БАА раислиги остида Ислом ҳамкорлик ташкилотига (ИҲТ) аъзо давлатларда миллий ген банкларини ривожлантириш бўйича онлайн семинар бўлиб ўтди ва унда ИҲТга аъзо 30 та давлат ва 10 та халқаро ташкилотдан 160 дан ортиқ эксперт ва вакиллар иштирок этди, деб хабар беради "Дунё" ахборот агентлиги ташкилотчиларга таянган ҳолда.
Семинар иштирокчилари ИҲТга аъзо давлатларда барқарор озиқ-овқат тизимларини мустаҳкамлаш ва яратиш мақсадида ўсимлик ва ҳайвонот генетик ресурсларини озиқ-овқат ишлаб чиқариш ва қишлоқ хўжалиги учун ривожлантириш, сақлаш ва алмашиш билан боғлиқ турли масалаларни кўриб чиқдилар. ИҲТ экспертлари иштирокчиларнинг соғлом озиқ-овқат маҳсулотларини яратиш учун замонавий илмий усуллардан фойдаланишларини тавсия этдилар.
COVID -19 пандемияси, иқлим ўзгариши ва биохилма-хилликни йўқотишнинг ҳалокатли оқибатларини ҳисобга олган ҳолда семинар иштирокчилари мувофиқлаштирилган ҳаракат зарурлигини таъкидладилар.
Ўсимлик ва ҳайвонот генетик ресурсларини сотиб олиш, барқарор фойдаланиш ва алмашиш бўйича миллий ҳаракатларни рағбатлантириш ва мувофиқлаштириш ИҲТ мамлакатларида ишлаб чиқариш ва қишлоқ хўжалигининг ривожланишини оширади ва тўйиб овқатланмаслик ва очликка қарши курашишда ёрдам беради.
Ушбу мақсадларга эришиш учун озиқ-овқат хавфсизлиги масалаларига кўп қиррали ёндашув ва қишлоқ хўжалиги биохилма-хиллигини сақлаш ва енгиллаштириш бўйича қатор халқаро ташаббусларни қабул қилиш ўринли эканлиги таъкидланди.
Wakf каби анъанавий Исломий Молия воситаларининг янгидан оммалашиб бораётганлигини ҳисобга олган ҳолда, Ислом озиқ-овқат хавфсизлиги ташкилоти (IOFS) Seed Wakf ни янги стрессга чидамли экин турларини ва уларни сақлаш ва алмашиш инфратузилмасини тадқиқ қилиш ва ривожлантиришни қўллаб-қувватлайдиган хайрия жамғармаси сифатида яратишга чақирди.
Семинарда, шунингдек, Аъзо давлатлар, хусусий сектор ва миллий ген банклари ёки илмий-тадқиқот муассасалари вакилларидан иборат бўлиши лозим бўлган техник қўмита тузиш таклифи ҳам тақдим этилди. Қўмита IOFS Ижроия қўмитаси ва Котибият билан ҳамкорликда ҳаракат режалари ва тегишли масалаларнинг бажарилишини назорат қилади.
Иштирокчилар томонидан ўқув машғулотлари, семинарлар, ахборот кампаниялари, биохилма-хиллик тадқиқотларини ташкил этиш ҳамда миллий ва халқаро ген банкларини ташкил этиш бўйича бир қанча таклифлар тақдим этилди. Юқорида қайд этилган мақсадга эришиш халқаро ҳамкорлик ва ҳамкорликни мустаҳкамлаш, миллий ва инсон салоҳиятини ривожлантириш, ген банкларига кўпроқ ресурсларни ажратиш, молиялаштириш ҳамда бошқа чора-тадбирларни амалга оширишни талаб этади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ҳофиз ибн Касийр раҳимаҳуллоҳ айтадилар : Аллоҳнинг амри билан кўз тегиши ва унинг таъсири ҳақдир.

(«Ибну Касийр тафсири»)

Ҳофиз ибн Хожар раҳимаҳуллоҳ айтадилар : Кўз  тегиши ёмон  табиатли  кишидан бир  нарсага  Ҳасад  билан  ёқтириб қарашидан пайдо  бўлади. Назар қилинган кишига ундан зарар  ҳосил бўлади.

(«Фатхул борий»)

Ибнул Асийр раҳимаҳуллоҳ айтадилар : Қачонки бир кишига душмани  ёки бир Ҳасадгуй назар ташласа ва ўнга таъсир қилса ва шу  сабабдан у касал бўлиб колса, ўнга кўз тегибди, деб  айтилади.

