Куни кеча Рамазон ойида таровеҳ намозларини ўқиб бериш учун Россияга жўнаб кетган қориларимиз Москва шаҳрига етиб бордилар. Москва шаҳрида уларни Россия мусулмонлари диний жамияти раиси А.Крганов кутиб олди. Учрашув аввалида А.Крганов ўзбекистонлик қориларни сафарбар этгани учун Ўзбекистон мусулмонлари идорасига миннатдорчилик изҳор қилди. Ушбу ташриф икки диний идора ўртасидаги алоқаларни янада мустаҳкамлашини алоҳида таъкидлаб ўтди. Шу куннинг ўзида қориларимиз Россиянинг Москва, Сургут (Сибир),  Омск, ва Чувашия Республикаси шаҳарларига бориб, хатми Қуръонларни бошлаб юбордилар. Қориларимиз таровеҳ намозларини ўқиб беришдан ташқари, у ерда вақтинча яшаб, ишлаб келаётган юртдошларимиз билан турли бузғунчи гуруҳларга қўшилиб кетишларини олдини олиш мақсадида диний-маърифий суҳбатлар ўтказиш режалаштирилган.

Шунингдек, 26 май куни Россиянинг Саратов мусулмонлари идораси илтимосига кўра, Рамазон ойида таровеҳ намозларини адо этиш учун Учтепа тумани, “Абу Ҳурайра” масжиди ноиб-имоми Саидов Ҳудойқул Саратов шаҳрига юборилди.

Қориларимиз юқорида номлари зикр этилган шаҳарларда таровеҳ намозларида хатми Қуръоннларни “Қадр кечаси”гача тугатиб, Тошкентга қайтишлари режалаштирилган. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Халқаро алоқалар бўлими

Учинчи куни таровеҳни ўқишга боряпмиз. Масжид сари қадам ташлаб борар экансиз, йўлда сафни тўлдираётган одамларнинг кўплигини кўриб хурсанд бўласиз. Нега қувонмайликки, ахир Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам одамларни ҳар доим ана шу фазилатли намозни ўқишга тарғиб қилар эдилар. Жумладан, ул зоти шариф бундай деганлар:

“Кимки Рамазон кечаларида иймон ва ихлос билан қоим бўлса, ўтган гуноҳлари мағфират қилинади” (Асҳоби сунан Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан қилган ривояти).

Бугун юртдошларимиз Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ана шу чақириқларига “Лаббайка, йа Расулаллоҳ!” деб ибодатга ошиқмоқда.

“Раҳимжон ота” жоме масжиди ҳам одамлар билан гавжум. Намозхонлар сидқи ихлос билан келиб Хатмга ҳозир бўлиб туришибди. Имом домла жамоага Саодат асри даврида таровеҳнинг қандай ўқилгани ҳақида сўзлаб бергандан сўнг Хатм бошланди.

Рамазон ойи ибодат ойи, Қуръон ойи бўлиш билан бир қаторда мутасаддилар учун масъулият ойи ҳамдир. Масжидларда намозхонлар учун қулай шарт-шароитлар яратиш, таровеҳ намози ва Хатми Қуръонларнинг тинч-осуда ўтишини таъминлаш мақсадида вилоят вакиллиги, шаҳар ва туман бош имомлари ҳамда масжид имом-хатиблари барча керакли ишлар, зарур чора-тадбирларни амалга оширмоқдалар. Жумладан, 

27 май Рамазон ойининг илк кунида Самарқанд вилояти бош имом хатиби Зайниддин Эшонқулов, вилоят бош имом хатиби ўринбосари Ёқубжон Мансуров биргаликда Самарқанд шаҳридаги  "Домла Камолиддин", “Абдуллоҳ ибн Аббос”, “Хўжа Исҳоқи Валий” масжидига ташриф буюрди. 

