Бугунги кунда мафкуравий таҳдидлар аҳолининг маълум бир қатламлари, айниқса, ёшларнинг қарашларини ўзларига маъқул бўлган йўналишда ўзгартириш, диний экстремизм, ахлоқсизлик каби бузғунчи ғояларни сингдиришга уринишдек кўринишларда содир бўлмоқда. Ҳозирги таҳликали замонда интернет тармоғи орқали тарқатилаётган ғаразли маълумотлар, турли бузғунчи ғоялар, одоб-аҳлоқни емирувчи манфур иллатлар ҳар бир онгли кишини ташвишга солиши аниқ.

Кейинги пайтларда интернет билан боғлик бузғунчиликлар, глобал тармокдан қабиҳ мақсадда фойдаланаётганлар кўпайиб бормоқда. Оқибатда, залолатга бошловчи электрон нашрлар ва видеолавҳалар кенг ёйилмоқда. Ғаламис кимсалар ёшларни ўз тузоқларига илинтиришда интернетдан усталик билан фойдаланмоқда. Ўзларини “яқин дўст” ёки “ҳидоятга чорловчи” сифатида танитиб, ёшларни тўғри йўлдан чалғитмокда.

Аслида, уларнинг дин ва шариат ҳақида умуман илмлари йуқ, фақатгина тўда бошидан ёдлаб олганларини такрорлашдан нарига ўтмайдилар. Бошқа томондан қараганда, улар бу жоҳиллиги билан бошқаларни ҳам жар ёқасига тортаётгани ва кимнингдир ноғорасига уйнаётганини билмайдилар. Бундайлар аввал дину диёнат, ибодат, жаннат ҳақида турли жозибали сўзларни гапириб, ғўр ёшларни йўлдан уриб, охир-оқибатда, разолат қурбонига айлантирмоқда.

Интернетдан олинган нарса тўғри, ишончли ва зарарсиз эканини билиш керак. Яхши-ёмоннинг фарқига бормаган ёшлар интернет орқали тарқатилган ҳар қандай маълумот-хабарларни ҳақиқат деб қабул қилаётгани жиддий хавотирга солади.

Ислом таьлимоти бузғунчиликни, одамлар қалбига ваҳима, душманлик ва фитна уруғларини сочишни қаттиқ қоралайди. Маълумки, сўнгги йилларда динни ўзларига ниқоб қилиб олган оқимлар, тоифалар пайдо бўлди. Улар ғаразли мақсадлари йўлида жамиятда бузғунчилик, бегуноҳ одамлар қонини ноҳақ тўкиш каби жиноятларни авж олдириб, фуқаролар тинчлигини бузиб, халқ орасида низо чиқаришга ҳаракат қилишмоқда.

Сарҳадсиз интернет дунёсига кирган шахс вақт, умр ғанимат эканини доимо ёдда сақламоғи лозим. Зеро, бу глобал тармоқ бепоён ҳудудларга эга бўлиб, унда инсон адашиб соатлаб, кунларини самарасиз ўтказиб юбориши мумкин. Бугунги шиддатли глобаллашув даврида ёшлар онгу шуурини интернет орқали кириб келаётган зарарли ғоя ва таъсирлардан самарали ва ишончли ҳимоялаш тобора долзарб аҳамият касб этмоқда. Бу эса ўқитувчилар, маънавият тарғиботчилари, ота-оналардан янада ҳушёр ва огоҳ бўлишни, ёш авлоднинг ғоявий-мафкуравий иммунитетини мустаҳкамлаш борасидаги ишлар кўламини янада кенгайтиришни талаб қилади.

Бизга маълумки, кўплаб сайт ва тармоқлар катта маблағлар эвазига фильтрлаб қўйилган ва бу ҳолатни кўплаб давлатларда кузатиш мумкин. Албатта, тақиқлар ёки фильтр воситалари орқали одамларни Интернет оламидаги турли кучларнинг хатарли таҳдидларидан, кераксиз ва салбий ахборотлардан сақлаш кийин ва фақатгина вақтинчалик ҳолат бўлиши мумкин.

