muslim.uz
Қази ҳақидаги “фатво”га муносабат
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту саломлар бўлсин.
Шу кунларда ижтимоий тармоқларда хориждан келтириладиган от ҳайвони ичакларининг барчаси “ҳаром” экани ҳақида хабар тарқалди. Мана шундай гап-сўзлар кўпчилик юртдошларимизни қаттиқ ташвишга солди. Ушбу масалага аниқлик киритиш мақсадида, Ўзбекистон мусулмонлари идорасида кўп йиллардан буён қази маҳсулотларини тайёрлаш билан шуғулланадиган, катта тажрибага эга бўлган соҳа мутахассислари билан учрашув ўтказилди.
Мулоқот давомида ҳар йили юртимизга хориждан бир неча тонна атрофида қази тайёрлаш учун ишлатиладиган ичаклар олиб келиниши ва улар асосан Туркия, Қирғизистон, Қозоғистон, Монголия, Испания, Польша каби мамлакатлардан экани аниқланди. Охирги йилларда мазкур юртлардан пандемия сабабли ичаклар деярли импорт қилинмаган экан. Монголия ва Польша давлатларидан олиб келинадиган ичаклар “ҳалол” ёки “ҳаром” экани ҳозирча аниқ тасдиғини топмади. Аммо Туркия, Қирғизистон, Қозоғистон ва Испания давлатларидан олиб келинадиган ичакларни ҳалол экани таъкидланди.
Шунингдек, юртимизда отлар ҳалол йўл билан сўйилгани учун унинг ичакларидан тайёрланадиган қази маҳсулотлари ёки турли таомлар ёхуд қазининг ичаги қайнатилган сувларнинг барчаси ҳалол-покдир.
Шундай экан, кўпчилик истеъмол қиладиган маҳсулотни чуқур ўрганмасдан, унинг ҳаммасини ҳаромга чиқариш асло тўғри бўлмайди. Бундай фатво беришга фақатгина юртнинг Муфтийсидан бошқа ҳеч кимнинг ҳаққи йўқ. Чунки нотўғри берилган фатво оқибатида жуда кўплаб тушунмовчилик ва одамларнинг тинчини бузиш ҳамда турли кўнгилсиз ишларга сабаб бўлинади.
Таъкидлаш жоизки, ҳадиси шарифларда фатво бериш вазифаси ўта масъулияти ва катта жавобгарлик мавжудлиги ҳақида кўп ваъидлар келган. Яъни, воқеликни тўлиқ ўрганмай, етарли билим ва тажриба орттирмай туриб, қўрқмасдан фатво беришдан қайтарилган.
Демак, кўп изланмай ва мулоҳазасиз қилинган чиқишлар жамиятда турли тушунмовчиликларни келтириб чиқаради. Шундай экан, долзарб масалада етарли илмга эга бўлмай, уни чуқур таҳлил этмай, соҳа мутахассисларининг фикрларига қулоқ тутмай ва ҳақиқий ҳолатни инобатга олмай айтилган ҳар қандай гап, ҳатто уни аҳли илм айтган бўлса ҳам, фатво ҳисобланмайди ҳамда шаръий кучга эга бўлмайди.
Мазкур мулоқотда соҳа мутахассисларига диёримизга олиб келинадиган ичаклар динимиз талаби асосида сўйилган от ҳайвонига тегишли эканига эътибор қаратиш ва барча зарур чора-тарбирларини кўриш тушунтирилди.
Ўз навбатида таъкидлаймизки, диний масалаларни баён этишда ваколати ва салоҳияти бўлмаган, турли шахсларнинг фикр билдиришлари шаръан жоиз эмас. Юқорида баён этилганидек, Фатво мақомидаги масалаларда ўлкамизда фақатгина Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий ва у киши раҳбарлигидаги Уламолар Кенгаши ёки Фатво ҳайъати қарор чиқаришга ҳақлидир.
Аллоҳ таоло барчамизни тўғри йўлда бардавом қилсин!
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати
Динда саволим бор: Беморлик ҳолатида стул қўйиб, сажда қилиш жоизми?
— Менинг аёлим инсультни бошидан ўтказди. Шу сабабли ўтириб-туриши жуда қийин. Намозни стулда ўтириб ўқийди, олдига жойнамозни солиб, сажда қилганда ҳам эгилолмагани учун бир стулни қўйиб, сажда қилади. Шундай тарзда намоз ўқиши жоиз-ми?
— Аллоҳ шифо берсин. Ким бирор узрли ёки беморлиги сабабли тик туришга қодир бўлмаса, ёки тик тура олса ҳам, йиқилиб тушиши хавфи бўлса ёки ҳолати шаръан узрли деб баҳоланадиган даражада ночор бўлса (ҳозиқ, моҳир, тажрибали мусулмон шифокор “Тик турсангиз, дардингиз зиёда бўлади ёки соғайишингиз кечикади”, десагина ҳолатни шаръан узрли, дейиш мумкин), ёки тик турганда чидаб бўлмайдиган оғриқ турса ёки боши айланса, бу ҳолатларнинг барчасида ўтириб намоз ўқиш жоиз.
Тик тургани сабабли пайдо бўладиган оғриқ енгил бўлса, чидаса бўладиган даражада бўлса, шаръан ўтириб ўқишга узр бўла олмайди. Бу ҳолатда ўтириб ўқиган намоз дуруст бўлмайди.
Ким юқоридаги сабаблар билан тик туришга қодир бўлмаса, лекин ўтирган ҳолда руку, сажда қилиб намоз ўқишга қодир бўлса, ерга ўтирган ҳолда руку ва сажда билан намоз ўқийди. Бундан бошқа суратда ўқиши жоиз эмас.
Бир одам ўтирган ҳолда руку ва сажда қилиб намоз ўқишга ҳам қодир бўлмаса, ўтирган ҳолда ишора билан ўқиши фарз бўлади, бундай одам сажда ишорасини руку ишорасидан пастроқ қилади. Қандай ўтириш ўзига қулай бўлса, шундай ўтираверади.
Бир киши ўзи ўтира олмаса, лекин девор, одам ёки бошқа бирор нарсага суяниб ўтиришга қодир бўлса, суянган ҳолда намоз ўқиши шарт, ётиб олиб ўқиши мумкин эмас.
Агар одам ҳар қандай ҳолатда ҳам ўтиришга қодир бўлмаса, ётган ҳолида, ишора билан намоз ўқиши фарздир. Бунда бемор икки оёғини қибла томонга узатиб, қодир бўлса икки тиззасини бироз буккан ҳолда, руку ва саждани боши билан ишора қилиб ўқийди. Бош томони бироз кўтариб қўйилса, юзи осмонга қараган бўлмайди. Шунингдек, юзини қиблага қаратган ҳолда ўнг ёки чап ёнбоши билан ётиб ишора билан намоз ўқиса ҳам бўлади.
Баъзи одамлар тик туришга қодир бўлмаса ҳам, ўтириб сажда қилишга қодир бўлса, курсида ўтирган ҳолларида ишора билан сажда қилишлари жоиз эмас, чунки пешонасини ерга теккиза оладиган кишига ишора билан сажда қилиш кифоя қилмайди.
Энгашса қон босими ошиб кетадиган кишилар бошларини ерга қўйиб сажда қила олмаганлари учун курсига ўтириб, ишора билан сажда қилишлари жоиз.
Италиялик Мануэла: "ислом ҳақиқат динидир"
Машҳур италиялик сиёсатчининг қизи ислом динига қандай киргани ҳақида гапириб берди.
22 ёшли Мануэла Барбато хорижга таълим олиш учун сафар қилади. Ўқув жараёнларида эса турли дин вакиллари билан суҳбатлашиб, динлар ҳақида ўйлаб қолади.
Мануэланинг айтишича, ислом унга дарҳол ҳақиқат дини ва қалбни поклаш йўли бўлиб туюлган ва бу динни қабул қилишга қарор қилган. “Айни дамда эришган қалб хотиржамлигидан фахрланаман", – дейди у.
Мануэла исломни қабул қилгач, мусулмон йигитга турмушга чиқиб, у билан Ҳиндистонга йўл олди. Ҳозир ўзини Ойша деб атайдиган Мануэла икки фарзанднинг онасидир.
У бугунги турмуш тарзидан жуда мамнун, дея хабар беради IslamNews.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати
Кечаси Қуръон ўқишнинг фойдалари!
Қуръон ўқувчилар учун ихтиёр қилинган вақтларнинг энг афзали кечасидир. Аллоҳ таоло айтади: «Аҳли Китоб орасида сажда қилган ҳолларида тунлари Аллоҳнинг оятларини тиловат қиладиган тўғри (йўлдаги) жамоат ҳам бор. (Ўша зотлар) Аллоҳга ва охират кунига иймон келтирадилар, яхши амалга буюриб, исён-гуноҳдан қайтарадилар ва яхшиликлар қилишга шошиладилар. Ана ўшалар солиҳ бандалардир» (Оли Имрон сураси, 113-114 оятлар).
Ҳадиси шарифларда тунги намоз ва қироат фазилати ҳақида етарлича маълумотлар келган.
Ибн Бурайда отасидан ривоят қилишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: «Қуръон қиёмат куни ҳолдан тойган киши кўринишида келиб, «Сени тунлари бедор қилган ва кундузлари чанқатган менман», дейди» (Ибн Можа ва Аҳмад ривояти. Ривоят санади ҳасан*).
Ушбу ривоятда айтилишича, Қуръон қиёмат куни ўз соҳиби олдига келиб, «Сени дунёда кечалари уйқудан қўйган, кундузлари оч-наҳор юришингга сабабчи бўлган менман», дейди. Қуръон охиратда соҳибига унинг дунёдаги кўринишида намоён бўлади. Сабаби банда тунлари уйқусидан кечиб Қуръон ўқиган ва Аллоҳ йўлида чарчаган, хориганди. Қуръон айнан шу кўринишда соҳибига йўлиқади. Банда дунёда Қуръон йўлида хизмат қилган бўлса, энди Қуръон банда фойдаси учун хизмат қилади.
Абдуллоҳ ибн Бурайда отасидан ривоят қилади: «Мен Набий (соллаллоҳу алайҳи васаллам) ҳузурларида ўтиргандим, у Зот: «Сизлар Бақара сурасини ўрганинглар! Зеро, уни олиш барака, тарк қилиш ҳасратдир. Унга сеҳргарлар қодир бўлолмайдилар», деб айтганларини эшитдим. Сўнг бир муддат турдилар ва: «Бақара ва Оли Имрон сураларини ўрганинглар! Зеро у иккиси икки ёритувчи нур бўлиб, қиёмат куни икки булут ёки икки соябон ёки бир гуруҳ саф тортган қушлар шаклида келиб, ўз соҳибларига соя қилади. Қиёмат куни қабр очилиб, банда у ердан чиқиб келганида Қуръон уни чарчаган киши суратида кутиб олади ва унга: «Мени танидингми?» дейди. Банда: «Сени танимайман», дейди. Шунда у: «Мени танимайсанми?» деб сўрайди. Банда яна: «Мен сени танимайман», деб жавоб қайтаради. Шунда (Қуръон): «Мен сени иссиқ кунларда чарқатган, кечалари бедор қилган дўстинг Қуръонман. Ҳар бир савдогар тижорати орқасидан фойда кўради. Сен ҳам бугун тижоратинг орқасидан фойда кўрасан», дейди. Бас, унинг ўнг қўлига мулк, чап қўлига мангулик берилади. Унинг бошига виқор тожи кийдирилади. Унинг ота-онасига икки либос кидирилади. У иккисига дунё аҳли тенг келолмайди. Шунда улар (яъни ота-онаси): «Бу бизларга нима сабабдан кидирилди?!» деб сўрайдилар. Шунда: «Фарзандларингиз Қуръонни ўргангани учун», дейилади. Кейин унга (яъни Қуръон соҳибига): «Ўқи ва жаннат поғонаси ва хоналари томон кўтарил», дейилади. У хоҳ тез, хоҳ шошилмасдан қироат қилсин, аста-секин юқорилаб бораверади», дедилар” (Доримий, Аҳмад ва Байҳақий ривояти. Ривоят санади ҳасан).
Саҳл ибн Саъд розияллоҳу анҳу ривоят қилади: «Жаброил алайҳиссалом Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳузурларига келиб, «Эй Муҳаммад, хоҳлаганингизча яшанг. Зеро, сиз (вақти келиб) ўласиз. Хоҳлаган одамингизни яхши кўринг. (Бир кун) ундан айриласиз. Хоҳлаган ишингизни қилинг. Зеро, сиз бунинг учун ҳисоб қилинасиз», деди ва кейин: «Эй Муҳаммад, мўминнинг шарафи кечаси қоим бўлиш ва унинг ҳурмати одамлардан беҳожатлигидадир», деди» (Ҳоким «Мустадрак»да, Байҳақий «Шуабул-иймон»да ва Табароний «Авсат»да ривоят қилган. Ривоят санади саҳиҳ).
