muslim.uz

muslim.uz

Истиқомат қилиб турганимиз 2020 йилнинг июль-август ойлари – ҳижрий 1441 йилнинг охирги ойи – Зулҳижжа ойи ҳисобланади. Бу ойда Ислом дунёсининг энг катта байрами Қурбон ҳайити кенг нишонланади.

Шу муносабат билан Тошкент шаҳри «Новза» жоме масжиди имом-хатиби Жалолиддин домла Ҳамроқулов билан суҳбатлашдик. Қурбонлик ҳукми ва аҳкомлари, Зулҳижжа ойининг аввалги 10 кунида қилинадиган амаллар, Арафа куни рўзаси хусусида сўз юритдик.

«Авваламбор, Kun.uz ижодий жамоасини ва у орқали барча ватандошларни яқинлашиб келаётган Қурбон ҳайити байрами билан муборакбод этаман. Бошимизга соя солиб турган Зулҳижжа ойи ҳижрий-қамарий сананинг охирги, 12-ойи ҳисобланади. Динимизда 4 ой ҳаром қилинган ойлар ҳисобланади, булар Муҳаррам, Ражаб, Зулқаъда ва Зулҳижжа ойларидир. Мўмин-мусулмонлар ушбу ойларни қадрлаши, эъзозлаши ва албатта, уларнинг ҳаққини ҳалоллаши керак бўлади», – дея сўз бошлади Жалолиддин домла Ҳамроқулов.

Қандай қилиб бу ойларнинг ҳаққи ҳалолланади?

— Бу ойларда имкон қадар нафл ибодатларни кўпайтириш орқали Аллоҳга қурбат ҳосил қилишлик билан бўлади. Хусусан, Зулҳижжа ойининг аввалги ўн куни – Ашри Зулҳижжа дейилади, ушбу 10 кунда қилинадиган савобли амаллар ажри жуда ҳам улуғ.

Имом Бухорий ва Имом Муслимдан келтирилган ҳадиси-шарифда Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳу айтадилар: Жаноби Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мен Аллоҳнинг наздида Зулҳижжанинг аввалги 10 кунида қилинган солиҳ амалларга бериладиган савобли амалларни топмадим», – дедилар. Биз: «Ё Расулаллоҳ, Аллоҳ йўлида жиҳод қилувчи ҳамми?», – дедик. «Ҳа, магар у моли ва жони билан чиқса-ю, ундан ҳеч нарсаси қайтмаса, мустасно», – деган эканлар.

Яъни, бу муборак 10 кунда қилинадиган солиҳ амаллар ажри Аллоҳ ҳузурида янада кўпроқ бўлади. Демак, мўмин-мусулмонлар кўпроқ хайрли ишларни қилишса, кўпроқ савобга эга бўлишади, иншааллоҳ.

Зулҳижжа ойининг рўзасини кимлар тутади?

— Имом Табаронийдан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳнинг одатлари зикр қилинади. Унда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳафтанинг душанба ва пайшанба кунлари, ойнинг ойдин кечалари, яъни 13, 14 ва 15-кечалари ҳамда Зулҳижжа ойининг аввалги 10 кунида нафл рўза тутардилар, деган мазмунда ҳадис келади. Уламолар, мана шундан келиб чиқиб, имкон топган, сиҳати кўтарса, шу ойнинг фазилатидан баҳраманд бўлишни истаганлар нафл рўза тутганлари афзал, дейдилар.

Чунки, фарз бўлган Рамазон рўзасини тутишликда узрлик инсонларга ён босилган ёки бошқа кунда тутиб бериш рухсат берилган берилган экан, нафл бўлган ибодатда ҳар ким ихтиёри ўзида бўлади.

Шу билан бирга, мана шу 10 кун ичида Арафа куни – эртага ҳайит деган кун рўзаси ҳақида Расули акрам алайҳиссолату вассаламдан машҳур ҳадис бор: «Арафа куннинг рўзаси бир йил аввалги ва бир йил кейинги гуноҳига каффорот бўлади, деб умид қиламан», – деб марҳамат қилганлар.

Бир кунлик рўза мана шундай улуғ ажрнинг эгаси қилади, шунинг учун ҳам халқимизнинг бунга иштиёқи бор ва шунга ҳаракат қилишади.

Бироқ, Ҳанафий маҳзабимизда ҳажга борган одам ҳаж ибодатининг амалларини бажариши учун қувватини йўқотиб қўймаслиги важидан рўза тутмайди. Бироқ, ҳажга бормаганлар Арафа кунининг рўзасини тутсалар, катта савобга эга бўлишлари юқоридаги ҳадисда ҳам таъкидланган.

Бу ойда амалга ошириладиган қурбонликнинг ҳукми қандай?

— Ушбу муборак ойда қилинадиган амали солиҳларнинг энг афзали – Зулҳижжа ойининг 10-куни Ҳайит намози ўқилганидан сўнг, учинчи кун қуёш ботгунга қадар, яъни 3 кун ичида, мусулмон, оқил, балоғат ёшига етган, муқим ва закот беришга қодир бўлган кишиларга бир жонлик сўйиш вожиб ҳисобланади.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «Бу кунда энг биринчи қиладиган ишимиз қурбонлик сўйишдир», дейдилар.

Қуръони каримнинг энг кичик «Кавсар» сурасида: «Биз сизга, эй Расулуллоҳ, Кавсарни ато этдик. Шундай экан, Роббингизга намоз ўқинг ва қурбонлик қилинг», дейилади. Муфассирлар ушбу оятлар тафсирида, намоздан мурод – Қурбон ҳайити намози, қурбонликдан мурод қурбонлик сўйиш эканини айтишади. Бундан кўринадики, қурбонлик қилишлик мусулмон, оқил, солиҳ, муқим ва закот беришга қурби етган инсонга вожиб бўлади.

Закот берувчи ва қурбонлик қилувчи ўртасидаги фарқ

— Шу ўринда, закот ва қурбонлик орасидаги нозик қирра ҳақида. Мазҳабимизда закот беришдан аввал нисобга етган мол бир йил ўзгармасдан туриши шарт қилинган бўлса, қурбонлик қилиш учун нисобга етган моли уйда бир йил туриши шарт эмас. Қурбон ҳайити байрами арафасида ёки қурбонлик қилиш мумкин бўлган кунлари моли нисобига етса, қурбонлик қилиши вожиб бўлади.

Яна бир тарафи: пулдор, моли нисобига етган одам мусофир бўлиб қолса, унга қурбонлик қилишлик вожиб бўлмайди. Агар сафарга кетаётган одам молига васийлик қиладиган одамга: «Агар мен сафарда бўлиб қайтолмай қолсам, қурбонлик қилинглар» деса, қилса бўлади. Аммо бу сўзни айтмаган бўлса, бўйнидан соқит бўлади.

Қандай ҳайвонлардан қурбонлик қилинади?

— Қўй, эчки, қора мол, қўтос ва туя каби ҳайвонлардан қурбонлик қилинади.

Бизнинг Ҳанафий мазҳабимизда қўй бир киши учун, қора мол ва туя бир нафардан етти нафаргача кишининг номидан сўйилса ҳам бўлади.

Қурбонлик қилинадиган ҳайвонларнинг ёшлари ҳам китобларимизда баён қилинган. Қўй – 1 ёшли, қора мол – 2 ёшли ва туя – 3 ёшли бўлиши керак. Эчки-қўйларни бир киши, қорамол ва туяни бир неча киши қўшилиб, қурбонлик қилиши мумкин.

Қурбонликда ният муҳим

— Алоҳида уқтириш керакки, қурбонлик қилаётганлар қурбонлик ниятини қилиши керак. Масалан дейлик, 5-6 киши қорамол қурбонлик қилишга ният қилди, аммо уларнинг бири: «Ўзи уйга гўшт олишим керак эди, арзонга тушади», деб оддий гўштли бўлиш ниятини қилди. Бу ҳолда бошқаларнинг қурбонлиги ҳам қабул бўлмайди, соқит бўлмайди.

Энг чиройлиси ва соғломи қурбонлик қилинади

— Қолаверса, қилинаётган қурбонлик мукаммал, чиройли ва соғлом бўлиши керак. Инсонга доимо мана шундай чиройли ва сифатли нарсалар ёқади. Энди Аллоҳ учун, ибодат учун ҳам, албатта ҳар томонлама мукаммалининг ҳаракатини қилиш керак.

Бунинг сабаби нимада? Бунинг сабаби – холислик ва унинг гўшти тақдим қилинадиган мискин ва камбағал инсонларнинг кўнглини тўлдириш. Оладиган одам ҳам шу гўштнинг тозалигига ва сифатлигига ишонади ва кўнгли хотиржам бўлади.

