Ажиб одатимиз бор. Бирор гап қизиқ туйилса, унинг аслида нима маънони ташиётганига эътибор қилиб ўтирмасдан эргашиб кетаверамиз. Фақат қизиқ бўлгани учун десак, бир оз муболаға бўлар. Инсоф билан айтганда, у биз эшитган вақтимизда қандайдир бир маънони ифодалаётгандек кўринади ҳам. Масалан, “Душанба – оғир кун” деган қаноли сўз бор. Буни ҳамма гапириб юради.

Ана шу иборанинг келиб чиқишини ёки илмийроқ қилиб айтсак, этимологиясини ўрганишдан олдин унинг психологик таъсири хусусида қурбимиз етгунча сўз юритсак.

Икки кун мириқиб дам олгандан сўнг янги иш ҳафтаси бошланади – душанба. Катталар ишга, болалар мактабга қараб олға! Аммо дам олишга ўрганиб олган эринчоқ томирларимиз ўрнидан қўзғалиб олиши бир оз қийинроқ бўлади. Буни оғир кунга йўямиз.

Британиялик олимларнинг фикрича, аксар одамлар душанба куни соат 11.00 га қадар кулмас экан; 50 фоиз ишчилар айнан шу куни ишга кеч қоларкан; ходимларнинг ишлаб чиқариш қобилияти душанбада атиги 3.5 фоизгина бўлар экан, холос. Инфарктга учраб вафот этганлар сони ҳафтанинг бошқа кунларига нисбатан 20 фоиз баланд бўлар экан.

Россияда душанба – ҳақиқатан оғир кун. Ҳатто 1963 йил собиқ Шўро давлатининг М.Горький номидаги киностудиясида шу номдаги кино ҳам ишланган. Албатта, бу кун жума куни кечқурун ичишни бошлаб, душанба тонгида аранг ўзига келиб олган одамга оғирлик қилади. Бунақа “дам олиш”дан кейин кўплар хийла вақт ўзига кела олмайди ва анча вақт ишлагиси келмасдан карахт бўлиб юраверади. Шунинг учун уларга душанба оғир кун бўлиб кўринади, ишида унум бўлмаслигини эса куннинг “хосиятсиз”лигига йўяди. 

Исломий ақидаларга амал қилиб яшайдиган мусулмонлар душанбанинг “оғир”лигини ҳис қилмайди. Улар учун бу кун енгил ва турли муаммоларсиз ўтади. Бу кун рўза тутиш, ибодат  қилиш ва бошқа диний тадбирлар учун қулай кун ҳисобланади. Бу куннинг фазилати шундаки, оламлар сарвари Муҳаммад алайҳиссалом айнан шу кунда таваллуд топганлар.

Расулуллоҳ туғилган душанба оқшомида ақл эгалари учун кўплаб белгилар зоҳир бўлганидан барча хабардор. Каъба қаттиқ силкиниб, унинг деворларига териб қўйилган бутларнинг ҳаммаси йиқилган. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Абдулмуталибнинг ҳикоя қилишича, у шу вақтда Каъбанинг атрофини айланиб юрган ва Каъбанинг қандай силкинганини ва томи ерга теккунга қадар эгилиб сажда қилганини ўз кўзлари билан кўрган. Кейин эса Каъбанинг икки марта “Аллоҳу акбар” дея такбир айтганини эшитган (Пайғамбарлар тарихи, 2-жилд).  

Пайғамбар алайҳиссаломдан шу куннинг фазилати ҳақида сўраганларида “Душанба куни сафарга чиқ ва савдо қил”, деб жавоб берганлар. Душанба куни Шуайб алайҳиссалом йўлга чиққанлар ва айнан шу кунда савдо ишидан катта фойда олганлар (“Танбеҳ ал-авом ила даъват ил-Қуръон”).

Пайғамбар алайҳиссалом ва Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу қурайшлик мушриклардан қочиб бориб яширинган ғордан душанба куни чиқишган.

