“Эй, имон келтирганлар! Аллоҳга чин тавба қилингиз, шоядки, Раббингиз сизларнинг гуноҳларингизни ўчириб, остидан анҳорлар оқиб турадиган (жаннатдаги) боғларга киритса! У кунда Аллоҳ пайғамбарни ва у билан бирга имон келтирганларни шармисор қилмас. Уларнинг нурлари олдиларида ва ўнг томонларида юрар. Улар: «Эй, Раббимиз! Ўзинг бизларга нуримизни комил қилиб бергин ва бизларни мағфират этгин. Албатта, Сен ҳар нарсага қодирдирсан», – дерлар” (Таҳрим, 8).          

Тавба қилиш муҳим ишлардан бўлиб, “тавба” қайтиш маъносини англатади. Тавбада зулматдан нурга, гуноҳдан тоатга қайтиш ният қилинади.   Тавба, дарҳақиқат, руҳни гуноҳлардан поклайди, гуноҳлардан ҳосил бўлган ғашлик ва изтиробни кетказади. Инсон туғилганда унинг қалби худди оппоқ саҳифа каби гуноҳлардан пок бўлади. Унинг амаллар саҳифасига гуноҳу савоб у балоғатга етгандан бошлаб ёзила бошлайди. Инсон гуноҳ қилса, қалби қораяди. Агар гуноҳ ва маъсиятларни кўпайтирса, бу қоралик бутун қалбини қамраб олади. Бу ундаги фитрат нурини кеткизади. Агар инсон мана шу ғафлат уйқусидан уйғониб кетса, тавба манзилига киради. Секин-аста қалбидаги қоронғилик зоил бўлади ва тезда фитрат нурига қайтади.

Агар тавбада шартлари ва арконлари топилмаса, инсоннинг тавбаси тўғри бўлмайди ва қабул қилинмайди. Бу ерда ўша шарт ва рукнларнинг энг муҳимларини зикр қиламиз. Гуноҳлардан ва маъсиятлардан қасд қилган нарсасига қалбида пушаймон бўлиши, шаръий буйруқларни адо қилишда йўл қўйган хатоларига қалбида надомат сезиши. Шунда гуноҳлари надомат ўтида ёнади. Тавбанинг шартларидан яна бири – қилган гуноҳини қайта қилмасликка азму қарор қилиши. Бу икки рукнни амалга ошириш учун инсон доимо гуноҳнинг салбий таъсирларини эслаб юриши лозим. Дарҳақиқат, ривоятларда зикр қилинадики, албатта, маъсият инсоннинг қалбида қора нуқта пайдо қилади. инсон гуноҳу маъсиятларни қилишда давом этаверса, бу нуқта кенгайиб, қалбни тўла қамраб олади, уни ҳақиқатларни кўришдан тўсиб қўяди, кўр қилади. Натижада банда бадбахтликка етади.

Агар маъсиятлардан тавба қилса, қалбидаги қоралик аста-секин йўқола бошлайди. Унга охират ишлари енгиллашади. Унга Аллоҳ таоло тарафидан илоҳий тавфиқлар муяссар бўлади. “Албатта, Аллоҳ (шунгача билмай йўл қўйган хатоларидан) чин тавба қилувчиларни ва обдон покланиб юрувчиларни севади” (Бақара, 222).

Тавба Аллоҳ таоло ҳузурида қабул бўлиши учун унинг айтиб ўтилган шартларини амалга ошириш керак.

Амирул мўминин Али ибн Толиб (розияллоҳу анҳу)дан “Наҳжул балоға” асарида тавбанинг шуртлари тўғрисида шундай ривоят қилинади: “Истиғфор олти маънога далолат қилади: қилган гуноҳига надомат чекиш; уни бошқа қилмасликка азму қарор қилиш; Яратган зотнинг ҳақларини адо қилмоқлик; жисмини ҳаром луқмалардан поклаш; жисмига маъсият ҳаловатини татитгани каби тоат аламини татитмоқ. Мазкур шартларга яна қуйидаги шартларни қўшиш мумкин:

• Ноҳақ эгаллаган ҳақларни ўз эгаларига қайтариш. Тавба қилувчи инсон бошқалардан ҳақсиз олган нарсаларини қайтармоғи лозимдир. Қайтаришдан бош тортмаслиги керак, чунки агар улар ундан ўз ҳақларини бу дунёда талаб қилмасалар, албатта, яқинда қиёмат куни талаб қиладилар. Ўшанда унинг савобларидан уларга олиб берилади.
• Аллоҳнинг ҳақларини адо қилиш. Адо этолмаган фарзларини қазо қилиб бўлса ҳам, ўташи лозим.

Банда Аллоҳнинг раҳматидан, унинг лутфу карамидан ноумид бўлмаслиги керак. Шайтон учун, нафсул аммора учун имкон бермаса, қалбида васваса, шайтоний бузуқ ният бўлмайди. Тавба машақатли кўринади. Лекин инсон тавба қилса, албатта, икки дунё саодатига эришади.

Агар банда кўп гуноҳ қилса-ю, кейин кўп пушаймон қилса, албатта, Аллоҳ таоло унга йўлни енгил қилади.

Охират йўлидан борувчига риёзат аламини татимоқлиги ва ибодат машаққатига сабр қилмоқлиги лозим бўлади. Агар кечаси гуноҳда бедор бўлган бўлса, бундан тавба қилиш учун кечаси билан ибодатда бедор бўлсин. Кундузи гуноҳ билан юрган бўлса, бир кун рўза тутиб тавба қилсин. Гуноҳларнинг асарлари, изларидан нафсини покласа, нафсинг маъсиятдан олдинги поклигига қайтади.

Тавбадан сўнг бирдан юқори бир даражаларга чиқилмайди ва бу талаб ҳам қилинмайди. Баъзи инсонлар тавбани машаққатли, қийин иш деб ўйлайди ва ундан юз ўгиради. Натижада у бадбахтлар йўлини танлайди. Ваҳоланки, охиратга олиб борувчи қадамлар кичик-кичик одимлардан бошланади. Бандадан талаб қилингани шудир. У мана шу одимларда давомли бўлса, Аллоҳни муҳаббатига сазовор бўлади. Аста-секин бу ишлар унга енгил бўлади. Оқил киши олий мақсадларга етиш кичик-кичик қадамлардан иборат эканини биладилар. Яна банда агар тавбани тўлиқ амалга ошира олмаса, ундан юз ўгирмаслиги, яна гуноҳ ва маъсиятларга қайтмаслиги керак. балки қўлидан келганича ҳаракат қилиши лозим.

Албатта, йўлнинг қийинчилиги инсонни юришдан қайтармаслиги керак. Тавба инсонни абадий бадбахтликдан мутлақ саодатга элтувчи қоситаларнинг биринчисидир.

Ҳасан Расулов,

Имом Бухорий халқаро маркази мутахассиси

Инсоннинг саодати Аллоҳ таолонинг амрларига мувофиқ ҳаёт кечирмоғидир. Инсон дунё муҳаббатини қалбидан чиқариб отгани заҳоти кечаю кундуз дунё иши билан машғул бўлса-да, дунё унга зарар етказа олмайди. Чунки унинг қалби Аллоҳ таолога боғланган. Агар инсоннинг қалби дунёга боғланса, дунё иши билан бир дақиқа шуғулланса ҳам зарар кўради.

Бинобарин, Қалб – Аллоҳнинг назаргоҳи. Уни Аллоҳ таолога боғламоқ керак.

Аллоҳнинг дўстлари – маънавий табиблар. Улар қандай қилиб дунёдан кўнгил ўзиб Аллоҳ таолога боғлашни яхши биладилар. Қалбнинг Аллоҳга боғланганининг бир неча аломатлари бор. Агар кишининг қалби Аллоҳга боғланса, у ўша заҳоти фақат Унинг йўлидан, ишқу муҳаббатидан сўзлай бошлайди.

Бир одам бир авлиёнинг қошига келиб:

 – Аллоҳнинг ризосига қандай етишса бўлади? – деб сўради.

Авлиё унга:

– Сенга муждалар бўлсин, – деди.

Одам:

– Нега? – деб ҳайрон бўлди.

Авлиё:

– У йўлни сўраган одам у йўлга киришни истайди, Аллоҳ унга насиб этади, иншааллоҳ! – деб жавоб берди.

Демак, Аллоҳнинг йўлига қизиқмоқ, доимо унинг билан машғул бўлмоқ Аллоҳ таолога маъқул келадиган амал.

Сахий ибн Абдуллоҳ: “Ким қалбини Аллоҳ таолога топширса, Аллоҳ унинг аъзоларига ҳам соҳиблик қилади”, деди.

Инсон қалбини Аллоҳга топширса, У ҳам унинг кўзларига, қўлларига, оёқларига, тилига, яъни бутун аъзоларига эгалик қилади. Кўзини ҳаромга боқишдан сақлайди, тилининг бетайин гапиришига тўсқинлик қилади, оёқларининг гуноҳ ишларга боришига қаршилик қилади... 

Аслида қалб Аллоҳ таоло яратган бир эт парчаси, холос. Шундай экан, нега уни Аллоҳга топширмаймиз. Уни Аллоҳга топшириб:

“Парвардигорим! Бу қалбни сен яратгансан. Уни сенга топширамиз”, деб Унинг  қаршисига қўяйлик. Ўша заҳоти Аллоҳнинг раҳмати қалбимизга киради ва бутун аъзоларимиз Аллоҳга боғланиб унинг ҳузуридаги ажру савобларга етишади.

Бизнинг бу ишимизга тўсқинлик қиладиганлар  шайтон ва нафсдир. Шунинг учун Боязид Бистомий бундай деган: “Мен нафсимни чақириб, “”Юр, Раббимга борамиз, дедим. Келмади. Модомики, келмас экансан, унда сен қол, мен кетдим”, дедим.

Нафсга “сен қол” дейиш қийин иш эмас. Аммо уни қолдириб кетиш, унинг ҳою ҳавасларидан кечиб кетиш қийин иш. Демак, ана шу нарсаларни тарк этмоқ Боязид Бистомийга қийин бўлмаган. Шунинг учун бундай деган:

 “Бир куни тушимда Аллоҳ таолога дедимки:

– Ё Раббим! Мен сенга қандай ета оламан?

Аллоҳ таоло:

– Эй Боязид, нафсингдан кеч-да кел! – деди.  

Биз бугун нафсимизни едиряпмиз, ичиряпмиз, роҳат эттиряпмиз. Жилла қурса, Аллоҳнинг ибодатини вақтида бажариб қўяйлик. Нафсни ҳар доим тўқ тутиб юрмоқ ибодатнинг қаршисидаги катта тўсиқдир. Чунки демишларки:

“Дунёда доимо тўқ бўлган киши қиёмат кунида оч қолади. Дунёдаги оч киши эса қиёмат кунида тўқ бўлади”. Овқат шаҳватининг зарарларининг баъзилари шулардир:

Аллоҳдан қўрқиш туйғуси қалбни тарк этади;

махлуқотга қарши марҳамат туйғуси қалбдан чиқади;

кўп овқат оғирлик қилиб тоат ва ибодатига монелик қилади;

ҳикматли сўзларни эшитса ҳам қалби юмшамайди;

ўзи ҳикматли сўзларни гапирса ҳам бошқаларга таъсир қилмайди.

Шундай экан, ҳеч бўлмаса, кунда бир-икки соат нафсимизни оч қўяйлик. Озгина бўлса ҳам очлик нима эканини ҳис қилайлик.

