Савол: “Салам байъ” дегани қандай байъ? Шу ҳақда маълумот берсангиз.
Жавоб: Байъ салам ва унинг шартлари:
Салам савдоси – насия молни нақд баҳога сотиш ёки зиммасига вожиб бўлган нарсани нақд баҳога сотишдир. Яъни, молнинг нархи аввалдан берилиб эвазига бериладиган молни кейинчалик муайян бир муддатда олишга келишишдир. Гўёки бир шахс бошқасига "Мана юз минг сўм. Эвазига фалон жойнинг, масалан, Сурхондарёнинг фалон навли буғдойидан фалон муддатда, айтайлик, июль ойида менга етказиб берасиз" дейишига ўхшаш. Бу савдо умумий савдолардан фарқ қилади. Аслида қоида шуки ҳали мавжуд бўлмаган ёки мулкига кирмаган нарсани сотиш жоиз эмас.
Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам одамларни байъ саламга бўлган эҳтиёжларини кўриб бунга рухсат берганлар. Бу савдо ҳам бошқа савдолар каби ижоби-қабул яъни "Менга шунча нарса етказиб беринг!" ва "Шунча сўм эвазига шу нарсани етказиб бераман" дейиши билан тамом бўлади. Ижоби-қабул ҳанафийлар наздида битмнинг рукни ҳисобланади.
Шариатда жоизлигига далил:

1. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا تَدَايَنْتُمْ بِدَيْنٍ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَاكْتُبُوهُ

«Эй иймон келтирганлар! Маълум муддатга қарз олди-берди қилган вақтингизда уни ёзиб қўйинг...» (Бақара сураси, 282-оят).
Абдуллоҳ ибн Шаддот ибн Илҳод ва Абу Мусо Ашъарийнинг ўғли Абу Бурда ўртасида салам савдоси борасида ихтилоф пайдо бўлди. Ибн Шаддот салам савдоси жоиз бўлмаса керак, чунки унда сотиладиган нарса йўқ-ку, деган хаёлга борди. Абдуллоҳ ибн Абу Мужолид айтади: «У икковлари мени Ибн Абу Авфонинг хузурига жўнатишди. Мен бу борада ундан сўрадим. Ибн Абу Авфо: «Биз Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам, Абу Бакр ва Умар замоналарида буғдой, арпа, майиз ва хурмода салам савдосини қилар эдик», деди. Ибн Абзодан ҳам сўраган эдим, у ҳам шундай деди».
Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо «Муайян муддатда етказиб беришликни зиммага олиш савдосини Аллоҳ Ўзининг китобида ҳалол қилгандир ва мен бунга изн берганига гувоҳлик бераман» деб юқоридаги оятни ўқиди. Суннатдан далил эса Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо келтирган қуйидаги ҳадисдир. «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам Мадинаи мунавварага келганларида Мадина аҳли бир, икки, уч йилга салам савдосини қилишар эди. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким бирор нарсада салам савдосини қилса, маълум бир ўлчов, маълум кило ва муайян муддатга қилсин!» дедилар». Имом Бухорий раҳимаҳуллоҳ салам савдосига тегишли ҳадисларни жуда кўп санадлари билан ривоят қилган бўлиб, хулосасини айтганда, салам савдоси кайлий ёки вазний нарсаларда бўлсин ва бериладиган муддати тайин бўлсин!
Салам савдосининг ҳукми:
Раббис саламга (буюртмачи) насия тарзда етказиб берилиши керак бўлган нарсанинг мулки собит бўлади. Етказиб берувчи эса, дастмояга (молнинг қиймати) эга бўлади.
Бизнинг юртда салам савдосининг кўринишлари:
“Менга бир тонна картошка уруғ берсангиз, кузда (фалон ойнинг фалончи куни) ҳосилни йиғиштириб олганимда сизга 4 ёки 5 тонна картошка қайтараман”, дейди.
Бу савдо шаръан дуруст эмас. Чунки бир жинсли молни бир-бирига айрбошлашда бир-биридан кам ёки кўп қилиб бўлмайди. Демак, бир тонна картошка уруғлик олса, уни қайтаришда ҳам бир тонна бўлиши керак. Қолаверса, бир жинсли молни ўзаро айрбошлашда насия қилиш ҳам дуруст эмас. Шунинг учун бирор нарсанинг уруғлигига муҳтож бўлса, айрбошлаш йўли билан эмас балки, нақд пул олиб савдо молини насия қилиш мумкин. Унинг кўриниши қуйидагича бўлади. “Ҳозир картошкани килоси 1000 сўм, менга бир тонна картошка пулини, яъни 1000000 сўм бериб турсангиз. Кузда сизга 4 тонна картошка берар эдим”, дейди. Кузда картошканинг нархи қанча бўлишидан қатъи назар келишувга мувофиқ 4 тонна картошка беради. Шу ҳолатда кузда 4 тонна картошканинг пулини олиш мумкин эмас ёки картошканинг ўрнига сабзи, пиёзга ўхшаш бошқа савдо моли олиши ҳам мумкин эмас. Акс ҳолда рибо бўлади. Чунки рибовий молларни жинси бошқа бўлса ҳам насия савдо қилиш мумкин эмас.