Имом Аҳмад ибн Ҳанбалнинг айтишича, “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам душанба куни туғилганлар, Маккадан душанба куни чиққанлар ва Мадинага душанба куни кириб борганлар, боқий дунёга ҳам душанба куни кўчганлар” («Фазоил ал-ҳабиб ва маноқиб ут-табиб»).

Абу Лаҳабнинг Сувайба дегани чўриси ундан Муҳаммад алайҳиссалом туғилганлари ҳақида суюнчи сўраганида Сувайбани қулликдан озод қилиб юборган экан. Пайғамбар алайҳиссаломнинг амакилари Аббоснинг тушида ҳар душанба куни Абу Лаҳабнинг қийноғи ана шу суюнчиси туфайли камайтирилиши аён бўлибди.

Бундан шуни умид қиламизки, Абу Лаҳабдек ашаддий мушрикка Пайғамбар алайҳиссаломнинг туғилган кунида суюнчи бергани шарофати билан душанба куни енгиллик берилар экан, Аллоҳ таолони севган, пайғамбарлар пайғамбарига уммат бўлиб туғилишни насиб айлаганидан севиниб, туну кун Унга ҳамду санолар, Пайғамбар алайҳиссаломга дуруду саловотлар айтадиган бандасига, албатта, раҳм қилади. 

Набий алайҳиссалом ўзлари дунёга келган душанба кунни қадрлаганлар ва Аллоҳ таоло ҳаёт ато қилган куннинг шукронасига рўза тутганлар.

Пайғамбар алайҳиссалом: “Менинг ҳаётим сиз учун баракали ва вафотим ҳам баракалидир”, дедилар. Саҳобийлар: “Ё Расулуллоҳ! Сизнинг ҳаётлигингиз биз учун фойдали. Аммо боқий дунёга кўчганингиздан кейин ҳам бизга фойда етказишда давом этасизми?”, деб сўрадилар. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳар ҳафта душанба ва пайшанба кунлари менга умматларимнинг яхши ва ёмон амаллари кўрсатилади. Менга уларнинг эзгу амаллар кўрсатилганда Аллоҳга ҳамд айтаман, ёмон амаллари кўрсатилганда эса Аллоҳдан уларнинг гуноҳларини кечишини сўраб илтижо қиламан”, дедилар (“Танбеҳ ул-авом ила даъват ил-Қуръон”). 

Пайғамбар алайҳиссалом роббиул-аввал ойининг ўн иккисида, душанба куни боқий дунёга кўчдилар. Фазилатли душанба куни туғилиши билан инсонларнинг қалбларига қувонч олиб кирган, шарқу ғарбдаги одамлар бир-биридан унинг таваллуд топгани билан суюнчи олган суюкли пайғамбаримиз душанба куни бутун оламни ғамга ботириб боқий дунёга кўчиб ўтганлар.

Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу ҳам икки йилу уч ойу ўн кун халифалик қилганларидан сўнг 65 ёшларида душанба куни пешинга яқин Аллоҳнинг раҳматига борганлар.

Энди эса мазкур иборанинг тарихига эътибор қилайлик. “Ўн олтинчи аср ўртасида Қозон хонлиги (1552) Москва подшоси Иван Грозний (1530-1548) томонидан босиб олингандан сўнг татарларни мажбурлаб насронийлик динининг православ мазҳабига киритиш, яъни чўқинтириш бошланган. Бу маросим насронийлар учун муқаддас ҳисобланган якшанба кунлари ўтказилган. Бундан бош тортганларни эса душанба куни қаттиқ калтаклаб жазолашган. Ша муносабат билан “душанба оғир кун” ибораси келиб чиққан” (Жалолиддин Сафоев. Мангу ҳамроҳлар, Т., “Шарқ”, 58-бет).

Демак, муқаддас динимиздан қайтмаган, эътиқодида собит турган инсонлар душанба куни қийноққа солинган. Биз эса фаҳмига бормасдан “Душанба – оғир кун” деб юрибмиз. Бунинг ўрнига шу куни ибодатларни кўпайтирсак, суннатга эргашиб кўплаб савоб олар эканмиз.