Фотимаи Нишопурий бундай деган:

 “Содиқлар ва тақво соҳиблари бу замонда бир денгиз ичидадирлар. У денгизнинг тўлқинлари уларни отиб ўйнамоқда. Улар денгиз ичида буғилгани боис Аллоҳ таолога дуо ва фарёд этадилар”.

Аллоҳ таоло ўша бандаларини гуноҳлардан муҳофаза этади. Ибодатларини ҳам бажаришини насиб этади. Агар биз жуда қиммат нарсамизни йўқотиб уни излаганимиз каби ахтарсак, Раббимиз бизга истаганимизни беради. Ана шу билганларимиз бизнинг маънавий хасталикларимизнинг дориларидир. Бу дориларни билсаг-у, ундан фойдаланмасак, бир беморга  дори олиб бориб уни бир идишга солиб қўйиб, ҳеч фойдаланилмагани кабидир.

Дорини ичмаган хаста соғаядими? Шунинг учун бу билганимиз ушбу дориларни қалбимизга, руҳимизга татбиқ этмоғимиз лозим.

Дамин ЖУМАҚУЛ тайёрлади.  

Ҳаётимиз шундай ажойиб кунларга бой бўлмоқдаки, қулоққа ёқадиган чиройли хабарлар эшитишга, ҳатто ўшандай ёқимли хабарларни кутишга ҳам одатланиб қолдик. Яратганга беадад шукрлар бўлсин! Ана шу руҳдаги янгиликларни байрам кунларида эшитсангиз, унинг жозибаси ўзгача бўлади, албатта.

Рамазон ҳайити куни Жиззах шаҳрида “Хўжа Нуриддинҳожи” жоме масжидининг янги биноси очилди.

Масжиднинг очилиш маросими муборак ойнинг қутлуғ дақиқаларига тўғри келиб, фазилатли ҳайит намозининг шу ерда адо этилганидан шаҳар аҳолиси ҳам, бу воқеани эшитган бошқа юртдошларимиз ҳам ғоят мамнун бўлди.

Замонавий кўринишда қад ростлаган ва барча қулайликларга эга бўлган маърифат маскани жиззахликларга муносиб байрам туҳфаси бўлди.

Янги масжиднинг очилиш тантанасида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳим Иномов иштирок этиб, шаҳар аҳлини Рамазон байрами билан табриклади ва шундай шинам масжидга етишгани билан қутлади.

Мовий гумбазли “Хўжа Нуриддинҳожи” масжиди хурсандчилик кайфиятига бурканган намозхонларга тўлди.

Рамазон ҳайити шукуҳидан руҳланган юртдошларимиз Ватанимиз тинчлиги, халқимиз фаровонлиги ҳамда муҳтарам Президентимизнинг мамлакатимиз шарафини янада юксалтириш йўлидаги саъй-ҳаракатларига баракалар тилаб дуойи хайрлар қилдилар.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси

Масжидлар бўлими

Бугун Рамазон байрамининг учинчи куни. Фараҳли саҳарликлар, шодиёна ифторликлар, тароватли таровеҳлар, хамтлар, қадр кечалари, дуолар,.. ўн бир ойда қайтиш шарти билан биздан узоқлашди. Ваъдалашган вақтда  Рамазон-ку қайтади. Аммо биз-чи, муборак ойни кейинги йилда ҳам кутиб олиш қай бирларимизга насиб этади. Раббимиз ўша кунга сафимизни камайтирмасин, иншааллоҳ! дея  доимо қўлимизни дуога очиб ёлвориб турибмиз.

Не бахтки, шундай ажойиб ойдан биз мискин бандалар ҳам насибамизни олиб қолайлик деган илинжда саъй-ҳаракатлар қилдик, камини меҳрибон Парвардигоримизнинг Ўзи тўлдирсин.

Савобталаб кишиларимиз Шаввол ойида ҳам олти кун рўза тутиб қўйиш ниятида шу кунларда ниятли бўлиб юрибди. Аллоҳ зиёда қилсин!

