muslimuz

muslimuz

الخميس, 06 حزيران/يونيو 2024 00:00

Зулҳижжа ойи фазилати

Аллоҳ таоло наздида замон ва маконлар фазлда баробар. Бир-биридан ортиқ ё кам жойи йўқ. Лекин Ўзи фазилатли қилган замон ва маконлар бундан мустасно.

“Албатта, Аллоҳнинг китобида ойларнинг сони Аллоҳнинг ҳузурида осмонлару ерни яратган куни ўн икки ой қилиб белгиланган. Улардан тўрттаси (уруш қилиш) ҳаром (ойлар)дир. Мана шу тўғри диндир. У (ой )ларда ўзингизга зулм қилманг” (Тавба сураси, 36-оят)

“Ва у ерда ким зулм ила янглиш йўлга бурилишни ирода қилса, унга аламли азобни тоттирурмиз” (Ҳаж сураси, 25-оят).

Олимлар ушбу икки оятни далил қилиб, муборак замон ва маконларда қилинган яхшилик ажр-савоби кўпай тириб ёзилганидек, гуноҳлар ҳам зиёда қилиб ёзилади, дейдилар.

“Тонгга қасам. (Зулҳижжа ой ининг аввалги) ўн кечага қасам. Жуфт ва тоққа қасам” (Фажр сураси, 1–3-оятлар).

Мазкур оятдаги "жуфт"дан мурод зулҳижжа ойининг ўнинчи куни, "тоқ"дан мурод эса тўққизинчи кунидир. Муфассирлар Аллоҳ таоло Зулҳижжа ойининг аввалги ўн куни билан қасам ичгани учун ҳам уни фазилатли, дейдилар.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ибодат қилинадиган бирор кун зул ҳижжанинг ўн куни-дан Аллоҳ таолога маҳбуб эмас. Ундаги ҳар бир куннинг рўзаси бир йилга баробардир. Ундаги ҳар бир кечада туриш қадр кечасида туришга баробардир”, дедилар» (Имом Термизий ривояти).

Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: "Аллоҳ таоло наздида бирор кун ва у кунларда қилинган амал ушбу ўн кундаги амалдан афзал бўлмас. Бас, бу кунларда таҳлил ва такбирни кўпайтиринглар. Чунки бу таҳлил, такбир ва Аллоҳнинг зикр қилиш кунларидир. Бу кунларда бир кунлик рўза бир йилги рўзага баробар бўлади. Бу кунларда қилинган бир амалга етти юз баробар (ажр) кўпайтириб берилади"» (Имом Байҳақий ривояти).

Зулҳижжа ойи зикр мавсумидир. Ҳадиси шарифда ҳам бу муборак ойнинг аввалги ўн кунида зикрни кўпайтириш, айниқса, таҳлил ва такбир каби зикрларга алоҳида урғу бериш лозим.

"Маълум кунларда Аллоҳнинг исмини зикр қилсинлар" (Ҳаж сураси, 28-оят).

Олимлар бу кунларда зикр қилишни мустаҳаб санайдилар. Жумҳур уламолар наздида оятдаги “Маълум кунлар”дан мурод Зулҳижжа ойининг аввалги ўн кунидир.

Муҳаддислар Зулҳижжа ойининг аввалги ўн кунида бажарилган амаллар Аллоҳ таолога бошқа ойларга қараганда маҳбуброқ бўлгани учун ҳам фазилатли, дейдилар.

Зулҳижжа ойининг аввалги ўн куни фазилати тўғрисида жуда кўплаб ҳадислар ворид бўлган. Айни ўринда мавзуимиз билан боғлиқ бир қанча ҳадисларни келтириш билан кифояландик, холос.

Ҳадиси шарифларни теран ўрганиб, тегишли хулосага келган олимлар зулҳижжа ойининг аввалги ўн кунини турли савобли амаллар билан ўтказишни, айниқса, кундузларини рўза тутиб, кечаларини ибодат билан ўтказишни тавсия қиладилар.

Зулҳижжанинг аввалги ўн куни афзалми ёки рамазон ойининг охирги ўн куни афзалми, деган масала устида олимлар баҳс мунозара юритишган.

Олимлар, зулҳижжа ойининг аввалги ўн кунининг кундузи, рамазон ойининг охирги ўн кунининг кундузидан афзал. Рамазон ойининг охирги ўн кунининг кечаси зулҳижжа ойининг аввалги ўн кунининг кечасидан афзалдир, дейдилар.