Қулоқлари ёки бошқа аъзоларида белгиси бор ҳайвонлар ҳукми

— Баъзи бир чўпонлар боқаётган ҳайвонларини адаштириб юбормаслик учун қулоқларини кесади, сирға тақиб қўйишади ёки шунга ўхшаган қанақадир белгилар қилиб қўйишади. Бу белгилар нуқсон ўрнига ўтмайди, балки ажратиш маъносида айтилади.

Кези келганда айтиш лозим, 85 грамм тилла нархи, яъни 22 млн сўм пули бор одам қурбонлик қилиш ниятида бир ҳайвонни боқди, дейлик. Ёшлигидан унга бошқача эътибор билан боқди. Энди буни қурбонлик қилиб жуда катта ажр топади. Ҳаттоки қиёмат куни унинг тезаги ҳам тарозу палласига қўйилиши ҳақида хабарлар келган.

Қурбонлик ибодати жорий бўлиши тарихи

— Қурбонлик қилишнинг тарихи узоқ-узоқларга, аниқроғи, Иброҳим ва Исмоил алайҳимуссаломларнинг замонларига бориб тақалади. Иброҳим алайҳиссалом пайғамбарларнинг оталари саналади. Чунки Иброҳим алайҳиссаломдан қолган пайғамбарлар тарқалган. Сора онамиздан туғилган фарзандлари Исҳоқ алайҳиссаломдан минг-минглаб пайғамбарлар, Ҳожар онамиздан туғилган катта ўғиллари Исмоил алайҳиссаломдан пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом дунёга келганлар.

Иброҳим алайҳиссалом ёлғон арафа куни, яъни Зулҳижжа ойининг 8-куни бир туш кўради. Унда катта ўғли Исмоил алйҳиссаломни бўғизлаб қурбонлик келтираётган бўлади. Шунда Иброҳим алайҳиссалом бу тушни шайтоний бўлса керак деб, эътибор қилмайди. Лекин уч марта кўрганидан кейин бу Аллоҳ томонидан буйруқ экани аниқ бўлади ва ўғлининг олдига бориб: «Эй ўғлим, сизни тушимда қурбонлик қилаётган эканман», – дейди. Шунда ўғли: «Эй отажон, сиз Аллоҳнинг айтганини қилинг, мени сабр қилгувчилардан топасиз, иншааллоҳ», дея жавоб қайтаради.

Шу билан Иброҳим алайҳиссалом ўғлини етаклаб Мино водийсида кетаётганларида Исмоил алайҳиссаломнинг ортидан уч марта шайтон чиқиб: «Отанг сени сўйишга олиб кетяпти», деб васваса қилади. Лекин Исмоил алайҳиссалом унинг шайтон эканини билиб тош отади. Ҳаж ибодатини адо этишда Мино водийсида тош отиш шундан қолган.

Қурбонлик қилиш одоби

— Иброҳим алайҳиссалом ўғлини қурбонлик қилишликка ётқизганида ўғли: «Эй отажон,  мени бўғизлаётган пайтингизда юзимни ерга қаратиб қурбонлик қилинг. Мен сизга ёмон назар билан қараб қўймайин», – дейди. Шу боис, қурбонлик қилишда қўйнинг қулоғини бир қўл билан ушлаб, унинг кўзи тўсилиб, қурбонлик ҳайвонини сўйиш қурбонлик қилиш одоби ҳисобланади.

Иброҳим алайҳиссалом тиғни тортган вақтларида мўъжиза юз бериб, тиғ Исмоил алайҳиссалом бўйинларни кесмайди.

Шунда Аллоҳ томонидан: «Эй Иброҳим, сизнинг тушингиз вожиб бўлди, сиз ва ўғлингиз имтиҳондан ўтдингиз, сизга жаннатдан бир қўй ато этдик, ўшани қурбонлик қиласиз», деган нидо келган ва шу пайтгача шундай бўлиб қолган.

Карантин муносабати билан тавсиялар

— Албатта, мана шундай пайтда сабр қилиб, сукут сақлаш мўминларга ҳам қонуний, ҳам ибодат тавсияси бўлади. Чунки инсон тили билан кўп хатоларни қилади. Инсон бунинг ортидан бошқаларга катта зиён етказиб қўйиши мумкин. Мисол учун, мана, ижтимоий тармоқларда ҳар хил гап-сўзлар бўлмоқда. Бу эса аҳолимиз ўртасида қандайдир ваҳима кўтарилишига ҳам сабабчи бўляпти. Албатта, ҳар бир нарса беҳикмат эмас.

Балки, бу синовли кунлар ҳам баъзи бир қилган хатоларимизга каффоратдир. Чунки динимизда касалликнинг фазилатларидан биттаси Аллоҳнинг раҳмати ҳисобланади. Банданинг касаллиги келажакда, унинг жаннатда мартаба топишлигига ҳам сабаб бўлиши мумкин.

Расулуллоҳ даврларида бир йили шу йилгига ўхшаш қийинчилик даври бўлган. Шунда Расулимиз алайҳиссалом тавсияси билан қурбонлик қилинган гўшт уйларда уч кунгача қолмаслиги айтилган. Кейинги йилда эса, қурбонлик қилганлар ҳаммага тарқатиб ортганини захира қилиб ҳам қўяверган.

2020 йил озгина машаққатли келди. Шу муносабат билан қурбонликнинг ҳаммасини тарқатишни маслаҳат берган бўлар эдим. Бу билан эса инсонлар ўртасида меҳр-оқибат ошади. Балки баъзи бир кишиларнинг ҳозирги кунда қора қозонида гўшт қайнамаётгандир. Биз мана шундай оилаларни гўшт билан таъминласак, жуда ҳам катта ажр ва савобга эга бўлар эдик.

Аллоҳ таоло мана шундай кунларда савобларни кўпроқ қилиб нома-ю амалларимизни савобларга тўлдиришда Ўзи ҳиммат берсин.

Манба: https://kun.uz

 

الأربعاء, 29 تموز/يوليو 2020 00:00

Интервью 24 | Раҳматилла Усмонов

 Раҳматилла Усмонов – Қашқадарё вилояти бош имом-хатиби

Узоқ йиллик тажрибалардан маълумки, юқумли касалликлар кенг тарқалган даврда энг мақбул чора карантин тартибларини жорий қилиш бўлган. Бундан асосий мақсад эса, одамлар ҳаётини сақлаш ва вабо кенг тарқалишини жиловлашдир. Шундай воқеалар Ислом тарихида ҳам, юртимиз ўтмишида кўп кузатилган. Бугунги карантин сабабли ўрнатилган тартиб-қоидалар кишиларга бироз мушкул келсада, аслида бу билан оммавий фалокатнинг олди олинади, инша Аллоҳ.

Хабарингиз бор, коронавирус пандемияси даврида бутун дунё давлатлари каби юртимизда ҳам касаллик кенг авж олиши муносабати билан карантин чекловлари кучайтирилди. Шунингдек, касаллик занжирини узиш мақсадида, шанба ва якшанба каби дам олиш кунлари фуқароларга “ўзини ўзи яккалаш” каби қатъий чекловлар жорий этилди. Жумладан, Махсус комиссия қарори билан бу йилги Қурбон ҳайитининг биринчи куни 31 июль жума, шанба ва якшанба, яъни кетма-кет уч кун мана шундай карантин мезонлари ўрнатилиб, бир қатор ҳаракатлар, хусусан, транспорт воситалари ҳаракати чекланди.

Аҳолимиз ҳаётини сақлаш ва саломатлигини асраш йўлида ўрнатилган шундай тартибларни онгли равишда тушунган ҳолда қурбонлик қилишни ният қилган кишилар жонлиқ харид қилиш, сўйдириш, сақлаш ва уни тарқатиш чора-тадбирларини аввалдан кўриб қўйишлари зарур бўлади.

Шуни унутмаслик керакки, қурбонлик қилишдан мақсад Аллоҳ йўлида қон оқизиб, тақвоимизни намоён қилишдир. Бу ҳақда Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилган: “Аллоҳга (қурбонлик) гўштлари ҳам, қонлари ҳам етиб бормас. Лекин у Зотга сизлардан тақво етар... Эзгу иш қилувчиларга хушхабар беринг!”  (“Ҳаж” сураси, 37-оят).

Демак, қурбонлик қилувчи киши жонлиқ сўйиши билан ўзининг Аллоҳга бўлган тақвосини намоён қилар экан, бу ишни чиройли одоб, ихлос ва эътиқод билан қилиши, бу йўлдаги қийинчиликларга бардош бериши керак бўлади.

Ҳозирги кунда баъзи кишилар “Қурбонлик сўйиш кунлари карантин кучайтирилган кунларга тўғри келиб қолди. Мен қурбонлик қилишга қийналаман. Гўштини қандай тарқатаман, бир қанча фақирлар мени қурбонлик гўштимга қараб турмоқда”, деган сўзлар билан чиқиб, мутасаддиларга турли маломатлар, ҳақоратлар ва нолойиқ сўзлар қилмоқдалар. Аслида улуғ ибодат қилишга ҳозирланган мўмин киши мазкур ибодатни юксак одоб билан вазминлик ила адо этиши талаб этилади. Бундай хатти-ҳаракатлар ибодат савобининг камайишига олиб келади.

Азизлар, ибодатнинг асосий шарти бўлмаган масалалар билан одамлар фикри ҳаёлини чалғитиш, ушбу ибодатнинг чиройли адо этилишига монеълик қиладиган, нуқсонли бўлишига сабаб бўладиган турли гап-сўзларни тарқатишдан сақланайлик. Айниқса, лаънат айтиш мўмин кишига ярашмайдиган одат бўлиши билан бирга, хатарли томони шундаки, лаънат ноўрин айтилган бўлса, айтган кишига қайтади. Шунга кўра, уларга айтилган лаънатлар катта эҳтимол билан айтувчининг ўзига қайтади.

Энг муҳими жонлиқ сўйилиши билан қурбонлик адо бўлади, уни қилган киши вожибнинг уддасидан чиққан бўлади. Қурбонлик гўштини тарқатиш эса мустаҳаб амал бўлиб, унинг масаласи биз ўйлагандан ҳам кўра кенгроқдир. Яъни, гўштни ҳаммасини тарқатиш ҳам, кейинроқ улашиш ҳам, ҳаммасини олиб қолиш ҳам жоиз, тарқатган киши савоб олади, тарқатмаган киши гуноҳкор бўлмайди.

Бунинг устига қурбонлик гўштларини бир икки кун сақлаб туриб ёки учинчи куни, яъни якшанба куни сўйиб, душанба эрталабдан тарқатиш ҳам мумкин. Шунингдек, қурбонлик қилиш бўйича онлайн хизмат кўрсатувларга буюртма қилиш ёки вакил орқали ҳам сўйдириш жоиздир. Хуллас, қурбонлик қиламан, деган киши учун жиддий мушкуллик йўқ.

Тўғри тушуниш керакки, ҳозир дунёни барча бурчакларида аҳвол шундай. Бундай пайтда барчамиздан озгина сабр-тоқат, муроса ва ақл билан иш тутиш талаб қилинади, холос. Ҳеч қандай маломат қилишга ўрин йўқ. Бу қийинчилик кунлар Аллоҳ таолонинг барчамизга синови, шундай кунларда бир ёқадан бош чиқариб, бир-биримизни қўллаб туришимиз керак.

Қайд этиш керакки, Ўзбекистонда карантин чекловларининг ўртача йўли танланган. Барча озиқ-овқат дўконлари ва дорихоналар узлуксиз ишламоқда. Кундалик эҳтиёж товарлари тақчиллиги ва нарх-навонинг асоссиз ўсишининг олдини олиш чоралари кўрилмоқда.  

Эслатиб ўтамизки, одамлар эҳтиёжманд дўст-биродарлари ёки камхарж қариндош-уруғларига ҳайит кунлари хурсандчилик улашишни истасалар, арафа кунларда ўз хайрияларини улашишлари ва қурбонлик гўштларини агар бундай кишилар сал узоқроқда бўлишса, ҳайитнинг тўртинчи куни етказишни тавсия этамиз.

Ҳозир, зулҳижжа ойининг аввалги ўн кунлигида турибмиз. Бу кунларда қилинган хайру эҳсонларнинг савоби ҳам улкан бўлишидан хабаримиз бор. Ҳар ким ўз атрофидаги муҳтожларга ёрдам берса, уларнинг ҳам кўнглига сурур киради, ҳайит хурсандчилигини ҳис қилишади. Бу ҳақда Абу Зарр Ғифорий разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламдан энг афзал садақа ҳақида сўрашди. Шунда Ул зот: Муҳтожга махфий қилинганидир, – дедилар ва қуйидаги оятни ўқидилар: “Садақаларингизни ошкора берсангиз, қандоқ ҳам яхши. Агар камбағалларга пинҳона берсангиз, ўзингиз учун янада яхшироқдир ва (У) гуноҳларингиздан ўтар. Аллоҳ қилаётган (барча) ишларингиздан хабардордир”(Бақара сураси, 271 - оят) (Имом Аҳмад ривоятлари).

Шундай экан, бундай синовли кунларда ҳар биримиз бор имкониятимизни ишга солиб ҳаракат қилсак, барча савобли ишларни мукаммал ва чиройли ҳолатда бажариш насиб этади, инша Аллоҳ.

Аллоҳ таоло ҳар биримизни тўғри йўлда собитқадам қилсин!

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати

Аллоҳ ва Унинг Расулидан  100 ўгит 

9-ўгит! Беҳуда нарсалардан юз ўгиринг!

Аллоҳ таоло айтади:  “Улар беҳуда нарсалардан юз ўгирувчилардир”  (Муъминун сураси 3-оят)

Росули Акрам соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Киши Исломининг ҳусни беҳуда нарсаларни тарк қилишидадир”, дедилар.  (Имом Термизий ва Ибни Можа ривояти)

Хулоса: 

  1. “Улар”дан мурод ҳақиқий мўминлардир. Чунки, аввалги оятларда Аллоҳ таоло нажот топган мўминлар ҳақида сўз бошлаган ва уларнинг сифатларини зикр қилишни бошлаган.
  2. Охиратдаги машаққатлардан ва азоблардан нажот топишга сабаб бўладиган бир амал бу – беҳуда, бекорчи нарсаларни тарк қилишдир.
  3. Беҳуда нарсалардан мурод мусулмон кишининг дунё ва охирати учун фойда келтирмайдиган гап-сўз ёки бирор-бир амал.
  4. Ҳақиқий мўмин киши нафақат беҳуда амалларни бажаришдан тийилади, балки, ана шундай вазиятларга дуч келиб қолганда ҳам, Аллоҳ розилиги учун улардан юз ўгиради.
  5. Ислом динидаги энг гўзал ахлоқий тарбиялардан бири ўзига тааллуқли бўлмаган ишларга аралашмасликдир.
  6. Беҳуда нарсаларни тарк қилиш орқали мусулмон киши динининг гўзаллигини ифода қилади.

 

Аллоҳ таоло барчамизни нажот топган мўминлардан қилсин. Дунё ва охиратимиз учун фойдаси бўлмаган нарсалар билан машғул қилиб қўймасин.

 

 

 

Олмазор туманидаги  “Мевазор”

масжиди  имом ноиби: 

 Ёрбек Исломов

Kun.uz мухбири Тошкент шаҳар Новза жоме масжиди имом хатиби Жалолиддин домла Ҳамроқулов билан Зулҳижжа ойи, унинг дастлабки 10 кунлиги фазилати, Қурбон ҳайити, қурбонлик ҳукмига доир масалаларда суҳбат уюштирди. Мулоқот чоғида бугунги кундаги асосий мавзу – хасталиклардан даволаниш ва фақат Яратгандан сўраш борасидаги Ислом таълимоти ҳақида ҳам сўз борди.

Қуйида Ислом динида даволаниш ва дуо қилиб сўраш борасида қандай йўл тутилиши ҳақида билимларга эга бўлишингиз мумкин.

– Ижтимоий тармоқларда ватандошларимиз иккига бўлиниб қолгандек. Кимдир шу касаллик юзасидан даволаниш керак дейди, яна бошқа тоифа «йўқ, фақат Аллоҳдан сўраш керак, тақдирда бори бўлади», деб қўйишади. Албатта, мусулмон сифатида Аллоҳдан сўраш кераклигини эътироф этамиз, лекин динимизда касалликни енгиш учун даволанишнинг ўрни, ҳукми қандай?

– Жуда ҳам ўринли савол бўлди. Мана машҳур ҳадис – Саъд ибн Абу Ваққос розиаллоҳу анҳу айтадилар: «Бетоб бўлиб қолдим, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам кўргани келдилар. Шунда кўксимга қўлларини қўйдилар, мен унинг муздайлигини ҳис қилдим ва менга «даволангин, Бани Сақиф қабиласидан бўлган табибга бор. У хурмони олсин-да, данаги билан янчиб берсин», дедилар. Шундай қилган эдим, шифо топдим».

Бундан бошқа саҳиҳ ҳадисларда ҳам пайғамбаримиз: «Даволанинглар, Аллоҳ осмондан қандай дард туширган бўлса, давосини ҳам туширган», деганлар. Даво қидиришлик қанчалик муҳим бўлса, даволанишлик ҳам шунчалик муҳимлиги эслатиб ўтилган.

