонда дин соҳасида амалга оширилган ижобий ишлар ва диний конфессиялар билан алоқалар қандайлиги тўғрисида қизиқди. Муфтий ҳазратлари ўтган давр мобайнида Ислом дини тараққиёти ва маърифатини кенг тарқатиш борасида қилинаётган хайрли ишлар, диний конфессиялар вакиллари билан амалга оширилаётган дўстона муносабатлар ҳақида сўзлаб бердилар.
Тақдим этилган маълумотлар учун Ренди Берри миннатдорлик билдириб, амалга оширилаётган ишлар фуқароларнинг талаб ва истакларидан келиб чиққан ҳолда бўлаётгани, илм олиш, таълим-тарбия ва маърифий соҳада эканини юқори баҳолади. Ҳақиқатан илм олиш орқали, тўғри йўлни топиш, аксинча илмсизлик ортидан ибодатда тафовутлар келиб чиқишини айтиб, бу борада қилинаётган ишларни меҳмон қўллаб-қувватлади.
Ренди Берри жамиятдаги ўз фикридан қайтмайдиган, зўравон ва қайсар кишилар билан мулоқотга киришган чоғда инсон ўзини қандай тутиши тўғрисида фикрлар билан ўртоқлашишни сўради. Ўз навбатида муфтий ҳазратлари бу борадаги энг тўғри йўл “Жаҳолатга қарши маърифат билан курашиш” шиори остида ҳаракат қилиш моҳиятини атрофлича тушунтириб бердилар.
Меҳмон “Жаҳолатга қарши маърифат билан курашиш” энг мукаммал шиор эканини алоҳида қайд этиб, ушбу қоида нафақат Ислом дини, балки бошқа дин вакиллари, ҳатто динсиз кишилар учун ҳам муҳим дастурил амал эканини эътироф этди. У сўзида давом этиб, Ўзбекистонда 16 мингдан зиёд шахсларни турли рўйхатлардан чиқариш жараёнлари ва босқичлари билан қизиқди. Муфтий ҳазратлари жамоат ташкилотлари, маҳалла фаоллари ва имом-хатиблардан иборат ҳайъат тузилиб, мана шундай шахсларнинг ҳар бири билан бирма-бир суҳбатлар қилингани, уларни тўғри йўлга бошлангани, хатосини тушуниб етганларини жамиятга киришиб кетишларига кўмак берилгани тўғрисида баён қилиб бердилар.
Делегация раҳбари диний эркинлик масаласи жуда муҳим масала экани, АҚШ ҳукумати бунга доимо катта эътиборини қаратиб келиши, бир оз аввал БМТнинг махсус вакили Аҳмад Шаҳид Ўзбекистонга келгани, келгусида АҚШ Давлат департаментининг диний эркинлик бўйича элчиси Сэм Браунбэк келиши режалаштирилаётганини билдирди.
Учрашувда АҚШ Элчиси Памела Спратлен хоним иштирок этди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Аллоҳ таоло Қуръони Каримда: "Албатта Раббинггиз осмонлару ерни олти кунда яратди", дейди. (Аъроф сураси, 54-оят). Шубҳасиз, оятдаги олти кун, бизнинг ҳисобимиздаги олти кун эмас. Зотан, кун, соат тушунчаси ер ва исмини, қуёш ва ой ҳамда кеча ва кундузнинг яралишидан кейин пайдо бўлган. Демак, оятдаги олти кун, бизнинг тушунчамиздаги 24 соатли олтита кун дегани эмас.
Шундай экан, нима учун Аллоҳ таоло осмонлару ерни олти кунда яратди, ахир У араблардаги икки ҳарфдан иборат "кун", яни "бўл" сўзи ила бир зумда осмонлару ерни яратиб қўйса бўлар эдику, деган савол туғилади?
Жавоб шундан иборатки, шояд Аллоҳ таоло бу ояти ила бандаларига барча ишларда шошқолоқликни тарк этиб, пухта, бардошли ва чидамлилик билан бажаришларига ишора қилаётган бўлса, не ажаб. Шунинг учун ҳам, арабларда: "Пухталик ва бардошлилик Раҳмондандир, шошқолоқлик эса, шайтондандир", дейилади.
Ҳа, азизлар. Ҳаётимиздаги кўплаб хатоларимизга назар соладиган бўлсак, улар шошқолоқлик ва яхши ўйлаб кўрмаслигимиз оқибатидан эканлигини англаб этамиз. Шундай экан, биз ушбу оят орқали барча диний ва дунёвий ишларимизда ҳиссиётларга берилмасдан ўйлаб, сўраб амалга оширишимиз лозимдир.
Аллоҳ таоло барчамизни ушбу оятдаги гўзал ишора асосида яшамоғимизни насиб қилсин.

