muslim.uz

muslim.uz

Пятница, 08 Июль 2016 00:00

Энг афзал ибодат

Аллоҳ таоло марҳамат қилади:

 “Албатта, бу Қуръон энг тўғри йўлга ҳидоят қилур ва яхши амалларни қилувчи мўминларга, албатта, ўшаларга, улуғ ажр борлиги хушхабарини берур” (Исро, 9)

 Аллоҳ таоло Ўзининг сўнгги илоҳий таълимотларини қамраб олган китоб - Қуръони каримни қиёмат кунигача инсониятни икки дунё саодатига элтиш учун, энг тўғри йўлга ҳидоят қилиш учун нозил этди. “Албатта, бу Қуръон энг тўғри йўлга ҳидоят қилур”.

 Қуръон ҳамма замон ва макондаги инсонларни ҳам бу дунё, ҳам у дунё саодатига ҳидоят қилади.

 Аллоҳ таоло марҳамат қилади:

 “Биз Қуръонни мўминлар учун шифо ва раҳмат ўлароқ нозил қиламиз. У золимларга зиёндан бошқани зиёда қилмас” (Исро, 82).

 Дарҳақиқат, Қуръони карим шифодир, Қуръони карим раҳматдир. Қуръони карим қалблардаги турли иллатларнинг-ҳиқду ҳасад, бахиллик, манманлик, мутакаббирлик ва бошқа касалликларнинг шифосидир. Қуръони карим турли ахлоқий, ижтимоий, иқтисодий, муомалавий ва бошқа касалликларга шифо бўлади.

 Шунингдек, Қуръони карим мўминлар учун раҳмат ҳамдир. У ҳар бир нарсада-шахсий, ақидавий, оилавий, ижтимоий, сиҳҳий ва бошқа соҳаларда раҳматдир. Унга амал қилганлар ҳар тарафлама раҳматга сазовор бўладилар.

 Қуръон тиловати ҳар бир мўминнинг кундалик вазифаси бўлиши афзалдир. Уламоларимиз оддий кишилар учун ҳар куни бир порадан ўқиб туришни тавсия қиладилар. Шунда бир ойда Қуръони карим бир марта ўқиб чиқилади. Ҳар бир мўмин Қуръонни бошидан охиригача ўқишни ўрганиб, ундан бир порани кундалик вазифа қилиб олиши гўзал ишдир.

 Каломлар ичида улуғи бўлган Аллоҳ таолонинг каломидан кейинги мартабада Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг сўзлари–ҳадиси шарифлар туради. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳадиси шарифларида ҳам Қуръони карим фазли ҳақида зикрлар келган. Ана ўшалар Қуръони каримнинг фазли ҳақида келган маъноларнинг Қуръони каримнинг ўзида келганларидан кейинги ўриндагиси ҳисобланади.

 Қуйида Расули Акрам алайҳиссаломнинг Қуръони карим фазли ҳақида айтган ҳадиси шарифларидан баъзиларини келтириб ўтамиз.

 Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:

 «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қуръонга моҳир бўлган киши мукаррам, ўта яхши фаришталар билан бирга бўлади. Ўқиганда қийналадиганга икки ажр бордир”, дедилар”. Тўртовлари ривоят қилишган.

 Ушбу ҳадиси шарифда Қуръони каримга моҳир бўлиш учун тарғиб қилинмоқда. Қуръони каримга моҳир бўлганлар учун олий мақом ваъда қилинмоқда. Қуръони каримга моҳир бўлганлар Қуръони каримга масъул қилинган Аллоҳ таолонинг ҳузурида мукаррам ва ўта ҳурматли фаришталар билан бирга бўлишлари таъкидланмоқда.

 Аллоҳ таоло турли бандаларига турли қобилият ва турли имкониятлар берган. Бандалар ичида ўткир қобилиятли ва яхши имкониятли бўлганлари Аллоҳ таолонинг ёрдами ила Қуръони каримга моҳир бўлиб мазкур олий мақомига эришадилар.

 Аммо баъзи бандалар ўткир қобилиятли бўлмасликлари ва яна бошқалари имкониятли бўлмасликлари мумкин. Уларнинг рағбатлари бўлса ҳам Қуръони каримга моҳир бўла олмайдилар. Унда нима қилиш керак?