Таассуфки, бугун ёшларимизнинг аксарияти глобаллашув туфайли Европа ва хорижий маънавий-маданий оқимлар таъсирига кўпроқ иштиёқманд бўлиб, миллий маънавиятимизнинг ҳаётбахш, юксак ахлоқийликка асосланган тамойилларга ихлосмандлиги суст кечмокда. Инсон қадри, масъулияти, ахлоқига беписандлик баъзи ёшларнинг кийиниши, феъл-атвори, юриш-туришида яққол кўзга ташланиб қолмоқда. Бизнинг назаримизда инсон қадрияти унинг ахлоқийликка йўналгани билан белгиланиши керак. Дархақиқат, бугун ахборот чунонам кўп ва тез кириб келаяптики уларни “ҳазм” қилиш учун теран тафаккур ва кенг дунёкараш талаб этилади. Айникса интернет олами фарзандларимиз эътибори ва қизиқишини тортиб бораётган бугунги даврда айрим комьпютер ўйинлари ҳақида ҳам шундай мисолларни кетириш мумкин.

Мутахассислар маълумотларига кўра, интернет орқали таркатиладиган компьютер ўйинларининг 49 фоизи сезиларли даражада зўравонлик ва ёвузлик кўринишига эга, 41 фоиз жангари (турли отишмалар ва портлашларга асосланган) ўйинларда эса ўйин қаҳрамони ўз максадига етишиш учун шундай зўравонлик ва ёвузлик содир этади. 17 фоиз ўйинларда ана шу зўравонлик ва ёвузликнинг ўзи бош максад ҳисобланади. Турли жанговар, менталитетимизга мос бўлмаган, баъзан қаҳрамонлик ваҳшийликка ўтиб кетадиган бу каби ўйинлар фарзандларимиз ахлоқий-эстетик тарбиясига тўғри таъсир кўрсата олади дея олмаймиз. Бир қарашда улар оддий ўйиндек кўрингани билан зўравонлик ғоялари, ёвузлик кайфиятини уйғотиши жуда кўп салбий окибатларга олиб келгани хусусида ҳаётий мисоллар кўплаб топилади.

Интернет сайтларида ёшларга кучли таъсир этувчи ахборотларни қуйидагича таснифлаш мумкин. Биринчи тоифадаги ахборотлар сирасига ёт, бузғунчи ғоялар (диний экстремизм ва террорчилик ғоялари, миллатчилик, ирқчилик, садизм кабилар)ни киритиш мумкин. Иккинчи тоифадаги ахборотлар эса гарб ҳаёт тарзига хос, ўзбек менталитетига зид одатлар ва кўникмаларни таргиб этади. Бу айниқса, ғарб ёшларининг кийиниши, одатларини тарғиб қилувчи мақолалар, клиплар, фильмларда яққол намоён бўлади. Учинчи тоифага эса порнографик ахборотларни киритиш мумкин. Тўртинчи тоифага эса ҳали текширилмаган, ўз исботига эга бўлмаган турли ҳужумкор ахборотларни киритиш мумкин.

Интернет сайтларидан тарқатилаётган бу каби ёт ғоялар ва ахборотларни ёшлар томонидан қабул килинаётганлиги ва унинг оқибатлари жаҳондаги барча мамлакатлари халкини ҳам ташвишга солмокда. Ёшларимиз онгини эгаллашга қаратилган ҳар қандай хатти-ҳаракатларга, миллий манфаатларимизга рахна солишга, маънавиятимизга тажовуз қилишга, умримиз мазмуни бўлган тарихий хотирамизни бузишга уринаётган ғаразли кучларга карши доимо огоҳ туришимиз даркор. Ана шундагина бизни ҳеч ким, ҳеч нарса ўз танлаган йўлимиздан ортга қайтара олмайди ва биз кўзлаган улуғвор максадларимизга албатта етамиз.

Юртимизга оломонча маданият асосан интернет тармоғи орқали кириб келаяпти. Бу ҳол одоб-ахлоқ, миллий ва диний қадриятларга ҳурмат пасайиши каби кўплаб нохушликларни келтириб чиқаряпти. Ёшларнинг ҳаёсизларча кийиниши, таналарига расм чиздириши, қулоқ ва бурунларини тешиб, “зирак” тақиб олишлари, қиз болаларнинг ўғил болаларга ўхшаб кийиниши каби “мода” унсурлари айнан интернет орқали ёйилаётгани аниқ.

Интернетдаги ғоявий тузоқлар гўё маданиятга ўхшаши ва ёшларга мойдек ёқиши билан ҳам хатарлидир. Инсоний ахлоқда терс оломонча маданият айрим ёшлар онгига чанг солиб, маънавият кушандасига айланмокда. Ачинарлиси, мазкур “маданият” таъсирига берилиб қолганини ёки унинг қурбонига айланаётганини кўпинча ёшлар ўзлари сезмайди. Глобал ахборот тизимидаги хабарларни “фильтрсиз” қабул қилиш оқибатида ёшлар онги заҳарланмоқда.

Масалан, бирор керакли маълумотни олиш мақсадида сайтга кирган ёшларнинг “фалончи машҳур шахс ҳалокатга учради” каби шов-шувли эълонга кўзи тушади ва беихтиёр уни очади. У ерда эса яна бир сайт очилади ва унда алдамчи хабарларнинг давомини ўқийди. Шу тариқа ғўр ёшлар ғаламисларнинг тузоғига илинади. Бундай жирканч “маданият” таъсирига берилган ўсмир лоқайд, ҳаётга енгил-елпи қарайдиган, юрт равнақи ва халқ тинчлигига бефарқ кимса бўлиб улғаяди. Шунингдек, оломонча маданият тузоғига илинган болалар инсон истаган ишини қилавериши мумкин, деб билади, яъни ўтакетган манқуртга айланиб қолади.

Ижтимоий тармоқларнинг оила ва жамият барқарорлигига солаётган энг катта тахдидларидан яна бири – улардаги мулоқотлар сабабли кўплаб тинч-тотув оилалар барбод булиб кетаётганидир. Фарзандининг истиқболини, ёрқин келажагини истайдиган ҳар бир ота-она тарбия масаласига жиддий эътибор бермоғи зарур. Бола тарбияни турли компьютер уйинлари, интернет ва ижтимоий тармоқлардан эмас, энг аввало ота-оналаридан, бобо-момоларидан, эзгуликка, покликка ва дину диёнатга чақирувчи яхши китоблардан олсин.

Инсонлар қалби ва онги учун катта курашлар кечаётган глобаллашув даврида юксак маънавият, одоб ахлоқ тарбиясига эътиборни кучайтириш долзарб вазифадир Ўсиб келаётган ёш авлодни диний – миллий қадриятлар асосида тарбиялаш, улар қалбида ўз халқи, Ватанига меҳр-садоқат туйғусини кучайтириш, уларни хар-хил бузғунчи кучларнинг ахборот хуружларидан огоҳ этиш, муносиб ҳимоя қилишдан иборатдир.

М.Хабибуллаев

Саудия Арабистонида гувоҳлар томонидан ҳайрат билан кузатиладиган ғайриоддий ҳодиса кузатилди.
Жума кунининг биринчи соатида Каъба устида тўлин ой пайдо бўлди.
"Ой Каъба билан маҳаллий вақт билан соат 12 дан 43 дақиқаю 35 сония ўтганда тенглашди", - дея Жидда Астрономия уюшмаси президенти МажидАбу Захиранинг сўзларидан иқтибос келтирмоқда IslamNews. – Ойнинг диски Ердан 381.125 км масофада 99.9% ёритилган бўлади".
Бутун дунё бўйлаб мусулмонлар беш маҳал намоз ўқишларини айнан Каъба йўналишида амалга оширадилар, шунинг учун жума кечаси хоҳлаганлар компас ёки кўрсатгичлар билан эмас, балки тўғридан-тўғри ойни мўлжал қилиб намоз ўқишлари мумкин бўлди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Лоқайдлик инсон умрига ўхшайди. Фарқи, у ўз ниҳоясига етганда, бутун борлиқни ҳалок қилади. Гуруч курмаксиз бўлмаганидек, жамиятдаги одамларни бир хил ижобий сифатлай олмаймиз. Ўзининг қусури билан нафақат ҳаёти, балки борлиқ, бутун инсоният учун хавф туғдирадиган кимсалар ҳам талайгина. Улар ичида энг ёмони лоқайд одамлардир.

Хўш, лоқайдлик ўзи нима? Унинг кўринишлари қандай?

Бу иллатнинг энг кўзга ташланарлиси – бефарқлик. Ўз ҳаёти ва оиласига бефарқ одамдан Ватан, халқ, миллат тақдирига хайрихоҳликни кутиб бўлмайди.

Лоқайдликнинг қандай оқибатларга олиб келишига кўп бора гувоҳ бўлганмиз. Пандемия сабаб юртимизда одамлар соғлигини ўйлаб бир неча соҳа мутасаддилари тин олмади, кечаю кундуз меҳнат қилди. Касалларга минглаб ўринлар тайёрланди. Одамлар у ерда текширувдан ўтиб, даволанди. Кўчаларда одамлар огоҳлантирилди. Шунга қарамай, ўз жони ва оиласини ўйламаган лоқайд кимсалар карантин ҳудудларидан қочишга уринишди. Улар қочиб қаерга ҳам борарди. Яқинларининг олдига бориб, уларга ҳам касал юқтиргани қолди, холос! Бу ҳолатни қандай изоҳлаш мумкин?

Тўйларга рухсат берилмаган пайтда қанчалаб яширин тўйлар ўтди. Рухсат берилганда, бошқалар кўз ўнгида гўё 30 кишилик қилиб, аслида кун бўйи тўй ўтказганлар қанча бўлди. Ана шундай лоқайдлик оқибатида битта тўйда 70–80 киши касалга чалинганига гувоҳ бўлиб турибмиз.

Яна бир ачинарли ҳолат. Кўча-кўйда ёш йигит ва қизларнинг турли алфозда “гаплашиб” турганига кўп бор дуч келамиз. Лекин бирортамиз уларни одобга чақирмаймиз. Таниш ёки қариндош эмаску, дея лоқайд бўламиз. То ўша муаммо билан ўзимиз рўбарў бўлмагунча. Аллоҳ сақласин!

Ҳар доим ҳар нарсага жиддий муносабатда бўлайлик. Юқоридаги каби лоқайдликлар оқибати яхшиликка олиб бормайди. Доно халқимиз бежиз бирники мингга, мингники туманга уради, демаган.

Собир ҚЎШБОҚОВ,
Бахмал тумани “Мулла Умар” жоме масжиди имом-хатиби.

“Ҳидоят” журналининг 2020 йил 11-сонидан

Қирол Сауд университети талабаси Ренад Ҳуссайннинг ихтироси сайёрамизда 644 миллион нафар эшитишда нуқсони бўлган одамларга автомобилни бошқаришга ёрдам бериши мумкин, деб хабар беради Emirateswoman сайти.
Қирол Сауд университети (Саудия Арабистони) тиббиёт факультети талабаси Ренад Ҳуссайн кар одамларга автомобилни бошқаришга ёрдам берувчи тизимни ихтиро қилди. Акустик датчиклар транспорт воситаларининг ташқарисидаги товушларни ўзгартиради ва мўлжал олишга имкон берган ҳолда уларни автомобиль ичидаги экранга тасвир ва ранг кўринишида юборади. Ушбу ютуқ учун у 2020 йилда дунёдаги энг яхши аёл ихтирочи сифатида Жаҳон интеллектуал мулк ташкилоти Кубогига сазовор бўлди.
Исламосфера нашрининг маълумотга кўра, Ренад Ҳумсайннинг ютуқлари биринчи марта юқори баҳолангани йўқ. У 2019 йилда Малайзияда ўтказилган халқаро ихтиро ва инновациялар кўргазмасида олтин медални, шунингдек 2020 йилда дунёдаги энг яхши ихтиро учун Корея халқаро Олимпиадасида олтин мукофотни қўлга киритди.
ЖССТ 2050 йилга келиб дунё бўйича 900 миллиондан ортиқ киши эшитиш қобилияти заиф бўлади, деб тахмин қилмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Тўлиқ исми – Нўъмон ибн Собит Куфий. 80-ҳижрий йили Куфа шаҳрида туғилган. Асосан шу шаҳарда яшаб, 150/769 йили70 ёшда Бағдодда вафот этган.

