Ақида – диннинг асоси ва мустаҳкам пойдевори ҳисобланиб, ҳеч қачон ундан айро тушиш мумкин эмас. Чунки инсон ўз ақидасини маҳкам тутиши ўта зарур ва аҳамиятли ишдир. Кишининг соғлом назар билан ҳаёт уммонига шўнғиб кетишида ҳам ана шу ақиданинг ёрдами беқиёс. Инсон ҳаётида унинг соғлом бўлиши бирламчи ўринда туради. Шунинг учун ҳам пайғамбарлар фаолиятидаги энг асосий вазифалардан бири – инсонлар ақидасини ислоҳ қилиш бўлган.
Ислом ақидаси инсониятга ахлоқий фазилатларни тақдим этади. Улар Аллоҳ таолога, фаришталарга, китобларга, пайғамбарларга, охират кунига ва тақдирга имон келтириш кабилардир. Аллоҳ таолога имон келтириш инсонни фақат эзгуликка етаклайди. Агар унинг ақидаси тўғри, имони мукаммал бўлса, юксак ахлоқий фазилатлар унинг қалбига мустаҳкам ўрнашиб қолади ва ҳаёт тарзи ва одоб-ахлоқи ижобий томонга ўзгаради. Агар бунинг акси бўлса, мана шу фазилатлар ўз-ўзидан кўтарила бошлайди.
Ислом мусулмонларни фаришталарга имон келтиришга чақиради. Уларга ишониш имон арконларидан бири бўлиб, уларга имон келтирмагунча, инсон мўмин бўла олмайди. Имон руҳий ҳаётнинг асосидир. Бундай ҳаёт эса кишиларни фақат яхшиликка ундайди. Бундан мақсад, инсонни камолот чўққисига олиб чиқишдир. Шунинг учун ҳам фаришталарга имон келтириш Ислом динининг асосларидан биридир. Қуръони карим таълимотларига кўра, Аллоҳ таоло инсонга бир неча фариштани бириктириб қўйганки, улар инсоннинг қилган ишларини ёзиб борадилар. Ўнг томондаги фаришта яхшиликларни, чап томондагиси ёмонликларни ёзиб боради. Агар инсон шу нарсаларга ишонса, дунёда ҳеч бир ёмонлик қилмай яшаш ҳаракатида бўлади.
Аллоҳ таоло нозил қилган китобларга имон келтириш инсонда Аллоҳ инсонларни яратганидан сўнг уларни ўз ҳолига ташлаб қўймаган, балки тўғри йўлга бошлайдиган нарсаларни нозил қилганки, бу У зотнинг ўз бандаларига бўлган меҳрибонлигидандир, деган тушунчанинг пайдо бўлишига олиб келади.
Пайғамбарларга имон келтиришга келсак, улар башарият учун гўзал намуна бўлиб, солиҳлик, самимийлик, сидқидиллик, сўз ва амалда маъсумлик каби сифатлар билан сифатланганлар. Ахлоқий фазилатларнинг энг олий даражалари айнан уларда ўз ифодасини топган. Охират кунига имон келтириш шунинг ифодасики, мўмин ўз ҳаётини ўша кунда жаннатга эришиш ва дўзахдан халос бўлиш учун жидду жаҳд билан ўтказади. Бинобарин, охират кунига бўлган имон инсонда ахлоқий фазилатларни пайдо қиладиган ва мустаҳкамлайдиган энг муҳим омиллардан биридир.
Тақдирга имон келтириш ҳақида сўз юритадиган бўлсак, инсон ўз ҳаётида рўбарў келадиган мусибатлар ва қийинчиликларни унга енгил қилиб кўрсатадиган энг муҳим сабаблардан бири удир. Чунки уларни Аллоҳнинг синови деб билган ҳар бир инсон унга мағлуб бўлиб қолмайди. Аллоҳнинг мукофотини қўлга киритиш учун уларга сабр қилади. Бир сўз билан айтганда, тақдирга имон келтириш инсонда бу ҳаётдан розилик ҳиссини пайдо қилади.
Ислом ақидаси кишида юксак фазилатларни вужудга келтирар, уни тўғри ҳаёт тарзига ундар экан, ўз жамиятини ислоҳ қилиш, унинг орасида яхшилик ва фазилатларни кенг ёйиш каби хайрли ишлар учун уни тайёрлаган бўлади. Бундан мақсад у яшаётган жамият аъзолари бир-бирларига дўст, меҳрибон ва ўзаро аҳил-иноқ бўлишларига эришишдир. Зеро, бундай фазилатлар орқали инсонлар ва жамият саодатли бўлади. Эзгуликлар кенг ёйилиб, разолат йўқолади. Бузғунчилик ва бузғунчилар озаяди.
Юқорида ўтганлардан хулоса қилиб айтиш мумкинки, инсонларнинг қалбларида соғлом эътиқодни шакллантириш ва уни воқелик билан боғлаш учун узлуксиз ҳаракат қилиниши зарур. Инсонларни ақидавий ва ахлоқий адашишлардан ҳимоя қилиш учун шу соҳа вакиллари ҳамжиҳатликда фаолият юритишлари лозим.
Кенжабек Солиев,
Чуст тумани "Ғойиб эронлар" жоме масжиди имом-хатиби