Ҳа, дарвоқе, мусулмонларни ҳақ диндан қайтариб, ўзларининг мансух бўлган динига мажбурлашга уринган, уларни қийнаганларни Аллоҳ ўз ҳолига ташлаб қўйди. Натижада айнан ўзлари мусулмонларга  азоб берган кунлари ўзлари учун азобга айланиб бораётир. Аммо, ҳамма нарсага етган ақллари негадир шу масала ҳақиқатини билишга қолганда оқсаётир.   

                                                                                     Дамин ЖУМАҚУЛ тайёрлади.

Татаристоннинг қишлоқларидаги масжидлар аҳолини хавфдан огоҳлантиришга ёрдам беради. Бу ҳақда фавқулодда вазиятлар вазирлигининг минтақа раҳбари ўринбосари Андрей Орлов хабар беради.

Биз барча аҳоли пунктларидаги масжидларни хавфдан огоҳ қилиш тизимига боғлаш устида ишлаяпмиз. Чунки ҳамма масжидда овозкучайтиргичлар бор, – дейди Орлов. Шунингдек у, бу ташаббус Татаристон президентига  кўтариб чиқилгани ва ижобий баҳоланганини айтган.

Юнус бутун ўқув йили давомида янги телефон олиш учун пўл тўплади. Ҳар сафар отаси мактабда тушлик қилишга пул берганда у қорни очса-да, ўша пулни емасдан уйга қайтариб келарди-да пул йиғадиган идишчага ташлаб қўярди.

Пулим етади деган қарорга келганидан сўнг бир синфдоши билан куннинг иккинчи ярмида телефон  харид қилишга бирга боришга келишиб олди.  Уйига келиб кийимларини алиштириб чиқди. Қараса, кўчада яна бир синфдош ўртоғи Саид муғнайиб турибди. Улар қўшничиликда яшашади. Саиддан ғамгинлигининг сабабини сўради.  

– Синглим оғриб қолди. Ойим мени дори олиб келишим учун дорихонага юбордилар. Аммо пулим етмади. Уни ойимга қандай айтишни билмай турибман. Ойим жуда сиқиладилар, чунки уйда бошқа пулимиз йўқ. Мен ҳам сиқиляпман. Юр, бир оз ўйнайлик, уйга кечроқ бораман, унгача синглим яхши бўлиб қолар балки, – деди Саид.

Юнус қанчалик ҳаракат қилмасин, аммо ўйини ҳеч қовушмади. Унинг хаёлига Саиднинг айтган гаплари маҳкам ўрнашиб олган эди. Кўз олдига дорининг тезроқ келишини кутиб ётган Марям гавдаланди. У ҳатто телефон олиш учун уйдан чиққанини ҳам унутган этди, дафъатан, чўнтагида пули борлиги эсига тушиб қолди.

– Менга дорилар рўйхатини бер-чи, – деди Саидга.

Саид нега деб сўраб ҳам ўтирмасдан қоғозни узатди. Юнус қоғозни олиб дорихонага югуриб кетди. Рўйхатдаги дориларни олди, дорихонадан чиқиб дўконга кирди ва сархил мевалар харид қилди. Кейин уни кутиб турган Саиднинг олдига хурсанд бўлиб қайтиб келди.

– Юр уйларингга борайлик, мен Марямга керакли дориларни олдим, – деди завқи ичига сиғмай бораётган Юнус.

– Сен телефон олиш учун йиққан пулингни сарфладингми? Нега бундай қилдинг, ахир қанча вақтдан бери орзу қилардин-ку! – ҳайрон бўлди Саид.

– Телефонни кейинроқ олаверсак ҳам бўлади, Марямнинг соғайиб кетиши муҳим,   – жавоб берди Юнус ва болалар Саидларнинг уйига кетишди.

Юнус кечқурун уйига қайтганида уни ажойиб совға кутаётганини билмас эди. У мактабда аъло баҳоларга ўқигани учун ота-онаси унга янги телефон харид қилишган эди. Бола жуда ҳам ҳайратга тушди ва кўзлари ёшга тўлиб:

– Алҳамдуллиллоҳ! Алҳамдулиллоҳ! Бу Аллоҳ таолонинг совғаси, – деди ва бўлиб ўтган воқеани ота-онасига гапириб берди.

Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 28 февралдаги «2017 йилги Наврўз умумхалқ байрамига тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш тўғрисида"ги қарорига биноан бу йилги Наврўз байрами Тошкент, Қорақалпоғистон ва вилоятлар марказлари, шаҳар, туман ва қишлоқларда умумхалқ сайиллари шаклида нишонланади.

Қарорга мувофиқ, Наврўз кунларида миллатимиз табиатига хос бўлган меҳр-мурувват, аҳиллик ва тотувлик каби фазилатлар намоён этилади, ёши улуғ инсонлар, нуроний отахон ва онахонларни ҳар томонлама эъзозлаш, моддий жиҳатдан ҳали ўзини ўнглаб олмаган оилаларга беғараз ёрдам кўрсатилади.  

Наврўз олдидан маҳаллаларда, шаҳар ва қишлоқларда ҳашарлар, кенг кўламдаги ободончилик ва кўкаламзорлаштириш ишлари ташкил этилади.

Қорақалпоғистон, вилоятлар ва Тошкент шаҳрида бўлиб ўтадиган сайилларга фольклор гуруҳлари, бадиий ҳаваскорлик жамоалари, дорбозлар, цирк артистлари, оилавий ансамбллар, бахшилар, шоирлар, шунингдек, профессионал ижрочилар ва истеъдодли эстрада артистлари жалб этилади.

Сайил дастурларини тайёрлашда халқ ўйинлари, фольклор санъатининг энг сара намуналари, куй-қўшиқлар, ўлан-лапарларга кенг ўрин берилади.

Барча замонларда ёшларни илм-маърифатли қилиб тарбиялаш ва одоб-ахлоқини яхшилаш катта аҳамият касб этган. Йигит-қизларимизни таълим-тарбияли бўлиб улғайиши, касб-ҳунар эгаллаши учун барчамиз ҳамкорликда иш юритишимиз бугунги тезкор замонга келиб янада долзарб масалага айланди. Шуни инобатга олиб, имом-хатибларимизнинг жойлардаги маҳалла фаоллари, мактаб ва коллеж масъуллари билан елкадош бўлиб ёшлар тарбияси билан шуғулланишлари  жуда ҳам ажойиб натижа бермоқда.

Ўрни келганда эслаб қўймоғимиз жоизки, дини мубийнимиз ёшларнинг одоб-ахлоқли бўлиши, илм олишига алоҳида диққат қаратади. Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларида:

" لَأَنْ يُؤَدِّبَ الرَّجُلُ وَلَدَهُ خَيْرٌ مِنْ اَنْ يَتَصَدَّقَ بِصَاعٍ " (رواه الترمذى)

яъни: “Кишининг ўз фарзандини чиройли одоб-ахлоқ билан тарбиялаши кўп миқдорда қилган нафл садақасидан яхшироқдир”, деганлар.

Шунингдек, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам яна бир ҳадисларида:

"أدّبوا  أولادكٌمْ وَ أَحْسنُوا آدابَهُمْ"  (رواه مسلم)

яъни: “Болаларингизга одоб беринглар ва одобларини чиройли қилинглар”, - деб марҳамат қилганлар.

Демак, ҳар бир ота-она ўз фарзанди тарбиясига ҳеч ҳам лоқайд бўлмаслиги лозим. Унинг илм олиши, касб-ҳунар эгаллаши учун астойдил ҳаракат қилиши керак.

Динимизнинг шу каби таълимотларини доимо ёдида тутган имом-хатибларимиз ўқувчи ёшларнинг мактаб, лицей ва коллежлардаги ўқишга бўлган рағбатларини янада ошириш, ўқув давоматларини яхшилаш ҳамда уларни моддий ва маънавий қўллаб-қувватлаш борасида бир талай ишларни олиб боришаётир. Жумладан, имом-хатиблар маҳалла фаоллари ва ўқув юртлари масъуллари билан биргаликда давомати паст ёки ижтимоий муаммоси бор бўлган оилаларга бирма-бир кириб, уларнинг дарду ташвишларини енгиллатиш, илмга бўлган иштиёқини ошириш ва моддий-маънавий кўмак бериш ишларини амалга оширишди.

