Хабарингиз бор, Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳузуридаги “Вақф” хайрия жамоат фонди халқимиз орасида ўзаро бирдамлик ва меҳр-оқибатни кенг тарғиб этиш ва шу йўлда хизмат қилаётганларни рағбатлантириш мақсадида “Яхшилик қил – 2021” ижодий ишлар танловини эълон қилган эди.

Бугун, 24 май куни “Вақф” хайрия жамоат фондининг "Yaxshilik qil – 2021" танлови ғолибларини тақдирлаш маросими бўлиб ўтди. Ушбу жараён жонли эфир тарзида muslim.uz ва vaqf.uz порталлари саҳифасида орқали узатилди.

Маросимда Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси биринчи ўринбосари Ҳомиджон қори Ишматбеков, Диний идора бўлим мудири Муҳаммад Айюб домла Ҳомидов, Дин ишлари бўйича қўмита бўлими бошлиғи Муҳиддин Ҳакимов, мутасадди вакиллар ва танлов қатнашчилари иштирок этди.

Якуний натижаларга кўра "Яхшилик қил – 2021" танлови “Энг яхши видеоролик” йўналиши ғолиби Ёрқин Ҳалил бош мукофот, яъни махсус диплом ва 7 000 000 сўмлик сертификат соҳибига айланди;

"Яхшиликни тарғиб этувчи энг яхши мақола" йўналиши ғолиби Ҳайтмурат Ережепов махсус диплом ва 5 000 000 сўмлик сертификатга эга бўлди;

“Яхшиликни тарғиб этувчи энг яхши инфографика” йўналиши ғолиби Дилафруз Қурбоновага эса махсус диплом ва 5 000 000 сўмлик сертификат насиб қилди.

Ушбу йўналишлар бўйича ғолибларга диплом ва шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратларининг “Тафсири Ҳилол” китоблари, эсдалик совға ва махсус сертификат билан тақдирланишди.

«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳар бир маъруф садақадир. Яхшиликка далолат қилувчи худди уни қилувчи кабидир”, дедилар».

Аллоҳ таоло “Вақф” фондининг хайрли ишларига барака берсин, ғолибларга мукофотларни муборак қилсин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Савол: Мен шариатга мувофиқ кийинишим учун нималарга эътибор беришим керак. Баъзи муслима аёл-қизлар қора рангли кийим киядилар. Ҳижоб қора рангда бўлиши шартми?

Жавоб: Шариатимизга кўра аёллар либоси айнан қора рангда бўлиши шарт қилинмаган. Қуръони каримда ҳам, суннати набавияда ҳам аёллар қора рангли либосда бўлиши ҳақида кўрсатма йўқ. Шариатда талаб этилгани – аёлларнинг либоси аврат аъзоларини тўлиқ ёпиши кераклигидир. Ҳанафий мазҳабимизга кўра аёлларнинг икки қўли, кафти ва юзидан бошқа аъзолари аврат ҳисобланади.

Шунингдек, аёл киши кийган кийимнинг ўзи ҳам зийнат бўлмаслиги шарт. Яъни, номаҳрам эркак кишиларнинг эътиборини ўзига жалб қиладиган ялтироқ ва яшнаб турувчи рангларда бўлмаслиги талаб этилади. Чунки Аллоҳ таоло Қуръони каримда: “Аёллар зеб-зийнатларини кўрсатмасинлар!” дея буюрган (Нур сураси, 31-оят).

Ушбу оятдан уламолар аёл кишининг либосининг ўзи зеб-зийнат билан бурканган, одамларни ўзига жалб қиладиган бўлмаслиги кераклиги келиб чиқишини таъкидлашган.

Ислом тарихида баъзи саҳобия аёлларнинг қора рангли ёпинчиққа ўранганларининг асосий сабаби ўзларига номаҳрам эркакларнинг эътиборини жалб этмаслик бўлган. Лекин бундан бошқа муслима аёлларнинг ҳам кийимлари айнан қора рангда бўлиши шарт экани келиб чиқмайди. Чунки бошқа кўплаб ривоятларда Расули Акрам алайҳиссаломнинг аёллари, қизлари ва бошқа саҳобия аёллар ипак, пахта, канопдан тўқилган қизил, кўк, оқ ва сариқ рангли матолардан кўйлак кийишгани нақл қилинган.

Машҳур тобеинлардан Иброҳим Нахаий ва Алқама ибн Асвадлар Набий алайҳиссаломнинг аёлларини қизил ёпинчиқда кўрганларини айтишган (Ибн Аби Шайба ривояти).

Яна бир тобеин Ибн Аби Мулайка: “Умму Салама разияллоҳу анҳонинг устида сариққа бўялган рўмол ва кўйлакни кўрдим”, деган (Ибн Аби Шайба ривояти).

Шунингдек, Қосим ибн Муҳаммад Оиша онамизни эҳромдалик пайтларида сариқ рангли кўйлак кийганларини айтган. Саҳоба Анас ибн Молик разияллоҳу анҳу эса: “Мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг қизлари Умму Кулсумнинг устига йўл-йўл чизиқли ипак тўн ёпиб қўйилганини кўрганман”, деганлар (Имом Бухорий ривояти)

Расули Акрам алайҳиссаломнинг суюкли қизлари Умму Кулсум разияллоҳу анҳо йўл-йўл чизиқли кийим кийганлари, ана шундай ранг ва шаклдаги либос кийиш аёлларга жоиз эканига далолат қилади.

Аёлларнинг қора кийим кийишларига диний тус бериш нотўғри эканини ҳозирги замон уламолари ҳам таъкидлаб ўтишган. Жумладан: Саудия Арабистонига қарашли “Илмий тадқиқотлар ва фатво бериш доимий қўмитаси” томонидан эълон қилинган “Аёл кишининг рўмоли ва либосининг ранги ҳақида”ги фатвосида шундай дейилган:

“Муслима аёл кишининг либоси қора рангга хосланган эмас. У истаган рангдаги либосни кийиши мумкин. Бунда кийим аврат аъзоларини тўсадиган бўлиши, эркакларнинг либосига ўхшамаслиги, тор бўлиб, аёлнинг аъзоларини билдириб турмаслиги, юпқа бўлиб, ортидаги нарсани кўрсатадиган бўлмаслиги ҳамда фитнага сабаб бўлмайдиган либос бўлиши шарт қилинган”.

Фазилатли шайх Аднан Таҳа Аммоннинг “Дастур” газетасига берган интервюсида шундай дейдилар: “Ҳижоб кийимининг қора бўлиши мажбурий эмас. Лекин ҳар қандай рангда жоиз. Шуҳрат кийими ёки диққат эътиборни тортадиган даражада бўлиши керак эмас. Одатда араб аёллари қора рангли кийим кийишади. Бу урф саналиб, камтарлик белгиси деб санашади. Шаҳарларда айрим қабилалар ва аёллар бош ва юзни бекитувчи ранг сифатида оқ рангдан фойдаланишган. Аслида динимиз аёлларни маълум бир рангдаги кийимни кийишга мажбурламайди”.

Ушбу маълумотлардан маълум бўлмоқдаки, динимизда аёлларнинг либоси ёки рўмоли муайян бир рангда ёки шаклда бўлиши қатъий белгиланмаган. Балки Ислом динига мансуб ҳар бир халқнинг ўз миллатига, замонасига хос кийими бор. Масалан: Эронда бошқача, Туркияда бошқача, Малайзияда, Индонезияда бутунлай бошқача. Шу боисдан табиийки, ўзбек миллатига мансуб мусулмон аёлларининг миллий кийими ҳам ўзгача. Аёл киши юзи ва икки қўлининг кафтларидан бошқа аъзоларини беркитадиган ҳолда сидирға ёки гулли матодан кўйлак кийиб ва рўмол ўраб юрса жоиздир. Куйлак ва рўмолни қайси кўринишида ёки рангда бўлишнинг аҳамияти йўқ.

Кузатишлардан яна бир жиҳатни англаш мумкинки, айни кунларда аёл-қизлар орасида қора рангдаги либос кийишдан мақсад авратни тўсиш эмас, балки модага айланиб бормоқда. Шунингдек, урфимизда одат бўлмаган бошдан-оёқ тим қора либос қийиш жамиятда кўпчиликни ўзига жалб этиши билан авратдан ёпишдан бош мақсад бўлган ўзгаларни жалб этмаслик талабига зид ҳолатдир. Мана шу жиҳатни ҳам доимо ёдда сақлаш керак.

Ҳазрати Пайғамбаримиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари оқ кийим барча рангларнинг энг яхшиси, шунинг учун уни иложи борича тез-тез кийиш кераклигини айтганлар. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кийимларингиздан оқини кийинг. Албатта, улар кийимларингизнинг хайрлисидир. Ҳамда уларда ўликларингизни кафанланглар”, деганлар.

Баъзи араб халқларида аёллар қора рангли кийим кийишларини айрим мутахассислар қуйидагича таҳлил қилишган:

1) оқ ранг эркаклар устунлигини таъкидлайди. Аёл эркак кишига соя каби эргашиши учун қора кийим кияди. Шундай қилиб, бу кимнинг аёли ва кимга тегишли экани дарҳол тушунарли бўлади;

2) қадимги пайтда араб қабилалари орасида тунда кўплаб ҳужумлар содир этиларди, ўлжа сифатида болалар ва аёлларни қўлга олишарди. Шунинг учун ҳужум қилаётганлардан яшириниш мақсадида аёллар қорамтир кийим кийишган;

3) араб мамлакатларининг ҳудуди анча иссиқ. Кўчада қорамтир кийим кийган аёллар тезда қизиб кетиб, кўчада беҳуда кезиб юрмасдан тезда уйга қайтишга тўғри келган.

Юқорида баён қилинганлардан келиб чиқиб, қуйидагиларни хулоса қилиш мумкин:

- Ислом динида аёл-қизларнинг сатри авратда бўлиши талаб этилсада, бунда махсус рангдаги кийим кийиш шарт этиб белгиланмаган.

- Баъзи шарқ мамлакатлари аёлларининг қора кийим кийиши арабларнинг иқлимий ва маданий-тарихий омиллари билан боғлиқ бўлиб, бунга диний тус бериш тўғри эмас.

- Модага эргашиб, қора либос кийиш ҳам дуруст эмас. Шунингдек, одат бўлмаган бизнинг жамиятдаги тим қора либос қийиш орқали кўпчиликни ўзига жалб этиш ҳам динимизда маъқулланмайди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати

Малайзия Миллий университети қошидаги Малайзия Ислом цивилизацияси институти директори муовини, профессор Ал Адиб Самури "Дунё" ахборот агентлигига берган интервьюсида Ўзбекистон раҳбариятининг бой маданий, тарихий ва маънавий меросини, ўзбек халқининг миллий ва диний қадриятларини, Ислом динининг ҳақиқий гуманистик аҳамиятини очиб бериш борасидаги саъй-ҳаракатларига ўз баҳолари билан ўртоқлашди:

– Ўзбекистон ўзининг бой маданий-маънавий мероси, қадимий меъморий обидалари ва бетакрор анъаналари билан нафақат илмий, академик ва ижодий доиралар, балки жуда кенг жамоатчилик эътиборини тортишда давом этмоқда.

Ўзбекистоннинг ривожланиш стратегияси маданият ва дин ривожига, инсониятнинг умумий маданий меросини авайлаб-асрашга қандай марказий ўрин тутишини қизиқиш билан кузатамиз.

Зеро, аввалги замонлардаги энг яхши ютуқларни ўзлаштирган Ўзбекистон маданияти жаҳон цивилизациясининг кейинги тараққиётига, бутун дунёда толерантлик тамойилларининг ривожланишига сезиларли таъсир кўрсатди.

Бугунги кунда Ўзбекистон ҳудудида ЮНЕСКОнинг бешта жаҳон маданий мерос объектлари, жумладан, Самарқанд, Бухоро ва Хива каби Шарқ эртакларидаги қадимий шаҳарлар мавжуд.

Ўзбекистоннинг анъанавий ҳунармандчилик, ижрочилик санъати, урф-одат ва маросимларини ўзида мужассам этган саккиз унсур инсониятнинг номоддий маданий меросининг репрезентатив рўйхатига киритилган.

Ўзбекистон ҳукуматининг ислом цивилизациясининг бой меросини ҳар томонлама ўрганиш ва асраб-авайлаш, бағрикенглик маданиятини ривожлантириш ва ислом динининг чинакам гуманистик моҳиятини оммалаштириш масалаларига ҳар томонлама ва тизимли ёндашишига алоҳида эътибор қаратиш лозим.

Ўзбекистон ва Ўрта Осиёда яшаб ижод этган Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий, Баҳоуддин Нақшбандий, Хожа Абдухолиқ Ғиждувоний ва бошқа бир қатор машҳур олим ва мутафаккирларнинг мақбаралари диққатга сазовор асосий нуқталардир ва зиёрат туризмини ривожлантиришда муҳим роль ўйнайди.

Афсуски, ҳозирги коронавирус пандемияси ва унга боғлиқ чекловлар эркин саёҳат қилишимизга имкон бермайди.
Лекин бу бизнинг ўзбекистонлик ҳамкорларимиз билан илмий ва илмий ҳамкорликни ривожлантиришга тўсқинлик қилмайди.

Демак, бугун Президентимиз Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан яратилган Ўзбекистон Ислом цивилизацияси маркази билан фаол ҳамкорлик қилмоқдамиз. Шу билан бир қаторда яқин келажакда ўрганадиган дастлабки меваларни бошқа йирик илмий муассасалар билан алоқалар йўлга қўйилмоқда.

Мен ҳам яқин келажакда мамлакатларимиз пандемия оқибатларини бартараф этишига чин дилдан умид қиламан ва Ўзбекистонга ташриф буюриб, умумий маданий меросимиз билан алоқага чиқиш имконига эга бўламан.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Маълумки, Ислом оламининг аҳли сунна тоифаси ичида тўртта фиқҳий мазҳаб бўлиб, улар Ҳанафий, Моликий, Шофеъий ва Ҳанбалий мазҳабларидир. Агар ислом тарихига назар ташланса, бу мазҳабларнинг келиб чиқишидан олдин ҳам турли мазҳаб ва йўналишлар бўлган. Лекин у мазҳаблар муайян шахс номи билан эмас, балки шаҳар ва минтақа аҳолиси номи билан аталган. Масалан, Мадиналиклар мазҳаби, Маккаликлар мазҳаби ва ҳоказо. Имом Молик раҳматуллоҳи алайҳ ўзларининг машҳур “Муватто” (оммабоп) китобларини ёзилиш тарихини зикр қилганларида шундай деган эдилар: Халифа Абу Жаъфар ал-Мансур билан ҳажда учрашиб қолдик, шунда у менга: “Мен билан сиздан бошқа олим қолмади, мен сиёсат билан машғулман. Сиз одамларга суннат ва фиқҳни баён қилувчи бир китоб ёзинг. Фақатгина, унда Ибн Аббоснинг баъзи масалалардаги рухсатларини, Ибн Умарнинг баъзи масалалардаги қаттиққўллигини ва Ибн Масъуднинг баъзи масалалардаги нодир сўзларини китобга киргизишдан сақланинг, уни оммабоп қилиб ёзинг” – деди. Китоб таълиф қилиниб, Абу Жаъфар ал-Мансурга тақдим қилинганда, у Имом Моликка: “Мен бу китобингизни Каъбага осиб қўймоқчиман, уни бутун Ислом оламига тарқатиб, ихтилофларга чек қўйиш учун одамларни ёлғиз шу китобга амал қилишларига мажбур қилмоқчиман” – деди. Шунда Имом Молик: “Йўқ, ундай қилманг, чунки саҳобалар ер юзи бўйлаб тарқалиб кетганлар. Улар мен китобга киритган Ҳижоз аҳолисининг ҳадисларидан бошқа ҳадисларни ҳам ривоят қилишган. Одамлар ўша ҳадисларни ҳам олганлар. Сиз уларни ўз ҳолларига қўйинг” – дедилар.

Барча ҳадис китобларида келтирилган ушбу машҳур воқеа асрлар давомида фақиҳларимизни янгидан-янги илмий чўққиларга, изланишларга чорлаши билан бирга, Қуръони карим оятлари, бошқа ҳадислар билан бир қаторда фиқҳ илмига ҳужжат ва далил бўлиб келмоқда. Кейинчалик забардаст уламолар томонидан саҳобий ва тобеинларнинг фатволари жамланиб, уларни таҳлил қилиш орқали янги мазҳаблар вужудга келди ва бу мазҳаблар мазҳаб соҳибининг номи билан атала бошлади. Хусусан, Кўфада Ҳанафий, Мадинада Моликий, Мисрда Шофеъий ва Боғдодда Ҳанбалий мазҳаблари пайдо бўлди. Тарих нуқтаи назаридан қаралса, бу тўрт мазҳаб ҳам бир-бири билан боғлиқ, мазҳаб эгалари ўзаро бевосита ёки билвосита бир-бирларига устоз ёки шогирд бўлишган. Масалан, Абу Ҳанифа Имом Молик билан кўришган, Имом Молик Имом Шофеъийга устозлик қилган, Имом Шофеъий эса Абу Ҳанифанинг шогирди Муҳаммад ибн Ҳасан билан бевосита мунозаралар қилган. Шунингдек, Имом Шофеъий Аҳмад ибн Ҳанбалга устозлик қилган. Лекин шунга қарамай, ҳар бир мужтаҳиднинг мазҳаб тузишда ўзига хос илмий йўналиши бўлган.

Мазҳаблар ўз тарихий тараққиётининг барча босқичларида диннинг яхлитлиги, мусулмонларнинг ҳамжиҳатлиги, ўзаро иноқлиги ва бирлигини таъминлашда энг муҳим омил сифатида курашиб келган. У мусулмонлар орасидаги ҳар қандай фирқачиликка қарши бўлиб, қавмнинг диний эътиқод белгилари бўйича гуруҳларга бўлиниш ғоясини ҳеч қачон тан олмаган. Гарчанд турли оқим ва фирқалар ҳар доим ислом дини яхлитлигини бузишга уриниб келган бўлсада, ҳеч қачон бунинг уддасидан чиқолмаганлар. Бу муваффақиятнинг замирида ҳам шу аҳли сунна уламолари келтирган далил ва асосларнинг мустаҳкам ва тўғрилиги асос бўлиб хизмат қилган. Мусулмонлар оммасига ушбу ҳақиқатларни тушунтириб бериш бемазҳаблик авж олган ҳозирги даврда айниқса муҳимдир.

Мазҳаблар Қуръони карим ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг суннатлари асосида ижтиҳод қилиб, саҳобий ва тобеинлар фатволарига мувофиқ равишда топилган Аллоҳ розилигига эриштирувчи, ҳақиқий тўғри йўлдир.Аллоҳ таолонинг энг охирги ва мукаммал, қиёматгача боқий қолувчи, барча замон ва маконларда инсониятга икки дунё саодат йўлини кўрсатиб берувчи дин Ислом эканини яқиндан англаймиз. Мазҳаблар тўла маънода бирлик, бирдамлик, биродарлик рамзи эканини англаб олмоғимиз даркор.

У.Мадаминов  

Боғот тумани “Назар ота” масжиди имом хатиби