 Ундоқ ҳолда ҳам Қуръони каримни ўрганишга ҳаракат қилавериш керак. Чунки бу ҳадиси шарифда Қуръони каримни ўқишда қийналган кишига қийналмаган кишидан кўра икки баробар кўп ажр берилиши ваъда қилинмоқда.

 Ушбу маънолардан келиб чиқиб, ҳар бир мусулмон Қуръони каримни кўпроқ ўрганишга уриниши керак бўлади. Шунинг учун ҳам Қуръони каримни иложи борича кўпроқ ўқишга, кўпроқ ёд олишга, кўпроқ ўрганишга ва унга кўпроқ амал қилишга ҳаракат қилмоқ лозим.

 Абу Довуднинг ривоятида:

 “Ким Қуръонни ўқиса ва унда бор нарсага амал қилса, унинг отасига қиёмат куни зиёси бу дунёдаги уйларда бўлган қуёшнинг зиёсидан ҳам яхшироқ бўлган тож кийдирилади. Энди бунга амал қилганга нима бўлишини ўзингиз билиб олаверинг”, дейилган.

 Яъни, Қуръони каримни ўқимаган отага шунчалик хурмат ва иззат бўлса, Қуръони каримни ўқиган ва унга амал қилганнинг ўзига қанчалар такрим ва ташриф бўлишини ҳар ким ўзи билиб олаверсин. Шундоқ бўлганидан кейин ҳар бир ота-она ўзининг ҳар бир боласига Қуръони каримни ўқитиши орқасидан қанчалик мартабаларга эришиши мумкинлигини ҳис қилган ҳолда таълим бериши лозим бўлади.

 Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қи­линади:

 “Бир одам: «Эй Аллоҳнинг Расули, қайси амал Аллоҳга энг маҳбуб?” деди. “Тушиши билан қайта жўнайдиган”, дедилар. “Тушиши билан қайта жўнайдиган нима?” деди. “Қуръонни аввалидан охиригача ўқиб келиб, тушиши билан яна бошдан жўнаб кетадиган”, дедилар”.

 Аллоҳ таоло фарз қилган ибодатлардан кейинги энг афзал ибодат Қуръони карим тиловатидир. Шунинг учун Қуръони каримни аввалидан ўқиб охирига етиб, хатм қилган одам яна аввалидан бошласа, ушбу ҳадисда мадҳ қилинган сифатга эга бўлар экан. У Аллоҳга энг маҳбуб бўлган амални қилган бўлар экан. Тушиши билан қайта жўнайдиганган бандалар сафидан ўрин олар экан.

 Ким Аллоҳ учун энг маҳбуб бўлган амални қилишни истаса, Қуръони каримни тиловатини пухта ўргансин. Уни аввалидан тажвид билан ўқиб келиб, хатм қилишга ва яна дарҳол бошидан тиловат қилишни бошлашга одатлансин.

 Шунинг учун ҳам уламоларимиз ва машойихларимиз ўз шогирд ва муридларига ҳудди шу ишни доимий қилишга одатланиш тарбиясини берадилар.

 Шунинг учун ҳам қориларимиз Рамазони шарифда таровеҳ намозларида Қуръони каримни хатм қилиб бўлганларида, Нас сурасини ўқигандан кейин, дарҳол Бақара сурасидан бир оз тиловат қилиб якунига етказадилар.

 

Жалолиддин Ҳамроқулов

 

Понедельник, 19 Октябрь 2015 00:00

Оятни унутиб қўйса нима дейиш керак?

“Фалон оятни эсдан чиқардим”, деб айтиш макруҳдир. Балки, “Унуттирилдим” ёки “Мендан тушуриб қолдирилди” деб айтсин. Икки саҳиҳ тўпламда Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

 

وثبت في الصحيحين:قال رسول الله صلي الله عليه و سلم: لا يَقُولُ أحَدُكُمْ نَسِيتُ آيَةَ كَذَا وَكَذَا، بَلْ هُو شَيْءٌ نُسِّيَ

 Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: “Сизларнинг бирортангиз: “Фалон, фалон оятни эсдан чиқардим”, деб айтмасин. Балки, у (Аллоҳ томонидан) эсдан чиқартирилган нарсадир”.  Икки саҳиҳдаги бир ривоятда эса қуйидагича келган: “Сизларнинг бирингиз: “Фалон, фалон оятни эсдан чиқардим”,  деб айтишлиги қандай ҳам ёмон. Балки, у (Аллоҳ томонидан) эсдан чиқартирилгандир”.