"Кулол Қўрғон" масжиди имом-хатиби Яҳё Абдураҳмонов

ЎМИ Матбуот хизмати

Гуноҳлар бандани Аллоҳдан тўсадиган пардадир. Аллоҳдан узоқлаштирадиган барча нарсадан узоқлашиш шарт! Бу эса илм (гуноҳ Аллоҳдан узоқлашишга сабаб бўлишини билиш), надомат (гуноҳ қилиб қўйганига пушаймон бўлиш) ва азм (ҳеч қачон гуноҳга қайтмасликка қарор қилиш) билан бўлади. Чунки, банда гуноҳлар Аллоҳдан узоқлашишга сабаб бўлувчи эканини билмаса, қилган гуноҳларига надомат қилмайди, юраги сиқилмайди. Надомат қилмагач, гуноҳдан қайтмайди.

Тавба – маъсиятдан тоатга қайтиш дегани. Банда гуноҳ содир этгандан кейин тавба қилиши вожибдир.

Агар гуноҳ банда билан Робби ўртасидаги нарсаларга оид бўлса, бу маъсиятдан тавба қилишнинг учта шарти бор:

1. Гуноҳлардан дарҳол, бутунлай узилиш.
2. Надомат қилиш. Бунинг аломати узоқ вақт маҳзун бўлишдир. Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Надомат тавбадир” деганлар. Имом Аҳмад ривояти.
3. Гуноҳга ҳеч қачон қайтмасликка азму қарор қилиш.

Агар ушбу учта шартдан бирортаси бўлмаса, тавба саҳиҳ бўлмайди.

Энди агар маъсият инсон билан инсон ўртасига тегишли бўлса, тавбанинг тўртинчи шарти ҳам бўлади. Бу – ўша одамнинг розилигини олиш, ҳаққини қайтариб бериш.

Агар мол олган бўлса, эгасига қайтариб беради ёки пулини беради. Агар ғийбат қилган бўлса, бориб, узрини айтади ва ўша одамнинг ҳаққига Аллоҳдан мағфират сўрайди.

Аллоҳ таоло шундай деб марҳамат қилган:

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا تُوبُوا إِلَى اللَّهِ تَوْبَةً نَّصُوحاً عَسَى رَبُّكُمْ أَن يُكَفِّرَ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ وَيُدْخِلَكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ

“Эй иймон келтирганлар! Аллоҳга холис тавба қилинглар! Шоядки Роббингиз гуноҳларингизни ювса ва сизни дарахтлари остидан анҳорлар оқиб турган жаннатларга киритса...” (Таҳрим сураси, 8-оят).

Киши тавбани чин юракдан Аллоҳнинг розилигини кўзлаб қилиши керак. Агар обрўсини ўйлаб, ҳурматини сақлаш учун, мансабида қолиш учун, пулини тежаш учун, одамларнинг мақтовига эришиш учун ёки уларнинг ёмонлашидан сақланиш учун, пули йўқлиги учун, касал бўлиб қолгани учун, ўша гуноҳни қилишга шароит бўлмагани учун мазкур гуноҳдан тийилса, бу ҳақиқий тавба бўлмайди.

Тавбани кейинга суришнинг зарари 

“Эртага тавба қиламан” дейдиган инсон эртага ҳам яшашини қаерда билади?!

Қисқа ҳикояда шундай келади: “Эртага тавба қиламан деб уйқуга ётди ва қайтиб турмади”

Тавбани кечга сурувчи киши икки хатарнинг орасида бўлади:

1. Гуноҳлар кўпайгани сари қалбини зулмат қоплаб олади. Натижада гуноҳ қилиш унинг табиатига айланиб қолади.
2. Касал бўлиб қолиб, қалбидаги зулматни кетказишга вақт тополмай қолиши мумкин. Натижада Роббининг ҳузурига салим бўлмаган қалб билан боради. Зеро, Аллоҳнинг ҳузурига салим қалб билан борган кишигина нажот топади.