Ёшлигида тижорат билан шуғулланган. Имом Шаъбийнинг тавсияси билан илм ўрганишга киришади. Йиллар ўтиб, Нўъмон етук аллома – Абу Ҳанифа бўлиб етишади. Ўша пайтда Куфа Ислом оламининг илм марказларидан бири бўлиб, масжидлар дарс ҳалқалари билан тўла эди. Кўплаб саҳоба ва тобеинлар у ерда яшардилар.

Шу боис Абу Ҳанифанинг илм талабида бошқа ўлкаларга чиқишига зарурат туғилмади. Чунки Куфа илм билан, олимлар билан тўлибтошганди. Имоми Аъзам раҳимаҳуллоҳ дастлаб калом илми билан шуғулланиб, бидъатчилар ва адашган фирқа вакиллари билан кўп баҳслашади. Кейинроқ бу одат саҳоба ва тобеинларнинг йўли эмаслигини билгач, калом илмини қўйиб, фиқҳ ўрганишга киришади.

Куфа фақиҳи Ҳаммод ибн Абу Сулаймон раҳимаҳуллоҳнинг дарс ҳалқасига қатнаб, асосий илмларни у зотдан ўрганади. Ўша пайтда Абу Ҳанифанинг ёши 22 да эди. У устозидан ўн саккиз йил мобайнида таълим олади. Жидду жаҳди, ҳаракатчанлиги, сабр ва матонати туфайли Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ устозининг хос шогирдига айланди. Устози бирор муҳим иш билан сафарга кетадиган бўлса, дарс ҳалқасига уни бошлиқ қилиб қўярди. Бу эса у зотнинг вафотидан кейин Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг устоз бўлишига ишора эди.

Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ саҳобаларни кўргани билан ҳам бошқа мазҳаббошилардан ажралиб туради. Ҳофиз Заҳабий “Тазкиратул ҳуффоз” асарида Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ Анас ибн Молик розийаллоҳу анҳуни Куфага келганларида бир неча марта кўрганини зикр қилади. Дарҳақиқат, ўша пайтда саҳобалардан бир нечаси, жумладан, Абдуллоҳ ибн Абу Авфо, Анас ибн Молик розийаллоҳу анҳум ҳаёт бўлган. Саҳобаларни кўриб, улардан ҳадис ривоят қилиш бахти мазҳаб имомларидан фақатгина Абу Ҳанифага насиб этган.

Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг фиқҳга бўлган иқтидори ва бор аҳамиятини ижтиҳод ҳамда фиқҳни ўргатишга қаратгани ҳанафий мазҳабининг ривожланишига туртки бўлди. Ижтиҳодида ўзининг фиқҳи ва раъйини намоён қиладиган ёрқин йўлни, шогирд-талабаларга эса фиқҳни ўргатиш борасида ажойиб услубни танлади. Натижада кўплаб фақиҳлар етишиб чиқди. Шогирдлари ҳам у зотга истинбот қилиш ва масалаларни ўрганишда шерик бўлишди. Улар устозлари вафотидан кейин ҳам бу ишларни давом эттиришди. Бу эса Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ мазҳабининг ривожланишига катта ёрдам берди.

“Ҳанафий фиқҳи тарихи, манбалари ва истилоҳлари”

китоби асосида тайёрланди.

“Ислом Нури” диний-маърифий газетасининг 2020-йил, 22-сонидан