muslim.uz
Шавкат Мирзиёев: болаларнинг кўзидаги нурни илғаш керак
Ўзбекистон Президентининг тегишли фармон ва қарорлари ижроси доирасида Тошкент шаҳрида ҳам мактабгача таълим тизимини ривожлантириш, боғчалар тармоғини кенгайтириш ҳамда моддий-техника базасини мустаҳкамлаш бўйича кенг кўламли ишлар амалга оширилмоқда.
Юнусобод тумани Боғишамол маҳалласида жойлашган 74-мактабгача таълим муассасаси жорий йилда реконструкция қилиниб, замонавий таъмирланди. Машғулот хоналари болалар тарбияси учун зарур, бежирим ва қизиқарли инвентарлар билан жиҳозланди. Ошхона ва спорт зали янгидан қурилди. Бу ҳақда Президент матбуот хизмати хабар берди.
Бугунги кунда муассасада 375 та бола таълим-тарбия олмоқда.
Президентимиз боғчада болаларга яратилган шароитлар билан танишди, ходимлар билан мулоқот қилди.
Биз учун биринчи ўринда болаларимизнинг маънавияти, билими, соғлиги. Шунинг учун давлат томонидан мактабгача таълимга катта эътибор бериляпти ва бу ҳали бошланиши. Сизларнинг вазифангиз болаларнинг кўзидаги нурни илғаб олиш, уларга яхши тарбия бериш, деди Шавкат Мирзиёев.
Шу ерда Тошкент шаҳридаги мактабгача таълим муассасаларининг ҳолати ва уларни ривожлантиришга оид лойиҳалар намойиш этилди. Давлатимиз раҳбари бу борадаги таклифларни маъқуллаб, хусусий шерикчилик асосида янги боғчалар қуриш, болаларни қамраб олишни кенгайтириш ва келгусида юз фоизга етказиш зарурлигини таъкидлади.
Шу ерда Жанубий Кореянинг Пучон университети раҳбарлари билан видеоконференция орқали мулоқот қилинди.
Президентимиз боғча тарбияланувчиларига совғалар берди.
ЎМИ Матбуот хизмати
“Оқ уй”да масжид қурилади!
Тошкент шаҳар ҳокимлигининг 2018 йил 18 июндаги №930-сонли қарорига асосан, Миробод туманидаги “Оқ уй” мусулмонлар қабристони ҳудудида янги жоме масжид барпо этиш белгиланган эди. Тез орада масжид лойиҳаси тайёрланиб, Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов мазкур ҳудуддаги мазкур янги масжид лойиҳаси билан танишган эдилар.
Муфтий ҳазратлари масжидда кутубхона ташкил этиш, юртимизга ташриф буюрадиган нуфузли дунё уламолари, мартабали меҳмонларни кутиб олиш ва ўзаро мулоқот ўтказиш учун алоҳида шарт-шароитлар яратилишини таклиф қилган эдилар.
Жорий йилнинг 25 октябр куни Миробод туманидаги “Оқ уй” мусулмонлар қабристони ҳудудида қурилиши режалаштирилаётган жоме масжиднинг қибласини аниқлаш мақсадида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари шайх Абдулазиз Мансур, раис маслаҳатчиси Абдулҳамид Турсунов, ЎМИ масжидлар бўлими мудири Раҳимберди Раҳмонов, маҳалла фаоллари, қурилиш ишларига масъул шахслар қурилиш майдонига ташриф буюришди.
Хайрли тадбир аввалидаги суҳбат давомида бундай савобли иш бугунги кунда юртимиз мусулмонларига берилган эркинлик нишонаси, мусулмонларга хушхабар, ислом умматига хурсандчилик эканлиги таъкидлаб ўтилди. Жумладан, Миробод туманида жоме масжидлар атиги 3 та бўлганлиги, эндиликда уларнинг сони яна биттага кўпаяётгани хурсандчилик устига хурсандчилик эканлиги, мазкур масжид келгусида пойтахтдаги намунали масжидлардан бири бўлишига умид билдирилди. Айниқса, атрофдаги 5 та маҳаллада истиқомат қиладиган аҳоли учун бу масжид қурилиши жуда катта хурсандчилик бахш этди. Маҳалла фаоллари бундай шароитлар яратиб бераётган муҳтарам юртбошимизга чексиз ташаккурларини изҳор қилдилар. Шу билан бирга қурилиш ташкилотчилари, жумладан, муфтий ҳазратлари, мутасаддилар, мазкур ишга ҳисса қўшаётган барчага миннатдорчилик билдирдилар.
Сўнгра Ўзбекистон мусулмонлари идораси раҳбарияти ҳамда уламолар иштирокида масжид қибласи аниқланиб, барчанинг гувоҳлигида якдиллик билан тасдиқланди. Тадбир сўнгида қурилаётган масжиднинг юртимиз мусулмонларига хайрли бўлиши, масжидлардан таралаётган қуръон тиловати, намозхонлар дуолари баракотидан юртимизга тинчлик-хотиржамлик, мусулмонларга аҳиллик-бирдамлик, бу ишларга ташаббус кўрсатаётган барчага Аллоҳ таолодан улкан ажру мукофотлар тилаб хайрли дуолар қилинди.
Эслатиб ўтамиз, янги жоме масжиди бинолари қурилиш ишларига Абдулҳаким қори Матқулов масъул этиб тайинланган.
ЎМИ Тошкент шаҳар вакиллиги Матбуот хизмати
02.11.2018 й. Ҳасад – ҳасанот кушандаси
بسم الله الرحمن الرحيم
ҲАСАД – ҲАСАНОТ КУШАНДАСИ
اَلْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي حَذَّرَنَا مِنَ الْبَغْضَاءِ وَالْحَسَدِ وَاَمَرَنَا بِالتَّعَوُّذِ مِنْهُ بِقَوْلِهِ (وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ) وَالصَّلَاةُ وَالسَّلَامُ عَلَى رَسُولِنَا مُحَمَّدٍ الْاَمِينِ الَّذِي قَالَ "...وَلَا تَحَاسَدُوا وَكُونُوا عِبَادَ اللهِ إِخْوَانًا..." وَعَلَى آلِهِ وَأَصْحَابِهِ أَجْمَعِينَ
Ҳурматли жамоат! Жамиятимизда мўмин-мусулмонлар амал қиладиган турли хил яхши хислатлар билан бирга зарарли хулқлар ҳам, афсуски, мавжуд. Шулардан бири ҳасаддир. Биринчи гуноҳ Иблис томонидан Одам алайҳиссаломга кибр ва ҳасад қилишидан келиб чиқди. Ер юзидаги биринчи қотиллик ҳам ҳасад сабабли содир бўлди. Одам алайҳиссаломнинг ўғли Қобил ўз укаси Хобилга ҳасад қилди ва унинг қотилига айланди. Ҳасад – бандалар ичидаги Аллоҳнинг тақсимотига эътироздир. Аллоҳнинг бирор неъматни ўз бандасига ато этиши ёки бермаслигига эътироз қилган кишининг ҳолати оғир бўлади. Зеро, Аллоҳ ўз ҳикматига биноан хоҳлаган бандасига хоҳлаган неъматини беради, хоҳламаса – йўқ. Аллоҳ таоло ҳар нарсани билгувчи ва ҳикмат соҳиби бўлса, унга қандай эътироз қилиш мумкин?!
Ҳасад – бир кишига берилган неъматни ундан кетишини хоҳлашдир. Ҳасаднинг бундан ҳам ёмонроғи – бир инсонга берилган неъматнинг йўқ бўлишини орзу қилиш билан, ўша неъмат ўзида ҳосил бўлишини таъма қилишдир. Аллоҳ таоло Қуръони каримда ҳасаднинг ёмонлиги тўғрисида шундай дейди:
أَمْ يَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلَى مَا آَتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آَتَيْنَا آَلَ إِبْرَاهِيمَ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ وَآَتَيْنَاهُمْ مُلْكًا عَظِيمًا (سورة النساء الاية-54).
яъни: “Ёки (улар) Аллоҳ Ўз фазлидан берган неъматлари учун одамларга ҳасад қилишадими? Ахир, Биз (илгари ҳам) Иброҳим наслига (Юсуф, Довуд, Сулаймон каби зотларга) Китоб, Ҳикмат бериб, яна уларга буюк мулк (ҳукмронлик) ҳам ато этган эдик-ку!” (Нисо сураси, 54-оят).
Ояти каримадаги “неъматлари” дегани – “пайғамбарлик, ҳидоят ва имон”дир. “Одамларга” сўзидан мурод – “Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ва у зотга имон келтирганлар”дир. Бошқа бир ояти каримада ҳақни билганларидан кейин ҳам ҳасад қиладиганлар ҳақида шундай дейилади:
وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِكُمْ كُفَّارًا حَسَدًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ
(سورة البقرة الاية-109)
яъни: “Аҳли китобларнинг кўпчилиги имон келтирганингиздан кейин ва уларга ҳақиқат равшан бўлгандан сўнг ҳам ҳасад юзасидан сизларни (яна) куфрга қайтаришни истайдилар” (Бақара сураси, 109-оят).
Аҳли китоблар Уҳуд жангида мусулмонлар қўшини мағлубиятга учраганидан кейин уларга: “Агар сизларнинг динингиз ҳақ бўлганда эди, сизларга Аллоҳ ёрдам бериб, ғалаба қозонган бўлур эдингиз. Яхшиси қайтиб, бизнинг динимизга кира қолингиз”, – деганлар.
Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг охирги сураларидан бўлган “Фалақ” сурасида ҳасад қилувчининг ёмонлигидан паноҳ сўрашга буюради:
وَمِنْ شَرِّ حَاسِدٍ إِذَا حَسَدَ
(سورة الفلق الاية-5)
яъни: “ҳамда ҳасадчининг ҳасади ёвузлигидан” (паноҳ сўрайман деб айтинг) (Фалақ сураси, 5-оят). Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳасаддан огоҳлантириб шундай деганлар:
إِيَّاكُمْ وَالْحَسَدَ فَإِنَّهُ يَأْكُلُ الْحَسَنَاتِ كَمَا تَأْكُلُ النَّارُ الْحَطَبَ
(رَوَاهُ الْاِمَامُ الْبُخَارِيُّ)
яъни: “Ҳасаддан сақланинглар. Чунки у худди олов ўтинни егани каби, яхшиликларни ейди” (Имом Бухорий ривояти). Яна бир ҳадиси шарифда айтилади:
دَبَّ إِلَيْكُمْ دَاءُ الْأُمَمِ الْحَسَدُ وَالْبَغْضَاءُ هِيَ الْحَالِقَةُ لَا أَقُولُ تَحْلُقُ الشَّعْرَ وَلَكِنْ تَحْلُقُ الدِّيْنَ
(رَوَاهُ الْاِمَامُ التِّرْمِيذِيُّ)
яъни: “Сизга (ўтган) умматларнинг касали: ҳасад ва буғзу-адоват ўрмалаб (ўтиб) келди. Улар қирувчидир. Улар сочни қиради демайман, балки улар динни қиради!” (Имом Термизий ривояти). Бошқа бир ҳадисда ўзаро ҳасад қилишдан қайтариб, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар:
لَا تَقَاطَعُوا وَلَا تَدَابَرُوا وَلَا تَبَاغَضُوا وَلَا تَحَاسَدُوا وَكُونُوا عِبَادَ اللهِ إِخْوَانًا وَلَا يَحِلُّ لِمُسْلِمٍ أَنْ يَهْجُرَ أَخَاهُ فَوْقَ ثَلَاثٍ
(رَوَاهُ الْاِمَامُ الْبُخَارِيُّ)
яъни: “Узилишиб кетманглар, юз ўгиришманглар, бир-бирингизга ғазаб ва ҳасад қилманглар. Аллоҳнинг оға-ини бандалари бўлинглар. Мусулмон киши биродаридан уч кундан ортиқ аразлашиб юриши ҳалол эмас” (Имом Бухорий ривояти).
Ўз ўрнида Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам бир қанча ҳадисларда ҳасаднинг давосини айтиб ўтадилар:
ثلاثٌ لازماتٌ لأُمَّتِي سُوءُ الظَّنِّ والحَسَدُ والطِّيَرَةُ فإذا ظَنَنْتَ فلا تُحَقِّقْ وإذا حَسَدْتَ فاسْتَغْفِرِ اللهَ وإذا تَطَيَّرْتَ فَامْضِ
(رَوَاهُ الْاِمَامُ طَبَرَانِيُّ)
яъни: “Учта хислат умматимда доим бўлади: ёмон гумон, ҳасад ва шумланиш. Гумон қилсанг, юзага чиқарма; ҳасад қилсанг, истиғфор айт; шумлансанг, йўлингда давом эт” (Имом Табароний ривояти).
Яна бир ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қиладилар:
كُلُّ بَنِي آدَمَ حَسُودٌ وَلاَ يَضُرُّ حَاسِداً حَسَدُهُ مَا لَمْ يَتَكَلّمْ بِاللِّسَانِ أَوْ يَعْمَلْ بِالْيَدِ
(رَوَاهُ الْاِمَامُ اَبُو نُعَيْمٍ)
яъни: “Ҳар бир Одам боласи ҳасадчидир, (лекин) модомики (ҳасадини) тилига чиқармаса, (ҳасадига) қўли билан амал қилмаса ҳасадчига ҳасади зарар қилмайди” (Имом Абу Нуъайм ривояти). Баъзи ҳадисларда ҳасад сўзи ҳавас маъносида келган:
لاَ حَسَدَ إِلاَّ فِى اثْنَتَيْنِ رَجُلٌ آتَاهُ اللَّهُ قُرْآنًا فَهُوَ يَقُومُ بِهِ آنَاءَ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ ، وَرَجُلٌ آتَاهُ اللَّهُ مَالاً فَهُوَ يُنْفِقُهُ آنَاءَ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ
(رَوَاهُ الامام الْبُخَارِىُّ)
яъни: “Икки кишидан бошқага ҳасад қилиш йўқ: Аллоҳ Қуръонни ато қилган киши ва Қуръонни кечаю кундуз ҳаққини адо қиладиган киши; Аллоҳ мол берган ва у молни кечаю кундуз инфоқ-эҳсон қиладиган киши” (Имом Бухорий ривояти). Бу ҳадис ҳақида Имом Жалолиддин Суютий шундай дейди: “Ҳасад икки хил бўлади: ҳақиқий ва мажозий. Ҳақиқий ҳасад бир кишидан неъматнинг йўқ бўлишини исташ; бу ижмоъ ва бошқа далиллар билан ҳаром қилинган. Мажозий ҳасадни “ғибта” дейилади. “Ғибта” дегани неъмат эгасидан кетмасдан, ўзида ҳам бўлишини орзу қилишдир (буни бизда “ҳавас” дейилади). Дунё ишларида ҳавас қилиш – мубоҳ иш. Ўзгалар қилаётган тоатларни орзу-ҳавас қилиш эса мустаҳабдир”.
