muslim.uz

muslim.uz

Инсон одобининиг энг муҳим кўринишларидан бири бу – илмни ҳурмат қилишидир, илмни ҳурмат қилган киши эса, албатта, устозини ҳурмат қилади.

 الادب مال واستعماله كمال

Одоб-бойлик, уни ҳаётда қўллаш-комилликдир. Чиройли одоб, киши хулқи инсонга берилган энг катта неъматлардан биридир. Чиройли одобга эга бўлган одам ўша хулқидан ишлата билиши, яъни одамлар билан яхши муомала қилиши, очиқ кўнгил, меҳрибон ўз навбатида, ақилли, уддабурон бўлиши ва бошқа сифатларни кўрсата билиши комиллик, етуклик белгиси ҳисобланад. "Сизлар одамларни мол-дунёларингиз билан мамнун қила олмайсизлар, балки очиқ юз ва яхши хулқларингиз билан миннатдор қилишларингиз мумкин", дейилади ҳадисда. Зеро, илмни ва илм аҳлини ҳурмат қилиш одобли кишиларнинг фазилатларидандир. Шу билан бирга бир-бирига нисбатан яхши муомалада бўлмоқ, ҳар қандай ҳолатда ҳам ўзини тута билмоқ, ўзгаларни ҳам ўзидек ҳўрмат қилмоқ инсон одобининиг асослари ҳисобланади.

Ризоиддин ибн Фахриддин "Аҳли аёл" китобида ёзади: "Одам боласининг баҳоси, қадру ҳурмати ахлоқига қараб билунур. Гўзал ахлоқли кимсалар энг мўтабар бўлиб, ахлоқсизлар эса халқ қошида қадрсиз бўлурлар. Одам боласинининг ёш чоғида ўрганган одоби қабрига қадар бирга йўлдош бўлиб борадир. Шунининг учун гўзал ахлоқни ёш вақтида ўргатиш керак. Гўзал ахлоқ ҳар бир киши учун ҳам зарур, бироқ қизлар учун кўпроқ зарурдир. Ахлоқсиз қизлар халқ орасида яхши исм чиқара олмаслар, эътиборлари ҳам бўлмас. Гўзал хулқларнинг онаси ҳаё ила иффатдир. Бир қизда агар ҳаё ила иффат бўлса, унда барча яхши хулқлар жам бўлади".

Абдуллоҳ ибн Умар разиаллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: Расулуллоҳ с.а.в ансорлари олдидан ўтаётган эдилар, бир ансорий биродарига уялишдан қайтариб насиҳат қилиб турган эди. (Яъни жуда қаттиқ ҳаёли бўлма! Ўзинга қийин бўлади, деб). Расулуллоҳ с.а.в "Буни ўз ҳолига қўйгин. Чунки ҳаё иймондандир", дедилар (Имом Бухорий. Муслим ривояти). 

Умар ибн Хаттоб (р.а): "Аввал одоб, сўнг таълим беринглар", дедилар. Абу Абдуллоҳ Балхий: "Нафснинг одоби илмнинг одобидан кўпроқ, илмнинг одоби илмниниг ўзидан каттароқ", деганлар. Абдуллоҳ ибн Муборак айтадилар: "Агар менга, бир кишида аввалгилару охиргиларниниг илми бор, деб сифатлашсаю, унда одоб бўлмаса, у билан учрашмаганимга афсусланмайман, агар бир киши ҳақида нафс одоби бор деб эшитсам, унга йўлиқишни орзу қиламан, учрашмасам афсусланаман" (Абу Лайс Самарқандий. Бўстонул орифин)/

Ибн Сино инсон ҳаёти тўғрисида шундай деган: "Инсонда доим турадурғон ҳусн ила латофат ҳаё ила ибодур. Ҳаёсиз юз жонсиз жасад кабидир". Абу Наср Фаробий эса инсон ўзининг яхши одоби билан бахт-саодатга эришиши мумкин, дейди. Ўтган асримизнинг йирик маърифатпарварларидан бўлмиш Абдулла Авлоний инсон баркамоллиги унинг ақли, жисмоний соғломлигида ҳамда одоб ва хуш хулқида, деб билади. Абдулла Авлоний ахлоқ-бу хулқлар мажмуасидир, Аммо яхши хулқ ўз ўзидан пайдо бўлмайди. Унинг шаклланиши учун маълум бир шароит, тарбия кераклигини айтади. Тарбияниниг бола камолатида тутган ўрни тўғрисида шундай дейди.

Темирчининг боласи тарбия топса бўлар олим,

Бузилса хулқи, Луқмон ўғли бўлса ҳам, бўлғуси золим!

Юқоридаги фикрлардан келиб чиқиб, одоб - миллатимиз кўрки, ҳаётимизниниг мағзидир деган хулосага келиш мумкин.          

     Имомиддин БОБОҚУЛОВ,

 Мир Араб олий мадрасаси талабаси

ЎМИ Матбуот хизмати

 

Поп туманида яшовчи Аъзамжон Тошматов (исми-шарифи ўзгартирилган) Корея Республикасига 2000 йилларда ўқишга бориб, бу ердаги олий ўқув юртида таҳсил олиш жараёнида диний экстремистик оқим аъзолари билан билиб-билмай мулоқотга киришиб қолади. Ҳаётидаги бу ўзгаришлар Ўзбекистондаги ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари томонидан ўрганилиб, унга жиноий қидирув эълон қилинади.
ЎзА хабарига кўра, бундан хабар топган Аъзамжон ўзи билан боғлиқ барча материалларни Ўзбекистон томонига тақдим этади. Аммо тайинли жавоб ололмагач, Ватанга қайтмасликни ягона чора сифатида қабул қилади ва Кореяда меҳнатини давом эттиради.
Фуқаро 2017 йилда Давлат раҳбари Шавкат Мирзиеёвнинг диний эътиқод ва ҳуқуқлар борасидаги сиёсатидан хабар топиб, порталга хат билан мурожаат қилади. Шундан кейин уни қийнайдиган муаммо атрофлича кўриб чиқилади ва она юртига қайтса, жиноий тақиб қилинмаслигига ишончи уйғонади.
Иқтисод фанлари доктори бўлган йигит нафақат диний оқимларга мансублик рўйхатидан чиқарилди, балки ундан мамлакат тараққиёти учун ҳисса қўшиш борасида таклиф ва мулоҳазалар билан иштирок этиш имконияти яратилди.
– Очиғи, ўзга юртларда сарсон-саргардонликдан ортиқ азоб-изтироб бўлмаса керак, – дейди А.Тошматов. – Икки нафар фарзандим Кореяда туғилди. Президент хориждаги ёшлар ҳам Ўзбекистон тараққиёти учун ўз илми, билими ва тажрибаси билан хизмат қилса, барча шароитларни муҳайё қиламан деган мурожаати қалбимга катта ўт ёқди. Ватанимга қайтгач, тергов жараёнларида барча нарсага ойдинлик киритилди. Ҳозир пойтахтдаги энг нуфузли олийгоҳда меҳнат қилаяпман. Шу билан бирга инвестициялар бўйича давлат дастурлари лойиҳаларига жалб қилинганман. Таълим соҳасини такомиллаштириш бўйича ҳам лойиҳа тайёрлаяпман. Олиб борилаётган барча ислоҳотларни нафақат қўллаб-қувватлайман, балки сидқидилдан ҳисса қўшаётганимдан мамнунман.
Наманган вилояти Поп туманидаги маҳаллаларда ва оилаларда ижтимоий-маънавий муҳитни ўрганиш ҳамда аниқланган муаммоларни бартараф этишга кўмаклашиш бўйича ташкил этилган Республика ишчи гуруҳи томонидан ана шундай оилалардаги муҳит ҳам ўрганилмоқда.
Айни пайтда давом этаётган шундай кўлами кенг тадбирлар давомида 3-республика ишчи гуруҳи тумандаги “Уйғур” МФЙда бўлиб, 115 та хонадонга кирди ва 131 та муаммони аниқлади. 6-гуруҳ “Пиллакаш” МФЙда 350 та хонадонда бўлиб, 250 та муаммони аниқлади. 13-гуруҳ “Юқори Хонабод” МФЙдаги 204 та хонадонда бўлиб, 150 та муаммони аниқлади.
Ўрганиш давомида тўпланган материаллар Республика ишчи гуруҳи штабига тақдим этилмоқда. Шу ернинг ўзида муаммолар бартараф этилиш чоралари кўрилмоқда.


