“Ўғилларим курдлар қўлида қолди – фарзандларим ҳаётини барбод қилдим”
— Биринчи турмушимдан ажрашгач, 3 фарзанд билан уй-жойсиз, пулсиз қолдим. Ишлаб пул топиб уй-жой қилиш учун Туркияга бориб ишладим. Орадан 5-6 йил ўтгач, ўша ерда яшайдиган ўзбекка турмушга чиқиб, фарзандларимни ҳам Туркияга олиб кетдим. Бир куни турмуш ўртоғим Сурияга кетишимизни айтди. У ер нотинчлигидан хабарим бор эди, сўраганимда унақа эмаслигини, биз борадиган ерлар тинч жойлигини айтди.
Бошимга қандай кунлар тушишини ҳали билмас эдим. Сурияга ўтишимиз билан ўғилларимни шариатдан дарс олишади, динни ўрганишади деб олиб кетиб қолишди. Борганимдаёқ менга бу ҳолатлар ёқмади ва орқага қайтиб кетишимни айтиб, болаларимни олиб келиб беришини талаб қилдим. Табиийки, у буни рад қилди ва икки кундан кейин келишини айтиб чиқиб кетди. Аммо бир неча кундан кейин дўсти эримга снайпер ўқи тегиб вафот этгани ҳақида хабар берди. Эшитиб ҳаммамиз қотиб қолдик.
Ҳаммаси тескари айланиб кетди: очликни ҳам, ўлимни ҳам кўрдик. Тунда рўпарамизда турган уй тонгда йўқ бўларди: ичидаги одамлар билан бирга ёниб кетиши одатий ҳолга айланган эди. Узилган қўл-оёқлар, ерда сочилиб ётган одам ичак-чавоқлари, очликдан ўлган, оловда жизғанак бўлиб ёниб кетган болаларни кўрдик. Ярадорларга дори-дармон йўқлигидан яралари қуртлаб кетар эди.
Ҳозиргача бу даҳшатларни унута олмайман. Ҳатто осмонда самолёт учса ҳам бомба ташлайдигандай қўрқаман. Қишда ҳам ташқарида ухлардик, чунки тунда бомба тушса уйлар устимизга қулашидан қўрқардик.
У ердан қочишни режалаштирдик. Қочишимиздан бир кун олдин ётган жойимизда ўғлимнинг боши устидан ўқ ўтиб кетди. Ерга қараб чалқанча ётган ҳолида қўлини ўқ тешиб ўтди. Ўқ тешган жойидан қўл кириб чиқарди. Бу қандай юз берганини ҳам билмай қолдик. Ортиқ бундай яшаб бўлмасди. Эртаси куни тоғга қараб қочдик, тахминан 10-12 соат йўл босдик. Ортимиздан ўқлар отишди, лекин қайтмадик. Егулик ҳам, сувимиз ҳам қолмади.
Бизни курд аскарлари топиб олиб, лагерга олиб боришди. У ердаги ҳаёт ундан-да даҳшатли эди. UNICEF бизга кўрпа-тўшак, озиқ-овқатдан ёрдам берди. Аммо барибир очарчилик ҳукмрон эди. Курд аскарлари истаганча устимиздан кулиб, хўрлашарди. Ярим тунда ухлаб ётган жойимизга бостириб кириб ҳамма ёқни тинтишади. Пул, телефон, озиқ-овқат қидиришади. Қаршилик кўрсатганларни аёвсиз уришади ёки зах босган қамоқхонага ташлаб жазолашади. 4-5 ойлаб қамоқда ўтиришга мажбур бўлади одам.
Икки ўғлим Сурияда – курдлар қўлида қолди. Қамоқда улар ҳозир. Катта ўғлим ярадор бўлиб, оёғи ишламай қолганди. Кейин тузалди-ю, барибир югуриб юра олмайди, 3 килодан ортиқ нарса кўтара олмайди. Кичкина ўғлимнинг юрагида тешик пайдо бўлган. Даҳшатларни кўрганда қўрқувдан кўзлари катта-катта бўлиб кетарди.
Доим улардан кечирим сўрардим, мен сабаб улар болалигини йўқотишди, яхши кунларини ўлим билан ёнма-ён, қўрқув ичида ўтказишга мажбур бўлишди. Чунки уларни мен олиб бордим ўша ерларга, энг катта айбдор ўзимман. Билганимда она бўлиб ўз фарзандларимни ажал ёқасига олиб борармидим?! Болам ногирон бўлиб қолишига қараб турармидим?..
Қанийди мўъжиза юз берса-ю, юртимизга қайтиб кетсак деб орзу қилардим. Шукрки, президентимиз яна ўз ватанимизга қайтишимизга, яқинларимизни кўришимизга, тинч ҳаётда яшашимизга сабабчи бўлди. Беҳад миннатдормиз бундан. Қизим ва неварам билан қайтдик.
Давлатимиз олдида, фарзандларим олдида айбларим кўп – тан оламан. Хомхаёлларга учиб, кўп хатоларга йўл қўйдим. Болаларимнинг ёш умрини хазон қилдим. Бутун умрга уларда тамға бўлиб қолади, унутиб бўлмайди буни. Унутдим деган одамнинг ҳам юрагида тугун қолади.
***
Хато қилиш инсонга хос. Аммо ҳар бир хато ҳаётимизда ўз изларини қолдиради. Энг афсусланарлиси, бу хатоларнинг фарзандларимиз ҳаётига, уларнинг келажагига дахл қилишидир. Ҳеч кимни тўғри йўлдан адаштирмасин.
Гулмира Тошниёзова
суҳбатлашди.
