muslim.uz
Қуръон оятлари сони нечта?
Қуръони карим оятлари Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга инсонларнинг эҳтиёжларига қараб Жаброил алайҳиссалом орқали кетма-кетликда туширилган ва бу иш йигирма уч йил давом этган. Оятлар тушиши Маккада бошланган, Мадинада охирига етган. Шу боис сураларнинг айримлари маккий (Макка суралари), айримлари маданий (Мадина суралари) дейилади.
Қуръони карим суралари сони 114 та.
“Сура” луғатда шараф, мақом, бинонинг тепа қисми ва тепалик маъноларини билдиради. Тафсир илми истилоҳида “сура” деб Қуръони каримнинг бошланиши ва тугаши маълум бўлган бир юз ўн тўрт катта-кичик мустақил қисмига айтилади.
“Оят” луғатда аломат, ишора, ибрат, далил ва мўъжиза каби маъноларни ифодалайди. Тафсир илми истилоҳида сураларнинг тугалланган маънога эга бўлаги “оят”дейилади.
Оятлар ваҳий билан тушганидек, уларнинг жойлашиш тартиби ҳам ваҳий билан билдирилган. Булар Пайғамбар алайҳиссаломнинг шахсий фикрлари ёки ижтиҳод, раъй ва қиёслари маҳсули эмас. Саҳобалардан нақл қилинишича, Жаброил алайҳиссалом бирор оятни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга олиб тушганида, ўрнини ҳам кўрсатар ва Пайғамбар алайҳиссалом ваҳий котибларига: “Бу оятларни фалон сурага қўй” ёки “Бу оятни фалон жойга ёз”, деб буюрар эдилар.
Оятлар сонини Басра олимлари 6204 та, Макка олимлари 6219 та, Куфа олимлари 6236 та, Шом уламолари 6225 та кўрсатган. Баъзи олимлар бундан ҳам кўпроқ белгилашган. Масалан, юртдошимиз Маҳмуд Замахшарий (ваф. 1149) “Ал-Кашшоф” тафсирида Қуръони каримда 114 сура, 6666 оят, 77439 сўз ва 325343 дона ҳарф бор, деб ёзган.
Кўп тафсирчилар Куфа олимлари фикрини ёқлашади. Қуръони каримнинг бугун тарқатилаётган нусхаларида ҳам оятлар сони 6236 та белгиланган.
Қуръон оятлари сонини белгилашда фикрлар фарқли бўлишига қироат олимларининг тўхташ (вақф) аломатини турли жойга қўйишгани сабабдир. Чунки Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобийларга Қуръондан таълим бераётиб ўқиганларида оят охирида тўхташ кераклигини билдирадиган даражада тин олардилар. Маъно тугалланмаган бўлса, гоҳо кейинги оятни ҳам қўшиб ўқирдилар. Тинглаб ўтирган саҳобийлардан айримлари Пайғамбаримиз алайҳиссалом тин олган жойгача бўлган қисмни бир оят деб ҳисоблашса, бошқалари маъно тугаллангунича давом этган қисмни бир оят деб билишган.
Баъзи уламолар эътироф этишича, Қуръони карим жамланиб, китоб ҳолига келтирилаётганида бир-биридан ажратиш мақсадида суралар бошланишига “Бисмиллоҳ” қўйилган. Шу боис улар сураларнинг илк ояти дейилмайди. Аммо Намл сурасида келгани (30-оят) аниқ-равшан оят ҳисобланади.
Бундан ташқари, айрим сураларнинг бошида келган ҳарфлар бирикмасини Куфа олимлари алоҳида оятлар деб айтишган. Уларнинг фикрича, “ (Тоҳа)”, “ (Ёсин)”, “ (Ҳомим)” алоҳида оят ҳисобланади. Бошқа олимлар уларни оят эмас, сураларнинг бошланиши деб билишган.
Демак, бу борада саноқлар ҳар хиллиги олимларнинг вақф аломатини қўйиш, оятларни ажратиш тутумлари турлича бўлганидандир.
Содиқ НОСИР
Hidoyat jurnalidan
Уйсизлар билан бир дастурхон атрофида – ҳаёт йўли ва Аллоҳ ҳақида
Эфиопиялик қочқин Йешиворк Меконнен фожиали тарзда ёниб кетган Гренфелл кўп қаватли уйнинг яқинида жойлашган Лондоннинг “ал-Манар” масжидида ўтириб, ўзининг мураккаб ҳаёти ҳақида ҳикоя қилади. 31 яшар аёл Аллоҳнинг уйидан жой берилгунига қадар автобус кутаётгандай кўриниб, вокзалда ётиб юришга мажбур бўлган. «Ал-Манар» масжиди бу йил Вест Лондон Миссион хайрия ташкилоти амалга оширадиган уйсизларга ёрдам бериш дастурига қўшилди, деб хабар беради БуззФеедга таянган ҳолда ИсламНюсь.