2. Савол: Нақдга 10 сўмга сотиладиган буюмни кредитга ўхшатиб 12 ойда бўлиб тўлаш шарти билан 12 сўм деб баҳолаб ойига бир сўмдан тўловни шарт қўймоқда. Агар ойига шарт бажарилмаса буюмни қайтариб олади. Шу тўғри насия савдосими? 12 ойга байлашиб шу муддат ичида қурби етканча тўлаб бориши насия савдоси дейилмайдими?
Жавоб: Савдо молига нақдга фалон сўм, насияга фалон сўм деб икки хил нарх белгилаш мумкин. Уни ойма-ой тўлашга ёки охирида бирданига тўлашга келишиш ҳам мумкин.
“Агар ойига шарт бажарилмаса буюмни қайтариб олади...” савдода бунга ўхшаш шартларни қўйиш мумкин эмас. Чунки савдо бундай шартларни тақозо қилмайди. Агар шундай шарт қўйилган бўлса ҳам у бекор қилинади. Лекин пулни вақтида тўламагани сабабли, дарҳол ақдни бузмасдан, балки иложини қилиб, бир оз муҳлат бериш ҳам тавсия қилинган. Чунки Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда бундай дейилган: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким ночорга муҳлат берса ёки ундан бир қисмини кечиб юборса, Қиёмат куни, Унинг соясидан ўзга соя бўлмаган кунда Аллоҳ таоло уни Аршининг сояси билан соялантиради”, дедилар” (Имом Термизий ривоят қилган). Агар муҳлат берса ҳам, муддат тугаса ҳам қарзини тўлай олмаса, мазкур нарсани тортиб олмасдан, балки эгаси билан келишган ҳолда сотиб, қарзини ундириб олса бўлади. Бу каби масалалар икки томон бирга бўлган ҳолатда фатво олинадиган масала бўлгани учун бирор илмли кишига юзма-юз мурожаат қилинглар.
“12 ойга байлашиб шу муддат ичида қурби етканча тўлаб бориши насия савдоси дейилмайдими?” Йўқ, бу савдо тақсит савдоси дейилади. Насия савдосида эса пул белгиланган муддат етганида бирданига берилади. Агар бўлиб-бўлиб берилса тақсит савдоси дейилади. Қуйида тақсит ва насия савдоси тўғрисида баъзи маълумотларни тақдим этамиз.
“Тақсит” савдоси; насия савдо турлардан биридир. Унда савдо моли нақд берилиб, унинг пулини бериш кечиктирилади. Бундай савдо тури билан ҳозирги кунда ёлғиз шахслар ва ширкатлар ҳам шуғулланмоқда. Бугунги кунда исломий банкларнинг кўплари ўзларининг молиявий муомалаларини мазкур савдо тури билан олиб боради.
“Тақсит” савдоси “салам” савдосининг аксидир. Яъни салам савдосида пул нақд берилиб савдо моли насия қилинади. Тақсит савдосида белгиланган пулнинг барчасини ёки баъзисини ҳам насия қилиш мумкин. Кўпинча белгиланган маблағ бир неча қисмга ёки бир неча босқичларга бўлиб адо этилади. Агар белгиланган маблағ белгиланган муддатнинг охирида бирданига адо этилса, бу насия савдо бўлади. Агар белгиланган маблағ бир неча босқичда адо этилиши билан биргаликда савдо моли уни олувчининг мулкига ўтиши ҳам батамом бўлса, бу тақсит савдоси дейилади.
Юқоридаги таърифлардан келиб чиқиб тақсит савдоси қуйидаги хусусиятларга эга бўлади деб айтишимиз мумкин:
- савдо моли нақд бўлади;
- пули насия бўлади;
- пулни адо этиш бир неча бўлакларга бўлинади.
Тақсит савдосининг жоизлигига ижмоъ қилинган. Чунки у насия савдонинг бир туридир. Лекин икки жиҳатига кўра ундан фарқ қилади:
биринчиси, тақситда пул бўлиб-бўлиб адо этилади, насияда эса бирданига адо этилади;
иккинчиси, тақситда насия қилинган қиймат, нақднинг қийматидан ортиқроқ бўлади. Савдо молига одатда икки хил нарх белгиланади. Нақдга фалон сўм, насияга фалон сўм, ҳар иккаласи ҳам жоиз. Бу савдонинг жоизлигига китоб ва суннатдан ҳам далиллар етарлидир, Лекин гап чўзилиб кетмаслиги учун улар келтирилмади.

Исҳоқжон домла Бегматов
ЎМИ масжидлари бўлими ходими
ЎМИ матбуот хизмати

 Қуръон забт этган қалблар

Абул Фазл Аббос ибн Фараж Риёший Басрий ҳикоя қилади: “Асмаъийнинг (асл исми Абдулмалик ибн Қарийб ибн Абдулмалик ибн Али Асмаъий Абу Саъийд Басрий бўлиб, 216 ҳижрий санада, тўқсон ёшга яқинлашиб вафот этган дейилади) бундай деганини эшитдим:

“Бир куни Басрадаги жоме масжиддан чиқиб кетаётсам, рўпарамдан туя минган, белига қилич осиб, қўлига камон ушлаб олган аъробий чиқиб қолди. Яқинлашиб, менга салом берди-да: “Сен қаерликсан?” деб сўради. “Асмаъ уруғиданман”, деб жавоб бердим. У: “Эй Асмаъиймисан?”, деди. Мен: “Ҳа”, дедим. У: “Қаердан келяпсан?” деб сўради. Мен: “Раҳмоннинг Каломи тиловат қилинадиган жойдан”, деб жавоб бердим. У ҳайрон бўлиб: “Раҳмоннинг одамлар тиловат қиладиган Каломи борми?” деб сўради. Мен: “Ҳа, бор” деб жавоб бердим. “Менга ўшандан тиловат қилиб бер!” деди у. Мен унга: “Туянгдан туш!” дедим. У туясидан тушди. Зарият сурасининг бошидан тиловат қила бошладим. Аллоҳ таолонинг:

 وَفِي السَّمَاء رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ

“Ва осмонда ризқингиз ҳамда сизга ваъда қилинаётган нарсалар (бор)” оятига етганимда, аъробий: “Эй Асмаъий, бу Раҳмоннинг Каломими?” деб сўради. Мен: “Ҳа, шундай. Муҳаммадни ҳақ ила хушхабар берувчи ва огоҳлантирувчи қилиб юборган Зотга қасамки, бу Унинг Каломи! У Зот буни Муҳаммадга нозил қилгандир”, дедим. Аъробийнинг юзида ажиб бир ўзгариши кўрдим: “Шу кифоя қилади”, деди.

Кейин туясининг олдига борди ва уни сўйди. Гўштини бўлакларга бўлиб, менга: “Бу ёққа келиб, бу гўштларни тарқатишга ёрдамлашиб юбор!” деди. Кейин биз бўлинган гўштни ўтган-қайтганларга тарқатдик. сўнгра қиличини ва камонини қўлига олиб, уларни синдирди. Синиқларни қум остига яширди.

 Кейин саҳро ичкарисига қараб кетди. Кетаркан,  “Ва осмонда ризқингиз ҳамда сизга ваъда қилинаётган нарсалар (бор)” оятини ўқиб борар эди. Бу ҳолатни кўргач, ўзимни маломат қила бошладим. “Нега аъробий таъсирланганда, Аллоҳнинг каломи қалбига етиб борганда, сен таъсирланмадинг!..” дедим.

Кейинги йили ҳажга борганимда Каъбани тавоф қилиб турсам, кимдир паст, мулойим овозда мени чақирди. Ўгирилиб қарасам, ўша аъробий турибди. Менга салом берди. Қўлимдан тутди-да, Мақоми Иброҳимнинг орқасига бошлаб борди. Кейин мени ўша ерга ўтқазиб, “Менга Раҳмоннинг Каломини тиловат қилиб бер!” деди. Мен яна “Зарият” сурасини бошидан бошлаб ўқидим. Аллоҳ таолонинг:

وَفِي السَّمَاء رِزْقُكُمْ وَمَا تُوعَدُونَ

“Ва осмонда ризқингиз ҳамда сизга ваъда қилинаётган нарсалар (бор)” оятига етганимда, аъробий қичқириб юборди ва: “Раббимиз бизга ваъда қилган нарсани ҳақиқатда топдик, кўрдик” деди. Кейин: “Бундан бошқа Каломи ҳам борми?” деб сўради. Мен: “Ҳа, Аллоҳ таоло бу оятнинг давомида:

فَوَرَبِّ السَّمَاء وَالْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِّثْلَ مَا أَنَّكُمْ تَنطِقُونَ

“Осмону ернинг Раббиси ила қасамки, албатта, у (гап) мисоли сиз нутқ қилаётганингиздек ҳақиқатдир” деб марҳамат қилган”, дедим. Шунда аъробий шунақа қаттиқ қичқирдики, “Субҳаналлоҳ! Буюк Аллоҳни ким ғазаблантирдики, ҳатто У Зот Каломини қасам ила таъкидлаяпти. Бандалар Унинг Каломини тасдиқламайдими? Унинг Каломига ишонмайдими? У Зот Каломи ҳақлигини таъкидлаш учун қасам ила гапиряпти” деб уч марта такрорлади. Учинчи марта қайтарди-ю, ўша заҳоти жон таслим қилди”.

Абу Исҳоқ Саълабийнинг “Қотла-л-Қуръан” асаридан Нозимжон Иминжонов таржима қилди

ЎМИ Матбуот хизмати

Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев 28 февраль куни Покистон Ислом Республикаси, Швейцария Конфедерацияси, Латвия Республикаси, Исроил Давлати, Германия Федератив Республикаси, Словакия Республикаси ва Хитой Халқ Республикасининг мамлакатимиздаги Фавқулодда ва мухтор элчилари этиб тайинланган Ирфон Юсуф Шомий, Оливье Шав, Михаилс Попковс, Эдуард Шапира, Гюнтер Оверфельд, Ян Бори ва Цзян Яндан ишонч ёрлиқларини қабул қилиб олди. Бу ҳақда Ўзбекистон Республикаси Президентининг Матбуот хизмати хабар берди. 

Давлатимиз раҳбари элчиларни мамлакатимизда дипломатик миссиясини бошлагани билан самимий қутлаб, масъулиятли фаолиятида улкан ютуқ ва муваффақиятлар тилади. 

Маросимда Ўзбекистон кучли фуқаролик жамияти ва жадал ривожланаётган бозор иқтисодиётига эга эркин ва демократик давлат барпо этишнинг янги тарихий босқичига қадам қўйгани алоҳида таъкидланди. 

Ўзбекистонни янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси доирасида бошланган кенг кўламли ислоҳот ва ўзгаришлар муқаррарлик тусини олмоқда. 

Очиқ ташқи сиёсат олиб бормасдан, кўп қиррали ва ўзаро манфаатли халқаро ҳамкорликни мустаҳкамламасдан туриб белгиланган вазифаларни амалга ошириб бўлмаслиги таъкидланди. 

Ўзбекистон Республикаси ташқи сиёсатида ғоят қисқа даврда салмоқли натижалар қўлга киритилди. Хорижий давлатлар, нуфузли халқаро ва минтақавий ташкилотлар билан муносабатлар сифат жиҳатидан янги босқичга кўтарилди. 

Давлатимиз раҳбари Ўзбекистон Марказий Осиёда хавфсизлик, барқарорлик ва изчил тараққиётни таъминлашда бундан буён ҳам барча саъй-ҳаракатларини сафарбар этиши ҳамда очиқ, дўстона ва амалий ташқи сиёсат олиб боришни давом эттиришини таъкидлади. Бунда аввало қўшни давлатлар билан муносабатларга алоҳида эътибор берилади. 

Шунингдек, дунёнинг етакчи мамлакатлари билан ўзаро манфаатли ва узоқ муддатли шерикликни кенгайтириш сиёсати давом эттирилади. 

Президентимиз ўз нутқида янги элчиларни тайинлаган мамлакатлар билан дўстлик алоқалари ва ўзаро манфаатли ҳамкорликни ривожлантириш ва мустаҳкамлашнинг устувор йўналишларига тўхталди. 

Ўзбекистон Республикаси минтақавий хавфсизлик ва барқарорликни таъминлашда анъанавий равишда муҳим ўрин тутаётган Покистон Ислом Республикаси билан кўп қиррали муносабатларни ривожлантиришга катта аҳамият бераётгани таъкидланди. 

Олий даражадаги мунтазам сиёсий мулоқотлар икки томонлама ҳамкорликни сезиларли фаоллаштиришга хизмат қилди. Шу билан бирга, ўзаро савдо-сотиқ ҳажмини ошириш, агросаноат, фармацевтика, кўнчилик ва бошқа тармоқларда кооперацияни кучайтириш учун улкан салоҳият мавжуд. 

Швейцария Конфедерацияси Ўзбекистоннинг Европадаги ишончли ва узоқ муддатли шеригидир. 

Бугунги кунда Ўзбекистон – Швейцария муносабатлари сиёсат, иқтисодиёт, молия ва банк, маданият ва таълим каби турли соҳаларда муваффақиятли ривожланмоқда. Швейцария тараққиёт ва ҳамкорлик агентлиги билан самарали шериклик йўлга қўйилган. 

Швейцариянинг етакчи компаниялари билан кимё, тўқимачилик, фармацевтика, озиқ-овқат саноати, соғлиқни сақлаш ва туризм соҳасида кооперация учун имкониятлар мавжудлиги алоҳида қайд этилди. 

Латвия Республикаси билан фаол сиёсий мулоқот йўлга қўйилган, иқтисодий ва маданий-гуманитар алоқалар изчил ривожланмоқда. 

Ригада буюк аждодларимиз Мирзо Улуғбек ва Абу Али ибн Сино ҳайкаллари ўрнатилгани мамлакатимиз ва халқимизга юксак ҳурмат-эҳтиром ифодасидир. 

Савдо, инвестиция ва инновациялар, транспорт ва логистика, энергетика, фармацевтика, қишлоқ хўжалиги ва туризм соҳаларидаги дастур ва лойиҳаларни амалга ошириш мамлакатларимиз ўртасидаги ҳамкорликнинг истиқболли йўналишлари экани қайд этилди. 

Ўзбекистон Исроил Давлати билан ўзаро ҳурмат ва манфаатларни ҳисобга олиш тамойиллари асосида икки томонлама ҳамкорликни ривожлантиришдан манфаатдор экани таъкидланди. 

Исроилнинг илғор технологиялари, тажрибаси, илмий ютуқларини жалб этиш асосида биотехнологиялар, энергия ва сув ресурсларини тежаш, тиббиёт ва фармацевтика, туризм каби йўналишларда қўшма лойиҳаларни амалга ошириш таклиф этилди. Таълим, маданият ва спорт соҳаларида мавжуд катта салоҳиятдан фойдаланиш муҳимлигига эътибор қаратилди. 

Мамлакатимизнинг ишончли ва узоқ муддатли шериги бўлган Германия Федератив Республикаси билан барча соҳаларда фаол мулоқот йўлга қўйилган, яқин алоқалар ва тажриба алмашуви қўллаб-қувватланмоқда. 

Асосий эътибор мамлакатимиз иқтисодиётининг юқори технологик тармоқларида қўшма лойиҳаларни амалга ошириш мақсадида Германиянинг етакчи компаниялари билан узоқ муддатли ва ўзаро манфаатли шериклик алоқаларини ривожлантиришга қаратилди. 

Илм-фан ва таълим соҳаларида ҳамкорликни ривожлантириш, икки мамлакат ҳудудлари ўртасида алоқалар ўрнатиш ва ривожлантириш муҳимлиги қайд этилди. 

Словакия Республикаси Ўзбекистон учун Европадаги истиқболли ҳамкорлардан бири ҳисобланади. 

Давлатимиз раҳбари сиёсий мулоқотни мустаҳкамлаш билан бир қаторда савдо-иқтисодий ва инвестиция соҳаларида мавжуд салоҳиятни рўёбга чиқаришни таклиф этди. Бу ўринда, аввало, электротехника, фармацевтика, қурилиш материаллари ишлаб чиқариш, кимё ва озиқ-овқат саноатида қўшма лойиҳаларни амалга ошириш муҳим аҳамиятга эга. 

Ўзбекистон Президенти Хитой Халқ Республикаси билан дўстлик ва ҳар томонлама стратегик шериклик муносабатлари изчил мустаҳкамланиб бораётганини чуқур мамнуният билан қайд этди. 

Икки давлат раҳбарларининг ўтган йили Пекин ва Остона шаҳарларида бўлиб ўтган учрашувлари ўзаро ҳамкорликни сифат жиҳатидан янги даражага олиб чиқиб, аниқ мазмун билан бойитди. 

Давлатимиз раҳбари ҳамкорликнинг деярли барча соҳаларида, жумладан, савдо-иқтисодий, инвестиция, инновация, молиявий-техник, транспорт коммуникациялари ва бошқа йўналишлардаги шерикликни чуқурлаштириш учун кенг имкониятлар мавжудлигини алоҳида таъкидлади. 

Транспорт-транзит йўлакларини ривожлантиришга доир минтақавий лойиҳаларни амалга ошириш, шу жумладан, Ўзбекистон – Қирғизистон –Хитой темир йўл магистралини қуриш муҳимлиги таъкидланди. 

Ўзбекистон Хитой билан фан, маданият, таълим ва туризм соҳаларидаги ўзаро манфаатли ҳамкорликни янада кенгайтиришга тайёрлиги қайд этилди. 

Ўзбекистон Президенти сўзининг якунида хорижий элчиларга мамлакатимизнинг вазирлик, идора ва ташкилотлари билан фаол ишлаш, жойлардаги салоҳият ва имкониятлар, халқимизнинг бой тарихи ва маданияти билан яқиндан танишиш учун ҳудудларга тез-тез ташриф буюришни таклиф этди. 

Турли масъулиятли лавозимлардаги фаолияти давомида тўпланган тажриба хорижий дипломатларга белгиланган мақсадларга самарали эришиш ҳамда Ўзбекистон билан икки томонлама муносабатларни мустаҳкамлаш йўлида ўз зиммасига юклатилган муҳим миссияни муваффақиятли адо этишга хизмат қилишига ишонч билдирилди. 

Ўз навбатида, янги тайинланган элчилар самимий қабул учун давлатимиз раҳбарига миннатдорлик билдириб, мамлакатларимиз ўртасидаги кенг миқёсли ва ўзаро манфаатли ҳамкорликни ривожлантиришга бор саъй-ҳаракатларини сафарбар қилишини қайд этдилар. 

ЎМИ Матбуот хизмати

Роберт Луис Стефенсон ёзади: “Ҳар бир инсон кун давомида қанчалар машаққат чекмасин ўз вазифасини қилишга қодирдир. Ҳар бир инсон тонгдан то қуёш ботгунига қадар бахтли ҳаёт кечиришга қодирдир. Ҳаётнинг маъноси шудир”. 

Дерлар: “Сенинг ҳаётинг фақат бугунги кунингдангина иборат. Кечаги кунинг ўтди. Эртанг эса ҳали келиши маълум эмас”. 

Стефен Лакок ёзади: Гўдак: “Ўспирин ёшига етсам...” дейди.