 وثبت في الصحيحين عَن عَائِشَةَ سَمِعَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْه وَ سَلَّمرَجُلًا يَقْرَأ آيَةً فَقَالَ رَحِمَهُ اللَّهُ لَقَدْ ذَكَّرَنِي آيَةً كُنْتُ أسْقَطتُّهَا وفيرو اية في الصحيح كنت أُنْسِيتُهَا

 Ундан ташқари икки саҳиҳ тўпламда Оиша розияллоҳу анҳодан қуйидаги ривоят келган: Набий соллаллоҳу алайҳи васалламбир оятни қироат қилаётган бир кишини тингладилар ва: «Аллоҳ уни раҳматига олсин, (унутиб) тушуриб қўйган оятимни эсимга солди», дедилар. «Саҳиҳ»даги бир ривоятда эса: «менга унуттирилган», дейилган.

Демак, “Фалон оятни тушириб қўйдим” деб айтиш жоиз, макруҳ эмас.

 Бу гўзал одоб намунасидир.

 

 

 

Ислом ақидаси кўрсатмаси билан Қуръони карим ҳақида тортишилмайди.  Гувоҳлик берамизки, албатта Қуръони карим оламлар роббисининг сўзидир. Уни руҳил амин орқали нозил қилди. Уни пайғамбарларнинг саййиди Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи васалламга билдирди. У Аллоҳ таолонинг сўзидир. Махлуқлар сўзларидан бирор сўз унга баробар келмайди. Ва уни яратилган деб айтмаймиз. Ва мусулмонлар жамоати Қуръони карим ҳақида талашиб- тортишмаймиз. Ноҳақликка мойил бўлган аҳллар Қуръони карим ҳақида тортишганидек тортишмаймиз. Улар ботиллик билан ҳақни кеткизмоқлик учун, ўчирмоқликлари учун талашиб тортишдилар. Балки биз айтамизки, албатта Қуръони карим Аллоҳнинг каломидир. Яна биз пайғамбаримиздан  мутовотир бўлиб келаётган қироатларда ҳам талашиб - тортишмаймиз. Балки Қуръони каримни қандай нозил қилинган бўлса, ана шу ҳолатида қироат қиламиз. Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинадики,  у киши: “Бир киши бир оятни қироат қилганини эшитдим, лекин ўша оятни Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам тескарисини ўқиганликларини кўрдим. Ана шу икки важҳни олдим ва Расулуллоҳнинг олдиларига бордим, у киши учун мана шу ҳолатни зикр қилганимда ул Зот айтдилар: “Бу икки ҳолат ҳам тўғри. Сизлардан олдинги умматлар Аллоҳнинг оятлари ҳақида талашиб-тортишиб ҳалок бўлдилар””. (Имом Муслим ривояти).

 Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ихтилофлардан қайтардилар, бу шундай ихтилофдирки, унда ҳар бир ихтилоф қилувчи киши ўз соҳибидаги ҳақиқатни инкор қилади. Чунки икки қорининг ҳар бирининг ўқиган нарсаси тўғри эди. Шунинг учун Ҳузайфа розияллоҳу анҳу Усмон розияллоҳу анҳуга айтдилар: “Бу умматни маҳкам ушлангки, улар худди ўзларидан олдинги умматлар ихтилоф қилганига ва  талашиб- тортишганлигига ўхшаб ҳар тарафга тарқаб кетмасинлар”.