Қалбни гина-кудуратлардан поклаш – мўмин кишини жаннатга олиб кирувчи катта ютуқдир. Буни Анас разияллоҳу анҳунинг қуйидаги ҳикоясидан ҳам билиб олсак бўлади: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг ёнида ўтирганимизда: “Ҳозир ҳузурингизга жаннат аҳлидан бўлган киши келади”, – деб қолдилар. Шу пайт ансорийлардан бир киши таҳорат сабабли соқолларидан сув томиб турган, ковушини чап қўлида кўтариб олган ҳолатда кириб келди. Эртаси куни ҳам Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳозир ҳузурингизга жаннат аҳлидан бўлган киши келади”, – деб қолдилар. Шунда яна ўша киши аввалги ҳолатида кириб келди. Эртаси куни Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам яна: “Ҳозир ҳузурингизга жаннат аҳлидан бўлган киши келади”, – деб қолдилар. Шунда яна ўша киши аввалги ҳолатида кириб келди. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам туриб кетдилар. Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос айтиб берадилар: “Ҳалиги кишининг изидан бориб: “Отам билан аразлашиб қолиб, уч кун уйга бормасликка қасам ичдим, агар имкони бўлса, қасамим ечилгунича сизникида тунасам, нима дейсиз”, – дедим. Ансорий саҳоба розилик берди. Абдуллоҳ ибн Амр уч кеча у билан тунади. Уни тунда (тунги намоз учун) турганини кўрмади. Лекин кечалари уёқ-буёққа ағдарилганда Аллоҳни зикр қилар ва такбир айтиб қўярди. Шу билан бомдод намозига туриб, чиройли таҳорат қиларди (Абдуллоҳ: “У кишидан фақат яхши гапларни эшитдим”, – дейди). Уч кеча ўтгач, мен унинг амалларини кам санаб қолишимга оз қолди. Унга: “Эй, Аллоҳнинг бандаси! Аслида отам билан ўртамизда ҳеч қандай аразлашиш бўлмаган, лекин Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам уч марта, учта ўринда: “Ҳозир ҳузурингизга жаннат аҳлидан бўлган киши келади”, – дедилар. Уч марта ҳам сиз кириб келдингиз. Сизникида тунаб, сизнинг амалларингизни кўрмоқчи бўлдим. Катта бир амал қилганингизни кўрмадим. Сиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам айтган даражага қандай етдингиз?”, – дедим. У: “Амалларим фақат сен кўрганларинг” – деди. Изимга қайтганимда, мени чақириб: “Амалларим фақат сен кўрганларинг, лекин қалбимда бирор мусулмонга нисбатан ғилли-ғашлик йўқ ва Аллоҳ берган яхшилик учун бирор кишига ҳасад ҳам қилмайман”, – деди. Абдуллоҳ ибн Амр: “Ана шу сизни (улуғ) даражага етказган ва биз тоқат қила олмайдиган нарсадир”, – деди” (Имом Аҳмад ривояти). Демак, ҳар бир мўмин-мусулмон аввало қалбини гина-кудурат, буғзу адоват, кўролмаслик, кибр ва ҳасаддан поклаши даркор. Қалбнинг покланиши, имону ихлос, ҳусну хулқ, самиймийлик ва камтарлик билан гўзал бўлиши инсонни икки дунё саодатига етказади, иншааллоҳ.
Шу ўринда айтиб ўтиш жоизки, кун сайин дунё ҳамжамиятида ўзининг муносиб ўрнини топиб бораётган севимли ватанимиз ва ватандошларимизга ҳасад кўзи билан эмас, балки ҳавас кўзи билан қараш керак. Давлатимизда олиб борилаётган сиёсат ва ислоҳотларни фақат ёмон гумон ва ҳасад билан таҳлил қиладиганлар ҳам, афсуски, топилади. Биз уларга таҳлилда холис бўлиш ва жамиятга фойдали бўлган ислоҳотларга хайриҳоҳ бўлишни тавсия қилган бўлардик. Зеро, ҳасад билан бирор натижага эришиб бўлмайди. Ватандошларимизнинг ҳам давлатимиз ҳукуматининг хайрли ислоҳотларида ҳамфикр бўлиб, қўллаб қувватлаб туришлари, мустажоб дуоларида эсга олишларидан умидвормиз.
Муҳтарам жамоат! Мавъизамиз давомида миссионерлик билан шуғулланувчи секталарнинг кўпмиллатли жамиятимизда диний бағрикенглик, ўзаро иноқлик ва тинчликка етказадиган зарарлари ҳақида суҳбатлашамиз.
