“ал-Қуня”да “Баҳр ар-роиқ”да ҳатто бирорта ғайридинни кофир деб ҳақорат қилган кимсага таъзир берилади, дейилган (Ибн Нужайм ал-Мисрий. Баҳр ар-роиқ. 5-жилд. – Миср: Илмия, 1893. – Б. 47).
“ал-Ҳидоя”нинг энг мўътабар шарҳи бўлмиш “Фатҳ ал-қадир”да Ибн ал-Ҳумом (р.ҳ.) ҳазратлари: و كذا المسلم اذا شتم الذمى يعزر لانه ارتكب معصية – “Шунингдек, мусулмон бирор зиммийни (мусулмонлар юртида яшаётган бошқа дин вакилини) сўкса, унга таъзир берилади, чунки у гуноҳ орттирган бўлади”, деганлар(Камолиддин ибн ал-Ҳумом. Фатҳ ал-қадир. 2-жилд. – Лакнау: Наволкишвар, 1885. – Б. 649).
Юқорида айтилганидек, таъзир беришни ҳоким ва қозининг ўзи белгилайди. Уч даррадан ўттиз тўққиз даррагача уриш, жарима солиш, ҳибс қилиб қўйиш каби жазо турларидан бирини танлайди, қаттиқ дўқ-пўписа билан иш битадиган бўлса, уни қўллаб кўради. “Фатҳ ал-қадир”да буюк фақиҳ Ибн ал-Ҳумом (р.ҳ.) айтишича, шунингдек, “Бадойеъ ас-санойеъ”да улуғ фақиҳ ватандошимиз Абу Бакр ал-Косоний (р.ҳ.) айтишича, таъзир беришнинг ҳам ўзига хос мартабалари бор экан: 1) энг шарафли зотлар таъзири. У олимлар, уламолар, насаби пок саййид ва эшонзодаларга бериладиган таъзир. Уларга қози бориб: “Менга хабар беришларича, сен шундай-шундай дебсан, бундай-бундай қилибсан!”, деб дўқ уради, огоҳлантиради, ҳайфсан эълон қилади. 2) шарафлилар таъзири. Бунга амирлар, бошлиқлар, бой-бадавлат одамлар киради. Уларга таъзир бериш усулида қози уларни қозихонага чақиртиради, урушади, огоҳлантиради, қўрқитади. Булардан жарима ундиради, деган олимлар ҳам бор. 3) ўрта табақа вакилларининг таъзири. Уларни қози қозихонага чақиртиради, огоҳлантиради, урушади ва бир неча муддат сиёсат қилиб қамаб ҳам қўяди. 4) энг паст табақадаги пасткаш ва гуноҳкорлар. Уларни қози қозихонага чорлаб, урушиб, огоҳлантириб, бир оз муддат қамаб ҳам қўйиб, дарра урдиради (Камолиддин ибн ал-Ҳумом. Фатҳ ал-қадир. 2-жилд. – Лакнау: Наволкишвар, 1885. – Б. 643-644; Абу Бакр ал-Косоний. Бадойеъ ас-санойеъ. 7-жилд. – Қоҳира: Жамолия, 1910. – Б. 64).
Хуллас, бировни ҳақорат қилишга ҳаққингиз йўқ! Кофирники, кофир деб сўкишга шаръан ҳаққингиз йўқ экан, бирор кимсани, айниқса, олим ва домлаларни сўкишга, ҳақорат этишга, “ваҳҳобий”, “яҳудий”, “ифлос”, “золим”, “бало-баттар” дейишга сизга асло ҳуқуқ берилган эмас! Сўкиб-ҳақорат қилаверадиган бўлсангиз, сизни бу дунёда таъзир жазоси кутади, охиратда қаттиқ маломатга қоласиз. Бу дунёда таъзирдан қутилиб қолиш мумкин, шариатнинг бу қонунини сизга қўлламасликлари мумкин, сизни кўриб-кўрмасликка олишлари мумкин, сизга индамасликлари, индай олмасликлари мумкин, аммо, ҳар бир нарсанинг ҳисоб-китобини қилиб турувчилар охиратда сизни ўз ҳолингизга қўймаслар. Бундан огоҳ бўлинг, тилингизни тийиб яшанг. Мусулмон сифатида ҳаммани севишни, ҳаммага яхши гапиришни, хушмуомалани ўрганинг. Барака топгур, хайрингизни берсин!
Янгиқўрғон тумани
"Тўрақул ҳожи" жоме масжиди имом-хатиби
Мусохон Мирзахўжаев