 “Қуръон” калимаси ҳақида ихтилофлар бўлган,  ниҳоят “Қуръон” аслида жам маъносидадир, шу билан бирга тўпланиб ўқиладиган  китоби илоҳий ҳам дейилади. Бутун аҳли калом  иттифоқан дедиларки,  Жаноби  Ҳақ Калом сифати билан сифатланиши, Аллоҳ таолонинг каломи, деб номланади. Аҳмад ибн Ҳанбал Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан нақл этган бир ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деб марҳамат қилганлар: “Қуръони карим тўғрисида талашиб-тортишмоқ, шубҳа, жанжал, низо ва душманлик қилмоқ куфрдир”. Қурьони карим Аллоҳ таолонинг каломи, унга бирор нарса тенг келмайди. Унинг ҳузуридан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга ваҳий орқали сўзма-сўз нозил қилинган. Буни барча мўминлар ҳақ деб ишонмоқлари шартдир. Аллоҳнинг каломи инсон каломидек эмас. Кимики, уни эшитганда инсон сўзи деб эътиқод қилса, диндан чиқиб кофир бўлади. Бу ҳақда Аллоҳнинг ”Қурьони каримда хабар бериб: “Ундай шахсни Сақар дўзахига солурман”- деган. Демак, “Қурьон – бу инсоннинг сўзи эмас, балки инсонни ҳам яратган Холиқнинг каломи экан.

 Бу ҳақда буюк имомимиз Абу Ҳанифа роҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг “ал-Фиқҳул  акбар” китобида шундай дейдилар: “Қурьони карим Аллоҳ таолонинг каломидир. Саҳифаларда ёзилингандир ва қалбларда ёдлангандир ва тилларда ўқилингандир ва пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссаломга ваҳий орқали нозил қилингандир. Қурьон инсонлар сўзига ўхшаш махлуқ эмас. Кимики Қурьонни каримни эшитса ва инсонларнинг сўзи деб қасд қилса ҳақиқатда ана шундай киши диндан чиқади. Қурьон билан бизни гапиришлигимиз ва Қурьонни каримни китобат қилишлигимиз ва Қурьонни қироат қилишлигимиз махлуқдир, лекин Қурьони каримни ўзи махлуқ эмасдир”.

 “Қурьон илми уч қисмдир: ҳалолни билдирадики, унга тобеъ бўл ; ҳаромни билдирадики, ундан ижтиноб эт (сақлан);  бир-бирига ўхшаш оятларни, уни ўз олимига ҳавола қил”!

 Аллоҳ таоло барчамизни Қуръон ҳидоятида бўлишимизни ва Ўзининг бубк каломи шафоатидан насиб этсин!

 Жалолиддин Ҳамроқулов

 

Ким тунда бедор бўлувчи мухлис банда бўла олса,  Яратганнинг улуғ марҳаматига ноил бўлади. Қуйида тунда бедор бўлувчиларга етадиган фазилатларни санаб ўтамиз.

            1. Гунохларга каффорот бўлиш. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳуга шундай деганлар: “Сени яхшилик эшикларига далолат қилмайми?  Рўза сақловчидир, садақа худди сув оловни ўчирганидек хатоларни ўчирувчидир ва кишининг тунги намози ҳам деб, қуйидаги оятни тиловат қилдилар:

Уларнинг ёнбошлари (ибодат қилиш учун) ўриндиқлардан ажраб турар (оз ухлайдилар). Улар Парвардигорларига қўрқув ва умидворлик билан дуо қилурлар ва Биз уларга ризқ қилиб берган нарсалардан эҳсон қилурлар.

Бас, уларнинг қилиб ўтган амалларига мукофот учун яшириб қўйилган кўзлар қувончини (охират неъматларини) ҳеч ким билмас. (Сажда сураси, 16-17 оятлар).(Термизий ривояти).

Аллоҳнинг кечаси қоим бўлувчи бандасига яқин бўлиши. Амр ибн Абаса розияллоҳу анҳу Набий соллаллоҳу алайҳи васалламдан шундай деганларини эшитганини ривоят қилади: “Роббнинг бандага энг яқин бўладиган вақти туннинг охирги қисмида. Агар сен ўша вақтда Аллоҳ уларни зикр қиладиган бандалардан бўлишга қодир бўлсанг, шу ишни қилгин”,-деганлар. (Термизий ривояти).

2.                Қалбдан ғафлатни кетказиш. Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: “Кимки тунда ўн оят ила бедор бўлса, ғофиллар деб ёзилмайди. Кимки юз оят ила бедор бўлса, итоатлилардан деб ёзиб қўйилади. Кимки минг оят ила тунда бедор бўлса муқонтиринлардан (жуда кўп амал қилувчи) деб ёзиб қўйилади”.(Абу Довуд ривояти).

