Самарқанд шаҳрининг жанубий томонидаги Миёнқол оролида жойлашган Даҳбед қўрғонида бир табаррук зиёратгоҳ борки, бу жой бугунги кунда кўпчилик сайёҳлар учун серқатнов манзилга айланган. Бу ерда, Нақшбандия тариқатини ривожлантиришда ва такомиллаштиришда катта хизматлар қилган – ахлоқшунос, фақиҳ ва илоҳиётчи олим Саййид Аҳмад ибн Мавлоно Жалолиддин Косонийнинг қабри бор. Бу улуғ зот 1461 йили Ахсикент вилояти (ҳозирги Фарғона вилояти)нинг Косон шаҳрида таваллуд топган. Ёшлигиданоқ илмга чанқоқ бўлган Косоний дастлабки илмни ўз юртида олган, сўнгра, Самарқандга келиб ўқишни давом эттирган ва мавлоно Муҳаммад Қозидан илм – маърифат сирларини ўрганган. Саййид Аҳмад Косонийнинг  насаблари пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам авлодларига бориб тақалади. Шу сабаб, у кишининг сулоласи халқ ўртасида мавқейи баланд эди. Косоний Самарқанд ва Тошкентда ўз билимини оширгач ўз юртига қайтиб боради ва илм-маърифат билан машғул бўлади. Шайбоний Жонибек Султон Косонийга элчи юбориб катта ҳурмат билан ўз саройига чорлайди. Косоний Султоннинг таклифига рози бўлиб, дастлаб, Самарқандга келади ва сўнгра Карманада яшай бошлайди. Сўнгра Жонибек Султон Миёнқолдаги (ҳозирги Даҳбед қишлоғидаги) ер-сувларни унга мулк қилиб беради. Шундан сўнг Саййид Аҳмад Косоний то умрининг охиригача шу ерда яшаб, 1542 йилда вафот этади.

Жалолиддин Косоний тариқат илмига қўшган катта ҳиссаси учун ислом оламидаги энг улуғ унвонлардан бири Маҳдуми Аъзам унвонига сазовор бўлди. Бу улуғ зот тинмай сермазмун ижод қилди ва тасаввуф, ахлоқ ва илоҳиёт масалаларига оид 30 дан ортиқ рисолалар ёзди. Шунингдек, Маҳдуми Аъзам тоат-ибодатда камтарликни афзал билган, зикр ва намознинг хуфия шакли, яъни, ортиқча дабдабасиз ва намойишкорона бўлмаган шаклини маъқул кўрган. Бу улуғ зот бағоят камтарона яшаб, то умрларини охиригача ўз меҳнатлари билан кун кечирган. Ўз даврининг жуда кўплаб етук олимлари, шоирлари ва давлат арбоблари Маҳдуми Аъзамга қўл беришиб мурид бўлганлар. Жумладан, Заҳириддин Муҳаммад Бобур, Жўйборий хожалардан Муҳаммад Ислом, Шайбоний ҳукмдорлардан Убайдуллахон, Абдулазизхон ва Жонибек Султон ва шу кабилар. Махдуми Аъзамнинг обру-эътибори нафақат Мовароуннаҳр, балки, Хуросон ва Ҳиндистонда ҳам жуда баланд эди. Шу сабабли бу мамлакатларда минг-минглаб мусулмонлар Махдуми Аъзамни ўзларига пир деб билганлар.

Шу ўринда Махдуми Аъзам яшаган Даҳбед қўрғони ҳақида ҳам гапириб ўтмоқ лозим. Тарихий манбаларда айтилишича, Даҳбеднинг тупроғи серунум, ҳавоси тоза ва суви мўл бўлган. Дастлабки Шайбоний ҳукмдорлар давридаёқ Даҳбеднинг атрофи баланд девор билан ўралиб қўрғон қилинган ва бир неча дарвозалар ўрнатилган эди. Аштархонийлар даврида Даҳбеднинг мавқеи ошиб борди ва у туман марказига айланди. Самарқанд ҳукмдори Ялантўшбий Баҳодир Даҳбеднинг ободончилиги борасида катта хизматлар қилганлиги маълум. Ялангтўшбий Бойхўжабийнинг ўғли бўлиб, ўзбекларнинг олчин уруғидан чиққан ва Махдуми Аъзамнинг набираси Хожа Ҳошим Даҳбедийга қўл бериб, унинг муриди бўлган. Ялангтўшбий ўз пирининг бобоси Махдуми Аъзамнинг қабри устида даҳма қурдирган ва йирик масжид барпо қилган. Бу масжид олти устунли ва ўн икки қуббали хонақоҳ, таҳоратхона ҳамда қўшимча хоналардан иборат йирик иншоот бўлган. Шунингдек, Ялангтўшбий бу ерда илми толиблар учун ҳашаматли мадраса ҳам қурдирган. Топган мол-мулкини хайрли мақсадлар ва илм маърифатга сарфлаган Ялангтўшбий милодий 1656 йили Самарқандда вафот этган ва ўз васиятига кўра Даҳбедда пири-устози Ҳожа Ҳошим (Махдуми Аъзамнинг невараси)нинг оёқ томонларига дафн этилган. Шунингдек, у ерга Ялангтушбийнинг қизи Ойбиби хоним ҳам дафн қилинган.

Даҳбеддаги Маҳдуми Аъзам зиёратгоҳида бугунги кунгача жами 47 та қабртош сақланган бўлиб уларни кўпчилигининг шахсиятлари аниқланган. Ҳозирги кунда Маҳдуми Аъзам тарихий зиёратгоҳига кирувчи даҳма, масжид ва хонақоҳлар  таъмирланиб, атрофлари ободонлаштирилди. Маҳдуми Аъзам қолдирган бой маънавий мерос бугунги кунда кенг миқёсда ўрганилмоқда ва бу улуғ зотнинг айрим асарлари катта нусхада чоп этилмоқда.

Худоёров Инъомжон

“Ҳаж”га бориш учун фуқаро доимий яшаш жойидаги маҳалла йиғинига ариза ҳамда паспорти нусхасини тақдим этади.

“Ҳаж”га боришга номзодлар навбатга қўйилишидан аввал ҳар ойнинг 5 санасидан кеч бўлмаган муддатда суҳбатдан ўтказилади ва сараланади. Бу ҳақда Адлия вазирлигининг “Ҳуқуқий ахборот” Телеграм-канали хабар берди.

Номзодларга қуйидаги талаблар қўйилади:

- моддий ва жисмоний жиҳатдан Ҳажга қодир бўлиши;

- Ҳаж амалларини тўғри ва тўла-тўкис адо этиши учун етарли диний билимга эга бўлиши;

- олдин Ҳажга бормаган бўлиши;

- вояга етган бўлиши;

- маънавияти, маърифати ва одоб-ахлоқи билан маҳаллада обрў-эътиборга эга бўлиши;

- оиласидаги муҳитнинг соғломлиги ва фарзандларининг ижобий тавсифланиши, маҳалладаги муҳитни яхшилашда ибрат бўла олиши;

- йўлдан адашганларнинг ижтимоий мослашувига ёрдам бериши;

- маҳалладаги хайрия тадбирларида иштирок этиши.

45 ёшгача бўлган аёлларнинг Ҳажга фақат маҳрамлари (эри, отаси, ўғли, акаси, укаси ва ҳ.к.) билан бирга боришига йўл қўйилади.

Номзодлар рўйхати тегишли ҳудуддаги масжид ва фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари биноларида эълон қилинади.

Рўйхат бўйича навбати келган фуқаролар Ҳажга жўнашдан камида бир ой олдин ёзма шаклда почта орқали хабардор қилинади.

ЎМИ Матбуот хизмати

Минг афсуски, интернет воситаларида имомларга, уламоларга нисбатан ноўрин танқидларга тез-тез гувоҳ бўлиб қоляпмиз. Бу каби ҳолатлар ҳар бир соф табиатли инсонни ташвишга солади. Чунки бу ишлардан кўзланган мақсад имомларга нисбатан халқнинг ишончини йўқотиш ҳамда омма ичида тарафкашлик ва беқарорликни келтириб чиқаришдир. Одамлар орасида эса уларга ишонадиган, гап-сўзларини жон қулоғи билан тинглайдиган, умуман текшириб кўрмасдан қўллаб-қувватлайдиганларнинг борлиги янада ачинарли ҳолатдир.

Аслида бу каби кишилар саодат асри – Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг замонасида ҳам бўлган. Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай хабар берган:

“Агар улар сизларга қўшилиб (жангга) чиққанларида ҳам, сизларга фақат бузғунчиликни зиёда қилиб, ораларингизга (раҳна) солиб, сизларни фитнага дучор қилган бўлур эдилар. Сизларнинг ичингизда эса, уларга қулоқ соладиган (ишонувчи)лар бор. Аллоҳ золимларни билувчидир. (Улар) олдин ҳам фитна қўзғатмоқчи бўлган ва улар ёқтирмаган ҳолларида то ҳақ (ғалаба) келиб, Аллоҳнинг амри (дини) ғолиб бўлгунича ҳам ишларингизни (макр-ҳийла, иғво билан) остин-устун қилган эдилар”. (Тавба сураси, 47-48 оятлар).

Гарчи бу оят Мадина мунофиқлари ҳақида нозил бўлган бўлса-да, лекин бугунги кундаги ҳолатимиз учун ҳам ибрат бўла олади. Чунки Ватанимизда босқичма-босқич – тадрижий давом этиб келаётган ислоҳотлар илдизига бу каби фитналар болта уриши шубҳасиздир. Шунинг учун биз бунчалар содда бўлмаслигимиз, ҳар бир ишда унинг оқибатига, қандай якун топиши мумкинлигига эътибор беришимиз керак.

Айниқса, интернет орқали тарқатилаётган хабарлар қанчалик рост эканини текшириб кўрмай унга ишонишга, бошқаларга ҳам улашишга шошилмайлик. Чунки интернет орқали эълон қилинган айрим хабарларнинг кўп ҳам вақт ўтмай аксинча бўлиб чиқаётгани ҳеч кимга сир эмас. Оғзига кучи етмай ёлғон хабарларни тарқатаётганлар халқни чалғитиш мақсадида ўзларини ватанпарвар, диндор, ва тақводор қилиб кўрсатишади. Лекин улар бу борада динига амал қилишни бир четга суриб қўйиб, ўзларига етиб келган ҳар қандай хабарни уялмай-нетмай тарқатишмоқда. Ҳолбуки, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай марҳамат қилганлар:

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эшитган нарсасини гапиравериши кишининг ёлғончилигига кифоя қилади”, дедилар. Муслим ривояти.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эшитган нарсасини гапиравериши кишининг гуноҳкор бўлишига кифоя қилади”, дедилар. Абу Довуд ривояти.

Инсон ҳар хил хабарларни эшитади. Уларнинг ичида рости ҳам бўлади, ёлғони ҳам бўлади. Агар текшириб кўрмай, эшитганининг ҳаммасини гапираверса, ёлғон гапларни ҳам гапириб қўйиши эҳтимолдан холи эмасдир.

Интернетга ин қуриб олиб тинмай имомларни муҳокама қилаётганларга келсак, аслида бу ишлари улар жуда ҳам хатарлидир. Чунки илм эгаларини ноўрин ёмон кўриш ва танқид қилиш кишининг имонига салбий таъсир кўрсатади. Хулоса номли фатво китобида шундай дейилган: “Ким бирор олимни бирорта аниқ сабабсиз ёмон кўрса, унга куфр етиш хавфи бор”. Чунки олим кишини диний ёки дунёвий сабабсиз ёмон кўриш шариат илмини ёмон кўриш ҳисобланади. Демак, бу каби ишларнинг имонга салбий таъсир кўрсатиб қўйиши хавф бордир.

