muslim.uz

muslim.uz

الإثنين, 27 آذار/مارس 2017 00:00

Ражаб ойи – фазилатли ой

Ражаб ойи қамарий ойларнинг еттинчиси бўлиб, уруш ҳаром қилинган улуғ ойлардан бири ҳисобланади. Зеро, “ражаб” сўзи луғатда “улуғлаш”, “ҳурмат бажо келтириш” маъноларини англатади. Жоҳилият даври араблари ушбу ойни улуғлагани ва ҳурматлагани боис у “ражаб” деб аталган.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда бундай марҳамат қилган: “Эй иймон келтирганлар! Аллоҳнинг дини аломатларини, ҳаром ойни, аталган қурбонликни, осилган белгиларни ва Роббиларидан фазл ва розилик тилаб Байтул-Ҳаромни қасд қилиб чиққанларни ўзингизга ҳалол ҳисобламанг” (Моида сураси, 2-оят).

Уламолар ушбу оятдаги “ҳаром ой”дан мурод: ражаб, зулқаъда, зулҳижжа ва муҳаррам ойларидир, деганлар.  

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ушбу оятни “Ҳажжатул вадо”да ўқиб, мусулмонларга муборак ойларнинг ҳурмати тўғрисида сўзлаб берганлар.

Ражаб ойи кирганда қандай дуо қилиш тўғрисида Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан қуйидаги саҳиҳ ҳадис ривоят қилинган: “Ражаб ойи кирса, Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳумма баарик ланаа фий ражабин ва шаъбана, ва баллиғнаа ромазона”, (Аллоҳим! Ражаб ва шаъбон ойларида бизга барака бергин ва бизни рамазон ойига етказгин), дер эдилар” (Имом Байҳақий ривояти).

Демак, ражаб ойи кирганда ушбу дуони қилиш суннат ҳисобланади.

Ражаб ойида муҳим тарихий воқеалар юз берган. Жумладан:

-  Нуҳ алайҳиссалом тўфон бошланганда ражаб ойининг биринчи куни кемага минганлар;

- Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга илк ваҳий ражаб ойида нозил бўлган;

- Исро ва Меърож воқеаси ҳам машҳур қавлга кўра ражаб ойида содир бўлган.

Ражаб ойи динимизда улуғланган ойлардан бўлгани учун унда кўпроқ нафл рўза тутишга ҳаракат қилинади. Усмон ибн Ҳакимдан ривоят қилинади: “Саид ибн Жубайрдан ражаб ойида шу ойнинг рўзаси ҳақида сўрадим. У: “Ибн Аббоснинг: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам рўза тутар эдилар, ҳатто оғизларини очмасалар керак, дер эдик. Оғизлари очиқ бўларди, ҳатто рўза тутмасалар керак, дер эдик”, деяётганини эшитганман”, деди”.

Ҳа, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ражаб ойида гоҳида сурункасига рўза тутар эдилар, ҳатто кишилар у киши оғизларини очмасалар керак, деб ўйлаб қолишарди. Гоҳида эса, мунтазам оғизлари очиқ юрганларидан кишилар энди рўза тутмасалар керак, деб ўйлаб қолишарди.

Мужийба Боҳилийя розияллоҳу анҳодан, у киши ўз оталари ёки амакиларидан ривоят қилади: “Унинг (отаси ёки амакиси) Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига борибди. Сўнгра эса бир йилдан кейин яна ҳолати ва кўриниши ўзгарган ҳолда келиб: “Эй Аллоҳнинг Расули, мени танимаяпсизми?”, дебди. “Сени нима ўзгартирди, олдин чиройли кўринишда эдинг?”, дебдилар. “Сиздан ажраганимдан сўнг фақат кечасигина таом едим”, дебди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Нима учун ўзингни азобга солдинг?”, дебдилар-да, сўнгра: “Сабр ойи рўзасини тут ва ҳар ойдан бир кун тут”, дебдилар. Бир оз қўшинг, менинг етарли қувватим бор, дебди. У зот: Икки кундан рўза тут, дебдилар. Бир оз зиёда қилинг, дебди. У зот: Уч кундан рўза тут, дебдилар. Бир оз зиёда қилинг, дебди. У зот: Ҳаром (ой)ларида рўза тут, сўнгра тарк қил, ҳаром (ой)ларида рўза тут, сўнгра тарк қил, ҳаром (ой)ларида рўза тут, сўнгра тарк қил, деб уч бармоқларини буклаб-ёзиб кўрсатибдилар” (Абу Довуд, Аҳмад ва Насаий ривояти).

Ҳадис китобларида келтирилган ривоятларда ражаб ойида рўза тутганларга улкан савоблар ваъда қилинган.

Саҳиҳ ҳадисларда Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Меърожга чиққан кунлари аниқ айтилмаган. Бу борада турли ривоятлар мавжуд. Шунга кўра, Ражаб ойининг 27-куни тутиладиган рўзанинг фазилати ҳам бошқа кунларда тутиладиган нафл рўзанинг фазилати билан бир хил, деган эътиқод билан нафл рўза тутиш мумкин. Аммо ушбу кунни хослаб рўза тутиш бидъат ҳисобланади. Бу ҳақида уламолар: “Кимки Ражаб ойининг 27-кечасини алоҳида эътибор билан нишонласа, бидъат ишга қўл урган бўлади”, деганлар.

Айрим жойларда вафот этган яқинларини хотирлаб ражаб ойида жонлиқ сўйиб эҳсон қилишга, ҳеч бўлмаганда кичикроқ дастурхон тузаб “ис” чиқаришга ҳаракат қиладилар. Бу ишга худди динимизда адо этиш буюрилган муҳим амалдек алоҳида эътибор қаратадилар. Бироқ бу каби маросимларни ўтказишнинг ҳеч қандай диний асоси йўқ. Зеро, ўтганларнинг руҳини шод этиш маъносида эҳсон қилиш бирор бир ойга хослаб қўйилган амал эмасдир.

 

   А.ДЎСТМАТОВ,

Таълим ва кадрлар тайёрлаш бўлими мудири в.б.

الإثنين, 27 آذار/مارس 2017 00:00

Юсуф Ҳамадоний (қуддуса сирруҳу)

Юсуф Ҳамадоний раҳматуллоҳи алайҳи Ҳамадон шаҳрида 440 ҳижрий санада туғилганлар.

У зотнинг тўлиқ исмлари Абу Яъқуб Юсуф ибн Ҳусайн ибн Айюб Ҳамадонийдир.

Юсуф Ҳамадоний раҳматуллоҳи алайҳи тасаввуфнинг йирик намояндаси, буюк олим эди. Боғдодда Абу Исҳоқ Шерозийдан таҳсил олган. Исфаҳон, Самарқанд, Бухорода илмларини оширганлар. Тасаввуфни Абу Али Формадий, Абдуллоҳ Жувайний ва Ҳасан Симнонийлардан оладилар. Замонасининг буюк алломалари Абдул Қодир Гилоний, Ғаззолий, Ҳамидуддин Мултонийлар билан мулоқатда бўлганлар. 30 маротаба Ҳаж зиёратига борганлар.

Юсуф Ҳамадоний раҳматуллоҳи алайҳи Бухорода узоқ муддат яшаб, Аҳмад Яссавий ва Абдул Қодир Ғиждувоний ва бошқа машойихларга устозлик қилганлар ва кейинчалик Хожагон Нақшбандийя тариқатининг айрим қоидаларини ишлаб чиққанлар. Хожа Абдуллоҳ Барроқий Хоразмий, Хожа Ҳасан Андоқий Бухорий, Аҳмад Яссавий, Абдул Холиқ Ғиждувоний Юсуф Ҳамадоний раҳматуллоҳи алайҳидан сўнг унинг халифалари сифатида муридларнинг тарбияси билан шуғулланганлар.

“Рутбатул ҳаёт” (“Ҳаёт мезони”), “Кашф”, “Рисола дар одоби тариқат”, “Рисола дар ахлоқ ва муножот” каби асарлар ёзганлар. “Ҳаёт мезони” рисоласи ўзбек тилида нашр қилинган (Тошкент, 2003).

Юсуф Ҳамадоний раҳматуллоҳи алайҳи 18 ёшларида Ҳамадондан Бағдодга келадилар. У ерда Абу Жаъфар ибн Маслама, Абдус Сомад ибн Маьмун, Ибнул Муҳтадий биллаҳ, Хатиб Абу Бакр, Ибн Ҳизормард, Ибн Нуқуд, Абу Ҳаттоб Муҳаммад ибн Иброҳим Тобарий, Аҳмад ибн Муҳаммад ибн Фазл Форсий ва бошқа бир неча уламолардан илм олганлар. Юсуф Ҳамадоний раҳматиллоҳи алайҳи силсила омонатини Абу Али Фармоний раҳматуллоҳи алайҳдан олганлар.

Абу Саъд Самъоний айтадилар: “У зот тақводор, парҳезкор, ибодатгўй, илмига амал қилувчи, ҳол ва мақомлар соҳиби эди. Унинг карвонсаройида Аллоҳ таолога яқинлик ҳосил қилиш учун дунё ишларидан узилган муридлар яшаганлар”.

506 йили боғдодга келадилар. Кейинчалик Марвда яшаганлар. Сўнг Ҳиротга  сафар қилганлар. У ерда бир неча йил яшаганлар. Шундан сўнг Марвга қайтадилар. Сўнг яна Ҳиротга иккинчи бор сафар қиладилар. Йўлда кетаётиб “Бағшур” яқинига етганларида вафот этадилар.

Юсуф Ҳамадоний раҳматуллоҳи алайҳ ўз суҳбатларида машойиҳларнинг ҳикматли сўларини ҳам кўп ишлатар эдилар. У кишининг ҳимматлари олий эди. Юсуф Ҳамадоний раҳматуллоҳи алайҳ Ҳирот билан Марвнинг орасида бориб келиб турар ва ваъзу насиҳатда давом этар эдилар.

У кишидан истифода этганлардан беш одам буюк шайҳ ва тариқат намояндалари бўлиб етишдилар. Улар: Хожи Убайдуллоҳ Баркий, Хожа Ҳасан Антокий, Хожа Аҳмад Яссавий, Хожа Абдулхолиқ Ғиждувоний ва Хожа Ҳаким Санўийлардир.

Ҳазрати Хожа Баҳоуддин Нақшбанднинг бош халифалари Муҳаммад Порсо ҳазратлари ўзларининг “Фаслул Хитоб” номли китобларида Юсуф Ҳамадоний раҳматуллоҳи алайҳининг ҳар бири бир китобга тенг келадиган ҳикматли сўзларидан бир қисмини тўплаганлар.

Ҳижрий 535 санада Марвда вафот этганлар. Хоки Бомиёндан Марв шаҳрига олиб келиниб, қайта дафн этилганлар. Абдул Холиқ Ғиждувоний, Фаридуддин Атттор, Абдур Раҳмон Жомий, Алишер Навоий асарларида Юсуф Ҳамадоний раҳматуллоҳи алайҳи ҳақида маълумотлар учратиш мумкин.

Тошкент ислом институти 4 курс талабаси

Абдус Сомад Абдул Босит

الإثنين, 27 آذار/مارس 2017 00:00

Жума маърузалари сурдо тилида

Татаристонда “Ярдэм” хайрия фонди ҳамкорлигида эшитиш имконияти чекланганлар учун жума мавъизаларининг сурдо таржимаси интернет саҳифалари орқали тақдим этиладиган бўлди. Энди интернет саҳифаларига саккиз дақиқалик оилавий, ота-она ва фарзанд муносабатлари, шунингдек, ёшларни турли бузғунчи бузғунчи оқимлардан асрашга оид маърузалар жойлаштирилади. Ҳозиргача шу мавзуларда юздан ортиқ маърузалар эълон қилинди.

Татаристон Республикаси муфтийси Илдарь хазрат Баязитовнинг айтишича, масжидларга имконияти чекланган мусулмонларнинг ҳам келиши туфайли, ушбу лойиҳа намозхонлар томонидан илиқ кутиб олинган.

Даврон НУРМУҲАММАД

тайёрлади

الجمعة, 24 آذار/مارس 2017 00:00

Алқама ибн Қайс

Алқама раҳматуллоҳи алайҳининг тўлиқ исми: Абу Шибл Алқама ибн Қайс Ибн Абдуллоҳ ибн Молик Нахаий Куфийдир. У зот Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳаётлик вақтларида еттинчи асрда туғилган. Шу билан бирга у зотга Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламни кўришлик насиб қилмаган.

Алқама раҳматуллоҳи алайҳи муҳаддис, муфассир, Кўфанинг фақиҳи, олими ва қориси эди. У зот Ироқнинг Кўфа шаҳрида истиқомат қилар эди. Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳуга шогирд бўлиб, у зотни маҳкам устоз тутади. Али ибн Толиб розияллоҳу анҳу ва Ибн Масъуд розияллоҳу анҳумолардан кейин имоматчиликка ва фатво беришликка энг муносиб номзод эдилар. Ҳатто баъзи саҳобалар У зотдан фатво сўрашар эди.

Алқама раҳматуллоҳи алайҳи қуйдаги саҳобалардан ҳадис ривоят қилганлар:

  • Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу
  • Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу
  • Али ибн Толиб розияллоҳу анҳу
  • Салмон Форсий розияллоҳу анҳу
  • Абу Дардо розияллоҳу анҳу
  • Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу
  • Ҳузайфа ибн Яамон розияллоҳу анҳу
  • Хаббоб ибн Арт розияллоҳу анҳу
  • Оиша бинти Абу Бакр розияллоҳу анҳу
  • Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳу
  • Аммор ибн Ёсир розияллоҳу анҳу
  • Абу Масъуд Бадрий розияллоҳу анҳу
  • Абу Мусо розияллоҳу анҳу
  • Маъқал ибн Синон розияллоҳу анҳу
  • Салама ибн Язид Жўъфий розияллоҳу анҳу
  • Шурайҳ ибн Артот розияллоҳу анҳу
  • Қайс ибн Марвон розияллоҳу анҳу ва бошқа бир қанча саҳобалар.

Алқама раҳматуллоҳи алайҳидан қуйдаги тобиъинлар ҳадис ривоят қилганлар:

  • Абу Воил роҳимаҳуллоҳ
  • Шаъбий роҳимаҳуллоҳ
  • Убайд ибн Нузайла роҳимаҳуллоҳ
  • Иброҳим Нахаъий роҳимаҳуллоҳ
  • Муҳаммад ибн Сийрин роҳимаҳуллоҳ
  • Абу Зуҳо Муслим ибн Субайҳ роҳимаҳуллоҳ
  • Иброҳим ибн Сувайд Нахаъий роҳимаҳуллоҳ
  • Абу Зибён Ҳусайн ибн Жундуб Жанбий роҳимаҳуллоҳ
  • Абу Маъмар Абдуллоҳ ибн Сахбароҳ роҳимаҳуллоҳ
  • Салама ибн Куҳайл роҳимаҳуллоҳ
  • Абдур Раҳмон ибн Язид роҳимаҳуллоҳ
  • Абу Исҳоқ Субайъий роҳимаҳуллоҳ
  • Аммора ибн Умайр роҳимаҳуллоҳ
  • Абу Қайс абдур Раҳмон ибн Сарвон Авдий роҳимаҳуллоҳ
  • Абдур Раҳмон ибн Авсажа роҳимаҳуллоҳ
  • Қосим ибн Мухаймара роҳимаҳуллоҳ
  • Қайс ибн Румий роҳимаҳуллоҳ
  • Мурратут тийб роҳимаҳуллоҳ
  • Ҳунай ибн Нувайра роҳимаҳуллоҳ
  • Яҳё ибн Васааб роҳимаҳуллоҳ
  • Язид ибн Авс роҳимаҳуллоҳ
  • Язид ибн Муъовия Нахаъий роҳимаҳуллоҳ
  • Абу Риқод Нахаъий роҳимаҳуллоҳ
  • Мусайяб ибн Рофиъ роҳимаҳуллоҳ ва бошқалар.

Имом Заҳабий у зотни: “Имом, Ҳофиз ва Улуғ мужтаҳид” эди деб сифатлайди.

Устозлари:

  • Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу
  • Муҳаммад ибн Сийрин роҳимаҳуллоҳ
  • Иброҳим Нахаъий роҳимаҳуллоҳ ва бошқа бир қанча саҳоба ва тобиъинлар.

Усмон ибн Саид роҳимаҳуллоҳ айтади: “Мен ибн Маъундан “Сенга Алқама  яхшироқми, ёки Убайда?”-деб сўрадим. У икковидан бирини ҳам  афзал демади. Мен: Иккови ҳам энг ишончли ровий, бироқ Алқама Абдуллоҳнинг шогирдлари орасида олимроқ” дедим.

Абул–Мусанно роҳимаҳуллоҳ айтади: “Агар сен Алқамани кўрган бўлсанг, Абдуллоҳни кўрмаганинг зарар қилмайди, чунки, Алқама қиёфада ҳам, илмда ҳам  Ибн Масъуднинг ўзгинасидир”.

Абдураҳмон ибн Язид роҳимаҳуллоҳ айтади: “Мен нимани  ўқисам ва нимани билсам, Алқама ҳам шуни ўқиган ва шуни билган бўларди”.

Алқама ибн Қайс роҳимаҳуллоҳ “олти саҳиҳ” муаллифлари ҳузурларида тан олинган, ишончли ровийлардан эдилар.

Алқама ибн Қайс роҳимаҳуллоҳ Язид ибн Муъовия роҳимаҳуллоҳнинг халифалик замонида ҳижрий 62 санада, туқсон ёшларида вафот этганлар.

Манбалар асосида

Абдус Сомад Абдул Босит тайёрлади

الجمعة, 24 آذار/مارس 2017 00:00

Муҳаммад ибн Сийрин

Абу Бакр Муҳаммад ибн Сийрин раҳматуллоҳи алайҳи Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳунинг халифалик замонида Басрада ҳижрий 653 йили туғилганлар. У зот улуғ тобиъин, тафсир, ҳадис, фиқҳ ва туш таъбирларида имом эдилар. Зуҳд, тақво, парҳезкорлик ва ота онага яхшилик қилишда пешқадам эдилар.

Оталари Сийрин Анас ибн Молик розияллоҳу анҳунинг қуллари эди. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳуга у кишини Кўфанинг ғарбидаги “Айнут тамр” шаҳрида бўлган жангдан улуш қилиб берилган эди. У шаҳарни Холид ибн Валид розияллоҳу анҳу Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу халифа бўлган замонларида фатҳ қилган эди. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу ўз қулларини ўша вақтнинг ўзидаёқ озод қилиб юборган эди.

Анас ибн Сийрин роҳимаҳуллоҳ айтади: “Укам Муҳаммад Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳунинг халифаликларига икки йил қолганда туғилди. Унинг онасининг исми “Софийя” эди. У Абу Бакр сиддиқ розияллоҳу анҳунинг чўриси эди. У зот уни озод қилган эди”.

Абу Бакр Муҳаммад ибн Сийрин раҳматуллоҳи алайҳи Умавийлар ва Аббосийлар давлатида яшаганлар. Аҳли сунна вал жамоадан бўлганлар.

Ҳишом ибн Ҳассон роҳимаҳуллоҳ айтади: “Муҳаммад ибн Сийрин 30 та саҳобий билан бир даврда яшаб, уларнинг суҳбатидан баҳраманд бўлган”.

Абу Бакр Муҳаммад ибн Сийрин раҳматуллоҳи алайҳининг тушларни таъбир қилишларидан мисоллар:

  1. Юсуф ибн Соббоғдан ривоят қилинади: Абу Бакр Муҳаммад ибн Сийрин раҳматуллоҳи алайҳи: “Кимки тушида Роббисини кўрса, у жаннатга киради” деган.
  2. Холид ибн Дийнордан ривоят қилинади: у Абу Бакр Муҳаммад ибн Сийрин раҳматуллоҳи алайҳининг ҳузурида эдим. Бир киши унинг ҳузурига келиб: “Эй Абу Бакр! Мен тушимда икки жўмраги бор идишдан сув ичаётган эканман. Уларнинг бири ширин иккинчиси нордон экан” деди. Абу Бакр Муҳаммад ибн Сийрин раҳматуллоҳи алайҳи у кишига: “Аллоҳга тақво қил. Сени бир аёлинг бўлади. Унинг синглисининг зиёнига сен нимадир бир иш қиласан” деди.
  3. Абу Қилобадан ривоят қилинади: бир киши Абу Бакр Муҳаммад ибн Сийрин раҳматуллоҳи алайҳига: “Мен тушимда қон сияётган эканман” деди. Абу Бакр Муҳаммад ибн Сийрин раҳматуллоҳи алайҳи унга: “Сени аёлинг ҳайз кўрган ҳолида келдими?” деди. У: “Ҳа!” деди. Абу Бакр Муҳаммад ибн Сийрин раҳматуллоҳи алайҳи унга: “Аллоҳга тақво қил. Уни ортига қайтарма!” деди.

Устозлари:

  • Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу
  • Зайд ибн Собит розияллоҳу анҳу
  • Имрон ибн Ҳусойн розияллоҳу анҳу
  • Абдуллоҳ ибн Зубайр розиялллоҳу анҳу
  • Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу
  • Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу
  • Абдуллоҳ ибн Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу ва бошқа саҳобилар.

Шогирдлари:

  • Қатода ибн Даома роҳимаҳуллоҳ
  • Юнус ибн Убайд роҳимаҳуллоҳ
  • Ибн Авн роҳимаҳуллоҳ
  • Холид Ҳизо роҳимаҳуллоҳ
  • Авф Аъробий роҳимаҳуллоҳ
  • Ҳишом ибн Ҳассон роҳимаҳуллоҳ
  • Қурра ибн Холид роҳимаҳуллоҳ
  • Маҳдий ибн Маймун роҳимаҳуллоҳ
  • Жарир ибн Ҳозим роҳимаҳуллоҳ
  • Айюб Сухтиёний роҳимаҳуллоҳ ва бошқа тобиъинлар.

Абу Бакр Муҳаммад ибн Сийрин раҳматуллоҳи алайҳи ҳижрий 110 йили Ҳасан Басрий раҳматуллоҳи алайҳининг вафотларидан 100 кун ўтгандан сўнг 80 ёшларида Басрада вафот этадилар.

Манбалар асосида

Абдус Сомад Абдул Босит тайёрлади

Мақолалар

Top