3.           Жаннат ҳовлиларида яшаш учун меросхўр бўлиш. Али розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жаннатда шундай бир уйлар бўлиб, уни усти ичидан, ичи устидан кўриниб туради”, дедилар. Шунда бир аъробий: “Я Расулуллоҳ, у ким учун?” деди. У зот: “Ширин сўз сўзлаган, таом едирган, рўзани давомий тутган ва инсонлар ухлаётган вақтда Аллоҳ учун кечаси намоз ўқиган инсон учун”, дедилар. (Бухорий ва Муслим ривояти).

4.           Аллоҳнинг муҳаббатига эришиш. Абу Дардо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Уч инсонни Аллоҳ яхши кўради, уларга табассум қилади ва уларга хуш хабар беради”, дедилар ва улар орасида шуни ҳам зикр қилдилар: “Гўзал аёли ва юмшоқ ўрни бўла туриб кечаси қоим бўлган киши ва (Аллоҳ) айтади у шаҳватини ва уйқусини тарк қилиб, Мени зикр қилди”.(Табароний ривояти).

5.           Тунни ибодат ила бедор ўтказиш фаришталарга фахрланишга сабабдир. Ибн Масуъд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай дедилар: “Роббимиз таборака ва таоло икки кишидан ажабланди: суюкли аҳли ва кўрпа-тўшаги орасидан намоз учун қўзғаладиган,  шунда Аллоҳ ўз фаришталарига: “Эй фаришталарим, суюкли аҳли ва кўрпа-тўшаги орасидан намозга рағбат қилиб, ҳузуримдаги шафқат учун қўзғалган мана бу бандамга назар солинглар” деб айтади”... (Абу Яло ривояти).

6.           Дуонинг ижобат бўлиши. Убода ибн Сомит розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким тунда бедор бўлиб, “Ла илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу ла шарика лаҳу лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува аъла кулли шайин қодир, алҳамду лиллаҳ ва субҳаналлоҳ ва ла илаҳа иллаллоҳу валлоҳу акбар ва ла ҳавла ва ла қуввата илла биллаҳ” деб, сўнг “Аллоҳим мени кечир” деса ёки дуо қилса ижобат қилинур, агар таҳорат қилса намози қабул қилинур”, дедилар. (Бухорий ривояти).

7.           Кечаси қоим булувчининг ажри ниятига кўра бўлиши. Абу Дардо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимки ётоғига тунда туриб, намоз ўқишни ният қилиб ётса-ю, унга икки кўзи (уйқу) ғолиб келса ва тонгача ухлаб қолса, унга ният қилган нарсаси ёзилади ва унинг уйқуси эса унга Роббисидан туҳфа бўлади”, дедилар. (Насоий ривояти).

8.           Тунни бедор ўтказиш солиҳ бандаларнинг йўли. Абу Умома розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ сллаллоҳу алайҳи васаллам: “Тунда қоим бўлинглар! Чунки у сизлардан аввалги солиҳлар одати, Роббингизга яқин қилувчи  ёмонликларга каффорот бўлувчи, гуноҳдан тўсувчидир”, дедилар. (Термизий ривояти).

9.           Қалбда Қуронни мустаҳкам бўлиши. Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Агар соҳиби Қуръон Қуръонни тун-у кун ўқиса, эсда қолади, ундай қилмаса унутиб қўяди”, дедилар. (Муслим ривояти).

10.      Жаннатга эришиш ва Раҳмоннинг розилигини топиш. Абдуллоҳ ибн Салом розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эй инсонлар, саломни тарқатинглар, таом беринглар, инсонлар ухлайдиган вақтда намоз ўқинглар шунда жаннатга саломат кирасизлар”, дедилар. (Ибн Можа ривояти).

Тунда енгил туришга бир неча сабаблар

Абу Ҳомид Ғаззолий уни бир неча ташқи ва ички кўринишлари бор деганлар:

Ташқи:

1.           Емоқни камайтириш. Чунки у сабабли ичимлик кўп ичилади ва уйқу ғолиб келади, натижада туриш қийин бўлади.

2.           Кундузи фойдасиз нарсалар ила ўзини чарчатмаслик.

3.           Кундузи қайлула уйқусини тарк қилмаслик.

4.           Гунохлардан ўзини сақлаш. Чунки у сабабли туннинг фазилатидан маҳрум бўлиб қолади.