Бу дастур доирасида масжид, черков ва синагоглар миллати ва диний эътиқодидан қатъи назар уйсиз, ночор инсонларни таомлантиради ва ётоқ жой билан таъминлайди. Аллоҳ уйининг меҳмонлари ўзларининг ҳаёт йўлларини ҳикоя қилишади ва уларга руҳий кўмак кўрсатилади.
Қиш – мўминнинг баҳори рукнидан (5-мақола): Тунги ибодат – пайғамбарлар суннати ва солиҳлар амалидир
Ҳазрати Имом масжидида жума намозига бир муаззин йигит азон чақиради. Бағоят ширали овозда, қалбга яқин оҳангда, тинглаганда жонингиз ором олгандек бўласиз. Ҳар сафар жума куни ўша йигитнинг азон чақиришини кутиб ўтирар экансиз, дафъатан хаёлингизга кечагина шу азонни тинглаб ўтирмаганмидик, деб ўй келиб қоласиз ва ҳушёр тортасиз. Ё тавба, вақт шунчалик тез ўтяптими?..
Дарҳақиқат, вақт югурик, умр ўткинчи...
Кечагина баҳорнинг бўйидан сармаст бўлиб юрган эдик. Бугун эса совуқдан дилдираб турибмиз.
Аммо меҳрибон Парвардигоримиз ҳар бир фаслни ҳам бандаларига қулайликлар даври қилиб яратганки, буни билган билади, билмаган лаллайиб ўтиб кетади. Тунларнинг узайиши, кўп вақтлардан бери бажаришни ният қилиб аммо фурсатини топа олмай юрган ишларимизнинг айни замони эмасми. Оила жам бўлиб мириқиб суҳбатлашади, дўсту қадрдонларни йўқлайсиз, талабалар учун дарсга ғайрат қилади, мутолаа завқи, илмий ишлар, баҳсу мунозаралар...
Қишнинг узун тунлари айни шу ишларни бажаришга Раббимиз ато этган қулайликдир.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ана шунга диққатимизни қаратиш ниятида “Қиш – мўминнинг баҳоридир”, деб марҳамат қилганлар (Имом Аҳмад ривояти) ва ана шу фасл мусулмоннинг ҳаётида қанчалик катта аҳамият касб этишига ишорат қилганлар.
Ҳадисдан англаймизки, баҳор келганда табиат қандай нафас олса, ҳар тарафга чечаклар ҳиди тарқалиб, олам анвойи гўзалликларга бурканса, мўминнинг қалбида ҳам қишнинг узун тунларида худди шундай ўзгаришлар юз беради – турфа гўзалликлари ила баҳор киради. Мўмин ушбу фаслда: маънавий оламида ҳамда инсоний муносабатларида баҳор ҳаётини яшайди, гўёки янгидан тирилади. Ушбу баракотли тунларни ишлари унумли бўлишига бир восита қилади.
Фахри коинотимиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадиснинг давомида икки хусусиятни тушунтириб, бу фаслни қандай ўтказиш кераклиги хусусида мўминларга тавсия берганлар: “Қишнинг кундузлари қисқарганда, мўмин рўза тутади; кечалари узайганда тунлари ибодат қилади” (Суютий, “ал-Жомеус-сағир”, I, 718; Байҳақий “Сиям”, I, 115).
Уламоларимиз ушбу ҳадис шарҳида бундай деганлар:
“Мўмин бу фаслда тоат-ибодат боғларида кезади, ибодат майдонларида жавлон уради. қалби амал боғчаларида сайр қилади. Ибодатларга янада ғайратли бўлади. Унинг шавқи шу қадар бўладики, на рўза уни ҳолдан тойдира олади на уйқусиз тунларда мудроқ босади... яъни кечанинг узунлиги уйқуга тўйиб олиб, таҳажжуд ва зикрга тиниққан ҳолда туришига шароит яратади. Шу ҳисобда, ҳам танасининг эҳтиёжини қондиради ҳамда ибодатни вақтида бажаради”.
