Британиянинг терроризмга қарши кураш полицияси мусулмонларга қарши зўравонлик уюштиришга даъват қилувчи мактуб мамлакат аҳолисига электрон ахборот воситалари орқали тарқатгани юзасидан текширув бошлади. 

“3 апрель “Мусулмонларни жазолаш куни”, деб номланган мактубда маҳаллий аҳоли мусулмонларга қарши ҳар қандай кўринишда, яъни, сўз орқали, муслималарнинг бошидаги рўмоли ёки ҳижобини тортиб ечиш, жисмоний ҳужум ёки уларнинг юзига кислота сепиб тажовуз қилишга даъват этилган. 

Islom.uz порталининг хорижий ахборот агентликларига таяниб маълумот беришича, терроризмга қарши кураш полицияси ёвуз ниятдаги мактуб мамлакат бўйлаб тарқатилганини билдирган. 

Жорий йилнинг 10 март куни Лондон шаҳар полицияси бу борада текширув олиб борилаётганини тасдиқлаб, ҳозирча ҳеч бир шахс қўлга олинмаганини маълум қилган. 

Маҳаллий аҳоли вакиллари мусулмонларга қарши зўравонликка даъват қилувчи нафрат мактуби олганликлари тўғрисида полицияни хабардор қилганлар. 

Зўравонликка даъват этилган мактубда мусулмонларга қарши уюштирилажак тажовузлар турига қараб баллар билан баҳоланган. 

Нафрат мактубини олганлар қурол, пичоқ, автоулов ёки бошқа воситалардан фойдаланиб мусулмонларни ўлдиришга ёки масжидларга бомба ҳужумлари уюштириш ёҳуд масжидларга ўт қўйишга даъват қилинган. 

Британиядаги “Tell Mama” ташкилоти Брэдфорд, Лестер, Лондон, Кардифф ва Шеффилд шаҳарларидаги одамлар нафрат мактуби олганларини маълум қилди. Ташкилот директори Имон Атта нафрат мактуби мусулмонлар жамоаси орасида чуқур ташвиш уйғотганини билдирди. 

Айни пайтда полиция мусулмонлардан кимдир ҳужумга учраса, бу ҳақда полицияни хабардор қилишга чақирди. 

“Кимдир ўзини шундай зўравонлик қурбони бўлди деб ҳисобласа, бу ҳақда тўлиқ текширув ўтказишимиз учун бизга мурожаат қилишга рағбатлантирамиз”, - дейилади полиция тарқатган расмий баёнотда. 

Меҳнат партиясидан Британия парламентига аъзо этиб сайланган депутат Ноз Шох нафрат мактуби тарқатишдан кўзланган мақсад мусулмонлар орасида қўрқув уйғотишдан иборат эканини ва ўша ғаразли шахслар ниятига ета олмаслигини таъкидлаган. 

ЎМИ Матбуот хизмати

Жорий йилнинг 9 март куни Германиянинг Лаффен эм Некар шаҳридаги Миллий ғоя Ислом ташкилоти тасарруффидаги Оқ Шамсуддин масжидга номаълум шахслар ёнувчи суюқлик тўлдирилган идишларни улоқтириб бинога моддий зарар етказишган эди. 

Ташкилот Бош котиби Бакр Олтош айтишича, Европадаги мусулмонлар ва масжидларга ҳужум қилиниши жиддий ҳавотир уйғотмоқда. У жиноят содир этган шаҳсларни иложи борича тезроқ топишга чақириб: “Исламофоб тажовузлар арзимас деб баҳоланмаслиги даркор. Муттассадилар зарур чора-тадбир кўриши керак” деб қўшимча қилди. Полиция мазкур ҳодиса туфайли тергов ишларини бошлаб юборди 

Кеча, 11 март куни Берлиндаги масжидга эрта тонгдан ҳужум уюштирилган. Бу ҳақда “Aljazeera.com” нашри хабар берди. Хабарда уч нафар юзига ниқоб таққан шахс ёнувчи модда солинган идишлар ёрдамида масжид деворларини ёқиб юборган ва воқеа жойидан яширинган. Масжид имоми Байрам Туркнинг айтишича Германияда бир неча кун аввал ҳам турк жамиятига қарашли масжидларга ҳужум уюштирилган эди.