Ички:

1.           Мусулмонларга нисбатан гина-адоватдан қалбни тозалаш, бидаътлардан ва ортиқча дунёга шўнғишдан сақланиш.

2.           Орзуларга берилаишда Аллоҳдан қўрқиш.

3.           Тунни фазилатини билиш.

4.           Аллоҳга муҳаббат қилиш ва иймоннинг қувватини зиёда қилиш. Чунки у тунда фақатгина Роббисига муножот қилади холос.

Аллоҳ таолодан барчамизни Ўзини яхши кўрган бандалари қаторига қўшишини сўраб қоламиз.

 

 

Жалолиддин Ҳамроқулов

Пятница, 08 Июль 2016 00:00

Тунни бедор ўтказиш фазилати

 Намозни мўминлар учун роҳат, хавф қилувчилар учун қўрқинч, Ўзини соғинувчилар учун нур қилган Аллоҳ таолога ҳамду санолар бўлсин.

Тунни намоз ўқиб бедор ўтказувчи инсонларнинг имоми, рукуъ-сажда қилувчиларнинг саййиди Муҳаммад мустафога солот-у саломлар бўлсин.

Билингки, тунни бедор ўтказиш солиҳ инсонларнинг одати, мўминларнинг фойдали тижорати, нажотга топмоқчи бўлганларнинг амалидир. Мўминлар тунда Роббилари билан ёлғиз қоладилар, улар ўзларини йўқдан бор қилиб яратган Холиқларига юзланадилар, барча аҳволларини У зотга шикоят қиладилар, Унинг фазли ила ундан барча ҳожатларини сўрайдилар. Шу сабабли уларнинг қалблари Холиқлари хузурида қоим, уларни йўқдан бор қилган зотга илтижо ила машғул бўлади. Ана шу тортиқлардан нафас олади, яқинлик нурларини эгаллайди ва улуғ совға-саломларга интилади ва тазарруъ қилади.

Аллоҳ азза ва жалла тунни ибодат ила бедор ўтказувчилар ҳақида қуйидаги оятда марҳамат қилади:

 كَانُوا قَلِيلًا مِنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ وَبِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ  

 (Улар) туннинг озгина (қисмидагина) ухлар эдилар. Саҳарларда улар (Аллоҳдан) мағфират сўрар эдилар”. (Зарият сураси 17-18 оятлар)

Ҳасан Басрий роҳимаҳуллоҳ: “Улар тунни машаққат ила ўтказадилар, намозни тонг-саҳаргача чўзадилар, сўнг дуо, тоат ва тавбага шўнғийдилар.

Аллоҳ Роббул Оламин айтади:

 أَمْ مَنْ هُوَ قَانِتٌ آَنَاءَ اللَّيْلِ سَاجِدًا وَقَائِمًا يَحْذَرُ الْآَخِرَةَ وَيَرْجُو رَحْمَةَ رَبِّهِ قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ

“Ёки кечалари сажда қилган ва тик турган ҳолда ибодат қилувчи, охиратдан қўрқадиган ва Парвадигорининг раҳматидан умид қиладиган киши (билан бошқалар баробарми?!) Айтинг: “Биладиганлар билан билмайдиганлар тенг бўлурми?!” Дарҳақиқат, фақат ақл эгаларигина эслатма олурлар”. (Зумар 9-оят)

Ва яна бошқа ояти каримада шундай дейди:

إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئًا وَأَقْوَمُ قِيلًا

“Албатта, кечаси (ибодат учун бедор бўлиб) туриш кўпроқ мувофиқ келувчироқ, (лекин) сўз (сўзлаш, қироат қилиш) жиҳатидан қулайроқдир”. (Муззаммил сураси, 6-оят)

Имом Табарий айтади: “Кечаси қилинган ибодат кўпроқ мувофиқ келади дегани қалб ва тил мувофиқ келишидир”.

Ушбу оят ва ҳадислардан маълум бўладики, Аллоҳга иймон келтирган инсон ҳаётида тунни ибодат билан бедор ўтказиши жуда ҳам муҳим ўринга эга экан.

Шу сабаб бўлса керак, сарвари олам Муҳаммад алайҳиссалом тунни ибодат билан бедор ўтказишга одатланиб, сўнгра уни тарк қилган инсоннинг ҳолатидан хавфсираганлар.