Ўспирин: “Йигитлик ёшига етсам... Йигитлик ёшига етсам, уйланаман” дейди. Аммо уйланишдан кейин нима қилади? Бу ҳамма босқичлардан сўнг нима қилади? Энди фикрлар: “Нафақа ёшига етиб олсам...” дейишга ўзгаради. Орқасига қарайди, совуқ шамоллар уни тебратиб бўлган. Озгина ҳам яшамасдан ўтган ҳаётидан айрилди. Вақт ўтиб бўлганидан кейин англаб етамизки, ҳаёт бугунги кунимизнинг ҳар бир дақиқаси ва соатларидир”. Шунингдек, тавбани ортга сурувчилар ҳам кейинроқ тушунадилар. 

Солиҳ салафлардан бири бундай дейди: “Сизларни энди қиламан”, “ҳали бажарарман” дейишдан огоҳ этаман. Чунки бу кўпгина яхшиликлардан тўсувчи ва савобли амалларни кечиктирувчидир”.

“(Эй Муҳаммад!) Уларга қўйиб беринг: есинлар, фойдалансинлар ва орзулар уларни машғул қилаверсин! Бас, яқинда (қилмишларининг оқибатини) билиб олурлар” (Ҳижр сураси, 3-оят). 

Француз файласуфи Монтен айтган эди: “Менинг ҳаётим абадий раҳм қилинмас ёмонликлар билан тўлиб тошган”.

Денси айтади: “Тафаккур қилинг, бугунги кунингиз қайта такрорланмас”.

Мен айтаман: бундан ҳам гўзалроқ ва мукаммалроқ гап “видолашув намозини ўқинг”дир.

Яшаётган бугуни умрининг охирги куни эканини ўйлаган инсон, албатта, тавба ва солиҳ амалларни кўпайтиради, Парвардигорига итоат қилиш, Расулга эргашиш йўлида бор куч-қувват ва иқтидорини сарфлайди.

“Ўкинма” китобидан

ЎМИ Матбуот хизмати

Баҳор фаслининг илк кунида Ўзбекистоннинг Самарқанд вилояти билан Тожикистоннинг Сўғд вилоятини ажратиб турувчи Ургут туманидаги “Саразм–Жартепа” назорат-пунктида катта шодиёна бўлди. Бу ерда вилоят ва туман ҳокимлиги, зиёлилар, имом-хатиблар, ёшу кекса, эркагу аёллар гувоҳлигида ўн йил муқаддам ёпилган чегара назорат пункти қайта очилди.
Сўнгги ойларда қўшнилар билан яқин алоқалар қайта тикланди. Минтақадаги барча мамлакатлар сари яқинлашдик. Тан олиш керакки, Тожикистон билан алоқаларни тиклашни халқларимиз интиқлик билан кутган эди. Ўзаро манфаатли, хайрихоҳ дўстлик, самимият, тарихий қардошликка асосланган янгиланишлар рўй бериши Яратганнинг катта марҳамати бўлди.

Муҳтарам Юртбошимизнинг саъй-ҳаракатлари ортидан қардош халқлар орасида алоқаларни мустаҳкамлаш, икки давлат орасидаги ҳамкорликни ривожлантириш йўлида ташланган навбатдаги муҳим қадам чин маънодаги тарихий воқеа бўлди.
Айтиш жоизки, бу хайрли янгиланишларни илгари турли сабаблар туфайли беркитиб қўйилган чегаранинг ҳар икки томонида яшовчи кишилар теран ҳис қилишди. Қариндошлари, дўстлари билан кўришиш энди аввалгидай узоқ вақт ва асаббузарликни талаб этувчи мушкул вазифа эмас, балки қувончли ҳодисага айланди. Ахир бизнинг қардошлик ришталари билан боғланган, меҳмондўстлик билан ном чиқарган минтақамизда шундай бўлиши ҳам керак.
Халқимизга хос анъана фақат байрам ё хурсандчиликни баҳам кўришдан иборат эмас. Аксинча, қийин вазиятда елкадош, сўз ва амалий иш билан халқларимизни жалб қилган ҳолда, муаммони биргаликда ҳал этиш ундан-да муҳим.
Чегаралар очилиши маросимида иштирок этганлар икки халқ ўртасидаги қадим-қадимдан давом этиб келаётган азалий анъаналар қайта жонланаётганини кўриб, Яратган Парвардигорга шукроналар айтишди.

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг

Самарқанд вилояти вакиллиги,

ЎМИ Матбуот хизмати