ЎМИ Матбуот хизмати

Ичида Ҳасан Басрийдек олим бўлган қавм

қандай қилиб залолатга юз тутсин?! 

(Маслама ибн Абдулмалик) 

Суюнчи хабарини келтирган хабарчи Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг завжалари Умму Салама розияллоҳу анҳога чўриси “Ҳайранинг” кўзи ёригани ва ўғил кўргани ҳақидаги хушхабарни етказди.

Мўминларнинг онаси Умму Салама розияллоҳу анҳони бу хушхабардан қалблари сурурга тўлди. Зудлик билан Ҳайранинг оиласига одам юбордилар. Чақалоқ ва унинг онаси туғруқдан кейинги кунларини нубувват хонадонида ўтказишларини хоҳладилар. Чунки Ҳайра Умму Салама розияллоҳу анҳо учун ниҳоятда қадрли ва азиз эди.

Куп ўтмай, Ҳайра боласини кўтариб кириб келди. Умму Салама розияллоҳу анҳонинг кўзлари болага тушиши билан меҳрлари жўшиб кетди. Гўдак ниҳоятда чиройли, истарали бўлиб, кўрган инсонни кўзларини қувонтирар, қалбини асир этар эди.

Сўнг Умму Салама розияллоҳу анҳо:

– Унга исм кўйдингми? – деб сўрадилар.

– Йўқ, эй онажон, унга ўзингиз истаган исмни қўйишингиз учун бу ишни сизга қолдирдим, – деди.

Умму Салама розияллоҳу анҳо:

– Унинг исмини Аллоҳдан барака сўраб, Ҳасан қўямиз, – дедилар.

Сўнг, уни қўлларига олиб ҳаққига яхши дуолар қилдилар.

Ҳасаннинг туғилишидаги хурсандчилик фақат мўминларнинг онаси Умму Салама розияллоҳу анҳонинг уйларидагина чекланиб қолмай, балки буюк саҳобий, ваҳий котиби Зайд ибн Собит  розияллоҳу анҳунинг хонадонини ҳам қамраб олган эди. Чунки чақалоқнинг отаси Ясор, Зайд ибн Собит  розияллоҳу анҳунинг қули эди.

Ҳасан ибн Ясор (кейинчалик у Ҳасан Басрий бўлиб танилди) нубувват хонадонида ўсиб улғайди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг завжалари Умму Салама куняси билан маъруф бўлган, Ҳинд бинти Суҳайл розияллоҳу анҳонинг бағриларида тарбияланди. Умму Салама розияллоҳу анҳо араб аёллари ичида энг оқила, мурувватли ва қатъиятлиси эдилар. Шунингдек, Мўминларнинг оналари ичида энг олимаси ҳам эдилар. Қолаверса, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан энг кўп ҳадис ривоят қилганлар. Ривоят қилган ҳадисларининг сони уч юз саксон еттитадан ошиқ эди. Бундан ташқари, жоҳилият даврида ўқиш-ёзишни биладиган жуда озчиликни ташкил қилган аёллардан бири эдилар.

Кўпинча Ҳайра уй юмушлари билан ташқарига чиққан вақтда эмизикли чақалоғининг қорни очиб йиғлар эди. Кунларнинг бирида гўдак каттиқ йиғлай бошлади. Мўминларнинг онаси Умму Салама розияллоҳу анҳо уни бағриларига олиб, овута бошладилар. Онаси келгунича  тинчлантирмоқчи бўлиб кўкракларини унинг оғзига солдилар. Болага меҳрлари жўшиб кетганидан муборак кўкракларига сут кела бошлади. Насибаси улуғ чақалоқ мўминларнинг онасини тўйиб эмгач, тинчланиб ухлаб қолди.

Шу воқеа сабаб, Умму Салама розияллоҳу анҳо Ҳасанга икки жиҳатдан она бўлдилар. Бири хар бир мўминга она бўлишлари, иккинчиси унга сут она бўлишлари…

Мўминлар оналарининг ўзаро мустаҳкам алоқалари ва уйларининг бир-бирига яқинлиги бу иқболи баланд болага Исломдаги шонли аёлларнинг уйларига тез – тез бориб туриш ва буюк мураббияларнинг гўзал ахлоқлари билан хулқланиш имконини берди. У ўзининг қувноқ, серғайрат ва тетик ҳаракатлари билан нубувват хонадонини бахту қувончга тўлдирар эди.