Амр ибн Осс розияллоҳу анҳу: “Менга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эй Абдуллоҳ, тунни ибодат билан бедор ўтказишга одатланиб, сўнгра тарк қилган фалончидек бўлмагин деганлар”, дедилар. (Бухорий ривояти)

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳумо ҳақларида: “Абдуллоҳ кечаси намоз ўқиганда қандай ҳам яхши инсон бўлар эди”, деганлар. (Муттафақун алайҳ).  У зотнинг ўғиллари Солим оталари Абдуллоҳ Расулуллоҳнинг ана шу сўзларидан сўнг тунда бирозгина ухлашликларини ривоят қилган.

Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қиладилар: “Менинг ҳузуримга Жаброил алайҳиссалом келиб: “Эй Муҳаммад, хоҳлаганингиздек ҳаёт кечиринг, сўнг албатта вафот этасиз, хоҳлаган кишингизни яхши кўринг, сўнг албатта ундан ажраласиз, хоҳлаган амалингизни қилинг, сўнг албатта у билан жазоланасиз. Билингки, мўминнинг шарафи тунни бедор ўтказиши ва унинг азизлиги инсонлардан тамаъ қилмаслигидир”. (Ҳоким ривояти).

Бошқа бир ҳадисда: “Фарз намоздан кейинги энг афзал намоз бу тунги намоздир”, деганлар. (Муслим ривояти)

Аллоҳ ўз пайғамбарига буюрган:

 

يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآَنَ تَرْتِيلًا

Эй, (кийимларига) ўралиб олган киши (Муҳаммад!) Тунда (бедор бўлиб, намозга) туринг! Фақат озгина (ухлашга вақт қолсин!) Яъни ярми (қолсин) ёки ярмидан ҳам бироз камайтиринг! Ёхуд унга (бироз вақт) қўшинг (ярмидан кўпроғида ухланг) ва Қуръонни «тартил» билан (дона-дона қилиб) тиловат қилинг! (Муззаммил сураси, 1-4 оятлар).

 

 Ва яна  қуйидаги оятда шундай марҳамат қилади:

وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَى أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا

Тунда (ярим кечада) уйғониб ўзингиз учун таҳажжуд (нафл) намозини ўқинг! Шоядки, Раббингиз Сизни (Қиёмат кунида) мақтовли (шафоат қиладиган) мақомда тирилтирса. (Исро сураси, 79-оят).

Оиша розияллоҳу анҳо айтадилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам оёқлари шишиб кетгунича тунда ибодат қилардилар. Мен У зотга: “Ё Расулаллоҳ! Нега бундай қиляпсиз? Аллоҳ сизни аввалги-ю охирги гуноҳларингизни кечирган-ку?, десам У зот: “Шукр қилувчи банда бўлмайми”, дедилар. (Бухорий ва Муслим ривояти).

Инсонлар тунни бедор ўтказишда етти табақага бўлинадилар.

Биринчи: Кечани ҳаммасини бедор ўтказишади ва хуфтон намозининг таҳорати билан бомдод намозини ўқийдилар.

Иккинчи: Тунни ярмини бедор ўтказишади.

Учинчи: Тунни учдан бирини бедор ўтказишади, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтганлар: Аллоҳга энг суюкли намоз Довуднинг намозидир, у тунни ярмини ухларди, учдан бирида намоз ўқирди ва олтидан бирида ухларди.(Бухорий ва Муслим ривояти).

Тўртинчи: Кечанинг олтидан бири ёки бешдан бирида бедор бўлишади.

Бешинчи: Бирор ўлчам қўймасдилар. Улар уйқу ғалаба қилгунича бедор бўладилар, агар уйғониб қолсалар, давом эттирадилар.

Олтинчи: Тунда тўрт ёки икки ракат намоз ўқийдилар.

Еттинчи: Шом ва хуфтон орасини бедор ўтказадилар, саҳар чоғида қовоқлари уйқу сабаб юмиларди. Шу билан куннинг икки томонини жамлайдилар.

Аллоҳ таоло барчаларимизни Ўзига шукр қилувчи бандаларидан бўлишлигимизни насиб этсин.

Жалолиддин

Ушу бўлимдаги асосий материаллар Жалолиддин Нуриддиновнинг "Ҳаж ва умра қўлланмаси"дан олинди

Top