muslim.uz
Мутаассиб оқимларга қарши курашнинг илмий асослари
Агар огоҳсан сен...
Тарихда фаолияти қайд этилган хорижия, қадария, муътазилия, карромия каби адашган оқимлар негизида шаклланган замонавий бузғунчи фирқаларнинг ғояларига улуғ ватандошимиз Абу Мансур Мотуридий асарлари асосида жавоб бериш муҳим аҳамият касб этади.
Хусусан, биринчи бўлиб муътазилийлар томонидан илгари сурилган ва ҳозирги кунда мутаассиб оқимлар: “Солиҳ амаллар савобини оламдан ўтганларга бағишлаш жоиз эмас”, “қабрларни зиёрат қилиш, дунёдан ўтганларнинг руҳига бағишлаб Қуръон тиловат қилиш кечирилмас гуноҳдир”, масаласини келтириш мумкин. Қайд этиш лозимки, мўътабар манбаларда вафот этганларнинг ҳақига қилинган дуои хайрларнинг савоби уларга етиб бориши зикр қилинган. Жумладан, Абу Ҳафс Насафий “Ақоид” асарида: “Тирикларнинг вафот этганлар ҳақига қилган дуолари ва садақалари улар учун наф беради”, деган.1
Ушбу фикр мотуридийлик ва тўрт фиқҳий мазҳаб имомларининг қарашларига мос. Абдулмалик Саъдий мазкур матнни шарҳлаш ва қўллаб-қувватлаш асносида Ҳашр сурасининг: «Улардан кейин (дунёга) келган зотлар айтурлар: “Эй Раббимиз, Ўзинг бизларни ва биздан илгари имон билан ўтганларни мағфират қилгин”» 10-оятини, шунингдек, “Маййитни дафн қилгандан кейин унинг ҳақига истиғфор айтиб, собит туришини сўранглар. Чунки у ҳозир ҳисоб-китоб қилинади” (Имом Термизий ривояти), деган ҳадисни далил сифатида келтирган.
Юқоридагилар билан бир қаторда, Абдулмалик Саъдий ушбу қарашни қувватловчи тўққизта ҳадисни ҳамда “Жаноза намозининг ўзи ҳам маййит ҳақига дуо, ҳам истиғфордир”, деган фикрни келтириб ўтади.2
Адашган оқимларнинг асосий ғояси бўлиб хизмат қилган “такфир” масаласи ҳам бугунги кунда долзарблигича қолмоқда. Ҳозирги кунда “Жамоатул муслимин”, “Сохта салафийлар”, “Шабаб Муҳаммад”, “Ал-қоида” каби оқим ва ташкилотлар “уларнинг йўлини тутмаган мусулмонларни”, “тасаввуф йўлини тутганларни”, умуман олганда, арзимас сабабларни важ қилиб, мусулмонларни кофирга чиқарадилар.
Бу каби ботил қарашларга аллома Абу Ҳафс Насафий “Ақоид” асарида: “Гуноҳи кабира мўмин бандани имондан чиқармайди ва уни куфрга ҳам киргазмайди”, деб таъкидлаганини келтиришнинг ўзи кифоя.3 Тафтазоний мазкур матнга шарҳ бериб: “Кабира гуноҳ – бу ноҳақ одам ўлдириш, покдомон инсонни зинода айблаш, зино қилиш, сеҳр, етимнинг молини ейиш, ота-онага оқ бўлиш...”, деган. Демак, ҳатто, шундай оғир гуноҳга қўл урган кишида ҳам имон сақланиб қолади.4
Шиҳобиддин Маржоний “Ақоид”да келган мазкур матн остида гуноҳи кабира билан киши мўминликдан чиқиб қолмаслиги ҳақида ҳадислар келтириб, мўътазилия ва хорижия таълимоти вакилларига раддия берган. Абу Зарр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: «“Раббим ҳузуридан бир элчи келиб, умматимдан ким Аллоҳга бирор нарсани шерик қилмай вафот этса, жаннатга киришининг хабарини берди”, дедилар. Мен: “Зино қилса ҳамми? Ўғрилик қилса ҳамми?” деб сўрадим. У зот: “Зино қилса ҳам, ўғрилик қилса ҳам”, дедилар» (Имом Байҳақий ривояти).
Убода ибн Сомит розияллоҳу анҳудан нақл қилинган бошқа ривоятда Пайғамбаримиз алайҳиссалом: «Ким: “Ёлғиз Аллоҳдан ўзга илоҳ мавжуд эмас, Унинг шериги йўқдир, Муҳаммад Унинг бандаси ва Расулидир. Исо Аллоҳнинг бандаси, расули ва Марямга ташлаган “калима”си ҳамда Ўзидан бўлган руҳдир. Жаннат ҳақ, дўзах ҳам ҳақ”, деб гувоҳлик берса, қилган амалига қараб, Аллоҳ уни жаннатга киритади”, деганлар» (Имом Бухорий ривояти).
Ҳазрат Усмон розияллоҳу анҳудан нақл қилинган ҳадисда бундай дейилган: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқлигини эътироф этган (тасдиқлаган) ҳолда вафот этса, жаннатга киради”, дедилар» (Имом Муслим ривояти). Бундай маънодаги ҳадислар маънавий мутавотир даражасига етган. Мазкур ҳадислардан киши гуноҳи кабира орқали имондан айрилмаслиги тушунилади.5
Ғулом Ҳусайн “Шарҳу ақоидин Насафий” китобида: “Оят, ҳадисда гуноҳи кабира қилган кишиларга нисбатан “куфр” сўзининг ишлатилишидан зоҳирий маъно тушунилмайди. Чунки бошқа оят ва ҳадисларда гуноҳи кабира қилган киши имонидан айрилмаслиги қатъий собит бўлган.
Хулоса қилиб айтганда, Абу Ҳанифанинг “Ал-фиқҳул акбар”, Абул Юср Паздавийнинг “Усулуд дин”, Абул Муин Насафийнинг “Баҳрул калом”, Абу Ҳафс Насафийнинг “Ақоид”, Абул Баракот Насафийнинг “Умда”, Усмон Ўшийнинг “Бадъул омолий” асарларида ҳанафий-мотуридийлик таълимоти асослари тўла-тўкис баён этилган.
Мутаассиб оқимларнинг имон ва такфир мавзусидаги нотўғри қарашларига аҳли сунна вал жамоа олимларининг асарларида тарихда ҳам, ҳозир ҳам асосли раддиялар берилган.
Жасур НАЖМИДДИНОВ
Бир савол сўрасам: Инсульт бўлган аёлим намозларини қандай адо этади?
— Менинг аёлим инсультни бошидан ўтказди. Шу сабабли ўтириб-туриши жуда қийин. Намозни стулда ўтириб ўқийди, олдига жойнамозни солиб, сажда қилганда ҳам эгилолмагани учун бир стулни қўйиб, сажда қилади. Шундай тарзда намоз ўқиши жоиз-ми?
— Аллоҳ шифо берсин. Ким бирор узрли ёки беморлиги сабабли тик туришга қодир бўлмаса, ёки тик тура олса ҳам, йиқилиб тушиши хавфи бўлса ёки ҳолати шаръан узрли деб баҳоланадиган даражада ночор бўлса (ҳозиқ, моҳир, тажрибали мусулмон шифокор “Тик турсангиз, дардингиз зиёда бўлади ёки соғайишингиз кечикади”, десагина ҳолатни шаръан узрли, дейиш мумкин), ёки тик турганда чидаб бўлмайдиган оғриқ турса ёки боши айланса, бу ҳолатларнинг барчасида ўтириб намоз ўқиш жоиз.
Тик тургани сабабли пайдо бўладиган оғриқ енгил бўлса, чидаса бўладиган даражада бўлса, шаръан ўтириб ўқишга узр бўла олмайди. Бу ҳолатда ўтириб ўқиган намоз дуруст бўлмайди.
Ким юқоридаги сабаблар билан тик туришга қодир бўлмаса, лекин ўтирган ҳолда руку, сажда қилиб намоз ўқишга қодир бўлса, ерга ўтирган ҳолда руку ва сажда билан намоз ўқийди. Бундан бошқа суратда ўқиши жоиз эмас.
Бир одам ўтирган ҳолда руку ва сажда қилиб намоз ўқишга ҳам қодир бўлмаса, ўтирган ҳолда ишора билан ўқиши фарз бўлади, бундай одам сажда ишорасини руку ишорасидан пастроқ қилади. Қандай ўтириш ўзига қулай бўлса, шундай ўтираверади.
Бир киши ўзи ўтира олмаса, лекин девор, одам ёки бошқа бирор нарсага суяниб ўтиришга қодир бўлса, суянган ҳолда намоз ўқиши шарт, ётиб олиб ўқиши мумкин эмас.
Агар одам ҳар қандай ҳолатда ҳам ўтиришга қодир бўлмаса, ётган ҳолида, ишора билан намоз ўқиши фарздир. Бунда бемор икки оёғини қибла томонга узатиб, қодир бўлса икки тиззасини бироз буккан ҳолда, руку ва саждани боши билан ишора қилиб ўқийди. Бош томони бироз кўтариб қўйилса, юзи осмонга қараган бўлмайди. Шунингдек, юзини қиблага қаратган ҳолда ўнг ёки чап ёнбоши билан ётиб ишора билан намоз ўқиса ҳам бўлади.