Ҳасан нубувватнинг хушбўй ифори билан муаттар бўлган, унинг ёрқин нури билан чароғон хонадонда ўсиб-улғаяр, мўминларнинг оналарининг уйларидаги тотли чашмалардан тўйиб – тўйиб сув ичар, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг масжидларидаги буюк саҳобалар қўлларида сабоқ олар эди.

У Усмон ибн Аффон, Али ибн Абу Толиб, Абу Мусо Ашъарий, Абдуллоҳ ибн Умар, Абдуллоҳ ибн Аббос, Анас ибн Молик, Жобир ибн Абдуллоҳ (Аллоҳ улардан рози бўлсин) каби фақиҳ саҳобалардан ҳадислар ривоят қилди. Саҳобалар ичида мўминларнинг амири Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳуга муҳаббати ўзгача эди. Чунки у зотдаги динда  қатъият ва сабот билан туриш, ибодатларни мукаммал тарзда адо этиш, дунё ва унинг зебу зийнатларидан воз кечиб, тақводорликни маҳкам тутиш каби хислатлари уни қойил қолдирган эди. Қолаверса, Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳунинг ёрқин сўзлаш латофати, етук ҳикмати, қисқа иборалардаги жамловчи сўзлари ва қалбларни титратувчи ваъз-насиҳатлари уни сеҳрлаган эди. У Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳунинг тақводорлик ва ибодатда мустахкам туришлари каби хулқларини ўзига ғоя қилиб олди. Шунингдек, у зотнинг фасоҳат ила баён этишлари, нотиқлик услубларини ҳам ўзлаштирди.

Давоми бор... 

Манбалар асосида

Тошкент тумани “Холмуҳаммад ота” жоме масжиди

имом-хатиби Авазхўжа БАҲРОМОВ тайёрлади

ЎМИ Матбуот хизмати

Ҳаётимизнинг ҳар бир соҳасига жавоб берган динимиз кўрсатмалари, ейдиган овқатимизни ҳам қандай тановул қилишимизга ҳам аҳамият беришимизни тарғиб қилади.

Имоми Шофиъий (раҳматуллоҳи аълайҳ) кунларнинг бирида Имом Аҳмад ибн Ҳанбал (раҳматуллоҳи аълайҳ)нинг уйларига меҳмонга, қоладиган бўлиб келадилар. Имоми Шофиъий бир ўзлари ёлғиз келганларига қарамай Имом Аҳмад ибн Ҳанбалнинг қизлари уларга уч кишилик таом ва таҳажжуд намозга таҳорат қилиш учун сув тайёрлаб қўяди.

Эрталаб қизлари туриб қараса овқатни ҳаммаси ейилган, аммо сув ҳеч ҳам ишлатилмаган. Қиз ўзича ўйлайдики, отам бу келган меҳмонни жуда тақводор киши дегандиларку, аммо ўта очкўз дангаса эканку, бир ўзи ҳамма таомни еб, кечаси билан ухлаб таҳажжудга ҳам турмай, сувниям ишлатмабди.

Шу онда отаси билан меҳмон бомдод намозини адо қилиб масжиддан келиб қолибди. Қиз бўлган воқеани отасига айтиб турса уни эшитиб турган Имоми Шофиъий: “Мени кечирасизлар, тўғри, ҳақиқатан ҳам мен бу қадар ҳалол таомни ҳеч қачон емаган эдим. Бу таомдан бир луқма еб у ичимга тушиши билан қалбимга бир нур кирди. Қалбимда пайдо бўлган бу нурни янада кўпайтирай деб овқатни ҳаммасини еб қўйдим. Бу таомни еганимдан кейин менинг фикримга бир неча ечилмаган масалалар ижтиҳод бўлди. Ўйлаб қолдим таҳажжуд ўқисаммикин ёки масалаларни ижтиҳод қилсаммикан. Қарасам таҳажжуд ўзимни фойдамга экан, ижтиҳод оммани фойдасига экан. Таҳажжудга кетадиган вақтимниям қўйиб, кечаси билан ухламай бир неча масалани ечдим”, деган эканлар.