Ўзбекистон мусулмонлар идораси матбуот хизмати

Фарзанд дунёга келиши ҳар бир оила учун катта бир қувонч. Ушбу қувончли ҳодиса оилаларда турлича нишонланади. Элу юртга маълум қилиш учун ҳар хил маросиму тадбирлар ўтказилади. Соғлиқни сақлаш вазирлиги Ахборот хизмати билдиришича, ҳатто туғуруқонадаёқ бошланиб кетадиган тадбирлардан бири чақалоқни тиббиёт муассасасидан олиб чиқиш билан боғлиқ. Тўғри, янги меҳмон катта иззат-ҳурмат билан уйга олиб кетилиши яхши, аммо маросим ортиқча дабдабабозликлар билан ўтказилиб, атрофдагилар тинчини бузса, энг ёмони бундан она ва бола саломатлиги азият чекса-чи?
Бугун Президентимиз Ш.Мирзиёев ушбу масалага давлат даражасида эътибор қаратмоқда. Вилоятларга сафарлари чоғида, турли соҳа вакиллари билан ўтказилган учрашув ва мулоқотларда ортиқча дабдабабозлик билан кимўзарга ўтказиладиган маросимлардан на жамият, на тадбир эгалари наф кўриши, бу давлатимизнинг ривожланиши, жамият тараққиётига ҳам болта уриб келаётган иллатлардан бири экани такрор ва такрор айтилмоқда.
Дарҳақиқат, давлатимиз раҳбари таъкидлаганидек, айни шу масала неча йиллар, ҳатто асрлардан бери кун тартибидан тушмасдан келади. Жадидчилик асосчилари ҳам тўй-маросимлардаги исрофгарчилик, дабдабабозлик, мақтанчоқлик миллатимизни маънавий таназзулга етаклайдиган иллат экани ҳақида қандай куюниб ўтганлари барчамизга маълум. Энг ачинарлиси, бу нарса инсон саломатлиги, болалар соғлигига ҳам катта таъсир қилмоқдаки, бугун ушбу муаммога “Менга тегишли эмас”, қабилида қарай олмаймиз.
Шу муносабат билан Соғлиқни сақлаш вазирлигида оилада фарзанд дунёга келиши муносабати билан ўтказиладиган маросимлар, айниқса, туғуруқхонадан чақалоқни олиб чиқиш тадбирларидаги дабдабабозлик, миллий урф-одатларимизга зид бўлган турли ортиқча маросимларнинг олдини олиш бўйича тадбирлар режаси ишлаб чиқилди.
– Тан олиб айтиш керак, ҳақиқатан ҳам миллатимиз ушбу масалада таназзул ёқасига келиб қолгани рост – дейди соғлиқни сақлаш вазири А.Шадманов. – Давлатимиз раҳбари жуда ўринли таъкидлаганларидек, тўй-маросимларни ўтказиш фақат шахсий иш эмас, балки ижтимоий масала ҳам. У бир оилада ташкил қилингани билан тадбирнинг таъсири бутун жамият ҳаётига, халқимиз саломатлигига таъсир қилади. Жорий йилнинг февраль ойида тегишли вазирлик, идора ва ташкилотлар билан ҳамкорликда “Оилада фарзанд туғилиши муносабати билан ўтказиладиган маросимлардаги дабдабабозликларнинг олдини олиш бўйича чора-тадбирлар режаси” тасдиқланиб ижрога киритилди. Тиббиёт ходимлари халқ орасига чуқур кириб, янги ва таъсирчан усулларда тарғибот ишларини олиб бормоқда. Кузатувларимиздан кўринмоқдаки, тушунтиришнинг эскича усуллари бугун ўзини оқламайди. Шу боис айни дамда тиббиёт муассасаларида акушер-кинекологлар, оила шифокорлари, патронаж ҳамширалар билан ҳамкорликда иш олиб боряпмиз. Ҳомиладор аёллар, қайнона-қайноталар билан алоҳида тарғибот ишлари ўтказилмоқда. Чақалоқ дунёга келиши билан ўтказиладиган ортиқча дабдабабозликдаги маросимларнинг янги туғилган гўдак ва она соғлигига салбий таъсири тиббий нуқтаи назардан тушунтирилмоқда. Айниқса, чақалоқ туғилгач, дастлабки қирк кун она ва бола соғлиги учун энг муҳим палла экани, бу муддат ичида қариндош-уруғларнинг йўқлови ҳам улар саломатлигига салбий таъсир қилиши ҳақида суҳбатлар ўтказилмоқда. Чилла даври деб айтиладиган бу муддатга халқимиз қадимдан ҳам алоҳида эътибор қаратиб келган.
Биргина Тошкент шаҳрида ушбу тарғиботлар натижасида мингга яқин ёш оилалар туғруқ мажмуасидан чиқиш жараёнларини ихчам, ортиқча дабдаба ва исрофгарчиликларсиз, миллий урф-одатларимиз бўйича ўтказишди. Бугун уларнинг қамрови кенгайиб бормоқда. Бола саломатлиги, келажаги, эртанги ҳаёти учун унинг туғуруқхонадан қандай автомашина, эртак қаҳрамонларию, карнай-сурнай билан чиқиши эмас, унга бериладиган тарбия, тиббий ёрдам ва ота-она намунаси муҳим эканини англаб етаётган оилалар сони ортиб бормоқда.