Баъзи одамлар тик туришга қодир бўлмаса ҳам, ўтириб сажда қилишга қодир бўлса, курсида ўтирган ҳолларида ишора билан сажда қилишлари жоиз эмас, чунки пешонасини ерга теккиза оладиган кишига ишора билан сажда қилиш кифоя қилмайди.
Энгашса қон босими ошиб кетадиган кишилар бошларини ерга қўйиб сажда қила олмаганлари учун курсига ўтириб, ишора билан сажда қилишлари жоиз.
Муҳаммад Айюб ҲОМИДОВ
Ўзбекистон “энг яхши истиқболли сайёҳлик йўналиши” сифатида эътироф этилди
Ҳиндистондаги етакчи туризм журналларидан ҳисобланган «Travel+Leisure India & South Asia» журнали ҳар йили ўтказиладиган “India’s Best Awards – 2020” йиллик танлови натижаларини эълон қилди. Мамлакатдаги пандемия билан боғлиқ вазият туфайли натижалар онлайн тартибда журнал веб-сайти ва ижтимоий тармоқдаги саҳифалари орқали эълон қилинди.
Танлов натижаларига кўра, Ўзбекистон “Энг яхши истиқболли сайёҳлик йўналиши” (Best Emerging Destination) номинацияси ғолиби деб топилди.
Анъанавий танловда ҳар йили Ҳиндистоннинг ички туризм ва халқаро йўналишлар ғолиблари эълон қилиб борилади. Танлов ғолиблари бу йил ҳам журнал ўқувчилари томонидан онлайн овоз бериш орқали аниқланди.
“Travel+Leisure” халқаро туризм журнали бўлиб, 1937 йилда асос солинган. Ҳозирги кунда журнал Ҳиндистондан ташқари АҚШ, Хитой, Туркия, Австралия, Россия ва бошқа давлатларда инглиз тилида чоп этилади.
ЎзА
Назначен новый руководитель Международного научно-исследовательского центра имама Термези
Международный научно-исследовательский центр имама Термези при Управлении мусульман Узбекистана был создан в соответствии с Указом Президента Республики Узбекистан от 14 февраля 2017 года № ПП-2774 «О мерах по созданию Международного научно- исследовательского центра имама Термези».
30 ноября на площадке ZOOM прошла встреча с председателем Комитета по делам религий Абдугафуром Ахмедовым, первым заместителем председателя Управления мусульман Узбекистана Хомиджоном Ишматбековым, главными имам-хатибами и улемами областей, городов и районов.
Основной задачей повестки дня было продолжение работы, начатой покойным ученым, доктором исторических наук, профессором Убайдуллой Уватовым, по назначению высококвалифицированного и потенциального кандидата на должность директора Центра с целью своевременного и качественного выполнения поставленных перед Центром задач.
Директором Центра назначен Умаров Шукурилло Хурсандмуродович, который до этого был директором Средне-специального исламского образовательного учреждения имама Термизи. Спикеры подвели итоги работы, проделанной Центром в 2020 году, который подходит к концу. В частности, обсуждались достижения и недостатки его работы.
Кроме того, определены предстоящие работы по совершенствованию деятельности Центра , широкому использованию коммуникационных технологий, достижений науки, изучению духовного наследия наших предков на фоне активизации различных идеологических угроз, донесению их благородных идей и учений до широкой публики и на этой основе формированию у молодежи здорового мировоззрения.
Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана
Узбекистан признан «самым перспективным туристическим направлением»
Один из ведущих индийских журналов о туризме Travel + Leisure India & South Asia объявил результаты ежегодной премии India’s Best Awards - 2020.
Как сообщает UzDaily.uz, в связи с глобальной пандемией результаты были опубликованы в формате онлайн на веб-сайте журнала и на страницах в социальных сетях.
По результатам ежегодного конкурса «India's Best Awards - 2020» Узбекистан стал победителем в номинации «Самое перспективное туристическое направление» (Best Emerging Destination).
В традиционном конкурсе ежегодно объявляются победители направлений внутреннего туризма Индии и международных направлений.
Как и в предыдущие годы, победители в номинациях India’s Best Awards - 2020 были определены путем онлайн-голосования читателей журнала Travel + Leisure India & South Asia.
Следует отметить, что Travel + Leisure - международный туристический журнал, первый номер которого опубликован в 1937 году. В настоящее время он издается на английском языке в США, Турции, Китае, Австралии, Индии, России и других странах.
Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана