В Индии был официально представлен проект знаковой мечети, которая будет построена в Дханнипуре в качестве компенсации мусульманам за разрушенную воинствующими индуистами мечеть Бабри в Айодхье.
Индоисламская культурная ассоциация представила подготовленный специалистами проект будущей мечети, которая будет построена на участке площадью 5 акров, предоставленном мусульманской общине по решению верховного суда, сообщает IslamNews со ссылкой на The Wire.
Попечитель будущей мечети Афзал Хан пояснил в ходе встречи с управлением строительства и архитектуры, что при культовом сооружении откроется специализированный госпиталь на 300 коек, благотворительная кухня, способная накормить 1000 человек в день, мечеть на 2000 молящихся, а также исследовательский центр имени мученика Маулви Ахмадуллаха Шаха.
Новая мечеть по величине превзойдет разрушенную мечеть Бабри в 4 раза, при этом госпиталь будет в 6 раз больше мечети по площади.
Дизайн культового сооружения крайне необычен для Индии – купол мечети имеет сферическую форму, а вместо минарета возвышается нечто вроде изогнутой стрелы.

Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана

В провинции Синд в Пакистане предложили ввести штраф для родителей, чьи дети не вступают в брак после достижения совершеннолетия, передает islam.ru. Согласно законопроекту, выдвинутому политиком Сайедом Абдул Рашидом, представляющим консервативный альянс исламской страны, граждане достигшие 18-летия должны будут официально зарегистрировать брак. В случае нарушения предписания их родители будут выплачивать штраф в размере 500 рупий. Отмечается, что закон уже одобрен несколькими членами Ассамблеи Синда.
Рашид заявил, что такие меры помогут снизить количество преступлений в обществе. По мнению политика, отдаление населения от традиционных ценностей приводит к росту социальных проблем. В рамках законопроекта он также призвал отменить обязательное приданое у невесты, чтобы ничто не препятствовало заключению брака и не замедляло этот процесс.

Пресс-служба Управления мусульман Узбекистана

Аллоҳ таолонинг инояти билан Ўзбекистон мусулмонлари идораси ташаббуси, яхши инсонлар шарофати натижасида “Тошкент–Термиз” – М-39 автомагистрал йўлининг Жиззах вилояти Пахтакор тумани “Буюк ипак йўли” қишлоғи ҳудудидан ўтувчи катта магистрал йўл ёқасидаги 70 сотох ер майдонида ҳамда “Тошкент–Андижон–Фарғона–Наманган” А-373 халқаро автомобил йўлининг Ангрен шаҳар “Ёшлик” маҳалласи ҳудудидан ўтувчи катта магистрал йўл ёқасидаги 70 сотох ер майдонида барча қулайликларга эга бўлган иккита замонавий йўловчи жоме масжидлар қурилади.

Ҳозирда ҳар икки масжидни қуриш бўйича туман ва шаҳар ҳокимлик қарорлари чиқарди ва смета лойиҳа ишлари бошлаб юборилди.

Ушбу масжидлар юртимиз ва хорижлик мўмин-мусулмонларнинг ибодатларини тўкис адо этиши, зиёрат туризимининг янада тараққий этишига катта хизмат қилади, иншоаллоҳ!

Аллоҳ таоло юртимизда амалга оширилаётган ислоҳотлар, хайрли ишларга файзу-футуҳ ато этиб, илоҳий баракотини зиёда қилсин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
масжидлар бўлими

Ўмон Султонлигининг «Asdaa Oman» газетасида «Диний зиёратгоҳларга сайёҳлар ва чет эллик меҳмонларни жалб қилиш бўйича Ўзбекистон дунёдаги етакчи давлатлардан бирига айланди» сарлавҳали мақола чоп этилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

Махсус репортаж рукнида эълон қилинган мазкур материалда Ўзбекистон зиёрат туризми салоҳияти, мамлакатда сўнгги йиллар туризм соҳасини ривожлантириш, сайёҳлик корхоналарига берилаётган эътибор ва имтиёзлар батафсил баён этилган.

Материалда ўзининг бой тарихи, маданияти, жаҳон цивилизацияси ривожига улкан ҳисса қўшган олим ва мутафаккирлари, бетакрор маданий-маърифий мероси, кўҳна меъморий обидалари, пазандачилик ва халқ амалий санъатига эга бўлган Ўзбекистон зиёрат сайёҳлиги йўналишида ҳам улкан салоҳият соҳиби экани халқаро миқёсда эътироф этилиши таъкидланган.

Нашрда қайд этилишича, Ўзбекистон Президентининг «Ўзбекистон Республикасида ички ва зиёрат туризмини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги фармони мамлакатда сайёҳликнинг мазкур йўналишини ривожлантириш учун ҳуқуқий асос бўлиб хизмат қилмоқда.

«Республика ҳудудида турли динларга оид маданий мерос объектларининг мавжудлиги Ўзбекистонда зиёрат туризмини кенг тарғиб қилишга, бу йўналишда хорижий сайёҳлар оқимини оширишга сабаб бўлаётган муҳим омиллар сирасига киради. Мамлакатдаги зиёрат туризми учун ҳар жиҳатдан мос келадиган жами 622 та маданий мерос объектининг 595 таси ислом динига, 19 таси насронийлик, 8 таси эса буддавийлик динига мансубдир», - деб ёзади муаллиф.

Ўзбекистон ҳудудида яшаб, ўзидан катта мерос қолдирган Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий, Баҳоуддин Нақшбандий, Хўжа Абдуҳолиқ Ғиждувоний, бошқа машҳур аллома ва мутафаккирлар мақбаралари ислом динига эътиқод қиладиган кўплаб сайёҳларнинг диққат-эътибори марказида бўлган қадамжолар ҳисобланади.

Мамлакатда зиёрат туризмини ривожлантиришга қаратилган чора-тадбирлар ўзининг амалий самараларини бермоқда. Бунга сабаб бўлаётган омиллар эса талайгина.

«Энг аввало, Ўзбекистонга зиёратчи сайёҳларни жалб қилиш бўйича қабул қилинган ҳужжатларга биноан, қатор мамлакатлар фуқаролари учун визасиз режимнинг жорий этилганини қайд этиш жоиздир, - дея таъкидлайди нашр. Бунинг натижасида 2018-2019 йилларда Ўзбекистонга Индонезиядан келган сайёҳлар сони 170%, Малайзиядан 158%, Туркиядан 154% ва БААдан 153%га ўсди.

Мақолада мамлакатда ҳалол туризм бўйича Сингапурда жойлашган жаҳоннинг нуфузли ташкилоти бўлган «Crescent Rating» агентлиги билан 2018 йилда яқиндан ҳамкорлик йўлга қўйилганига алоҳида эътибор қаратилган. «Crescent Rating» ва «Mastercard» ташкилотлари томонидан ҳар йили эълон қилинадиган «Жаҳон мусулмон сайёҳлари индекси» (Global Muslim Travel Index) рейтингида республика 32-ўриндан 22-ўринга кўтарилди ва Ислом ҳамкорлик ташкилотига аъзо мамлакатлар орасида сайёҳларни жалб қилаётган «энг жозибадор» ҳамда «хавфсизлик ва бағрикенглик даражаси юқори» бўлган 10 та давлат қаторидан ўрин олди», - деб эътироф этади нашр.

Материалда қайд этилганидек, Ўзбекистонда туризм соҳасини янада ривожлантириш ва ушбу йўналишда хорижий мутахассислар тажриба алмашиш мақсадида 2019 йил 21-23 февраль кунлари Бухоро шаҳрида I Халқаро зиёрат туризми форуми ўтказилди. Мазкур анжуманда 130 дан зиёд мамлакатнинг туризм ҳамда дин соҳаси олимлари ва мутахассислари иштирок этди. Тадбир якунида қабул қилинган «Бухоро декларацияси»да Ўзбекистон зиёрат туризми марказларидан бири сифатида эътироф этилди. 2020 йилда Таълим, фан ва маданият масалалари бўйича Ислом ташкилоти (ISESCO) томонидан Бухоро «Ислом олами маданияти пойтахти» деб эълон қилингани муносабати билан онлайн шаклда илмий конференция ва мулоқотлар ҳам ўтказилди.

Муаллифга кўра, сўнгги йилларда хорижий мамлакатлардаги тасаввуф йўналиши вакилларининг Ўзбекистондаги «Етти пир» ва Нақшбандия тариқатига оид зиёратгоҳларга қизиқиши тобора ортиб бормоқда. «Малайзияда жойлашган «World Sufi Centre» жамияти билан биргаликда 2018-2019 йилларда анъанавий тарзда ўтказилган Нақшбандия фестивалига хориждан 500 дан ортиқ иштирокчи келди. Кейинги йилларда янада кўпроқ хорижий сайёҳни жалб қилиш мақсадида ушбу зиёратгоҳларда кенг кўламли қурилиш ва реконструкция ишлари олиб борилди», - деб ёзади Ўмон газетаси.

Мақолада коронавирус пандемияси Ўзбекистон туризм соҳасига ҳам ўзининг салбий таъсирини кўрсатгани қайд этилди. «Ўзбекистон раҳбарияти томонидан пандемия шароитида мамлакатда туризм соҳасини ривожлантириш ва пандемия билан боғлиқ муҳитнинг юмшаши билан сайёҳларнинг ташрифини жадаллаштириш йўналишида тизимли ишлар олиб борилмоқда», - дея қайд этилади мақолада.
Нашрда виза тизими бекор қилинган қатор мамлакатларда тарғибот ишларини жадаллаштириш мақсадида «Ўзбекистоннинг туризм бренди элчиси» институти жорий этилгани атрофлича ёритилди. Унга мувофиқ, Софи Ибботсон (Буюк Британия), Махд Асри Заинал Абидин (Малайзия), Хасиб Ур Раҳмон (Покистон), Эко Шри Маргианти (Индонезия) туризм элчиси ва зиёрат туризм элчиси мақомига эга бўлди.

«Юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда комил ишонч билан айтиш мумкинки, Ўзбекистон туризмнинг барча йўналишларини ривожлантириш ва хорижий сайёҳларни жалб бўйича дунёда етакчи мамлакатлардан бирига айланмоқда», - деб ёзади «Asdaa Oman».

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Ҳанафийлик мазҳабида тўрт мўътабар фиқҳий матн – китоб бор бўлиб, улар “Мухтасари Қудурий”, “Виқоя”, “Канзуд дақоиқ” ва “Мухтор” деб аталади. Улар “Тўрт матн” номи билан машҳур.  Айрим олимлар булар сафига “Мажмаъул баҳрайн” асарини ҳам қўшадилар. Шу билан улар “Мутуни хамса” (“Беш таматн”) деб номланади.

1. “МухтасариҚудурий”.Абул Ҳусайн Аҳмад ибн Муҳаммад Қудурий Бағдодий (972–1037) асари бўлиб, у ҳанафийлик мазҳабидаги фиқҳий матн китоблари ичида энг эътиборлисидир. Асарда 12 000 та фиқҳий масала зикр қилинган. “Мухтасари Қудурий ”га жуда кўп шарҳлар, ҳошиялар битилган.
2. “Виқоя”.Ушбуасарнинг тўлиқ номи “Виқоят ар-ривоя фи масоил ал-Ҳидоя” бўлиб, у “Мухтасари Виқоя” соҳибининг бобоси Бурҳонуш шариъа Маҳмуд ибн Садруш шариъа Аҳмад Маҳбубий (ваф. 1232) қаламига мансуб бў либ, мусанниф бухоролик бўлган. “Виқоя” асари Убайдуллоҳ ибн Масъуд Маҳбубий томонидан қисқартирилиб, “Мухтасари Виқоя” номли асар битилган. “Мухтасари Виқоя” ҳозиргача аҳамиятини йўқотмаган.
3. “Канзуд дақоиқ”.Ҳофизиддин Абул Баракот Абдуллоҳ ибн Аҳмад ибн Маҳмуд Насафий (1232– 1310) қаламига мансуб ушбу китобнинг тўлиқ номи “Канзуд дақоиқ фи илм ал-фуруъ” бўлиб, фиқҳий китоблар орасида ўзига хос ўринга эга. “Канзуд дақоиқ”да бошқа фиқҳий матн китобларида учрамаган мавзулар, жумладан, фароиз – мерос ҳуқуқи кабилар ҳам бор. “Канзуд дақоиқ” асари асрлар давомида мадрасаларда дарслик сифатида ўқитиб келинган. Шунинг учун унга ўнлаб шарҳ, ҳошиялар битилган. “Канзуд дақоиқ” баъзи фиқҳий асарларда қисқартирилиб, “ал-Канз” деб юритилади.
4. “Мухтор”.Абул Фазл Маждиддин Абдуллоҳ ибн Маҳмуд Мўвсилий (1202–1284)нинг “ал-Мухтор фи фуруъ ал-ҳанафия” ёки “ал-Мухтор ли-л-фатво” номли асари. Муаллиф ўз асарини ўзи “ал-Ихтиё р ли-таълил ал-Мухтор” номи билан шарҳ қилган бўлиб, матн тузишда фақат Имоми Аъзам Абу Ҳанифанинг фиқҳий қарашларини ихтиёр қилганлиги сабабли шу номни танлаганини зикр қилади.
5. “Мажмаъулбаҳрайн”.Тўлиқ номи “Мажмаъул баҳрайн ва мултақий ан-наҳрайн фи фуруъ ал-ҳанафия” деб аталган асарни Музаффариддин Аҳмад ибн Али ибн Саълаб ибн Саотий Бағдодий Баълабаккий Ҳанафий (ваф. 1294) ёзган. Мазкур асар тўртта мўътабар фиқҳий матннинг бири сифатида ҳам қадрланган. “Мажмаъул баҳрай н” Абул Ҳусай н Қудурий нинг “Мухтасар” ҳамда Абу Ҳафс Насафий (1068– 1142) қаламига мансуб “Манзума” асарлари асосида тартиб берил ган ҳанафий ликдаги мўътабар фиқҳий матн китоби ҳисобланади5.

 Содда, мўъжаз, ёдлашга осон бў лгани учун унга аҳли илмлар катта эътибор бериб, ўнлаб шарҳлар ёзилган. Муаллифнинг Фотима исмли қизи отасидан илм ўрганиб, отасининг ушбу “Мажмаъул баҳрайн” асарига чиройли “таълиқот” (қўшимча изоҳлар) битган.

Беш мўътабар фиқҳий китобларнинг арабча матнлари дунё бўйлаб бир неча марта нашр қилинган. Ҳанафийлик фиқҳидаги энг асосий манбалар бўлмиш ушбу асарлар орасида бирортаси ҳозиргача ўзбек тилига тар жима қилинмаган.

Ҳамидуллоҳ АМИНОВ,

 тарих фанлари номзоди

“Ҳидоят” журналининг 4-сонидан