Ҳақиқатқан ҳам ҳалол луқманинг фойдаси инсонга ҳам қувват, ҳам қалб нуридир. Яна бу фикримизнинг далили ушбу воқеъада ҳам ўз исботини топган.

Умар ибн Абдулазиз одил халифалардан бири бўлишлик билан танилган зотлардан. У зотнинг оталари бир улуғ, илмда пешво бўлган олимни хизматларини қиларди. Кунларнинг бирида устозлари бу кишига бир бўлак нон бердилар. Кейин нонни уйларига олиб келиб хотинлари билан маслаҳат қилиб, энди бу нонни нима қилсак ўз жойига сарфлаган бўламиз, бизга берилган бу мукофотни ҳақиқий улуғлаган бўламиз, чунки устоз ҳар кимга ҳам ҳар нарса беравермайдилар, деб охири бу нонни ифторликка ейишликка келишишади. Эри хотин уч кун кетма кет рўза тутиб уч кун ифторликка нонни учга бўлиб истеъмол қилишади ва учинчи куни аёли билан бирга бўлишлик билан ҳомила бўлади. Бу ҳомиладан келажакда бешинчи халифаликка лойиқ бўлмиш Умар ибн Абдулазиз дунёга келади.

Муҳаммад Ёқуб Нанутвий деган зот Ҳиндистоннинг Девбанд шаҳридаги мадрасанинг улуғ шайхларидан бўлганлар. У зот айтадиларки: “Баъзида биз мадраса домлаларини ён атрофда турадиган ўзига тўқ илмга ихлосманд кишилар уйига таклиф қилиб зиёфат қилиб турарди. Лекин шулар ичида бир ўт-ўланларни ўриб сотиб, ҳалол меҳнат қилиб, пешона тери билан кун кўрадиган камбағал киши бор эди. Унинг одати кунига уч танга пул топса шунинг бир тангасини домлаларни меҳмон қилиш учун олиб йиғарди. Бир ойда  уч-тўртта домлага ноҳат атала, беш олтита қатламага еткудай қилиб дастурхон ёзарди. Бўлмаса бу одамдан кўра бой, ўзига тўқ кишилар ҳатто домлаларга тилла пул тақдим қилганларида у зотлар рад қилганларида улар олиб илмга сарф қилишлари учун охири ташқарида турган оёқ кийимларини ичига тўлдириб ҳам ташлаб кетардию, аммо биз бу кишининг овқати энг камбағалларни овқати бўлса ҳам уни кутиб юрардик, чунки у овқатни ейишимиз билан қалбимизда нур пайдо бўлиб илмга янада рағбатимиз ошарди”, дейдилар.

Тасаввуф намоёндаларидан бўлган Аҳмад Зарур деган зот “Қоидаи куллия” тасаввуфга доир қоидаларни зикрида бир қоидани қайд қиладилар: “Овқатни қай ҳолатда, ёки қай тарзда истеъмол қилинса, у овқат қуввати шу каби ишларга сарф қилинади” деганлар. Бундан маълум бўладики, овқатни кулиб есангиз уни кулгига сарфлайсиз, уни тафаккур ва зикр билан есангиз, уни Аллоҳни зикрига сарфлайсиз, ҳар хил мусиқа, ўйин бепарволик билан есангиз уни шундай ўйин кулгиларга сарфлайсиз.

Шунинг учун мусулмон одам овқатланиш ҳолатини ҳам эътиборга олиш керак.   

Илҳомжон МАДАЛИЕВ,
«Мўйи Муборак» жомеъ масжиди имом-хатиби

ЎМИ Матбуот хизмати

Тарихчи олим Мухаммад Наршахийнинг ёзишича,  Ҳазрати Қутайба ибн Муслим 42 ҳижрийда (милодий 661) Шомнинг Бохилий деган жойида таваллуд топди.

Қутайба ибн Муслимнинг тўлиқ исми-шарифи Амир Қутайба ибн Муслим ибн Умар ибн Ҳусайн ибн Робия ибн Холид ибн Усайд Аль-Хайр бўлган.