Демак, қиш мўминнинг баҳори эканини белгиловчи биринчи омил кундузи рўза тутишга қулай эканидир. Бу вақтда рўза тутган киши ҳеч қандай қийинчилик кўрмайди. Пайғамбар алайҳиссалом бошқа бир ҳадиси шарифда: “Қишда рўза тутмоқ, салқин бир ғаниматдир”, дея бу рўзанинг қулайлиги ва баракотини тушунтирганлар (Имом Термизий, Имом Аҳмад ривояти).
Аёнки, рўза нафс тарбиясига йўналтирилган муҳим ибодат. Пайғамбар алайҳиссалом фарз бўлган рўзадан ташқари, нафл рўзаларга ҳам ташвиқ этишининг сабаби мўминнинг маънавий юксалишига ундамоқдир. Зотан, кун узоғи ибодатда (рўзадор) бўлган одам ҳам Раббини ўзига яқин ҳис қилади ҳамда унинг инсонлар билан муносабати гўзал бўлади. Янада аниқроқ қилиб айтадиган бўлсак, маънан озиқланган инсон Раббисига янада итоаткор, инсонларга нисбатан янада шафқатли ва марҳаматли бўлади. Бу, албатта, мўминнинг кўнгил дунёсини ва ижтимоий ҳаётини баҳорга айлантиради.
Иккинчи омили эса кечалари ибодатга қоим бўлиш пайғамбарлар суннати ва солиҳлар амалидир. Ояти каримада мадҳ этилганидек, “Улар тонг саҳарларда истиғфор айтар эдилар (Ваз-зориёт, 18).
ЎМИ матбуот хизмати
Ўзбекистон делегацияси раҳбарини Илҳом Алиев қабул қилди
Аввалроқ, 21 декабрь куни Ўзбекистон Республикаси Президентининг Давлат маслаҳатчиси Рустам Комилов бошчилигидаги делегация “Ислом ҳамжиҳатлиги йили” якунларига бағишланган Баку шаҳридаги халқаро анжуманда иштирок этаётгани тўғрисида хабар берган эдик.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг Давлат маслаҳатчиси Рустам Комилов Озарбойжон Республикаси Президенти Илҳом Алиев томонидан қабул қилинди.
Илҳом Алиев Рустам Комиловга Ўзбекистон делегациясининг “2017 йил ислом ҳамжиҳатлиги йили: динлараро ва маданиятлараро мулоқот” деб номланган халқаро анжумандаги иштироки учун миннатдорчилик билдирди.
Рустам Комилов ҳар икки мамлакат жамиятда тинчлик ва барқарорликни таъминлашда ўхшаш ёндашувларга эга эканлигини таъкидлади. Шунингдек, Ўзбекистонда ислом анъаналарини тиклаш, қадриятларни келажак авлодга етказиб беришга алоҳида устуворлик бераётганини айтиб ўтди.
Йил якунига бағишланган видеоселектор йиғилиши ўтказилади
Бугун, 22 декабрь куни Тошкент шаҳридаги Симпозиумлар саройида Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раҳбарлигида 2017 йил якунлари ва 2018 йилда амалга ошириладиган устувор вазифаларга бағишланган видеоселектор йиғилиши ўтказилади.
Ушбу видеоселектор йиғилишида Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси ва Вазирлар Кенгаши Раиси, барча вилоят, туман ва шаҳар ҳокимлари, уларнинг ўринбосарлари ҳамда бир қатор идора вакиллари, ташкилотлар раҳбарлари, прокурорлар, ИИВ бошлиқлари, Халқ депутатлари шаҳар, туман кенгашлари депутатлари, “Нуроний”, “Маҳалла” жамғармалари, уламолар, имом-хатиблар, Хотин-қизлар қўмитаси, сиёсий партиялар, касаба уюшмалари, Ёшлар иттифоқи вакиллари, коллеж, лицей ва мактаб директорлари, мактабгача таълим муассасалари мудиралари, тиббиёт муассасалари мудирлари, маҳалла фуқаролар йиғинлари раислари, шаҳар, туман ҳокимлиги бўлим ва бошқармалари, корхона ва муассасалар раҳбарлари иштирок этади.
Шунингдек, мазкур йиғилишда муҳтарам Президентимиз жорий йил давомида ҳудудларга ташрифлари давомида учрашган тадбиркорлар, фермерлар, ижодкорлар, зиёлилар, таълим, тиббиёт ва ички ишлар соҳалари ходимлари, маҳалла фаоллари, ёшлар ва жамоат ташкилотлари вакиллари ҳам иштирок этишлари режалаштирилган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Матбуот хизмати