Уламолар шундай мисол келтирганлар: “Тавбани кейинга сурувчи киши дарахтни жойидан суғуришни кечга сурувчи кишига ўхшайди. Бир куни бориб қараса, дарахт йўғонлаб кетибди. Энди уни жуда кўп машаққат билангина суғуриш мумкин бўлади. Дарахт жойида тургани сари бақувватлашиб борганидек тавбани ортга суриб, гуноҳлари кўпайиб кетган кишининг тавба қилиши жуда қийин бўлади. Умри ўтгани сайин табиатга айланиб қолган гуноҳлардан воз кечиш қийин бўлади.

Қуввати борлигида гуноҳдан тавба қилмади. Вақт ўтиб ўзи заифлашди, гуноҳлар эса кўпайиб қалбини ўраб олди. Энди унга жуда қийин бўлади”.

Олимлардан бири шундай деган: “Аллоҳ таоло бир бандасига яхшиликни ирода қилса, унга тавба, надомат, синиқлик, хорлик, муҳтожлик, Ўзидан ёрдам сўраш, доимий тазарруъ ва дуо қилиш эшигини очиб қўяди. Охирида ўша банда шундай тавба қиладики, шайтон алайҳилаъна “Қанийди уни гуноҳга васваса қилмаганимда, уни тарк этганимда эди” деб қолади”.

Тавба қабул бўлганининг аломатлари 

• Тавбадан кейин инсон олдингидан яхши тарафга ўзгариши, гуноҳлардан узоқ юриб, солиҳ амалларга ўзини уриши.
• Қалбида Аллоҳдан қўрқуви кетмаслиги, Аллоҳнинг макридан бир муддат ҳам хотиржам бўлмаслиги ва бу хавф то вафот этгунича давом этиши.
• Қалбнинг қўрқувдан ёрилай деб туриши.
• Қалбнинг синиқлиги. Банда қилган гуноҳини ўйлаб қалбида синиқлик, хоксорлик бўлади. Бошқалар буни сезмайди. Аммо у банда доим қилган гуноҳларидан уялиш ҳисси билан ёнади.

Ким мана шу нарсаларни ҳис қилмаса, тавбасига эътиборли бўлсин. Уни тузатишга, тавбаси чин бўлишига ҳаракат қилсин. Аллоҳ таолодан ўзини насуҳ тавба билан ризқлантиришини сўрасин. 

Интернет материалларидан

Нозимжон Иминжонов таржимаси

ЎМИ Матбуот хизмати

Соқолимга оқ оралади, десам ўзимни ёш кўрсатишга уринган бетавфиқ ва муғомбир қариянинг қилиғини қилган бўламан. Соқолим оппоқ десам озгина муболаға бўлиб қолади. Ҳақиқатга яқин бўлсин учун соқолимнинг кўпи оқарди, дея қолай.

Бинобарин, ҳазрат Навоий айтади:

Соқол оқи ўлимга пешравдир,

Тириклик сабзаси узра қиравдир.

Буни қарангки, буюк шоир шу биргина байтда бутун бошли тарихни, мақоми баланд пайғамбар – Иброҳим алайҳиссаломнинг вафот этган замонини ифодалаш баробарида, инсоннинг ёши улғайганида соқолининг оқариши ҳам пайғамбарлар суннати эканини билдирган экан.

Мўътабар манбаларда келтирилишича, “Иброҳим алайҳиссалом Аллоҳ таолога: “Менга ажалим  етишидан бир йил бурун хабар бер, ўлимга тайёргарлик кўриб қўяй”, деб муножот қилган экан. Раббимиз Халилуллоҳнинг дуосини ижобат қилибди-ю, аммо буни у зот сезмай қолибди. Азроил алайҳиссалом жонини олгани келганида “Ҳали вақти етгани йўқ-ку!”  дея ҳайрон бўлибди. Азроил алайҳиссалом: “Вақт бўлмаса, менга амр бўлмас эди”, дебди. Шунда Аллоҳ таоло хитоб қилиб: “Эй Иброҳим, соқолингга қачон оқ кирди?” деб сўрабди. Иброҳим алайҳиссалом: “Парвардигоро, бир йил тўлди”, деб жавоб берибди. Аллоҳ таоло: “Эй Иброҳим, соқолнинг оқариши ўлим элчиси бўлади” дебди. Иброҳим алайҳиссаломдан олдин ҳеч кимнинг соқоли оқармаган экан.

Буни англаган Иброҳим алайҳиссалом: “Дўст дўстнинг жонини олурми?” деб сўрабди. Ўша заҳоти Жаброил алайҳиссалом етиб келиб Аллоҳ таолонинг: “Дўст дўстнинг қошига келмасми!” деган хитобини етказибди. Бу ваҳийни эшитган Халилуллоҳ Азроил алайҳиссаломга юзланиб: “У ҳолда жонимни олишга киришинг”, дебди”.

Менимча, ўғлим ҳазрат Навоийнинг байти-ю  Иброҳим алайҳиссалом вафоти тарихини билмайди. Аммо соқолнинг ўлим элчиси эканини билади. Ахир соқол қарилик белгиси, қариган кишиларга у дунё бир қадам бўлиб қолиши ҳаммага ҳам аён-ку, тўғри эмасми? 

Хуллас, соқолнинг оқи элчи бўлиб келиб қолган экан, ёши элликни қоралаган биз тенгилар энди нима қилмоғимиз керак. Аввало, ана шу ёшгача умр берганининг шукронасини қилмоғимиз лозим. Чунки бунинг сабаблари кўп. Гап исботи билан бўлгани яхши деганларидек, улардан шу онда эсимизга келиб қолганларини айтиб ўта қолайлик:

отамиздан онамизга ўтган ўн миллиондан ортиқ эмбирионлар ўлиб кетди ва биргина биз тирик қолдик;

ботқоқдаги бир чивинми ёки бошқа бир судралиб юрадиган кўримсиз жонзот бўлиб эмас, ашрафул махлуқот  – инсон наслида дунёга келдик;

оловга, сигирга ёки бошқа бир нарсага сиғинадиган, майхўрликни ибодат билиб адашиб-улоқиб юрган ота-онадан эмас, ислом динига эътиқод қиладиган, намозли-ниёзли покиза хонадонда туғилдик;

буддачи ёки кришначи ё яна бошқа бири эмас, Оламлар сарвари, кўзимизнинг нури, қалбимизнинг севинчи, меҳрибонимиз, мушфиғимиз, шафоатчимиз Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламга уммат бўлиб дунё юзини кўрдик;

сохта салафчи ёки бошқа реакцион диний оқимга мансуб хонадонда эмас, ақидаси тўғри ҳанафий мазҳабида дунёга келдик;

майиб-мажруҳ бўлиб эмас, тўрт мучамиз соғ туғилдик;

Африканинг жазирама иссиқ ёки Сибирнинг қақшаткич совуқ ўлкаларидан бирида эмас, мўътадил иқлимли бир юртда туғилдик;

бир ёшга етмасимиздан тенгдошларимизнинг қанчалари турли касалликлар сабаб бўлиб вафот этиб кетди, Аллоҳ таоло бизни асради;

синфдошларимиздан бири мактаб даврида, бошқаси ҳарбий хизматда бир ёрнинг висолига етмасдан вафот этиб кетди, бизга эса уйланиб оила қуриш насиб этди;

иймонига, тақвосига ишониб танлаган жуфти ҳалолимиз асло намозини, рўзасини ва бошқа ибодатларини канда қилмади;

фарзандларимиз соппа-соғ туғилди ва Раббимизни таниб ўсди.

Шу ёшга етганча нималарни кўрмадик дейсиз: ёнғинлар, автоҳалокатлар, хасталиклар, қийинчиликлар...

Шундай одамларни ҳам кўрдикки, дўхтирлар ароқ ичсанг ўласан, деган кимсалар, ўлдирса ароқ ўлдирсин, деб ароқ ичиб ўлиб кетди. Овқатни камроқ е, юрагингни ёғ босиб боряпти деган кишилар, ўлдирса ош ўлдирсин деб ўлиб кетди. Аммо уларнинг ортида нима қолди? Ҳақиқий дунёдаги аҳволи нима бўлди?.. Барчаси Раббимизнинг ихтиёри-ла бўлади-ку, аммо шариатимиз таълимотига, динимиз аҳкомларига таяниб бандалик ила қилган ўй-хаёлларимизда уларнинг у ёқдаги аҳволи унчалик яхши эмасга ўхшаб туйилади.