Ушбу ривоятда Жаброил (алайҳиссалом) Набий (соллаллоҳу алайҳи васаллам) ҳузурларига келиб, баъзи насиҳатларни қилгани айтилмоқда. Улардан шу нарса маълум бўладики, банда қандай ҳолатда яшашидан қатъи назар, фурсат етганда у, албатта, вафот этади, ёруғ оламдан кўз юмади ва Аллоҳ даргоҳига риҳлат қилади. Банда кимни ёки нимани яхши кўрмасин, улардан вақти келиб айрилади. Банда яхши ёки ёмон ишлари учун ҳисоб қилиниши аниқ. Мўминнинг илоҳий даргоҳдаги обрўси тунда ибодат қилиш билан юксалади, одамлар қўлидаги нарсадан беҳожат бўлиш билан унинг дунёдаги мартабаси ошади. (Давоми бор).
Ҳабибуллоҳ Саидов,
Термиз шаҳар "Ҳаким-Термизий" жоме масжиди имом-ноиби
Соф исломнинг ақидаси қандай?
Бизни Аҳли сунна ва жамоа тоифасидан қилиб тўғри йўлга бошлаган Аллоҳ таолога ҳамд бўлсин. Ва умматларни ҳақ йўлга бошлаган Пайғамбаримизга саловоту дурудлар бўлсин.
Аввало, ақидада ихтилофлар бўлган жойда ботил эътиқодлар илдиз отади. Чунки ақидаси дуруст ва соғлом бўлмаган кишининг дин ва имони саҳиҳ бўлмайди.
Ақида – имон билан боғлиқ нозик масала бўлгани учун, Аллоҳ таоло ўзи бу тушунчаларни баён қилиб, инсониятни ҳақиқий имон эътиқод йўлига бошлаб қўйган. Ҳозирги кунда баъзи бир бузғунчи гуруҳлар мусулмон давлатларда фитнани юзага келтиряптилар. Жумладан, исломда илк намоён бўлган хорижийлар, Азрақийлар — ўзларига қўшилмаган мусулмонларни кофир санашган. Мусулмоларнинг молини талашни ўзларига ҳалол деб билишган ва аҳли-аёлларини эса ўлжага айлантиришган. Бугунги кунда эса бунақа мисолларни кўплаб келтиришимиз мумкин. Аслида, ислом дини кишиларни ер юзида оға-ини бўлиб яшашга, бир — бирига ёрдам беришга, ота-онани ҳурмат қилишга, ватанини гуллаб яшнаши учун ҳисса қўшишга, халқдан ажралмаган ҳолатда Ҳақ розилигини топишга даъват этади. Шу ўринда Абу Нужаймнинг такфир борасидаги сўзини келтириб ўтмоқчиман; “Агарда тўқсон тўққизта далил кофирликка далолат қилсаю битта далил мўминликка далолат қилса биз уни мўмин деймиз”.
“Ҳижрат” сўзи кишиларни онгида қаттиқ кора доғ қолдиряпти. Хали исломий ақидаси тўлиқ шакилланмаган ёшлар интернет тўрига тушиб, ўзлари билмаган ҳолда дунёнинг турли ҳудудларидаги айрим ақидапараст оқимлар ва турли террорчилик гуруҳларга қўшилиб қолмоқдалар. Ваҳоланки, Пайғамбаримиз (с.а.в) “Макка фатҳидан кейин ҳижрат йўқ”, деганлар.
Ҳозирги кунда Ўзбекистонда масжидларда халқимиз ўз диний арконларини эмин-эркин бажараётган, ўрта махсус ислом билим юртлари ва Имом Бухорий номли Тошкент ислом институти фаолият олиб бораётган бир вақтда, шундай гуллаган диёрни нотўғри эътиқод билан ташлаб кетишлик энг оғир гуноҳ ҳисобланади. Инсон бу дунёда яхшиликларнинг энг афзалларини қилиши, ота-онасини хизматини то улар вафотигача сидқидилдан қилиб, жаннат калитларини қўлга киритиши, ўз маҳалласига, ўз Ватанига фойдаси тегиши, бошлиқларига боғийлик қилмаслиги камолотининг етуклигидан далолат беради ва уни юқори мартабаларга ўтқазиб қўяди. Шу ўринда Шайх Жалолиддин Румий ҳазратларининг гўзал бир байтини келтиришни лозим топдим:
Сен дунёга келганда йиғлаб келдинг,
Ҳамма кулиб қарши олди.
Сен дунёдан кетганда кулиб кетгинки,
Ҳамма йиғлаб қолсин.
Бу шиор ҳар бир қалбида ғурурли, эътиқоди соф, жўмард кишининг ҳаётдаги шиори бўлиши керак, деб ўйлайман.
М.Матирзаев
Гурлан тумани “Шайх Жамол бобо” масжиди имом-хатиби