"Домла Камолиддин" масжидида Пешин намозини, “Абдуллоҳ ибн Аббос” масжидида Аср намозини адо этиб берган вилоят бош имоми З.Эшонқулов ибодат ниҳоялангач йиғилганларга Рамазон ойининг фазилатлари, шукроналик ҳисси билан яшаш, бу ойдан унумли фойдаланиб қолиш борасида оят ва ҳадислар асосида қисқача маъруза қилиб берди. Маъруза якунида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларининг салом ва табриклари жамоатга етказилди. 

 Шундан сўнг масжид имом хатибларига масжид ҳовлиси ва таҳоратхонасини тоза - озода тутиш, таровеҳ намозини адо этишда намозхонларга қулайликлар яратиб бериш, огоҳлик ва ҳушёрликни ошириш тўғрисида бирқанча кўрсатмалар бериб ўтилди. 

“Хўжа Исҳоқи Валий” масжидида Рамазон ойи учун кўрилган тайёргарликларни кўздан кечириш билан бир қаторда масжид шарқидан янгидан бунёд этилаётган хонақодаги қурилиш жараёни билан танишилди. Янги масжид биносида ишлар ниҳояланиш арафасига келиб қолган бўлиб, имом-хатиб ва меъморлар Рамазон ҳайитига намозхонларга туҳфа тариқасида масжидни фойдаланишга топширишни режалаштираётганларини маълум қилдилар.    

Вилоят вакиллиги раҳбарияти томонидан муборак ой давомида кўплаб масжидларга ташриф буюриш режалаштирилган бўлиб, бундан масжидлардаги шароитлар билан яқиндан танишиш, муаммо ва камчиликларни жойида бартараф этиш, Рамазон ойининг тинч-осуда ўтишига эришиш кўзда тутилган. 

Самарқанд шаҳридаги “Хўжа Абду Дарун” жоме масжидида ўтказилаётган Хатми Қуръондан фотолавҳалар

Усмонхон Муҳаммадиев,

ЎМИ Самарқанд вилояти

вакиллиги мутахассиси

Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:“Бир куни Расулуллоҳ солаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларида эдик. Бирдан устимизда оппоқ кийимли, сочлари қоп-қора одам пайдо бўлди. Унда сафарнинг асари кўринмас эди. Бизларнинг бирортамиз уни танимадик ҳам. У келиб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг  тўғриларига ўтирди.  Икки тиззасини У зотнинг тиззаларига тиради. Икки кафтини сонлари устига қўйди ва “Эй Муҳаммад (соллаллоҳу алайҳи васаллам) менга Ислом  ҳақида ҳабар бер”, деди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам; “Ислом – Лаа илаҳа илаллаллоҳу Муҳаммадур  Расулуллоҳ”, деб шаҳодат келтирмоғинг, намозни  тўкис адо этмоғинг, закотни бермоғинг, Рамазон рўзасини тутмоғинг, агар йўлга қодир бўлсанг байтни ҳаж қилмоғинг, дедилар”. “Тўғри айтдинг”, -деди. Биз унинг ишидан ажабландик. Ўзи сўрар ва ўзи тасдиқ қилар эди.

“Менга иймон ҳақида ҳабар бер”-деди. “Иймон – Аллоҳга, Унинг фаришталарига, китобларига, пайғамбарларига ва охират кунига иймон келтирмоғинг”, дедилар. “Тўғри айтдинг”, деди.

У “Менга эҳсон ҳақида ҳабар бер”, деди. “Эҳсон – Аллоҳга ҳудди уни кўриб турганингдек ибодат қилмоғинг. Агар сен уни кўрмасанг У сени кўриб турибди”, дедилар.

“Менга қиёмат ҳақида ҳабар бер”, деди. “Бу борада сўралинаётган киши сўраётган кишидан билгувчи эмас”, дедилар.  “Унда унинг аломатлари ҳақида хабар бер”, деди.  “Чўри ўз хожасини туғмоқлиги, ялангоёқ, яланғоч, камбағал чўпонларни бино қуришда бир-биридан ўзишга уринишларини кўрмоғинг”, дедилар. 