Ўзбекистон мусулмонлар идораси матбуот хизмати

Маълумки, Ўзбекистон ва Тожикистон давлатлари ўзаро борди-келди бўйича тегишли ҳужжатларни қабул қилгандан сўнг, икки мамлакат фуқаролари учун виза расмийлаштирмасдан қўшни мамлакат ҳудудида 30 кунгача бўлиш имконияти яратилди. “Халқ сўзи” нашри билдиришича, буни ҳар икки миллат вакиллари катта қувонч билан кутиб олди. Бундай қулайликдан фойдаланган тожикистонлик қардошларимиз Наврўз нафаси кезиб юрган шу кунларда нафақат Сурхондарё, Самарқанд, Бухорога, балки пойтахтимизга ҳам ташриф буюриб, саёҳат қилишаяпти. Диққатга сазовор жойларни томоша қилиб, маданий хордиқ чиқаришмоқда.
Ана шундай меҳмонлардан бири Тожик миллий университети талабаси Саид Носирхон Маъруфзода Тошкент шаҳрида ўзи дуч келган бир ибратли ҳодиса ва ундан олган катта таассуроти ҳақида “Facebook”даги гуруҳида шундай самимий дил сўзларини билдириб ўтди:
“Ассалому алайкум! Дўстлар Тошкентда биз билан рўй берган бир воқеани сизларга ҳам айтиб бермоқчиман.
Биз “Megaplanet” савдо марказига етиб олиш учун машина тўхтатдик ва ўзимиз билмаган ҳолда унда янги қимматбаҳо смартфонимизни унутиб қолдирибмиз (гап шундаки, ҳали Ўзбекистон сим-картасини сотиб олишга улгурмаган эдик, бизнинг Тожикистон сим-картаси эса бу ерда ишламас экан) ва ўйладик: “Ҳа, майли, нима бўлса, бўлди, шаҳар катта ўша машинани барибир топа олмаймиз”. Тасаввур қилаяпсизми, орадан ўн дақиқа ўтар-ўтмас ўша машина ҳайдовчиси савдо марказига келиб бизни топди ҳамда бизнинг СМАРТФОНни қайтариб берди.
Ундан “Қандай қилиб топдингиз, ахир у орқа ўриндиқда тушиб қолган эди-ку?” деб сўрадик. Шунда у биздан кейин чиққан маҳаллий ўзбек мижоз телефонни кўриб қолиб, унга топширганини айтди. Ахир топган ҳам ва уни олган ҳам смартфонни ўзида қолдириб билдирмасдан кетиши мумкин эди-ку (Уларнинг ҳар иккиси ҳам Қаҳрамонлар, ҳа қаҳрамонлар! Чунки бизнинг замонимизда бундай инсонлар жуда кам) ва ўз вақти ҳамда бензинини аямай бизни топдию қайтариб берди. Биз уни пул билан мукофотламоқчи бўлдик, биласизларми, у нима деб жавоб қайтарди: “Биз қардош халқлармиз, сизлар эса бизнинг меҳмонимизсиз ва менинг ўрнимда бошқа бўлганида ҳам худди шундай қилган бўларди”(шундай камтар жавоб берди) ҳамда мукофотни қатъий рад этди.
Якунда шуни айтишни истардимки, бизни Ўзбекистон қардош халқи жуда илиқ ва хурсандчилик билан кутиб олаяпти. Бунинг учун катта раҳмат!
Расмда ўртамизда бизнинг қаҳрамон


Ўзбекистон мусулмонлар идораси матбуот хизмати

Таниқли австралиялик крикет ўйини устаси Усмон Ховожийнинг келини қандай қилиб ўзининг католик динини мусулмонликка ўзгартирганлиги изоҳлаб берди.
Брисбен шаҳрилик 22 яшар Рейчел МакЛеннан ва унинг 31 яшар спортчи куёви кейинги ой, крикет мавсуми тугаши билан никоҳ қуришга аҳд қилишган. Машҳур телешоу эфири чоғида мусулмоннинг бўлажак турмуш ўртоғи Усмон билан танишувга қадар исломга нисбатан ҳар хил нотўғри қарашларга эга бўлганлигини тан олди .
Бу ҳақда The Daily Mail нашри хабар бермоқда.
– «Мен фақат янгиликлар бўйича кўрсатиб келишган нарсаларга ишониб келганман».
Рейчелнинг сўзларига кўра, Усмон ҳеч қачон дин масаласида унга босим ўтказмаган ва фақат “унинг учун” исломни қабул қилишидан ҳеч қанақанги маъно йўқлиги – динни ўз ҳаётидаги эркакка қараб эмас, балки бутун қалб билан ва Аллоҳ учун қабул қилиш кераклигини тушунтирган.
Исломнинг асосий қоидаларини таҳлил қилиб, қиз шундай бир хулосага келди: муслима бўлиб, ўз диндоши билан мустаҳкам оила қуриш учун унга ҳеч нарса ҳалақит бермайди.


Ўзбекистон мусулмонлар идораси матбуот хизмати

Мақолалар

Top