 Парвардигоримизнинг меҳрибончилигини қарангки, бизга буюрган ибодатлари эвазига икки дунёмиз учун саодат бериш билан бирга, танамизга ҳам сиҳат етказиб қўйибди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам умматларига ўз суннатлари ила ана шу фойдаларни янада зиёда қилганлар.

Рўза тутиш ва таровеҳ намозини ўқишнинг фойдалари ҳақида Рамазон ойида анча нарсани ўрганиб олдик. Ҳурмати баланд олимларимиз Шаввол ойининг рўзаси ҳақида ҳам тушунчалар бердилар. Биз эса ушбу мўъжаз машқимизда намозимиздаги муҳим нуқта – сажда ҳақида сўз юритиб сиз билан имонлашмоқни ният қилдик.

Сажда бу – намоз ўқиётган банданинг Аллоҳ таолога энг яқин бўлган вақти. Саждага борганда биз ерга яқинлашгандек бўлсак-да, аслида Раббимизнинг раҳматига ва мағфиратига яқинлашган бўламиз. Аллоҳнинг раҳмати қамраб олувчидир. Шу жиҳатдан, олдинроқ айтганимиздек, намоздан асосий мақсад руҳият билан боғлиқ ҳодиса бўлса-да, бундан инсоннинг танасининг саломатлиги учун ҳам жуда кўп фойдалар бор. Ҳадисларда “Намоз – барча хасталиклар давосидир”; “Банда саждага борган вақтида Аллоҳга энг яқин келган бўлади”, дейилган.

Қуръони каримда сажда ҳақида: “Эй имон келтирганлар! Рукуъ қилингиз, сажда қилингиз ва Раббингизга ибодат қилиб эзгу иш қилингиз – шоядки нажот топсангиз!” (Ҳаж сурасининг 77-ояти). “...Бас, кимки Парвардигори билан мулоқотда бўлишдан умидвор бўлса, у ҳолда эзгу амал қилсин ва Парвардигорига ибодат қилишда ҳеч кимни (Унга) шерик қилмасин!” (Каҳф сурасининг 110-ояти), деб марҳамат қилинган.

Саждага бепарво бўлмасликнинг қанчалик муҳим экани ҳадиси шарифда қуйидагича таъкидланган: “Аллоҳ таоло банданинг руку ва саждаси комил бўлмаган намозига боқмайди” (Имом Аҳмад ривояти). “Агар инсон намозининг руку ва саждасини жойига келтирса, намоз ўша одамга: “Сен мени асраганинг каби Аллоҳ ҳам сени асрасин!”, дейди. Кейин намоз юқорига олиб чиқиб кетилади (қабул бўлади). Агар одам намозда руку ва саждани жой қўя олмаса, намоз унга: “Сен мени вайрон қилганинг каби Аллоҳ ҳам сени вайрон қилсин”, дейди. Кейин намоз латтага ўхшатиб ғижимланиб ўша одамнинг бетига қараб отиб юборилади”. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи  васаллам: “Руку ва саждани мукаммал қилинг. Энг бемаза ўғри бу – ўзининг намозига ўғрилик қиладиган ўғридир”, дедилар. Саҳобалар: “Ё Аллоҳнинг Расули намоздан нимани ўғирлаш мумкин?”, деб сўрадилар. Расули Акрам: “Қачонки одам намоз ўқиганда руку ва саждасини ўрнига келтирмаса, ана ўша унинг ўғирлиги бўлади”, дедилар.