Бу ерда табобат илми эгаларини ўша касалликни тузатишликка ҳаракат қилишлиги, устида ишлашлиги ва дори-дармон топишлигининг қанчалик шартлиги шу ҳадисларда кўринади. Чунки Расулимиз даволанинглар деб буюряптилар. Қандай дард тушган бўлса, унга қўшиб давосиям туширилган.

Бемор бўлган инсон ҳам Аллоҳ дард берибди, бўлди энди деб эмас, ҳаракат қилиб берилган давосини топишга уриниши керак. Бундан кўринадики, юқоридаги икки тарафдаги тушунча ҳам муолажа қилишликка муҳтож.

Албатта, бугунги кундаги пандемия бўлсин ёки бошқа касалликлар бўлсин, ҳеч бир нарса Аллоҳнинг иродасисиз бўлмайди ва ўз ўрнида айтиш керакки, шу касалликдан омонда бўлса, ўзини қаҳрамон ҳис қилмасин. Мен зўрман, иммунитетим бақувват ёки қоидаларга риоя қилганим билан касал бўлмаяпман, демасин. Чунки Аллоҳнинг фазли билан шу касалликдан омонда юрибди.

Қуйида Ислом динида даволаниш ва дуо қилиб сўраш борасида қандай йўл тутилиши ҳақида билимларга эга бўлишингиз мумкин.

– Ижтимоий тармоқларда ватандошларимиз иккига бўлиниб қолгандек. Кимдир шу касаллик юзасидан даволаниш керак дейди, яна бошқа тоифа «йўқ, фақат Аллоҳдан сўраш керак, тақдирда бори бўлади», деб қўйишади. Албатта, мусулмон сифатида Аллоҳдан сўраш кераклигини эътироф этамиз, лекин динимизда касалликни енгиш учун даволанишнинг ўрни, ҳукми қандай?

– Жуда ҳам ўринли савол бўлди. Мана машҳур ҳадис – Саъд ибн Абу Ваққос розиаллоҳу анҳу айтадилар: «Бетоб бўлиб қолдим, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам кўргани келдилар. Шунда кўксимга қўлларини қўйдилар, мен унинг муздайлигини ҳис қилдим ва менга «даволангин, Бани Сақиф қабиласидан бўлган табибга бор. У хурмони олсин-да, данаги билан янчиб берсин», дедилар. Шундай қилган эдим, шифо топдим».

Бундан бошқа саҳиҳ ҳадисларда ҳам пайғамбаримиз: «Даволанинглар, Аллоҳ осмондан қандай дард туширган бўлса, давосини ҳам туширган», деганлар. Даво қидиришлик қанчалик муҳим бўлса, даволанишлик ҳам шунчалик муҳимлиги эслатиб ўтилган.

Бу ерда табобат илми эгаларини ўша касалликни тузатишликка ҳаракат қилишлиги, устида ишлашлиги ва дори-дармон топишлигининг қанчалик шартлиги шу ҳадисларда кўринади. Чунки Расулимиз даволанинглар деб буюряптилар. Қандай дард тушган бўлса, унга қўшиб давосиям туширилган.

Бемор бўлган инсон ҳам Аллоҳ дард берибди, бўлди энди деб эмас, ҳаракат қилиб берилган давосини топишга уриниши керак. Бундан кўринадики, юқоридаги икки тарафдаги тушунча ҳам муолажа қилишликка муҳтож.

Албатта, бугунги кундаги пандемия бўлсин ёки бошқа касалликлар бўлсин, ҳеч бир нарса Аллоҳнинг иродасисиз бўлмайди ва ўз ўрнида айтиш керакки, шу касалликдан омонда бўлса, ўзини қаҳрамон ҳис қилмасин. Мен зўрман, иммунитетим бақувват ёки қоидаларга риоя қилганим билан касал бўлмаяпман, демасин. Чунки Аллоҳнинг фазли билан шу касалликдан омонда юрибди.

Аксинча, мана шу касалликка чалиниб қолган инсон хафа бўлмасин. Мен бундай бўлиб қолдим, касалликка чалиндим ёки Аллоҳ мени ёмон кўриб қолди демасин. Ундан кўра, Аллоҳнинг фазли билан шундай бўлди, менга гуноҳлардан фориғ бўлиш, покланиш имконияти берилди, деб тушунсин-да, тез муолажасининг ҳаракатини қилсин. Динимиз мана шунга тарғиб қилган, Расулимиз шуни буюрган.

Ҳозирда мутахассисларимиз бераётган касалликнинг олдини олувчи маслаҳатларга салбий қараш билан эмас, динимизнинг кўрсатмаси деб қарасак, ибодат даражасига кўтарилади. Масалан, Расулимиз алайҳиссалом юқумли касаллик бор жойга кирманглар, кириб қўйган бўлса чиқманглар деб, бугунги кундаги карантин қонун-қоидасини жорий қилганлар. Мана, бошида биз ҳам касалликка ҳазилакам қарадик, чет элга борма деса, бордик, кўчага чиқма, эътиборли бўл, деганда эътибор қилмадик, мана бугунги кунда шу ҳолатга келдик.

Расулимиз алайҳиссолату вассалам бир қабиладан келган элчилар орасида бир одамнинг қўлида касаллиги борлигини кўрдилар. Шунда Расулуллоҳ бир вакилга: «Анави кишига айтинг, қайтиб кетаверсинлар, байъатини қабул қилдим», деганлар. Маълумки, байъат дегани қўлни-қўлга бериб, Аллоҳ ва Расулига иймон келтириш ва мана шу йўлда жон фидо қилишликдир. Бугунги кундаги карантин қоидалари ҳам мана шундай. Агар бунга амал қилсак, динимизнинг бир кўрсатмасига амал қилсак, маданиятли мусулмонга айланамиз.

Агар Аллоҳ лутфига олиб мана шу касаллик билан мабодо вафот топиб қолса, унда шаҳидлик мақомидаги даража ҳам йўқ эмас. Шунинг учун биз азиз халқимиздан, мўмин мусулмонларимиздан карантин қоидаларига беписандлик билан йўл-йўлакай эмас, балки ихлос билан, муҳаббат билан динимиз кўрсатмаси, Расулимиз суннати ва мана шу ишлар Аллоҳнинг изми билан бўляпти, деган муҳаббат билан бу кунларга эътиқод қилсак, кунларимизни ўтказсак, иншааллоҳ нома-ю амалларимиз савобга бурканади ва бу синовли кунлардан ҳам имтиёз билан ўтган бандага айланамиз.

– Демак, муолажа қилинади, дори-дармон қилинади. Шу билан бирга ишонч, ихлосли дуо ҳам бўлиши керак, тўғрими?

– Аллоҳ таоло мана шу касалликни туширдими, демак сабабини ҳам туширади. Мана шу сабаби бизнинг қилган муолажамиз билан, дори-дармон ичишлигимиз билан ва энг асосийси, унга ихлос қилишлигимиз билан бўлади. Инсон бу дорилар бир аъзоимга фойда берса, бошқасига зиён етказади, дейдиган бўлса, албатта бу фожиа бўлиши мумкин.

Шу билан биргаликда Расулимизнинг бизга қолдирган бой ўгитларидан биттаси – касалнинг кўнглини кўтариш. Пайғамбаримиз менга энг маъқул нарса тафовул, яъни фол деганлар. Бу фол ўзбек тилидаги фол очиш эмас. Бу фол араб тилида яхши ният қилиш, яхши сўз гапириш деганидир.

Ҳаттоки, Имом Бухорийда келтирилади: Расулимиз соллаллоҳу алайҳи васаллам вафот этадиган пайтларида бош оғриққа учраганлар. Шунда София онамиз розиаллоҳу анҳо у кишининг зиёратларига кириб, кўз-ёш қилиб йиғлаганларида, «Ё Расулуллоҳ, шу дард менга етса бўлмасмиди», – деган сўзни айтганлар. Шунда Расулимиз алайҳисалом хурсанд бўлганлар. Бу дегани, сенинг дардинг менга ўтиб қолсин, сенинг ўрнингга мен касал бўлай, дегани эмас, балким, шу дардни енгиллаштириш маъносида, келинг шу юкингизни менга ҳам беринг, мен ҳам кўтаришиб юборай, деган маънода айтилади.

Шу ўринда айтиш керакки, мана шу йўлда хизмат қилаётган шифокорларимизга ҳам Аллоҳ ажр берсин. Улар жуда ҳам катта ажр мукофотлар борлигидан умидларини узмасинлар. Юқоридагилардан келиб чиқадики, бутун халқимиз бир ёқадан бош чиқариб, карантин қоидаларига риоя қилсак, тез фурсатларда касаллик занжири узилса, иншааллоҳ касалликлар барҳам топади ва тез кунларда яратган Эгамиз бу балолардан фориғ қилади.

Толиб Раҳматов суҳбатлашди.

Манба: https://kun.uz

 

Мақолалар

Top