ОЗ-ОЗ ЎРГАНИБ ДОНО БЎЛУР...

*   *   *

Заҳируддин Муҳаммад Бобур хазиналари

*   *   *

МУБАЙЯН ВА НАСРИЙ БАЁНИ

*   *   *

ИЙМОН-ЭЪТИҚОД  КИТОБИ

*   *   *

НАЗМ

Аросат аҳликим, булардин ўтар,

Дўзах устида кўпругега етар.

Иничка қилдин, қиличдин итик,

Борчаға лозим андин ўтмаклик.

Жину инсону мўъмину кофир,

Бўлғай ул кўпруг устига ҳозир –

Ки, оёқ қўйса кофир, ул дамда

Ерини кўргай ул жаҳаннамда.

Ўткучи ўт ичида ғарқ ўткай,

Мўъмин андин мисоли барқ ўткай.

Баъзи эл елдегу гаҳе қушдек,

Баъзи элга кўрунгай ул тушдек.

Кимгаким бўлса заъфлиғ иймон,

Ўтмаги андин ўлмағай осон.

Бири эмаклабу бири юруб,

Йиқила, қўпа, бир пўйа уруб.

Баъзи аввал қадамда-ўқ боргай,

Баъзи ўртасиға етиб, ҳорғай.

Баъзи охир қадамда йиқилгай,

Йиқилиб, дўзах ичра тиқилғай.

НАСРИЙ БАЁН

Сирот (кўприги) баёни

Аросат  аҳли,  яъни  қиёмат  аҳли  бу  мавқелардан  ўтгандан  кейин, дўзах устига қурилган кўприкка етадилар. У кўприк қилдан ингичка, қиличдан ўткирдир, барчага ундан ўтиш лозимдир. Жинми, инсонми, мўъминми, кофирми – ҳаммалари у кўприк устига ҳозир бўладилар.

Кофир у кўприкка оёқ қўйса, ўша дамда жойини жаҳаннамда кўради. Ўтадиган киши олов ичида ғарқ бўлиб ўтади, лекин мўъмин киши ундан худди чақмоқдек (тез ва бехавф) ўтади. Баъзи мўъминлар елдек, баъзилари қушдек (елиб) ўтади, баъзиларга эса у худди тушдек кўринади (қандай тез ўтганини билмай қолади).

Кимнинг иймони заиф бўлса, у кўприкдан ўтиши осон бўлмайди. Бири эмаклаб, бири юриб, йиқилиб-туриб, бири пўйа уруб – йўртиб юриш билан  ўтади. Баъзилари биринчи қадамдаёқ қулайди, баъзилари ўртасига етганда ҳориб-чарчаб қолади. Баъзилари охирги қадамда йиқилади, йиқилиб, дўзах ичига тиқилади.

ИЗОҲ. Сирот хусусидаги ояти карима ушбудир (маъноси): «Сизлардан (Сиротдан ўтиб олиши учун) унга кирмайдиган (учрамайдиган) ҳеч ким  йўқдир.  (Бу)  Раббингиз  зиммасига  олган  қатъий  ҳукмдир»  (19/ Марям сураси, 71-оят).

Ибн Касир, II, 461-462;  Байзовий: «Бу ҳодисани: «Денгиз кўпригидан ўтиш учун денгизга кирмайдиган киши йўқ» деган шаклдаги бир мисол билан шарҳлаш мумкин. Йўқса: «Ҳар ким жаҳаннамга боради» дея олмаймиз. Бу ўриндаги ифода ҳар ким жаҳаннамга учрайди, фақат жойи ўша ер бўлганлар кўприкдан ўта олмайди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бу оятнинг шарҳи сўралганида бундан кейинги оятни ўқиганлар» (“Файзул-Фурқон”).

Кейинги оят – Марям сураси, 72-оят маъноси: “Кейин муттақий бўлган (ибодат ва итоат билан гуноҳлардан сақланган) кишиларни қутқарурмиз (жаннатга киритурмиз).[1] Золимларни эса у ерда (жаҳаннамда) тиз чўккан ҳолларида қолдирурмиз”.

Насрий баён ва шарҳ муаллифи:

Мирзо КЕНЖАБЕК

[1] Байзовий.

2021 йил “Ёшларни қўллаб-қувватлаш ва аҳоли саломатлигини мустаҳкамлаш йили” муносабати билан диний-маърифий соҳада фаолият юритаётган барча таълим муассасаларида давра суҳбатлари, маънавий-маърифий учрашувлар ҳамда талабалар билан очиқ мулоқотлар бўлиб ўтмоқда.

Жорий йил 9 февраль куни пойтахтимизда жойлашган "Кўкалдош" ўрта махсус таълим муассасасида ана шундай мулоқотлардан бири ташкил этилди.

Тадбирда Дин ишлари бўйича қўмита таълим бўлими бошлиғи Б.Рустамов ва Ўзбекистон мусулмонлари идораси Таълим ва илмий тадқиқот бўлими бошлиғи С.Шерхонов иштирок этди. Давра суҳбати очиқ мулоқот шаклида бўлиб ўтди. Мулоқотда соҳа ходимлари олдида турган долзарб вазифалар, диний-маърифий соҳада амалга оширилаётган ишлар ҳақида сўз борди. Шунингдек, талаба ёшлар келажакда соҳада фаолият юритадиган мутахассис сифатида ҳар томонлама диний ва дунёвий билимларни пухта егаллашлари таъкидланди. Сир эмас, бугун глобал ахборот маконида турли кучлар ўз манфаатлари учун кураш олиб бормоқда. Интернетнинг имкониятларидан кенг фойдаланишни тарғиб қилар эканмиз, унинг фойдали жиҳатларига эътибор қаратиб, зарарли томонларидан огоҳликка чақиришимиз зарур. Турли манбаси номаълум сайтларда одам ақлини чалғитувчи, айниқса ёшларимизни тўғри йўлдан оздирувчи, яширин ғоялар мавжудлигини тушунтириб бориш зарурлиги ҳам мулоқотда алоҳида қайд этилди.

Учрашув давомида талабалар томонидан берилган саволларга мутасаддилар батафсил жавоб бердилар.

Дин ишлари бўйича қўмита Ахборот хизмати

Ислом никоҳни ёмон кўрмайди. Оила қуриш Исломда жуда савобли иш. Бошқа маданиятдаги одам ёки Ислом маданиятини билмайдиган инсон буни тушунмайди. Уйланишнинг савоб эканлигига далиллар бор. Сўз сўзга уланиб, мавзудан четлашиб кетишдан, тўғри йўлдан адашиб, манзилни тополмай қоламан деб қўрқаяпман...

Оила қуриш ҳам, тижорат ҳам савоб. Шундай инсонлар борки, савоб учун атайин уйланган. Шу кунларда бўлиб ўтган бир воқеани сизларга айтиб берай. Бир танишим бор, уни яхши биламан. Жуда кибор, ишбилармон, тартибли, покиза, яхши бир подполковник эди. У менга бир воқеани гапириб берганда ҳайрон қолган эдим.

Отаси қўшнисининг эшигини таққиллатиб:

— Зиёратингизга келдим, — дейди.

— Марҳабо, марҳабо устоз! Қани, ичкарига киринг. Бошимизнинг тожисиз. Бизни жуда хурсанд қилдингиз, — деб тўрга ўтқазишибди. Чунки у жиддий, таниқли олим киши бўлган...

— Устоз, қадам ранжида қилганингиз учун Аллоҳ сиздан рози бўлсин. Бирор хизматингиз борми? Бир оғиз айтганингизда ўзимиз борардик, сизни овора қилмаган бўлардик. Қўлингизни, оёғингизни ўпардик. Айтинг, нима хизматингиз ёки истагингиз бор?

— Ҳа, Аллоҳнинг амри, ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалам суннатларига мувофиқ сизнинг қизингизга уйланмоқ истагида эдим, розилигингизни олмоққа келдим», — дейдилар.

Кутилмаган воқеадан қўшнисининг бошидан бир челак сув қуйилгандай бўлибди...

— Устоз, мендан агар жонимни сўрасангиз, жонимни ҳам бераман. Аммо қизим сизга лойиқ эмас! Қизимизнинг икки оёғи шол, мажруҳ. Биз — ота-онаси унга зўрға қараймиз. Сиз улуғ олим бўлсангиз, сизга хизмат қиладиган жуфти ҳалол зарур! Қизимиз касал бўлса... — дебди. Ҳалиги олим киши эса:

— Ҳаммасидан хабарим бор, шу қизингизни менга берасиз — деб туриб олибди. Ночор қўшниси рози бўлибди ва қизини унга берибди. Шу қиздан ҳалиги ҳарбий одам туғилган экан. Олим киши: «Бу қиз ногирон бўлгани учун унга ҳеч ким уйланмайди, чиройли бўлганида ҳамма кетидан чопарди. Кел, мен шу фақир, бечорага уйланиб, кўнглини кўтарай, савоб қозонай», — деб уйланган экан...

Уйланиш савоб. Қўша-қўша савоб олиш учун ҳам ўша қизга уйланибди. Мана буни улуғлик, қаҳрамонлик деса бўлади! Бундай инсонга тарихдан алоҳида бир саҳифа ажратиш керак, менимча! Америкада бўлганда эди, бу ҳодисани катта реклама қилган бўлур эдилар.

Ҳа, уйланиш кўнгил истаги, лекин савобдир...

"Ислом ва ахлоқ" китобидан олинди

Таниқли британиялик журналист ва Би-би-си рус хизмати радиобошловчиси Сева Новгородцев мижоз томонидан унутилган бойликларни мусулмон такси ҳайдовчилари қандай қилиб қайтариб беришлари ҳақида бир неча ҳикояларни айтиб берди, хабар бермоқда Новие известия нашри.
Радиобошловчи таксида йўқолган ўз саксофонини қайтариб берган ҳайдовчи билан бўлган воқеани мисол қилиб келтирган.
"Саксофон бу сизга йўқолиши осон калит эмаски, уни йўқотиб қўйсангиз. Аммо бир куни уни унутиб қолдирибман. Бу йил 1980 йилда бўлган эди, лекин қандайдир бир киши менинг чолғу асбобимни топиб, мени қидириб топганини эслайман, у мени топишга эринмади ва қўнғироқ қилди. Мен у ва саксофон билан учрашдим. Эсимда, туйғуларим жўшиб кетганимдан унга пул бермоқчи бўлдим. Бу Лондонда содир бўлди, шунинг учун менинг хаёлимда бир савол пайдо бўлди – бу Ленинград, Сиктивкар ёки Қарағанда шаҳрида содир бўлганда нима бўлар эди? Ёки, билмадим, Нью-Йоркда? Йўқ, Нью-Йоркда нима бўлганини биламан. У ерда такси ҳайдовчиси йўловчини Миллий санъат клубига олиб келиб қўйди. Йўловчи бой бўлиб, у клубда доимий хонадонига эга эди. Ҳисоблагич бўйича пул тўлади, шунингдек чой пули деб 10 доллар ҳам бериб кетди. Ҳайдовчи атрофига қараса - бир ҳамён қолиб кетибди, унда турли машҳур кишилар билан ҳамён эгасининг фотосуратлари, пул ва кўплаб заргарлик буюмлари бор эди. Улардан бири, айниқса, ҳайдовчининг хотинини хурсанд қилди-ва турли тусларда ярақларди. Таксичи хотинининг кўзлари ёришиб кетганини кўриб:,”Бу бошқа бировники, шкафга қўйиб, уни болалардан бекитиб қўйгин”, - деди. Йўловчи бўлмиш жаноб Жеймс йўқолган нарсалар хизмати билан боғланди — у ерда: “Ҳа, Зубаир Яллоҳ исмли шундай ҳайдовчимиз бор, у сизни кутмоқда ва учрашишга тайёр”, деб жавоб беришди. Эртаси куни учрашув тўғри йўловчини тушириб кетган клуб рўпарасида бўлиб ўтди. Ҳайдовчи эгасига ҳамённи қайтарди, у эса унга нақд минг доллар берди. Ҳамёндаги оилавий тақинчоқларнинг нархи юз минг долларга яқин бўлган экан. Ҳайдовчи сўрашади: “Сиз фақат ойига бир ярим минг доллар ишлаб топсангиз, топилмани ўзингизда олиб қолиш истаги бўлмадими?”. “Йўқ”, - қатъий деди Зубаир, - “Бунга менинг эътиқодим йўл қўймайди. Мусулмон тушунчаларимизга кўра, бировнинг нарсасини олиш инсон гўштини ейиш билан баробар. Солиҳ амаллар учун эса доимо мукофот бўлади, агар одамлардан бўлмаса, Аллоҳдан бўлади. Жаноб Жеймс уни кечки овқат учун ўзининг клубига таклиф этди. “Боролмайман”, - деб жавоб қилди мусулмон, - “У ерда дастурхонга ичкилик тортилади”. Қуръон ақидасининг ахлоқий кодексига шубҳа билан қарасангиз, 2005 йилда Лос-Анжелесда афғонистонлик ҳайдовчи таксида деярли ярим миллион долларлик қийматдаги олмос топганини қўшимча қилишим мумкин. Ҳайдовчи эгасини топиб қайтарди. Голландиялик эшкакчи Дидерик Саймон 2006 йилда Афинадаги Олимпия ўйинларида кумуш медални қўлга киритди ва эртаси куни таксида унутиб қолдирди. Уни ҳам қайтариб беришди. Нью-Йорклик таксичи Усмон Чодури ўз машинасида 31 дона миқдордаги олмослар билан унутилган футлярни топиб олди, эринмасдан эгасини топиб, олиб келиб берди ва эвазига 30 цент олди...".

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати