Муқаддас ислом динимиз инсонларни кечиримли бўлишга тарғиб қилади. Чунки кечиримли бўлишда инсонлар учун кўп манфаатлар бор. Аввало, Кечирган инсон ўзини енгил тортиб, Аллоҳдан бўладиган ажрга лойиқ бўлса, кечирилган инсон эса кечиргучига нисбатан бўлган адовати кетиб, қалбида унга нисбатан илиқлик ва меҳр пайдо бўлади.
Аллоҳ таоло ўзининг каломида шундай баён қилади: “Яхшилик билан ёмонлик баробар бўлмас. Сен яхшилик бўлган нарса ила даф қил. Кўрибсанки, сен билан орасида адовати бор кимса, худди содиқ дўстдек бўлур”.(Фуссилат сураси 34-оят)
Яна Аллоҳ таоло яна шундай баён қилади:
“Ким авф этиб ислоҳ қилса, унинг ажри Аллоҳ зиммасидадир”. (Шўро сураси 40-оят).
Қуръони каримнинг яна бир ояти каримасида Аллоҳ таоло бандаларига қуйидагича хитоб қилади:
“Ва агар авф этсангиз, кўнгилга олмасангиз ва айбларини кечирсангиз, бас, албатта, Аллоҳ кечирувчи ва раҳимдил зотдир”. (Тағобун сураси 14-оят).
Авф ва кечиримлилик ҳақида Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳаётларида гўзал намуналар жуда кўплаб учрайди. Бунга мисол қилиб Росулуллоҳ соллаллоҳи алайҳи ва салламнинг бадр жангидан кейин асирларга бўлган муносабатларини келтириш мумкин. Хусусан, бадр жанги тугагач, саҳобалар мушриклардан асир тушганларини Росулуллоҳ соллаллоҳи алайҳи ва салламга кўрсатаётган пайтларида Маккалик Суҳайл ибн Амр деган одамнинг асир тушганлигини кўрадилар. Суҳайл ибн Амр ўша пайтда исломнинг асосий душманларидан бўлиб, Маккалик мушрикларни Росулуллоҳ соллаллоҳи алайҳи ва салламга қарши чиқишга даъват қилар эди. Суҳайлни кўрган Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу Росулуллоҳ соллаллоҳи алайҳи ва салламга қарата шундай дейди: “Эй Росулуллоҳ (соллаллоҳи алайҳи ва саллам)! Менга изн беринг бунинг тишларини суғириб олай, токи ислом ва унинг Пайғамбари ҳақида ёмон гапларни Макка йиғинларида айта олмай қолсин ”. Шунда Росулуллоҳ соллаллоҳи алайҳи ва саллам “Ундай қилма, эй Умар. Балки Аллоҳ хоҳласа, ундан сени хурсанд этадиган ҳушхабарларни кўрарсан ”, дедилар. Суҳайл асирликдан озод бўлиб, Маккага қайтди. Лекин мусулмон бўлмади. Ўз ўрнида Макка мушриклари томонида туриб мусулмонларга қарши жангларда қатнашди. Вақт ва замонлар ўтиб, Ҳудайбия сулҳида Макка мушрикларининг асосий воситачиси бўлиб, бир қатор оғир шартларни мусулмонлар зарарига қўйишда иштирок этади. Орадан яна вақтлар ўтиб, Макка фатҳ этилади. Бу пайтда ҳам у мушриклар томонида бўлиб, сўнги паллагача Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга қарши туради. Лекин шундай бўлсада, фатҳдан кейин Суҳайл иймон келтиришни ихтиёр этганида Пайғамбар алайҳиссалом уни кечирадилар ва у ҳақида илиқ гаплар айтиб, мусулмон бўлганини эътироф этадилар.
Бу воқеадан билишимиз мумкинки, қанчалик осий банда бўлмасин Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Суҳайлни охиригача кечирдилар. Бу иш ўз навбатида катта самара берди. Росулуллоҳнинг қанчалар бағри кенгликларини ушбу воқеа орқали умматларга кўрсатиб берганликлари биз учун катта буюк ибрат. Дарҳақиқат, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир инсонни бадном қилмаслик ва уни яхшилар қаторида бўлиши учун йиллаб сабр қилиб, унинг азиятларини кўтардилар. Вақти келиб қилган ишларидан афсусланганида, уни кечирдилар ва Ўзларининг буюк саҳобалари қаторига қабул қилдилар. Ўз навбатида Суҳайл ибн Амр ҳам ушбу марҳаматдан руҳланиб, то вафот этгунга қадар садоқат билан исломга хизмат қилдилар ва буюк саҳобалар мартабасида бўлдилар.
Юқоридаги маълумотлардан келиб чиқиб, авф этиш ва кечиримли бўлиш мусулмоннинг энг фазилатли амали эканлигини билиб олишимиз мумкин. Бу ишда Росулуллоҳ соллалоҳу алайҳи васаллам ўз умматларига ўзларининг суннатлари ила ўрнак ва намуна бўлдилар.
Шу ўринда айтиш жоизки, Давлатимиз раҳбари Ш.М.Мирзиёев фармони билан охирги уч йил ичида турли байрамлар ва ҳайит байрамлари арафасида минглаб турли жиноятларни қилиб, чин кўнгилдан пушаймон бўлиб, тузалиш йўлига ўтган шахслар авф этилмоқдалар. Улар ўз оилалари бағрига қайтиб, қалбларида Ватанга муҳаббат, келажакка ишонч туйғулари пайдо бўлмоқда. Шу билан биргаликда авф этилганларни реабилитация қилиш, уларни жамиятга қўшиш ва иш билан таъминлаш ишлари ҳам олиб борилмоқда.
Куни кеча конституциямизнинг йигирма етти йиллиги муносабати билан ҳам Президентимизнинг авф этиш тўғрисидаги фармони қанчадан-қанча оилаларда байрам устига байрам, кўнгиллар шод ва хотиржам бўлишига сабаб бўлди. Бу чинаккам бағрикенглик ва инсонийлик ҳам савоблик ишлардандур.
Ўз навбатида, авф этилган кимсалар ҳам кечиримни суистемол қилмаслиги ва шунга муносиб жавоб бериши шариатимиз талабидир. Зеро, авф ва кечиримлилик жиноят қилган инсонни ислоҳ этиш, уни тўғри йўлга бошлаш ва унинг қадр қимматини тиклаш учун хизмат қилиши мақсад қилиб олинган.
“Бўта бува” жоме масжиди имом хатиби
Зиёуддин Мирсодиқов