2017 йилнинг 7 февралида Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва Дин ишлари бўйича қўмита ҳамкорлигида “Ёшларни билим олишга тарғиб қилиш юзасидан Ўзбекистон мусулмонлари идораси уламоларининг тадбирлар режаси” тасдиқланди. Унда вилоятлардаги ижтимоий муаммоларни ҳал этишда умумтаълим мактаблари, академик лицейлар ва касб-ҳунар коллежларида давомати паст ўқувчиларнинг ота-оналари ва оила аъзоларига тегишли тушунтиришлар бериш борасидаги диний соҳа ходимларининг вазифалари белгиланган.

Мазкур йўналишда имом-хатиблар мутасаддилар билан ҳамкорликда шу кунга қадар (бир ой давомида) республика бўйича 419 нафар ўқувчи ва талабалар билан учрашиб, уларнинг дарсга бормаслик сабабларини ўрганди, зарурий тавсия ва панду насиҳатлар бердилар. Шунингдек, айрим ўқувчиларга ўқув қуроллари, дарсликлар, кийим-кечаклар олиб беришди ва моддий ёрдамлар кўрсатишди. Мана шундай ишлар орқали ўқувчи-талабаларнинг давоматларини яхшилашга эришилди. Бундай хайрли ишлар жадал давом эттирилмоқда. 

Муҳтарам Президентимиз республикамизнинг айрим ҳудудларида ўз жонига қасд қилиш ҳолатлари мавжудлигини ғоят ачиниш билан қайд этдилар. Таассуфки, одамлар ичида илму маърифатдан узоқ баъзи бир кимсаларнинг ҳаёт синовлари қошида сабру матонати етишмай, ўз жонларига қасд қилаётгани кузатилмоқда.

Инсон ўзига берилган барча илоҳий неъматларга доимо шукр қилиб, ҳаётда дуч келадиган ҳар қандай синов, қийинчилик, мусибатларга сабр қилмоғи, Аллоҳ таолонинг раҳматидан умидвор бўлиб яшамоғи лозим. Турли шайтоний васваса, тушкунлик ва умидсизликка берилмай, инсон деган улуғ номга мувофиқ иш тутмоғи даркор.

Динимиз таълимотида инсон ўз жонига қасд қилиши қаттиқ қораланади.

 Имом Бухорий Расули акрам соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ушбу ҳадиси шарифларини келтирадилар:

“الَّذِي يَخْنُقُ نَفْسَهُ يَخْنُقُها فيِ النَّارِ وَالَّذِي يَطْعَنُ نَفْسَهُ يَطْعَنُها فيِ النَّارِ”

“Ким ўзини-ўзи бўғиб ўлдирса, дўзахда ҳам шу хил азобга қолади ва ким ўзини жароҳатлаб ўлдирса, дўзах оловида ҳам худди шундай азобга қолади”.

Шу ўринда зикр қилиб ўтиш лозимки, айни кунларда Қашқадарё, Тошкент каби вилоятларда турли йўллар ила ўз жонига қасд қилиш воқеалари рўй бермоқда. Айниқса, бундай оғир гуноҳ аёллар ва ёшлар ўртасида кўп содир бўлаётгани жуда ҳам ташвишланарлидир.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ўзини-ўзи ўлдиришга қарши кескин чоралар кўришга чақириб, “Ўзини-ўзи турли йўллар билан қасддан ўлдиришнинг оғир гуноҳлиги ҳақида”ги фатвосини ҳам эълон қилган эди.

Юқоридагиларни инобатга олиб, бундай гуноҳ ишни бартараф этишнинг чора-тадбирларини кўриш мақсадида, республикадаги барча имом-хатибларга кўрсатмалар йўлланди. Топшириқларни олган имом-хатибларимиз шу йўналишдаги ишларни бошлаб юбордилар. Бугунга қадар имом-хатиблар иштирокида ўз жонига қасд қилишнинг олдини олиш бўйича 101 та тадбир ташкил этилиб, ушбу тадбирларда 9189 нафар аҳоли қамраб олинди.   

