muslim.uz
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳаётларидан лавҳалар: Ҳазрат Умар ва патриарх (Аудио)
ЎМИ матбуот хизмати
Бир савол сўрасам: Хатнани тоқ ёшда қилиш керак-ми?
— Ўғлим ҳозир 4 ёш. Шу кунларда хатна қилдирмоқчи эдик. Лекин айримлар жуфт ёшда хатна қилиб бўлмайди, тоқ ёшида қилиш керак, дейишяпти. Шу тўғри-ми?
— Ўғил болаларни кичиклик чоғида хатна қилдириш мусулмон халқларнинг тарк қилмайдиган одатига айланганлиги яхши иш. Хатнада закарнинг уч қисмини қоплаб турган юмшоқ тери кесилади. Ўша терини арабчада “қалафа” дейилади. Ҳанафий мазҳаби бўйича боланинг ҳолига қараб хатнани кўтарадиган бўлганда қилинади. Етти кунлик болани хатна қилиш шарт эмас. Шунингдек, заифлиги учун хатнага чидай олмайдиганлар ҳам хатна қилинмайди. Хатна қилинмаган одам вафот этса, у ҳам хатна қилинмайди. Хатна (суннат) ҳолида туғилган шахс хатна қилиниши лозим бўлган жойида баъзи бир тери бўлса, олиб ташланади. Хатначининг айби ила хатна қилинган шахсга талофат етса, тавон тўланади. Хатна муносабати ила маросим қилиш шариатда бордир. Уламолар орасида бола туғилганига етти кун ўтгандан бошлаб хатна қилинса бўлаверади, деганлари ҳам бор. Баъзилар етти ёшдан ўн ёшгача хатна қилинса, яхши бўлади, деганлар. Аммо хатнани тоқ ёшда қилиш шарт этилмаган. Бола балоғатга етгунича хатна қилингани маъқул. Ҳатто чақалоқлигида қилинса ҳам бўлади (бавл қилишда бирор муаммо туғилса, одатда, шундай қилинади). Хуллас, болани хатна қилиш учун 1 ёки 3 ёшга тўлиш шарт эмас, шароитга қараб қилинаверади.
Муҳаммад Айюб ҲОМИДОВ
Яхшиликка чақириш: Бугун салавот айтдингизми?
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Аллоҳ таоло наздидаги қадр-қиммати шу қадарки, Жаноби Ҳақ ҳабибига итоатни ўзига итоат деб ҳисоблаган. Унга қарши қилинадиган кичик ҳурматсизлик солиҳ амалларнинг хабата (йўқ) бўлиб кетишига сабаб эканини таъкидлаган. Унга таъзим қилишни кўнгилларнинг тақво имтиҳони қилган. Расулига номуносиб хитоб қилишни жоҳиллик деб санаган. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга кўплаб дуруду салавот айтиб, у зотни бир зумга ҳам дилимиздан чиқармаслигимизни баён қилган. Ҳатто, намоз ўқиётганда ҳам у зот соллаллоҳу алайҳи ва салламга: “Ассалому алайка айюҳаннабию ва роҳматуллоҳу” деб салом йўллашимизни истаган. Намоз ўқиётиб, башарга салом берса намоз фосид бўлгани ҳолда, Аллоҳ таоло Расулига намозда ҳам салом айтишни вожиб қилган.
Имом Ғаззолий айтади: “Намознинг ташаҳҳудида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг сурати ва карим шахсини қалбда ҳозир айлаб: “Ассалому алайка айюҳаннабию ва роҳматуллоҳу ва баракатуҳу” дегин. Амин бўлки, сенинг саломинг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга етиб боради ва у зот ҳам сенга бундан-да гўзал бир алфозда жавоб берадилар” (Иҳёи улумид-Дин 1, 224).
Ҳолид Бағдодий ҳам “Мактубот”ининг тўртинчи мактубида аллома Шаҳоб ибн Ҳожар ал-Маккийдан нақл қилади: “Намозда ўқиладиган таҳийётнинг “ассалому алайка” жумласида Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламга хитоб қилинади. Бунда Аллоҳ таоло намоз ўқиётган умматидан Расулини хабардор қилганига ишора борки, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам қиёмат кунида намоз ўқиганлар ёнида бўлиб, уларнинг гўзал амалларига шоҳидлик берадилар. Намоз пайти у зотнинг маънан ҳозир бўлиб, саломга алик олишларини хотирлаш эса кўнгилларда ҳушу ва ҳузунинг ортишига василадир”
Қадри ва қиймати бу қадар улуғ бўлган Сарвари олам соллаллоҳу алайҳи ва салламни тўла идрок этиб, баён қилиш қийинлиги очиқ-ойдиндир. Шундай бўлса-да, имконимиз қадар ҳар куни ихлос билан Аллоҳга ҳамд, Расули муҳатарам соллаллоҳу алайҳи ва салламга салавот айтишни одат қилсак, иншааллоҳ, қиёматда номаи аъмоллари ўнг тарафдан берилувчи масъудлар қаторида бўламиз.