Одамлар кексаларга “фалончи яхши қарибди”, “писмадончи ёмон қарибди”, деб баҳо беради. Одамлар яхши қарибди деб ўйлаганлар ибодатига маҳкам, одамларга яхши тилакда бўладиган кишилар бўлса керак. Чунки Аллоҳ таоло уларнинг юзини нурли қилиб қўяди. Ёмон қарибди деганлар эса кексайгани сайин дунё неъматларидан кўпроқ олиб қолай дея очофат кимсага айланиб қолган кимсалар бўлса керак. Аллоҳ атоло уларнинг юзига зулматнинг асоратини солиб қўяди.

Парвардигори олам ана шундай қаришдан сақлаган кишилар ҳақиқий бахтиёр инсонлардир. Чунки улар бошқалардан “соқол эчкига ҳам битади”, “соқолингга ўт тушсин”, деган таъна дашномларни эшитмайди.

Навоий ҳазратлари “Хазойин ул-маоний” асарининг 4-китобини “Фавойид ул-кибар” (“Кексалик фойдалари”) деб атаган эди. Дарҳақиқат, кексайгунга қадар одам ўқийди, ишлайди, саёҳат қилади, турли одамлар билан муомалада бўлади, фарзанд улғайтиради, ота-онасидан айрилади... ниҳоятда катта ҳаётий тажриба тўплайди.

Шунча тажрибага эга бўлганидан кейин одам ўзини қандай тутишни билиши, бошқаларда ўзи ҳақида салбий таассурот қолдирмаслиги керак-да.

Биз Раббимизга юқорида санаб ўтган неъматларимизга, шунча йил умр берганига шукр қилувчи бандалардан бўлсак, шокирликни ҳаётимиз аъмолига айлантирсак, эл-юртнинг олдида ҳам, Парвардигоримиз қошида ҳам юзимиз ёруғ бўлади. Ана шунда соқолимизнинг оқи бошқаларда ачиниш туйғусини уйғотмасдан уларнинг кўзига улуғворлик тимсоли бўлиб кўринади.

Бу гапларни нега ёзяпман? Биласизми, гоҳида қўлингизга тўсатдан нимадир тушиб қолади ёки йўлда-юзада бир нимани учратиб қоласиз. Ана ўша нарса тинчингизни бузади, беҳаловат қилади. Бўлмаса, 50 ёшга тўлганимда дўстларим, фарзандларим қучоқ очиб табриклашганида “Мен келдим, бу дунё кўрдими фойда, Кетсам мартабаси ошарми, қайда” (Умар Хайём рубоийсидан), дея кўп хижолат бўлган эдим.

Шу десангиз, ўтган кунимикин, валлоҳу аълам, Ишхонамиздаги кўркам йигитимиз Илҳомжон Маърупов тепасидаги анонсга “Шоир руҳи ёниши шартми”, “Имон надир” деб ёзиб қўйилган “Адаб гавҳари” деган газетани саҳифалаб турган экан. “Газетанинг номи ажойиб экан”, дедим унга. Қизиққанимни кўриб менга газетани совға қилди. Менинг эса газетани охирги саҳифасидан бошлаб ўқийдиган одатим бор. Чунки охирги саҳифага ўқишга қулайроқ материаллар қўйилади.

Адашмабман. “Буни ҳаёт дерлар...” деган рукнда Нурбахт Мўминхон қаламига мансуб “Бобо” деган бадиҳани маза қилиб ўқидим. Жумладан, ундаги “Аста, ҳушёр қадам ташласанг ҳатто кўчада серрайиб турган 50 йиллик дарахт ҳам сенга ниманидир ўргатади. Ўргансанг кони фойда, эшитсанг кони фойда, билсанг нақд хазина”, деган гаплар мени ўйлантириб қўйди: водариғ! наҳотки, тилсиз-забонсиз дарахтча бўлмадикми, қани, ўзимизни бир тафтиш қилиб кўрайлик-чи деган ниятда ана шу нарсани қораладим.

Дамин ЖУМАҚУЛ,

ЎМИ Матбуот хизмати