muslim.uz
Сўраган эдингиз: Аслида намознинг қаерида қўл кўтарилади
Ёрқинжон домла Жумабоев
Фатво бўлими ходими
Таом берармикан, деб савол сўраган инсон
Расули Акрам мўъжизалари “Саҳиҳул Бухорий”да ...
VII жилд. 6452-ҳадис. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу шундай дер эди:
«Ўзидан бошқа илоҳ бўлмаган Аллоҳга қасамки, очликдан бағримни ерга бериб қолар, қорнимга тош ҳам боғлаб олар эдим. Бир куни одамлар чиқадиган йўлга ўтириб олдим. Абу Бакр ўтиб қолди. Ундан Аллоҳнинг Китобидаги бир оят ҳақида сўрадим. Буни менга таом берармикан, дебгина сўраган эдим. Лекин у бундай қилмай, ўтиб кетаверди.
Кейин олдимдан Умар ўтиб қолди. Ундан ҳам Аллоҳнинг Китобидан бир оят ҳақида сўрадим. Лекин у ҳам ўтиб кетаверди.
Кейин Абул Қосим соллаллоҳу алайҳи васаллам ўтиб қолдилар. Мени кўрибоқ табассум қилдилар ва ҳолатимни, юзимдаги аҳволни пайқадилар.
Кейин: “Эй Абу Ҳирр!” дедилар.
“Лаббай, эй Аллоҳнинг Расули!” дедим.
У зот: “Ортимдан юр”, деб йўлда давом этдилар.
Ортларидан юрдим. У зот (уйга) кириб кетдилар. Изн сўраган эдим, менга изн бердилар.
У зот кирсалар, ҳадя қилинган бир жом сут бор экан.
“Абу Ҳирр, суффа аҳлига бориб, уларни менга чақириб кел!” дедилар.
Суффа аҳли Ислом меҳмонлари бўлиб, суянадиган аҳли-оиласи ҳам, мол-дунёси ҳам, бирор кишиси ҳам йўқ эди. У зотга садақа келса, ҳеч нарсасига тегмай, ўшаларга жўнатар эдилар. Агар ҳадя келса, ундан татиб кўриб, кейин баҳам кўриш учун уларга юборар эдилар.
Бу (суффа аҳлини чорлаганлари) менга сал маъқул келмади. “Бу сут суффа аҳлига нима ҳам бўларди? Ундан бироз ичиб, сал қувватга кириб олишга ҳақлироқ бўлиб турган мен бўлсам... Агар улар келса, менга буюрадилар, мен сутни уларга бераман, кейин менга етмай қолиши ҳеч гап эмас”, деб ўйладим.
Лекин Аллоҳ ва унинг Расули соллаллоҳу алайҳи васалламга итоат қилиш лозиму лобуд. Шунинг учун бориб, уларни чақириб келдим. Келиб жойлашишди.
У зот: “Эй Абу Ҳирр, ма, ол, уларга бер”, дедилар. Мен жомни олиб бир кишига берар эдим, у қонгунча ичиб, кейин жомни менга қайтарар эди. Сўнг мен уни яна бир кишига берар эдим, у ҳам қонгунча ичиб, кейин жомни менга қайтарар эди. Сўнг мен уни яна бир кишига берар эдим, у ҳам қонгунча ичиб, кейин жомни менга қайтарар эди. Ниҳоят, Набий соллаллоҳу алайҳи васалламга етиб келдим.
Қавмнинг ҳаммаси тўйиб бўлган эди. У зот жомни олиб, қўлларига қўйдилар-да, менга қараб, табассум билан: “Эй Абу Ҳирр, икковимиз қолдик, ўтир, ич”, дедилар. Мен ўтириб, ичдим. Сўнг яна: “Ич!” дедилар. Мен ичдим. У зот: “Ич!” деявердилар, ниҳоят мен: “Йўқ! Сизни ҳақ билан юборган Зотга қасамки, унга жой топа олмаяпман!” деб юбордим.
У зот: “Қани, менга кўрсат-чи”, дедилар. Мен жомни у зотга бердим. У зот Аллоҳга ҳамд айтиб, “Бисмиллаҳ”, деб қолганини ичдилар.»
Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази
ҲАМДАРДЛИК БИЛДИРАМИЗ
Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси таниқли уламо, Фарғона вилояти Данғара тумани “Саид Аҳмадхон ҳожи” жоме масжиди имом-ноиби Ёрқинжон қори Фозиловнинг вафоти муносабати билан марҳумнинг оила аъзолари ва яқинларига чуқур таъзия изҳор этади.
Аллоҳ таоло марҳум уламони Ўз мағфиратига олсин, имонларини саломат қилсин, солиҳ амалларини ўзларига ҳамроҳ этсин. Охиратларини обод этиб, жойларини Фирдавс жаннатларидан қилсин!