Қутайба ибн Муслим ҳазратлари ўз қавмида шарафга эга, адиб ва олим эди. Қўл остидагиларга нисбатан адолатли, юксак ахлоқ соҳиби, ҳақиқатгўй эди. Қутайба ибн Муслим юзаки камтарликни ёқтирмас эди.

Қутайба ибн Муслим ҳазратлари араб лашкарбошчиси бўлиб, интизомни мустаҳкам сақлаган, истеъдодли, қатъиятли ва иродаси мустаҳкам одам бўлган. Ҳар қандай ишни маслаҳат ила амалга оширган.

Қутайба ибн Муслимни 72 ҳижрий (милодий 691) йили Араб ҳалифаси Абдураҳмон ибн Марвон Хуросонга ноиб этиб юборди. Хуросонда давлат ишлари билан бирга бу ерда яшовчи халқларни Исломга даъват қилиш ҳамда масжид ва мадрасалар барпо эттириш унинг зиммасига юкланган.

У 87 ҳижрийда (милодий 706)  Зарафшон водийсини забт этди. Водийнинг энг қадимги шаҳарларидан бири бўлган Пойкентга кириб келди.  89 ҳижрий  (милодий 708 йили) Марв ва Кешни, 90 ҳижрий  (милодий  709) йили Бухорони забт қилади.  93 ҳижрий (милодий 712) йили Хоразм ва Самарқандга боради. 94 ҳижрий (милодий 713) йили баҳоридан Шошга ундан Фарғона водийсига, то Хитойнинг  Қашқар ва Урумчисигача етиб борди.

Бу ерларда яшовчи аҳолининг барчасини Ислом динига даъват қилди, уларни ҳазрати Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васалламга умматлик бахтига мушарраф қилди.

Қутайба ибн Муслим ҳазратлари қайси шаҳарга кириб келса аввало ўша шаҳар халқини Ислом динига даъват қилар эди. Ўз ихтиёри билан Исломни қабул қилганларни рағбатлантирар, ҳар хил имтиёзлар берар эди. Масалан, ер солиғидан, ўғилларини суннат қилганларни жузъя (жон) солиғидан озод қилганлар. Бу у зотнинг динни ёйишлигидаги уддабуронлиги бўлса, берган имтиёзлари халқпарварлиги эди.

Қутайба ибн Муслим ҳазратлари қайси шаҳарни забт қилса, ўша шаҳарга масжид, мадраса ва азон айтиш учун миноралар қурдирган. Хусусан, Мовароуннаҳр диёридаги биринчи масжидни Бухоро шаҳрида 712 йилда қурдирган.

Мўътабар китобларимизда Қутайба ибн Муслим ҳазратлари тўғрисида жуда кўп хабарлар бор. Исмоил Ҳаққий (р.а.) “Тафсир ул-Рух ул-Баён” китобида бундай ёзади. “Қутайба ибн Муслим ҳазратлари Жайҳунга келганида бирга келган аскарларига қарата: “Эй биродарлар! қалбингизда заррача дунё (бир шаҳарни босиб олиш, бойлик ортириш, инсонларга зулм қилиш) умиди бўлса шу ерда қолинг, қалбинггизда Аллоҳ таолонинг розилиги ва унинг динини етказиш  бўлса менга эргашинг, деб  “Парвардигор, ўзинг гувоҳсан, бизларнинг қалбимизда заррача дунё умиди бўлса, шу дарёда чўктиргин, қалбимизда фақат сенинг динингни етказиш бўлса бизларга шу дарёдан нажот бергин” деб дуо қилдилар ва дарёга от солди. Бутун аскарлари билан саломат дарёдан чиқди”.

Қутайба ибн Муслимнинг адолатларварлиги ва халқпарварлиги, ҳар қандай ҳолатда адолат билан иш тутганини тарих манбаларида келтирилган қуйидаги воқеа ҳам яққол намоён этади. Ўша даврда одамлар масжидга йиғилишди. Муҳокама бошланди. Мусулмон қози ҳозир бўлди. Эшикбон аъёнлар улуғини чорлади ва уни олдинга ўтқазди. Сўнг Қутайба ибн Муслим чақирилиб даъвогар ёнига турғизилди. Сўнг қози аъёнга юзланиб даъвосини арз қилишга амр этди. Аъён: “Бу қўмондонингиз Қутайба ибн Муслим диёримизга огоҳлантиришсиз кирди. Ҳамма мамлакатларга уч танлов; ислом ё жизя ёки ҳарбни таклиф қилди. Аммо бизни ҳийла билан босиб олди”, деди.