Сўнгра у қайтиб кетди. Бир муддат туриб қолдим.  Сўнг У зот менга “Эй, Умар, сўровчи кимлигини билдингми?”, дедилар. “Аллоҳ ва унинг Расули билгувчи”, дедим. “Албатта У Жаброилдир. Сизларнинг динингизни ўргатиш учун келибди”, дедилар (Имом Муслим ривояти).

Ибн Дақийқ ал-Ийд айтади: “Бу ҳадис жуда  муҳим ҳадис бўлиб, у барча зоҳирий ва ботиний амалларни ўзида мужассам этган. Шариат илмларининг барчаси бу ҳадисдан тўйинган. Чунки, бу ҳадис барча суннат илмларини  жамлаган. “Фотиҳа” сураси Қуръоннинг онаси деб номлангани каби бу ҳадис ҳам суннатнинг онасидир”.

“Жибрил ҳадиси” номини олган бу ҳадис мутавотир ҳадис ҳисобланади. Зеро, бу ҳадисни Абу Ҳурайра, Умар, Абу Зарр, Анас, Ибн Аббос, Ибн Умар, Абу Омир Ашърий, Жарийр Балхий каби буюк саҳобийлар ривоят қилганлар.

Ҳадисдан олинадиган фойдалар;

Кийим бош ва кўринишни чиройли тутиш. Масжид ва илм мажлисларига бориш учун покиза кийимларни кийиш ва ҳушбўйликларни суриш мустаҳаб саналади. Шунингдек илм мажлисларида олимлар билан одоб доирасида муомилада бўлиш. Зеро, Жаброил алайҳиссалом инсонларга гаплари ва холатлари билан илм ўргатиш учун ташриф буюрган эдилар.

Эҳсон нима? Эҳсон – бирор ишни пухта ва ихлос билан қилишликдир. Яъни, Аллоҳ таолога ибодат шу даражада холис бўлиши керакки, гўёки банда ибодат вақтида Аллоҳни кўриб тургандек бўлиши керак. Агар бунинг уддасидан чиқа олмаса, шуни ёдига тутсинки, Аллоҳ таоло уни кўриб турибди ва ундан содир бўлаётган барча катта ва кичик амаллардан хабардор эканини ҳис қилиб туришидир.

Қиёмат ва унинг аломатлари. Қиёмат қачон қоим бўлиши фақатгина Аллоҳ таолонинг ўзигагина маълум бўлган ғайбий ишдир. Бироқ ҳадисда унинг аломатлари зикр қилинмоқда.

Илм ҳақида сўрашнинг зарурлиги. Мусулмон инсон ўзининг дунёси ва охирати учун фойдали нарсалар ҳақида сўраб ўрганиши ва бефойда нарсаларни тарк қилиши лозим. Шунингдек, бир илм мажлисига борса ва бу ердагилар бирор масалага мухтож эканликларини кўрса-ю, бироқ бу масала ҳақида ҳеч ким сўрамаётган бўлса, агарчи ўзи бу ҳақда билса ҳам ҳудди билмаган одам сингари бу ҳақда олим  одамга савол бериши керак. Чунки унинг  саволи натижасида шу масаладан бехабар бўлганлар унинг  моҳиятини билиб оладилар.

Кимки ўзи билмайдиган нарсалар ҳақида савол берилса унга “билмайман” деб жавоб қайтариши вожиб бўлади. Бу унинг тақвоси ва илмини тўғри йўналтирганининг далилидир.

Савол жавоб ҳам тарбия бериш усулларининг биридир. Бу услуб қадимда ҳам ҳозирда ҳам оммалашган усулдир. Шунингдек, бу усул Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг жуда кўп ҳадисларида ҳам такрорланган. Зеро, бундай услуб тингловчиларнинг назарини ўзига жалб қилади ва уларни жавобга ташна холатга келтиради.

Жалолиддин  Ҳамроқулов

"Новза" жоме  масжиди имом-хатиби,

ТИИ ”Таҳфизул Қуръон” кафедра мудири