Абдулатиф Абдуллаев
Диний-маърифий соҳадаги ислоҳотлар эътироф этилди
Мақолада Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 11 августдаги “Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот марказини ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори асосида Ўзбекистон халқаро ислом академияси ҳузурида яна бир нуфузли илм-маърифат маскани ташкил этилгани кенг ёритилган.
Сўнгги йилларда Ўзбекистонда диний-маърифий соҳада олиб борилаётган ислоҳотлар кенг таҳлил этилган мақолада ислом оламидаги буюк аллома Имом Мотуридий меросини чуқур ўрганиш, ёш авлодни умумий эзгу инсоний ғоялар руҳида тарбиялаш ва мафкуравий иммунитетни шакллантиришда ушбу марказ фаолияти муҳим аҳамият касб этиши ҳақида сўз боради.
Мақолада ақида ва калом илми ривожига беқиёс ҳисса қўшган Имом Мотуридий ва унинг издошлари бўлган алломаларнинг улкан илмий, диний-маънавий меросини чуқур ўрганиш, улар яратган асарларнинг илмий-изоҳли таржима ва қиёсий матнларини нашр этиш, халқ ва жаҳон жамоатчилиги ўртасида кенг тарғиб қилиш, ушбу мавзуларга доир илмий тадқиқотларни тизимли ташкил этиш каби муҳим масалаларга эътибор қаратилади.
“Қарор матнида марказ ва муассасалар ўртасида самарали халқаро ҳамкорликни ўрнатиш ва ривожлантириш бўйича аниқ чора-тадбирлар кўрсатилган. Мухтасар айтганда, Ўзбекистонда Имом Мотуридий халқаро илмий-тадқиқот марказининг ташкил этилиши диний-маънавий соҳадаги ислоҳотларнинг янги босқичини ўрганишга имкон беради”, деб ёзади газета.
Дарҳақиқат, Мотуридий мероси ислом динининг асл фитратини намоён қилиб, жаҳон тамаддунига катта ҳисса қўшадиган ноёб манба ҳисобланади. Зеро, бу каби бебаҳо маънавий маҳзанни ўрганиш ва уни кенг жамоатчиликка етказишни даврнинг ўзи тақозо этмоқда.
Ҳаёт ва ўлим
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Аллоҳ таоло Мулк сурасида шундай марҳамат қилади:
ﭛ ﭜ ﭝ ﭞ ﭟ ﭠ ﭡ ﭢﭣ ﭤ ﭥ ﭦ ﭧ
«У ўлим ва ҳаётни сизларнинг қайсиларингиз амалда яхшироқ эканингизни синаш учун яратди. У ўта иззатлидир, ўта мағфиратлидир» (2-оят).
Ўлим ва ҳаётни Аллоҳ таоло яратган, бу – ҳақ! Одатда аввал ҳаёт, сўнгра эса ўлим бошланади. Агар эътибор берсангиз, бу оятда ўлим аввал келтириляпти, бунинг ҳикмати одамларни яхши амалларга чорлашдир. Чунки ўлимни эслаган одам доимо унга тайёргарлик кўради ва ўлгандан сўнг шарманда бўлмаслик учун ўзини яхши ишларга сафарбар қилади.
Дарҳақиқат, ҳаёт ва ўлим Аллоҳ таолонинг чексиз қудратига ёрқин далилдир. Аллоҳ таоло Ўз махлуқотларидан баъзиларига ҳаёт берган ва баъзиларига бермаган. Ҳаёт ўзи нима? Қаердан пайдо бўлади? Қандай қилиб? Уни текшириб бўладими? Ва шунга ўхшаш кўплаб саволларга ҳозирча жавоб йўқ. Фан-техника ривожланган асримизда ҳаётни лаборатория йўли билан яратиш учун қўлдан келганича уринилмоқда, лекин ҳеч қандай натижа бўлмаяпти. Бўлмайди ҳам. Америкада инсон ҳаётини ўрганиш учун махсус олий илм даргоҳлари узоқ муддат ишлади. Унинг раҳбари доктор Алексис Карл бу иш учун бир неча марта халқаро мукофотлар олди ва ниҳоят, «Инсон мажҳулдир» деган китоб ёзди.
Худди шунингдек, ўлим ҳам мураккаб нарса, буларни фақат барча нарсага қодир бўлган Аллоҳ таолонинг Ўзигина қила олади.
«Тафсири Ҳилол» китобидан
Мақолалар