Қози Қутайбага юзланди ва: “Бу шикоятга нима дейсан?”, деди. Қутайба унга жавоб қилди: “Аллоҳ қозини ислоҳ қилсин! Ҳарб бу ҳийладир. Бу мамлакат ўта қудратли. Фатҳ олдида тўғаноқ бўлиб турганди. Мен билардимки, агар икки томон уришадиган бўлса қонлар анҳор бўлиб оқарди. Аллоҳ мени бу режага йўллади. Бу кутилмаган ишимиз билан мусулмонларни катта зарардан ҳимоя қилдик ва душманимизнинг жонини асрадик. Ҳа, биз уларни фавқулодда ҳолга солдик, лекин уларни қутқардик ва уларга исломни танитдик!”

Қози унга: “Эй Қутайба, уларни исломга ёки жизяга ёхуд ҳарбга чақирдиларингми?” деди. Қутайба жавоб қилди: “Йўқ. Айтган сабабларимга кўра кутилмаганда ҳужум қилдик”. Шунда қози деди: “Эй Қутайба, сен иқрор бўлдинг. Агар даъво қилинаётган киши айбига иқрор бўлса муҳокама тугайди. Эй Қутайба, Аллоҳ бу умматга фақат дин туфайлигина нусрат берган. Хиёнатдан сақланиш ва адолатла туриш дин буюкликларидандир. Аллоҳга қасам биз уйимиздан покиза Ислом динини ёйишлик учун жидди жаҳд қилиш учун чиққанмиз. Биз ерга эга бўлиш, мамлакатларни босиб олиш ва ноҳақ ундан олий бўлиш учун чиқмаганмиз!”.

Сўнг қози башарият тарихидаги энг ажиб ҳукмни чиқарди: “Мусулмон қўшиннинг ҳаммаси Самарқанддан уч кун ичида қандай тез кирган бўлса шундай тез чиқиб кетсин ва шаҳарни ўз аҳлига қайтарсин. Уларга урушга ҳозирланишга фурсат берилсин. Сўнг уларни огоҳлантирсинлар ва Ислом ёки жизя ёхуд ҳарб ўртасида ихтиёр берсинлар. Агар улар ҳарбни танласалар, у ҳолда уруш бўлади. Бу Аллоҳ таоло шариатининг ва пайғамбари соллаллоҳу алайҳи васаллам суннатининг татбиқи бўлади”.

Самарқанд аҳлини ҳайрат чулғаб олди. Қўшин зудлик билан шаҳарни ташлаб чиқа бошлади ва уч кун ўтмай унда бирорта мусулмон қолмади. Каттаю кичик аҳоли шаҳар марказида тўпланди. Улар бўлган ишга ишонмаётган эдилар. Хулқи бундай қавм башарнинг энг яхшиси, унинг қозиси қилган иш мутлақ адолат, ўзининг атболарига бундай ишларни буюрадиган дин ҳақ дин, дея улар ўзаро гаплашишарди. Иш узоқ чўзилмай Самарқанд аҳли ҳаммалари Исломни қабул қилди.

Яна бир ибратли воқеа. У зот Хуросонга кириб келганида у ернинг аҳли бўлган бир одам туриб турли мақтовли сўзлар билан шеър айта бошлади. Шунда у “Сен мен билан яшаб кўрдингми? Нега маддоҳлик қиласан” деб уни тўхтатиб қўйди.

Қутайба Ибн Муслим ҳазратларининг шахсияти ғайратли, уддабуррон лашкарбоши, адолатли пешво, хиёнатни севмаган, илму урфонга, шеъриятга яқин нозиктаъб инсон сифатида гавдаланади. Аммо, Совет Иттифоқи таълим тизимларининг тарихчилари уни қонхўр, золим, адолатсиз ва илм-фан, маданиятнинг ашаддий душмани сифатида таърифлаганлар. Афсуски, бизнинг айрим ватандош тарихчиларимиз ҳам ислом динининг бу ерларга тарқалиши масаласини ёритишда шундай хатоларга йўл қўйган.