(Ан-ниҳоя)

Баъзи уламолар айтадилар: “Қулоқ солиш ва ақл ишлатишдан  бенасиб  қолган тоифалар кўз тегишини инкор қилганлар. Улар кўз тегишини: «Бу гаплар ваҳима гаплардан бўлак нарса эмас, ҳақиқатда йўқ  нарсалардир», деб изоҳлайдилар. Бу гапларни айтаётганлар одамлар ичида энг илмсиз, ақл ва қулоқ солиш борасида жоҳил, бети қалин, табиати қўпол, руҳлар ва жинлар, уларнинг сифатлари  ва таъсирлари  ҳақида маърифатдан йироқ бўлган кишилардир. Оқил  кишилар эса, миллатлари кандай бўлишидан катъий назар, улар кўзнинг сабаби ва таъсир қилиши  ҳақида турли фикрларда бўлсалар ҳам кўзнинг тегишини йўққа чиқармайдилар ва инкор қилмайдилар.”

Баъзи уламолар айтадилар: Маълумки Аллоҳ субханаҳу жисмлар ва руҳларда қувватлар ва турли табиатларни яратиб, уларнинг кўпчилигида ўзига хосини ва таъсирли кайфиятларни барпо қилган. Оқил инсон  руҳларнинг  жисмларга  таъсир  қилишини инкор қилиши мумкин эмас. Чунки бу гувоҳ бўлинган ва  ҳис қилинган  нарсадир. Мисол учун бирор кишидан тортиниб, уялиб турган кишига, ўша киши  қараса, унинг юзи қизариб кетади, биронта кишидан қўрқаётган кишига, қўрқитаётган киши қараса, қўрқувчининг юзи сарғайиб кетганини  кўрасиз. Инсонлар назар таъсиридан  касалликка чалиниб, қуввати заифлашганларнинг гувоҳи бўлишган. Буларнинг бари руҳлар таъсирининг  воситасидандир. Кўз тегишининг  кўзга боғликлиги кучли бўлгани учун  ҳам «кўз тегиш» деб бу ҳодисани кўзга боғланади.  Аслида кўзнинг бу ўринда  алоқаси йўқ бўлиб,  фақат  руҳгина таъсир қилади. Руҳлар - табиати, қуввати, кайфияти, ўзига  хослиги билан турли-туман бўлиб,  Ҳасадгуй руҳ, Ҳасад қилинаётган  руҳга  очиқ азият беради.  Шунинг учун Аллоҳ субҳанаҳу -  ўз расулига ҳасадгуйнинг ҳасад қилаётган  вақтдаги ёмонлигидан паноҳ сўрашни  буюрди. Ҳасадгуйнинг ҳасад қилинаётган кишига  азият беришини  инсоният ҳақиқатидан ташқарида бўлган кишигина инкор этади.  Кўз тегишининг асли келиб  чиқиши ҳам мана шундайдир. Зеро кўз тегаётганида ҳасадгуй ва бузуқ жон  бузуқ кайфиятга кириб, ҳасад қилинаётган жонга  рўбарў келади ва ўзига хослиги билан ўнга  таъсир қилади.  Бунга мисол қилиш учун энг яқин бўлган нарса  -  илондир.  Ундаги заҳар  кувват билан яшириниб туради. Душманига рўбарў келгач, ғазаб куввати ажралиб чиқиб, азият берувчи ярамас  бир кайфият тусига кира  бошлайди. Илонларнинг ичида мана шундай кайфияти кучайиб, қувватга кирувчи ва  ҳатто қориндаги ҳомиланинг тушишига  ёки кўзни кўр бўлишига  таъсир қилувчиси ҳам бор.  Пайғамбар (соллоллоҳу алайҳи ва саллам)  думи кесик ва «зу туфятайн» деган илонлар тури ҳақида айтганларки : «У  иккиси кўзни  кўр қилади ва ҳомилани туширади». (Бухорий, Муслим)