Инсон саждага борган вақтида хавотир ва сиқилишлардан енгил тортиб тинчланади. Шу ҳолатида  хотиржамлик ва осойишталикни ҳис қилади.  Сажда – инсоннинг мияси юрагидан пастга келадиган ажойиб ҳолати. Шу вазиятда мияга қон ва кислород одатдагидан кўпроқ келиб, мия зарурий моддалар билан тўйинади. Натижада хотира, кўриш ва эшитиш қобилияти кучаяди ҳамда бошқа қобилиятлар эшиги очилади. Ҳар доим намоз ўқиб юрган кишиларнинг иродаси мустаҳкам бўлади. Уларнинг руҳий касалликларга ва бош оғриқларига қарши иммунитети кучли бўлади. Саждага бориш бўйин мушаклари учун ёқимли ва фойдали машқ ҳисобланади. Сиз сажда ҳрлатида, айниқса, саждадан бош кўтарганда бўйин мушакларингизнинг зўриққандек бўлганини ҳис қиласиз. Намозхонлар бўйин қисмидаги миалгия (мушаклар уюшиши) ёки бўйин спондилезасидан (суякларнинг нотўғри ривожланиши) камроқ азият чекади. Чунки намоздаги доимий машқлар натижасида бўйин мушаклари кучли ва қувватли бўлади.

Саждага бориш ва ундан туриш белдаги мушакларни ҳам мустаҳкам қилади. Шу боисдан муттасил намоз ўқиб юрадиган кишиларда бел оғриғи бошқаларга нисбатан камроқ учрайди.

Сажда – инсоннинг танасида пайдо бўладиган электромагнит нурланишни камайтирувчи жуда яхши восита. Олимлар ернинг тортиш кучи инсон саждага борган вақтда унинг танасидаги жамики нур ва тўлқинларни тортиб олишини аниқлади. Мусулмонлар бир кунги намозларида 64 марта саждага боради. Бунинг ҳар бири уларга хурсандчилик, саломатлик, хотиржамлик, энг муҳими, Аллоҳ таолога  яқинлик туйғусини бахшида этади.

Донишманд оқсоқоллардан бири масжидга ҳар сафар намозга келганда бошқа-бошқа ерга ўтирар эди. У кишидан ҳадеб жойини алмаштираверишининг сабабини сўрашганида, “Қиёматда бошим саждага теккан жойлар гувоҳлик берганда улар кўпроқ бўлсин деган умидда шундаЙ қиляпман”, деб жавоб берган эди (Аллоҳ таоло раҳматига олган бўлсин). Унинг ана шу жавобининг ўзи ҳам сажда қилишнинг фойдаси жуда катта эканига далолат қилади.

Буюк Раббимиз барчамизнинг манглайимизни сажда нурлари билан мунаввар қилиб, имону ихлос ила қилган саждаларимиз шарофатидан икки дунёмизни обод айласин.

Дамин ЖУМАҚУЛ

Миср Вақф ишлари Вазирлиги диний бўлим бошлиғи Шайх Жобир Тойиъ айтишича, қорилар ишлари бўйича олий кенгаш ҳозирда оламдаги таниқли қорилар иштирокида Қуръони карим қорилари Бош Уюшмасини ташкил этиш устида иш олиб борилмоқда.

Тойиъ ўз сўзида яқинда ташкил этилган Қорилар ишлари бўйича Олий кенгашнинг Қуръони каримни ёдлатиш, тажвид қоидаси билан чиройли ўқитиш ва маъноларини таржима қилиш масалаларига катта эътибор қаратилаётганини таъкидлаб, бу кенгашнинг Қуръони карим хизматида аҳамияти юқори эканини айтиб ўтди.

Шу муносабат билан, Миср Вақф ишлари Вазири Доктор Муҳаммад Мухтор Жума қорилар тайёрлаш уюшмаси раҳбари Шайх Муҳаммад Маҳмуд Табловий ва Миср қорилари етакчиси Шайх Муҳаммад Солиҳ Ҳашшод иштирокида қорилар ишлари бўйича Олий кенгаш аъзолари билан йиғилиш ўтказди. Унда  Қуръони каримни ёдлатиш бўйича бошланғич таълим марказлари ҳамда жаҳондаги таниқли қорилар иштирокида Қуръони карим қорилари Бош Уюшмасини ташкил этиш хусусида суҳбат олиб борилди.

Халқаро алоқалар бўлими ходими

Илёс АҲМЕДОВ таржимаси.