Тўғри, биз “барча имомлар мутлақо хато қилмайди” деган даъводан йироқмиз. Чунки улар пайғамбар эмас, улар ҳам сиз ва биз каби хато қилувчи оддий инсонлар. Сиз ҳам гуноҳ ва хатодан холи бўлмаганингиз каби улар ҳам хатодан холи эмаслар. Лекин динимиз нуқтаи назарига кўра хато қилган инсоннинг хатоси афкори оммага олиб чиқиб муҳокама қилинмайди. Аксинча, ўзига алоҳида насиҳат қилинади. Чунки инсонларнинг олдида қилинган насиҳатда таҳқирлаш эҳтимоли кўпроқ бўлиб, пинҳона қилинган насиҳатда бундай ҳунук ҳолатнинг эҳтимоли йўқ. Хусусан, халқ учун пешво бўлган шахсларга нисбатан бу масалада янада эҳтиёткор бўлиш тавсия қилинади. Имом Шофеий раҳматуллоҳи алайҳ айтган экан: “Кимки ёру-дўстига пинҳона насиҳат қилса, у дўстини зийнатлабди, кимки дўстига ошкора одамлар орасида  насиҳат қилса, уни ҳақоратлабди”.

Аллоҳ таоло барчамизга имон гавҳаримизни асрашни муваффақ қилсин!

Муҳаммадий Эргашев,
Тошкент шаҳар “Аҳмаджон қори” жоме масжиди имом-хатиби

ЎМИ Матбуот хизмати

Аввалроқ, Малайзиянинг Перлис штати муфтийси Мохд Асри Бин Зайнул Абидин бошчилигидаги диний уламолардан иборат делегация шу кунларда Юртимизда меҳмон бўлиб турибдилар ҳамда Ўзбекистоннинг диққатга сазовор жойларини зиёрат қилаётгани ҳақида хабар берган эдик.

Улар Ўзбекистон мусулмонлари идорасига қарашли Кўкалдош ўрта махсус ислом билим юрти, Минор жоме масжиди, Чорсу деҳқон бозори ва бошқа кўплаб манзилларга саёҳат уюштирдилар.

Малайзиялик меҳмонлар Самарқанд шаҳрини зиёрат қилдилар. Даставвал меҳмонлар Имом Бухорий мажмуасига ташриф буюрдилар. Уларни Самарқанд вилояти Бош имом-хатиби Зайниддин домла Эшонқулов кутиб олиб, ташрифи билан қутлади ҳамда мажмуани зиёрат қилдирди. Зиёрат давомида меҳмонларга муҳаддис олим Имом Бухрий ҳаёти, у кишининг фаолияти ҳақида батафсил маълумот берилди.
Шундан кейин меҳмонлар Самарқанд шаҳридаги бошқа диққатга сазовор жойларни зиёрат қилдилар. Регистон майдони, Шоҳи Зинда, Гўри Амир, Ҳазрати Ҳизр мажумалари шулар жумласидандир.

Меҳмонлар саёҳат учун миннатдорлик билдириб, ушбу қадамжоларга ташриф ҳақида мамнуният билан сўзладилар. Самарқанд шаҳридаги қадамжолар меҳмонларда катта таассурот қолдирди. Миллий меъморчилигимиз, қадим обидаларимиз, таомларимиз хориж делегациясининг алоҳида эътиборини қозонди.
Меҳмонлар Самарқанд бўйлаб зиёратини якунлаб Бухоро шаҳрига жўнаб кетди.

Порталимизни кузатишда давом этинг.

ЎМИ Матбуот хизмати