Хусусан, зулҳижжа ойининг аввалги ўн кунида жуда кўп солиҳ амаллар бор. "Латоифул маъориф" китобида қуйидаги нақл келтирилади. Тобеинлардан Абу Усмон Наҳдий раҳматуллоҳи алайҳ айтади: "Олдингилар учта ўнталикни улуғлар эдилар: Рамазоннинг охирги ўн куни, Зулҳижжанинг аввалги ўн куни ва Муҳаррамнинг аввалги ўн куни".

Зулҳижжа ойи ўзида жуда кўп яхшилик ва фазилатларни жамлаган. Бу каби ҳолатни бошқа бирорта ойда кўрмаймиз. Зулҳижжа ойида арафа куни, нафл рўза, Қурбон ҳайити, қурбонлик, ҳаж, зикрлар, ташриқ ва шу каби кўплаб солиҳ амаллар бор.

Давоми бор...

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий

Шайх Нуриддин Холиқназар ҳазратларининг

"Ҳаж буюк ибодатдир" номли китобларидан олинди.

الخميس, 06 حزيران/يونيو 2024 00:00

Тавоф намозини ўқишни унутибман

Cавол: Тавофдан кейин мақоми Иброҳим орқасида икки ракат намоз ўқиш керак экан. Биз тавофни қилиб бўлиб, шу намозни ўқишни унутиб, Сафо-Марвага саъй қилишга кетиб қолибмиз. Эҳромдан чиққандан кейин намоз ўқимаганимиз эсга тушди. Шу ҳолда нима қилишимиз керак бўлади?

 

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.

Тавоф намозини унутиб ўқимаган киши, уни эслаган пайтда ўқиб олади. Масжидул ҳарамда ўқиш афзал, буни имкони бўлмаса, қаерда ўқилса ҳам дуруст бўлади.

Бу намоз тавоф қилган инсоннинг зиммасидан ҳеч қачон соқит бўлмайди. Ҳатто уни ўқимаган киши уйига қайтгандан кейин эсласа, ўқиб қўяди. Фақат нафл намоз ўқиш макруҳ бўлган пайтларда ўқимайди.

“Барча китоблардаги машҳур гап шуки, тавоф намозини Масжидул ҳаромда ўқиш бошқа жойда ўқишдан афзалдир. “Лубоб”да: “Тавоф намози бирор вақт ва бирор жойга хосланган эмас. Бу намоз ҳеч қачон соқит бўлмайди. Агар ўқилмаса, қон вожиб бўлди, дейилмайди. Агар ҳарам ҳудудидан ташқарида ёки ватанга қайтгандан кейин ўқилса ҳам, жоиз бўлади. Бироқ бундай қилиш макруҳдир” дейилган (“Раддул муҳтор”, “Лубобул маносик”). Валлоҳу аълам.

 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво маркази

  1. Сиз болалигингизда билишни истаган барча қизиқарли маълумотлар рўйхатини тузиб, фарзандларингизга улар ҳақида гапириб беринг.
  2. Фарзандларингиз билан ота-онангиз, қариндошлар ва дўстларингизни тез-тез кўргани боринг.
  3. Фарзандингиз туғилганида, мактабга бора бошлаганида, оила қурганида, ота-она бўлганида, албатта, кўчат экинг.
  4. Қўғирчоқлар сотиб олинг ва кичик қўғирчоқ театри уюштиринг. Ушбу театр ижросида фарзандларингизни ҳам қатнаштиринг.
  5. Қиш кунлари фарзандларингиз билан қорбўрон ўйнанг, чана учинг.
  6. Оила аъзоларингиз билан эрта тонгда бадантарбия қилишни мунтазам йўлга қўйинг.
  7. Икки ўриндиқли велосипед (ёки иккита велосипед)да фарзандларингиз билан сайрга чиқинг.
  8. Фарзандларингизни бобо-бувилари, аҳли аёлингиз, дўстлари, яқинлари учун ҳадялар улашишга ўргатинг.
  9. Фарзандингиз билан машинада кетаётганингизда унга ёқадиган куй, қўшиқ тингланг.
  10. Биринчи тиббий ёрдам кўрсатиш қоидаларини пухта ўрганиб олинг. Бу фойдадан холи эмас.
  11. Ҳар бир фарзандингиз билан нималарни яхши кўриши, нималарга қизиқиши ҳақида суҳбатлашинг. Фарзандларингиздан, оилангиздан мамнун эканлигингизни билдиринг.
  12. Фарзандларингиз учун қанчалар жон куйдириб меҳнат қилганингиз ҳақида кўп сўз очаверманг. Уларни ғам-ташвишсиз, соғ-саломат ва бахтиёр кўрганингиздан нечоғлиқ хурсанд эканлигингизни айтинг.
  13. Фарзандингизни иш жойингизга, туғилиб ўсган маҳаллангизга, ўзингиз ўқиган мактабингизга олиб боринг.
  14. Фарзандларингизга сир сақлашни ўргатинг. Айниқса оилавий сирларингизни ташқарига чиқармасликларини уқтиринг.
  15. Фарзандларингизга турли хил мавзуларда саволлар беринг, топишмоқлар айтинг. Улар ўзаро мусобақалашсинлар. Ким тўғри жавоб берса, албатта, рағбатлантиринг.
  16. Фарзандларингизга бақириш, жаҳл қилиш ва асабийлашишдан сақланинг. Ҳар бир нарсани босиқлик билан тушунтиринг.
  17. Таниқли инсонлардан бирига мурожаат қилиб, байрам кунида фарзандларингиз учун табрикнома юборишини илтимос қилинг.
  18. Фарзандларингиз билан бирга сайилгоҳларга тез-тез бориб туринг. Улар билан бирга ҳордиқ чиқаринг.
  19. Оилангиз билан бирор очиқ жойда тўлин ой чиқишини томоша қилинг.
  20. Олдиндан айтмай туриб кутилмаганда саёҳат уюштиринг ва фарзандларингизни ҳайратда қолдиринг.