Ҳақ таоло марҳум қори домланинг барча солиҳ амалларини, динимизга қилган хизматларини, илм-маърифат, зиё таратиш йўлидаги саъй-ҳаракатларини ҳусни қабул айлаб, Ўз мағфиратига олсин, чеккан дардларини барча саҳву хатоларига каффорат қилиб, раҳматига чулғасин, қабрларини жаннат боғчаларидан қилиб, охиратларини обод айласин!
Аллоҳ таоло марҳум қори домланинг аҳли оиласи, фарзанду аржумандлари ва яқинларига чиройли сабр бериб, бу мусибатларини яхшиликлар ила тўлдирсин.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси, уламолари, имом-домлалари ва ўқитувчи-мударрислари номидан Ёрқинжон қори Фозиловнинг оила аъзолари, фарзандлари, ёр-биродарлари, яқинларига ҳамдардлик билдирамиз.
Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи рожиъуун.
«Мусибат етганда «Албатта, биз Аллоҳникимиз ва албатта, биз Унга қайтувчимиз», деган сабрлиларга хушхабар беринг».
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
«Бухорий: Ислом санъати» кўргазмаси Францияда ўтказилди
Ўзбекистоннинг маданий ва тарихий мероси, ислом динининг инсонпарварлик тамойилларини тарғиб этиш мақсадида Имом Бухорийнинг «Саҳиҳул Бухорий» асари асосида ўтказиб келинаётган «Ислом санъати» халқаро онлайн кўргазмасига чет эл жамоатчилигининг қизиқиш ортиб, тадбирнинг географияси тобора кенгайиб бормоқда. Бу галги кўргазма Франция илмий-маданий жамоатчилигига намойиш этилди.
Тадбир Ўзбекистоннинг Франциядаги элчихонаси кўмагида Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази, Буюк Британиянинг Лестер университети ва “Dacore IT” ташкилоти томонидан ташкил этилди.
Унда юртимизнинг таниқли уста-рассомлари билан бирга, ёш ижодкорлар ўз санъат асарларини. Ўзбек миллий санъати, маданияти ва илм-фанини тарғиб этаётганлар қаторида миниатюрачи, китоб санъати бўйича рассом, хаттот, графикачи рассом ва фотосуратчи каби ёш истеъдод эгалари бор.
Таомилга биноан, «Сўғдиёна» миллий чолғу-асбоблари камер оркестри жамоаси кўргазма учун махсус тайёрланган «Зикр» номли композициясини тақдим этди.
Имом Бухорийнинг ҳадис тўплаш йўлидаги меҳнати ва илмий изланишларини акс эттирувчи ушбу кўргазма қатор ижодкорларни бир жойга тўплади. Тадбир учун яратилган барча санъат асарлари «Саҳиҳул Бухорий» тўпламидан илҳомланган санъат усталарининг ижод маҳсули ҳисобланади. Уларни бир хайрли мақсад – ўз асарлари орқали ислом динининг ақл-заковат, адолат, тинчлик ва бағрикенгликни мужассам этган эзгу ғояларини халқаро миқёсда санъат мухлисларига тарғиб этиш нияти бирлаштириб турибди.
Кўргазманинг очилишида Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази директори Ш.Зиёдов бундай тадбирлар табаррук заминимиздан етишиб чиққан улуғ алломалар меросини жаҳон оммасига тарғиб этиш баробарида, халқлар ўртасидаги илмий-маърифий алоқаларни ривожлантиришга ҳам хизмат қилишини таъкидлади. Марказ томонидан халқаро ҳамкорлик, илмий-тадқиқот йўналишида олиб борилаётган ишлар, эришилаётган натижалар ҳақида маълумот берди.
Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази Матбуот хизмати хабарига кўра, муассаса томонидан ўтган давр мобайнида бажарилган ишлар ва эришилган ютуқлар акс эттирилган видеоролик намойиш этилди.
– Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази билан ҳамкорликда «Ислом санъати» туркум кўргазмаларининг навбатдагисини ташкил этиш бизга катта мамнуният бахш этади. Ўзбекистон қадим тарихга эга мафтункор ва гўзал мамлакат. Буюк ипак йўлининг чорраҳасида жойлашган, Самарқанд, Бухоро, Хива ва Марғилон каби кўҳна илм-маърифат марказлари билан донг таратган бу мамлакат бутун инсоният цивилизацияси ривожига катта ҳисса қўшган. Исломнинг олтин даврини яратган Муҳаммад Хоразмий каби мутафаккирлар шу замин фарзандлари ҳисобланиши кўп нарсадан дарак беради, – деди кўргазмада иштирок этган Лестер университети доценти Марта Гаспарин хоним.
Кўргазма иштирокчиларда катта таассурот қолдирди. Санъат асарлари эса дунёнинг бошқа гўшаларини забт этиш учун аллақачон йўлга отланган.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Ҳилол исломнинг рамзи ҳисобланиши, маъноси, қачон жорий бўлгани ҳақида
Ярим ой Исломнинг халқаро миқёсда тан олинган рамзи ҳисобланади. Дунё бўйлаб насронийларни хоч, яҳудийларни Довуд юлдузи ва мусулмонларни янги ой билан тасаввур этишади. Аммо ҳилол Ислом рамзи сифатида қачондан жорий бўлган?
Исломнинг илк даврлари
Илк мусулмон жамиятида тан олинган бирор бир рамз йўқ эди. Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом даврида ислом қўшинлари ва карвонлари ўзларини танитиш мақсадида оддий рангли, одатда яшил, оқ, баъзан қора байроқлардан фойдаланганлар. Кейинги авлод мусулмон етакчилари ҳам оддий оқ, қора, қизил ва яшил рангли байроқлардан фойдаланишда давом этдилар, уларда бирор бир белги, ёзув ёки рамз йўқ эди.
Масалан, Умавийлар қора, Аббосийлар эса оқ байроқ ишлатган. Саудиянинг ҳозирги яшил байроғи Аббосийларнинг еттинчи ҳукмдори Халифа Маъмун томонидан илк бор яшил байроқ сифатида қабул қилинган.
Усмонийлар аввал мовий байроқдан фойдаланиб, кейин уни қизил билан алмаштирган.
Усмонлилар давлати
Усмонлилар даврида ярим ой ва юлдуз рамз сифатида мусулмон дунёсига кириб келди. Милодий 1453 йилда Усмонлилар Константинополни (Истанбул) забт этганда, улар байроғи ва рамзига ҳилол-янги ойни акс эттирдилар.
Сабаби Қустонтиния қалъаси 3 қаватли мустаҳкам девор бўлгани сабабли бир неча асрлар давомида уни ҳеч ким забт эта олмаган. Шунда Султон Муҳаммад Фотиҳ юзлаб км узоқликда жойлашган қўшинини қалъанинг барча томонидан келтириб, қуруқликдан ҳам, сувдан ҳам бир вақтнинг ўзида ҳужум қилиб қалъани ишғол қилишни режа қилади. Бу ҳужум ҳамма бўлинмаларнинг қўмондонлари шом вақтида янги ойни кўришлари билан кечаси йўл юриб, ўзлари учун қалъанинг белгиланган нуқтасига бориб тонг отиши вақтига тўғри келди.
Мислсиз ғалаба сабаб янги ой ислом рамзи сифатида байроқларга кўчди. Ундан олдин на Қустонтинияда ва на бошқа дин вакилларида ой диний рамз сифатида олинганлиги бирор бир манбада исботланган эмас!
Бошқа маълумотларга кўра, Усмонли давлати бошлиғи Фотиҳ Султон шаҳарга қўшин киритишдан олдин тушида ҳилолни кўради ва буни зафарга мужда сифатида қабул қилиб, ярим ойни ўз давлатига рамз деб эълон қилади. Ярим ой ичидаги беш юлдуз Исломнинг беш устунини англатади. Беш нуқта Усмонли байроқларида доим ҳам тасвирланмаган ва баъзан битта юлдуз белгиси ҳам ишлатилган ва бугунги кунда ҳам мусулмон дунёси ва шарқ халқларида ишлатиладиган байроқларда ҳам уларнинг сони ҳар хил.
Юзлаб йиллар давомида Усмонлилар давлати мусулмон оламини бошқарган ва ушбу рамз Ислом дини белгиси сифатида одамлар онгига сингиб борди. Ой рамзи, аслида, ислом динига эмас, Усмонлилар давлати билан боғлиқ.
Исломда рамзга муносабат қандай?
Ушбу тарихий маълумотга асосланиб, баъзи мусулмонлар ярим ойни Исломнинг рамзи сифатида ишлатмайдилар. Исломда тарихан ҳеч қандай рамз бўлмаган деб ҳисоблайдилар. Кўпчилик Каъбани, хаттотлик ёзувини ёки масжиднинг оддий тасвирини Ислом рамзи сифатида ишлатишни афзал кўришади.
Уламолар ҳилолни рамз сифатида ишлатилиш борасида бирор кароҳият мавжуд эмас деганлар, шунингдек, ҳилол янги ойни бошланишини билдиради ва уни кўриш орқали Рамазон эълон қилинади.
Ғарб тарихчилари Исломдан бир неча минг йил олдин ҳам бу белги, яъни ҳилол ой рамзи бор эканлиги ва қадимги халқлар ўзларининг рамзи сифатида ишлатганлиги тўғрисида маълумотларни илгари суради. Рамзнинг келиб чиқиши ва қандай маъноларни акс эттиргани тўғрисида эса маълумотларни тасдиқлашнинг имкони йўқ, дейдилар.
А.Тошпўлатов
Ислом институти «Ҳадис ва ислом тарихи фанлари» кафедраси мудири