Шунингдек, имом-хатибларимиз диний экстремистик оқимлар аъзоларининг оилалари, сохта тариқатчилар, миссионерлар таъсирга тушиб қолганлар билан ҳам юзма-юз суҳбатлар ўтказилиб келмоқда.

Республикамизнинг олис ва чегара ҳудудларида ижтимоий-маънавий муҳитни барқарорлаштиришга қаратилган тарғибот ва тушунтириш ишлари имом-хатиблар томонидан мунтазам амалга ошириб келинмоқда. Яқинда Ўзбекистон мусулмонлари идораси Дин ишлари бўйича қўмита билан ҳамкорликда “Сурхондарё вилояти чегара ҳудудлари аҳолиси ўртасида ижтимоий-маънавий муҳитни барқарорлаштиришга қаратилган тадбирлар режаси” ишлаб чиқди. Тадбирлар режасидаги вазифаларни уламолар ва имом-хатиблар тўлақонли бажаришга киришдилар. 

Ҳозирги таҳликали даврда бир нарсани алоҳида таъкидлаш керакки, ҳар биримиз юрт тақдирига дахлдорлик ҳисси билан яшаб, ён-атрофимизда бўлаётган ҳодисалардан огоҳ бўлиб, аҳоли орасида бундай тинч-омон кунлар қадрига етишни доимо тушунтириб бормоғимиз даркор. Бу борада ҳам имом-домлаларимиз жонбозлик кўрсатиб, жамоатчилик орасида тинчлик неъмати ҳақида сўз юритганда, баъзи давлатларда юз бераётган нотинч­ликлар, у ерларда минглаб бегуноҳ кишилар ва болалар қурбон бўлаётгани, миллионлаб инсонлар ўзга юртларда сарсон кезишга мажбур бўлаётганини айтиб, ҳаётий мисоллар орқали кишиларни огоҳликка чорламоқдалар. Имом-хатиблар жума мавъизалари ва оммавий ахборот воситалари орқали ҳам халқни сергакликка даъват этмоқдалар. Шунингдек, уламоларимиз томонидан ёзилган “Оилада фарзанд тарбияси”, “Интернетдаги таҳдидлардан ҳимоя” каби ўнлаб асарларнинг мазмун-моҳияти ўқув муассаларида ёшларимизга етказилиши самарали бўлмоқда.

Юқорида қайд этилган масалаларни амалга ошириш мақсадида имом-хатибларимизга қуйидаги долзарб вазифаларни бажариш юкланади:

1. Имом-хатиблар ёшларнинг илмга бўлган иштиёқини ошириш ва уларнинг моддий эҳтиёжини таъминлаш орқали ўқувчи-талабалар давоматини яхшилаш ишига кўрсатаётган ёрдамларининг кўламини кенгайтирсинлар.
2. Имом-хатиблар диний экстремистик оқимларга мойиллиги бўлган оилаларга бирма-бир кириб, уларга ақидапараст оқимларнинг нотўғри ва янглиш эътиқодларини Қуръони карим, ҳадиси шариф ва уламоларнинг қувватли далиллари асосида бирма-бир тушунтириш ишларини жадаллаштирсинлар.
3. Имом-хатиблар ақидапараст оқимларнинг ночор ғоялари халқимиз асрлар давомида эътиқод қилиб келаётган Мотурудия ақидаси ва Ҳанафий мазҳабига мутлақо зид эканини аниқ мисол ва ишончли манбалар асосида халқимизга изоҳлаб тушунтирсинлар. Чет элларда меҳнат сафарида бўлиб келган айрим ёшлар ўша ёқларда адашган гуруҳларнинг алдовларига учган бўлса-ю, юртимизга қайтганидан сўнг “Бу ибодатни бундай қилиш керак, у ибодатни ундай қилиш керак”, деб маҳмадоналик қилсалар имом-хатибларимиз уларнинг заиф даъволарини ўша заҳоти қувватли далиллар билан кўпчиликнинг ўртасида рад этсинлар.
4. Имом-хатиблар маҳалла фаоллари билан ҳамкорликда ижтимоий муаммоли оилалар, айниқса, гиёҳвандлик, фолбинлик, ахлоқсизлик ва хурофий одатларга чалғиган кишилар билан алоҳида-алоҳида мулоқот қилиб, бундайларнинг тутган йўллари мутлақо хато эканини оят ва ҳадислар асосида етказсинлар.
5. Имом-хатиблар инсоннинг ўз жонига қасд қилиши оғир гуноҳ эканини оят-ҳадисларга таянган ҳолда исботлаб, ҳаётий мисоллар орқали аҳолига тушунтирсинлар. Бундай ношаръий ишлар Аллоҳ таолонинг бандаларига берган ҳаёт неъматига ношукрлик эканини батафсил англатиб борсинлар.
6. Имом-хатиблар кам таъминланган оилалар ҳамда ўқувчи-талабаларга ўқув қуроллари, китоб-дарсликлар ва кийим-кечак олиб бериш каби савоби улуғ ишларга ҳомийларни жалб этсинлар.
7. Республикамизнинг айрим минтақаларида ҳали ҳам миссионерлик ҳаракатлари кузатилаётганини инобатга олиб, имом-хатиблар бундай таъсирларга тушиб қолишнинг аянчли оқибатларини ҳаётий мисолларда ва ўз динидан воз кечишнинг қандай оғир гуноҳ эканини манбалар асосида аҳолига етказсин.
8. Имом-хатибларимиз мана шундай ишларни амалга оширишда жамоат ташкилотлари билан, хусусан, Маҳалла фонди, Нуроний жамғармаси, Хотин-қизлар қўмиталари ва мактаб педагоглари билан узвий ҳамкорлик қилсинлар.

Ёшларимизни илму фан ва касбу ҳунарли бўлишлари йўлида давлатимиз томонидан қилинаётган ғамхўрлик билан бирга бу борадаги ота-оналар, нуроний оқсоқоллар, хотин-қизлар қўмиталари, участка нозирлари, маҳалла фаоллари, мактаб масъуллари ва имом-хатибларнинг доимий ҳаракатлари жуда ҳам аҳамиятлидир.

Зеро, Қуръони каримнинг Моида сураси, 2-оятида:

وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ

яъни, “Эзгулик ва тақво (йўли)да ҳамкорлик қилингиз, гуноҳ ва адоват (йўли)да ҳамкорлик қилмангиз”,  дейилган. Бу ояти каримадан яхши ният йўлида ҳамкорлик қилиш улкан савобли иш экани аён бўлади.

Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларида:

كلكم راع وكلكم مسؤل عن رعيته

яъни: “Ҳар бирингиз раҳбарсиз ва қўл остингиздагиларга масъулсиз, – деб марҳамат қиладилар.

Бу ҳадисдан ота-оналар, қолаверса, ёшлар таълим-тарбияси билан шуғулланишга масъул бўлган кишилар бу ишга жавобгар эканларини қалбдан ҳис қилмоқлари лозимлиги маълум бўлади.

Ўрни келганда бир ривоятни келтириб ўтишни лозим топдим: “Ҳасан Басрий раҳимаҳумуллоҳ ҳамсуҳбатларидан: “Экин пишиб етилганидан сўнг нима қилинади?” деб сўрабдилар. “Ҳосил йиғиб олинади”, деб жавоб беришибди. Шунда Ҳасан Басрий: “Шуни билингларки, гоҳида экин пишиб етилмасидан олдин унга офат-касаллик етиши ҳам мумкин”, деб фарзанд тарбиясига лоқайд бўлишнинг оқибати ёмон эканига ишора қилган эканлар.

Аллоҳ таоло ёшларимизни ҳусни хулқ ва илм-маърифат билан зийнатлаб, уларга яхши тарбия бериш йўлида ғайрат ва шижоат билан меҳнат қилаётган мутасадди кишиларга Яратганнинг Ўзи мададкор бўлсин.

Усмонхон АЛИМОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари

идораси раиси, муфтий