Кўзнинг таъсири гоҳо тегиш, гоҳо  рўбарў келиш, гоҳида қараш, Гоҳида руҳнинг таъсир қилаётган кишиси томонига  юзланиши билан, Гоҳида дуолар,  дам солишлар ва тааввузотлар билан,  Гоҳида эса уй ва хаёллар билан ҳам бўлади.  Кўзи  тегаётган кишининг таъсири қарашгагина боғлиқ эмас.  Балки, Гоҳида киши  кўр бўлса ҳам,  унга бирор нарсанинг сифати баён қилинганда, уни кўрмаса ҳам унга таъсир қилади. «Кўзи бор» деб аталадиганларнинг кўпчилиги, кўз  тегаётган нарсани кўрмасданоқ, унинг сифатини эшитганида унга  таъсир қилиб қуяди. Кўз  «кўзи бор» кишидан чиқиб, Гоҳо  нишонга тегувчи, Гоҳида эса хато кетувчи  камоннинг ўки  кабидир.  Агар у ҳеч бир ҳимоясиз жонга  дуч келиб қолса,  шубҳасиз унга тегади, агар қуролланган совутли жонга дуч келса, у кучини йўқотиб,  таъсир қилолмайди. Гоҳида эса  ўқ ўз эгасига  қайтиб кетиши ҳам мумкин. Кўз тегишининг  асли келиб чиқиши  «кўзли» кишининг бирор нарсани ёқтириб қолишидан бўлади. Сўнгра унинг нафсидаги  бузуқ кайфият бўнга эргашади ва  заҳарини сочиш учун у  кўзлаётган  кишисига ёки нарсасига  назар ташлашдан фойдаланади. Баъзида  киши ўзини  ўзи  беихтиёр кўзлаб қуяди.

ЎМИ матбуот хизмати

        Бугун ҳар бир соҳага профессионал кадр керак. Назаримда инсон ўзи ҳаётда ҳам профессионал бўлиши лозим. Жилла қурса инсонийликни профессионал амалга оширайлик.

“Профессионал”нинг ўзбекчаси қандай бўлади? Тимсолий қилиб, “Устаси фаранг” десак, тўғрими? Хуллас, ҳаёт саҳнасида устаси фаранг бўлинг. Атрофингиздаги бутун борлиқ сизнинг фойдангизга, буюк манфаатларингиз йўлида ишлашини унутманг. Эртами-кеч албатта зафар қучишингизга заррача гумон қилманг.

         Ҳаваскор ва профессионаллар орасидаги асосий фарқ мана шунда: ҳаваскор муваффақиятга эришувига УМИД қилади, профессионал эса бунга астойдил ИШОНАДИ.

         Худди шу кайфиятдаги мусулмон эса ҳар бир қилаётган ишини моҳирлик ва меҳр билан бажаради. Оила, жамият, ишхона ва дўстлар орасида, одамлар билан ҳам профессионал ёндашув асосида мулоқот қилади.

Бунинг учун бизда барча имкониятлар мавжуд. Хўш, қандай?

–       Қуръони карим – дастуруламал.

–       Суннат – қандай яшаш ва нима қилиш кераклигини ўргатувчи йўл.

–       Уламолар ва устозлар ўгити.

Тинчлик, инсонпарварлик ва яхшилик тарғиботчиси бўлган динимиз, бизни профессионал шахс, кадр, инсон ва мусулмон бўлишимизда энг катта таянчдир.

Ғарб инсоншунослари битган машҳур китоблар мағзи аслида Шарқ алломаларининг этагидан тўкилган дурдоналардан иборат. Масалан, имом Абу Ҳомид Ғаззолий ҳазратларининг мана бу ўгитларига қулоқ тутайлик: “Билгилки, инсон қалби сир-синоатлар кони ва жавоҳирот манбаидир. Бироқ улар бу ерда темир ва тошдаги оташ ёки ер остидаги сув каби яшириндир. Ва бу сир-синоатларни самодан ўзга нарса ёрдамида очиш мумкин эмас. Негаки, қалб манзилига фақат “эшитиш даҳлизи” орқалигина ўтиш мумкин. Ва мавзун, таносиб оҳанглар уларни ташқарига олиб чиқадилар”. (“Иҳё улум ад-дин”, 788-бет.)

Ўзингизни кашф этинг! Дангасалик, бекорчи ўй-ҳаёллар, “қилолмайсан”, “қўлингдан келмайди”, “бу сенинг ишинг эмас”, ҳасад, бахиллик, ўзингизни бечораҳол кўришни бас қилинг!

Аллоҳ таолодан ўзимизга куч-қувват, жасурлик ва шижоат сўраб дуо қилайлик!

Саидаброр Умаров тайёрлади

ЎМИ матбуот хизмати

Миқдом розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.  “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳеч ким  ҳеч қачон ўз қўли билан топган таомдан яхшироқ таом еган эмас.  Аллоҳнинг пайғамбари Довуд алайҳиссалом ўз қўли билан топганидан ер эди”, дедилар.