Давоми бор...

Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътийнинг "Меҳр ойи" китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Ҳикматуллоҳ Рўзалиев таржимаси.

الخميس, 06 حزيران/يونيو 2024 00:00

Зикр қилувчининг одоблари

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.

Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.

Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

 

Зикр қилувчи учун ўзига яраша одоблар мавжуд. Ўша одобларга риоя қилган ҳолда адо этилган зикр қабул ва ижобат бўлиши умидлидир.

  1. Аллоҳ таолодан зикр учун ёрдам сўраш.
  2. Зокир таҳоратли бўлиши керак.
  3. Фазилатли маконларни ихтиёр қилиш. Масжид, Ҳарамайни шарифайни ва шунга ўхшаш жойлар.
  4. Фазилатли замонларни ихтиёр қилиш.

Имом Нававийнинг айтишича, зикр учун энг афзал вақт бомдод намозидан кейинги вақтдир. Ўша вақтда фаришталар ҳозир бўладилар.

Имом Молик шунинг учун ҳам "Бомдод намозидан то қуёш чиққунича гапириш ва ухлаш макруҳдир", деганлар.

Зикрнинг энг афзал мавсумларидан бири зулҳижжа ойининг биринчи ўн кунлигидир.

Қолган барча вақтларда зикр мустаҳабдир.

  1. Солиҳ амаллардан кейин зикр қилмоқ.
  2. Ноқулай ҳолатларда зикрни тўхтатиш лозим.

Бунга халога киргандаги, жинсий яқинлик қилгандаги, жума хутбаси пайтидаги каби ҳолатлар киради.

  1. Қиблага қараб зикр қилиш керак.
  2. Рағбат, хушуъ ва хузуъ ҳамда тадаббур билан зикр қилиш лозим. Яъни фикрни жамлаб, айтилаётган зикрнинг маъносини тушуниб зикр қилиш лозим.
  3. Зикрни холи қолиб қилишга ҳаракат қилиш.

Одамлардан панада бўлиб, хилватда зикр қилиш кўпчиликнинг ичидаги зикрдан афзалдир.

Ибн Ҳажар юқорида эслатилган ҳадисда келган “Агар бандам Мени ёлғиз зикр қилса, Мен ҳам уни ёлғиз зикр қиламан”, деган иборадан “Махфий зикр ошкора зикрдан афзалдир” деган ҳукмни чиқарган.

Махфий зикрнинг афзаллиги бундан бошқа ҳадисларда ҳам таъкидланган. Зотан, у риёдан йироқдир.

Аммо шариатда таъкидланган, овоз чиқариб айтиш лозим бўлган лаббайка, азон ва иқомага ўхшаш ҳолатларда овоз чиқариш шарт.

Қалби очиқ зотлар Аллоҳ таолонинг даргоҳидан бошқа жойда нажот йўқлигини англаб етганлар. Аллоҳ таолонинг даргоҳига эса У Зотга бўлган ҳақиқий муҳаббат ила вафот этмагунча эришиб бўлмайди. Ҳақиқий муҳаббат эса маҳбубни давомли зикр қилиш ва уни тарк этмаслик ила собит бўлади.

Давомли зикрга кераксиз ишларни, беҳуда ўйин-кулгини ташлаб, кечаси ва кундузи учун вазифа қилиб олинган зикрларни бажариш билан эришилади.

Охират саодатини ирода қилган банда ўзига истиғфор, таҳлил, такбир, салавот каби зикрларни вазифа қилиб олиб, доимий равишда адо этиб юради.

Албатта, уларнинг вақтини ва матнини ҳадиси шарифларда кўрсатилгандек йўлга қўйиш керак. Биладиган одамлардан таълим олинса, мақсадга мувофиқ бўлади. Нафсни покловчи омилларга қанчалик амал қилинса, нафс шунчалик покланиб бораверади.

 

“Нақшбандия: вазифалар, зикрлар” китобидан

 

Бир ҳаким киши айтган экан: “Хоҳлайсанми йўқми, бу – ҳаёт! Унинг ўз қонун қоидалари бор, уларни асло четлаб ўтолмайсан:

Қийинчиликларни кечиб ўтмасдан буюк инсон бўлолмайсан;

Хато қилмасдан ўргана олмайсан;

Мағлуб бўлмасдан, мағлубият аламини тотиб кўрмасдан туриб ғолиб бўлолмайсан;

Яхши кўрганларингни бутун умр йўқотмай яхши кўриб юролмайсан!”.

Бир донишманддан сўрашган экан: “Қалбингизнинг бу қадар хотиржамлиги сири нимада?”.

У дебди: “Аллоҳни таниганимдан бери менга нимаики яхшилик келса, таҳорат қилиб, икки ракат шукрона намоз ўқийман. Аксинча менга бирор зарар етгудек бўлса, таҳорат олиб, Аллоҳдан сабр сўраб дуо қиламан. Бирор ишда иккилансам, таҳорат қиламанда, истихора намозини ўқийман. Ҳаётим шу зайлда: шукр, сабр ва дуо бирла ўтади”.

Маҳзунлик пайтингиз ҳам одоб сақланг! Кўз ёш тўкар экансиз, асло ношукурлик қилманг, аксинча, Аллоҳга ҳамд айтинг! Оғриқларга бардошли бўлинг. Зеро, маҳзунлик худди шодлик сингари Роббимиз тарафидан бериладиган ҳадядир. Маҳзунлик сизда озгина вақт туради-да, кейин Роббига қайтиб кетади ва сабрингиз тафсилотини Унга етказади! Маҳзунликнинг ҳадялиги шунда!

Баъзилар савол беради: Аллоҳ таолонинг “Эркагу аёл, ким мўмин ҳолида яхши амал қилса, Биз унга яхши ҳаёт кечиртирамиз ва, албатта, уларни қилиб юрган амалларининг энг гўзалига бериладиган ажр ила мукофотлармиз” (Наҳл сураси, 97-оят) ояти билан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг “Одамлар ичида кўп мусибат кўрганлар – пайғамбарлардир, кейин улардан кейин турадиганлар, кейин яна улардан кейин турадиганлар. Инсон дину-диёнати (мустаҳкамлиги) миқдорича синалади (мусибатланади), деган ҳадислари орасини қандай мувофиқлаштирамиз? Мўминнинг ҳаётида ҳам роҳат-фароғат, ҳам бало-мусибат жамланиши мумкинми?

Бунга аҳли илмлар қуйидагича жавоб беришган: “Оятда айтилган “яхши ҳаёт”нинг маъноси фақирлик, касаллик, мусибат каби бало-офатлардан холи ҳолда яшаш дегани эмас! Йўқ, биродарлар! Балки яхши ҳаёт бу – инсон қалби яхши ҳолда, кўнгли кенг ҳолда, Аллоҳнинг қазою-қадарига рози бўлиб, хотиржам яшаш демакдир! Бундай одамга агар хурсандчилик етгудек бўлса, шукр қилади ва у учун яхшилик бўлади, агар мусибат етгудек бўлса, сабр қилади ва у учун яна хайр, яхшилик бўлади. Пайғамбарлар алайҳимуссалом кўринишидан қийинчиликда, қавмларининг озорида яшашган бўлсада, қалблари иймонга лиммо лим ҳолда, Аллоҳнинг ҳукмига тамоман таслим бўлиб бахтли яшашган”.

Демак, яхши ҳаёт – Аллоҳга бўлган иймон соясида яшаш экан, бунинг кулфати қанчалик катта бўлса ҳам. Иймонсиз ҳаёт ҳеч қачон яхши бўлмайди, дунё неъматлари қанчалик кўп бўлса ҳам!

Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг Метин қоялар китобидан

Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.

Мақолалар

Top