Қутайба ибн Муслим ҳазратларининг дўсти Абдул Малик ибн Марвон ўша даврдаги мусулмонларнинг амири бўлган. У ўзининг дўсти ва яхши таниган, яқин одами сифатида имом Қутайбани Хуросон вилоятига ноиб қилиб тайинлаган эди. Абдул Малик тақводор обид бўлган. Ибн Саъднинг хабар беришича, у аввал Мадинайи мунавварага амир қилиб тайинланган. У Усмон ибн Аффон, Абу Ҳурайра, Абу Саид, Умму Салама ва Муовия каби улуғ зотларнинг насиҳатларини эшитган. Унга қадар мусулмонлар орасида Абдул Малик деган ном бўлмаган.

Даҳрий тарихчилар “китобларни куйдирган, олимларни ўлдирган” деб сифатлаган Қутайба ибн Муслимни Хуросон вилоятига ана шу маърифатпарвар, адолатпарвар, халқпарвар Абдул Малик ибн Марвон волий қилиб тайинлаган эди. Сиёсат тарихи ва табиатидан маълумки, ҳар бир давлат бошлиғи муҳим мансабларга ўзига ҳамфикр одамларни тайинлайди. Халифа Абдул Малик ҳам Мадинаи мунавварадаги тўрт алломанинг бири, илм-маданият жонкуяри ўлароқ, ўзи каби дунёқарашга эга бўлган Қутайба ибн Муслимни Хуросон вилоятига волий қилиб танлаган эди.

715 милодий йилнинг иккинчи ярмида халифа Валид вафот этиб, ҳокимият унинг укаси Сулаймон қўлига ўтганида Қутайба ибн Муслим унга хизмат қилишдан бош тортган. Чунки у отаси ва оғаси каби маърифатпарвар, олим ва донишманд эмас, табиийки, Қутайба у билан ҳеч бир масалада келиша олмас эди. Бундан ғазабланган Сулаймон ўша йилнинг охирида махсус жаллод юбориб, Фарғона водийсида Қутайба ибн Муслимни ва унинг оиласидаги ўн бир кишини қатл қилдирган ва кейинроқ бу қилмишидан пушаймон чеккан эди! Бу воқеалар хусусида араб шоири Жарир: “Бир яралган Қутайбани ўлдирдилар, Жони учиб кетгандан сўнг ўкиндилар! Дунёдаги бу пушаймон ҳеч нарсамас, Охиратда “аттанг!” деган ёмон бўлар!” деб ёзган эди.

Яна бир манбаларда туркий халқлар Қутайба ибн Муслим ҳазратлари ўлдирилганида: “Эй араблар! Уни ўзингиз ўлдирдингиз, агар у биздан бўлганида эди – биз уни қадрлар эдик. Агар вафот қилса, ундан барака хосил қилишлик учун тобутга солиб, жангларимизга олиб чиққан бўлар эдик”,  деган эканлар.

 Юртимизда қанчадан-қанча халқ мўмин-мусулмон бахтига мушарраф холда яшаб келдилар ва келмоқдалар. Нафақат оддий мусулмон, балки Ислом динининг ривожи ва тараққиёти учун ҳисса қўшган олим ва уламолар бу юртлардан етишиб чиқди. Бу зотларнинг исмларининг ўзини ёзилса,  уламолар исмларидан иборат алоҳида бир китоб ҳосил бўлади.  Бу Қутайба ибн Муслим ҳазратлари дуоларининг шарофати ва холис хизматлари туфайлидир.

Шундай мўътабар инсон     милодий 715 йили бизнинг азиз диёримиз, Андижон вилоятининг Жалақудуқ туманига дафн қилинган.

Фойдаланилган адабиётлар:

Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф – Ислом тарихи;

Шайх Муҳаммад Хузарий – Уммавийлар давлати тарихи;

Шайх Исмоил Бурсавий – Рухул Баён тафсири;

Махмуд Шайт Хаттот – Мавороуннаҳр қўмондарлари;

Имом Наршахий – Бухоро тарихи;

Ўзбекистон Ислом энциклопедияси.

Н.Холиқназаров,

Андижон вилояти бош имом-хатиби

ЎМИ Матбуот хизмати