 Шарҳ: Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бу ҳадиси шарифда биз умматларга ҳаракат, иш ва емакда ҳалол йўл танлашга тарғиб этмоқдалар. Балки янада ҳалолроқ бўлган қўл меҳнатига йўлламоқдалар. Лекин бу Исломий чақириқ ҳозирги асримизда мусулмонлар қулоғига чалинмаганга ўхшайди. Чунки дунёдаги мусулмонларни ишлаб чиқаришлари заифлашиб, жаҳолат, камбағаллик ва касаллик қамраб олди. Айрим соғлом кишилар ҳам ҳар хил ниқоб остида тиланчилик йўлига ўтиб олишди.

 Ундай кимсалар қаторига кафтга дам солувчи, қумга фол очувчи, ёлғондакам тасаввуфий шайх ва шу кабиларни киритишимиз мумкин. Мана шу нарсалар Ислом ва мусулмонлар пешонасидаги доғдир. Лекин мусулмонлардан бошқалар “Ишламаган тишламайди” шиори остида бирлашиб, амал қилиб, пешқадам бўлишмоқда. Унинг учун ана ўша мусулмонмас қавмлар дунё тизгинини қўлга олиб, Ислом ва мусулмонларни лоқайд, заиф, қолоқ ва шунга ўхшаш ёмон атамалар билан номламоқдалар. Ислом бу каби сифатлардан тамоман йироқдир. Агар тарихга назар соладиган бўлсак, буни акси бўлганини кўришимиз мумкин. Масалан, Абдураҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳу Мадинага қуп-қуруқ, сармоясиз кириб келдилар. Набий алайҳиссалом Абдураҳмон ибн Авф разияллоҳу анҳу билан Саъд ибн Рабийъ разияллоҳу анҳуни исломий биродар қилиб қўйдилар. Шунда Саъд Абдураҳмонга: “Мен ансорлар ичидаги энг бадавлат кишиман. Сенга мол-дунёйимни ярмини бўлиб берайин деганида, ҳақиқий Ислом шахсияти мужассам бўлган Абдураҳмон ибн Авф разияллоҳу анҳу: “Бунинг учун менда ҳожат йўқ. Тижорат қилиш учун бозор борми? Менга ўшани кўрсат”, дедилар. Икковлари Қайнуқо бозорига боришди. Абдураҳмон ибн Авфда пишлоқ ва сарёғ бор эди. Аллоҳ номига қасамки, улуғ саҳобий Абдураҳмон ибн Авф разияллоҳу анҳу бозорда пишлоқ ва сарёғ сотишдан ҳаё қилмасдилар. У киши одамларга боқиманда бўлишдан ҳаё қилардилар.

 Пайғамбарлар сийратига назар соладиган бўлсак ҳар бир пайғамбарни ўз касби бўлган. Масалан: Одам алайҳиссалом деҳқон, Нуҳ алайҳиссалом денгизчи, Идрис алайҳиссалом тикувчи, Мусо алайҳиссалом қўй боқувчи ва ҳаказо.

 Демак мусулмонликни даъво қилувчи кишилар ҳалол касб қилиб, ана шу касб орқали тирикчилик қилишлари керак экан. Асло тиланчилик йўлига ўтмаслик даркор. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ҳадисларида “Ким сўрашликдан бир эшикни очадиган бўлса, Аллоҳ таоло унга фақирлик эшигидан етмиштасини очиб қўяди” деб марҳамат қилганлар.

 Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган бошқа бир ҳадисда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жоним қўлида бўлган Зот билан қасамки, албатта, сизлардан бирингиз арқонини олиб, ўтин териб, орқасига кўтариб келгани, бировнинг олдига бориб берса-бермаса сўрашидан яхшидир”, деганлар.

 Ҳаким ибн Ҳизомдан қилинган ривоятда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Юқоридаги (берувчи) қўл пастдаги (олувчи) қўлдан яхшидир. Садақани ўз оилангдан бошла! Садақанинг афзали бойлик орқасидан қилинганидир. Ким иффат қилса, Аллоҳ унга иффатни беради ва ким беҳожатликни талаб қилса Аллоҳ уни беҳожат қилиб қўяди”,дедилар.

 Ким Аллоҳдан иффат талаб қилса унинг учун савоблари билан ризқлантириб қўяди. Ким одамлардан беҳожат  бўлишини сўраб, ўша нарсага йўл қидирса, Аллоҳ унинг учун эшикларни очиб, беҳожатлик, иффат ва каромат сабабларига муваффақ қилиб қўяди.

 Айниқса, ҳозиргидек доруломон замонда яшаётган хар бир шахс бу ҳақиқатларни динимиз таълимотидаги кўрсатмаларни яхши билиши ва унга амал қилмоғи даркор. Шунда дунёмиз ҳам охиратимиз ҳам маъмур бўлажак, иншааллоҳ.

Жалолиддин Ҳамроқулов