Миссионерликнинг асосий мақсади – қайсидир динни тарғиб қилиш ёки қайсидир динни кучсизлантириш эмас, балки сизу биз яшаб турган юртнинг тинчлигига раҳна солиш ва тараққиётини барбод қилишдир. Тарихдан маълумки, миссионерлар худди шу йўл билан бир неча давлатларнинг ижтимоий-сиёсий, иқтисодий ва маданий ҳаётини издан чиқардилар. Яхлит бир халқ ва миллатни парокандаликка олиб келиб, уларни гуруҳ ва табақаларга бўлиб юбордилар. Оқибатда аҳолининг асрлар оша шаклланиб келган миллий ва диний қадриятлари оёқости бўлишига ва, ниҳоят, йўқолиб кетишига олиб келди. Масалан, Индонезияда ҳаракат қилган миссионерлар йигирма беш йил мобайнида минглаб одамларни ўз томонларига оғдириб олишди ва охир оқибат улар яшаётган Шарқий Тиморни мамлакатдан ажратишди. Худди шундай ғаразли услуб Судан мамлакатининг жанубини, яъни Дарфур вилоятини ажратиб олишда ҳам қўлланилган.
Бундай ҳаракатлар билан улар ислом динига эътиқод қилувчи маҳаллий аҳоли ўртасида ўзлари ҳақида ижобий фикрлар туғдиришга эришади. Бу йўлда атайлаб Ислом аҳкомларини бузиб кўрсатиш, Қуръон оятларини бир-бирига қарама-қарши қўйиш, Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам ҳадисларини нотўғри талқин қилиш каби усуллардан фойдаланади. Афсуски, кўп ёшларнинг эътиборсизлиги, бефарқлиги уларнинг қабиҳ ниятларини амалга оширишда қўл келмоқда.
Миссионерлар ғаразли ниятларини амалга оширишда оммавий ахборот ва алоқа воситаларидан ҳам кенг фойдаланмоқда. Миссионерлик ғояларини тарғиб қилувчи рисола, журнал ва матнлар маҳаллий тилларга таржима қилиниб, аҳоли ўртасида текин тарқатилади. Сунъий йўлдош орқали узатиладиган ўнлаб телевидение кўрсатувлари, радио каналлари, интернет саҳифалари орқали кенг тарғибот-ташвиқот ишлари олиб борилиши натижасида дунёда миссионерлик ҳаракатлари ёйилмоқда.
Айрим юртдошларимиз даромад топиш мақсадида ўз киндик қонлари тўкилган юртдан узоқлашиб, олис ва нотаниш юртларга бормоқда. Уларнинг аксарияти айнан миссионерларнинг тузоғига тушмоқдалар. Бошқа эътиқод, бошқа менталитет вакиллари орасида яшаган ёшларимиз ўз миллий маънавиятларидан узилиб, ўзгаларнинг руҳий-маънавий таъсирига тушиб қолишмоқда. Ҳали имон-эътиқоди шаклланиб улгурмаган ёшларни бундай бузуқ ғоялардан асраш – бугунги кунимизнинг энг муҳим масалаларидан биридир.
Аллоҳ таоло барчамизни ҳасаддан, буғзу адоватдан асрасин, ўзаро дўсту ёр бўлиб яшашни муяссар қилсин! Барчамизни Ўзининг ҳидоятида бардавом айлаб, иймон ва исломда собит қадам қилсин! Омин!
Муҳаммад билан Аҳмаднинг фарқини биласизми?
Севикли Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳ таолонинг энг азиз, энг улуғ, олий хулқ соҳиби бўлган бандасидирлар. У зоти бобаракотнинг исмлари кўп бўлиб, шуларнинг орасида Муҳаммад ва Аҳмад исмлари машҳурдир. Хўш, бу исмларнинг ўртасида қандай фарқ бор?
Муҳаммад – “бошқанинг тарафидан унга мақтов айтилган шахс” дегани.
Аҳмад – “бошқага мақтов айтган шахс” дегани.
Муҳаммад “мукаррам”, “икром қилинган шахс” деган маънони ҳам билдиради.
Муҳаммад (محمد) исмининг ҳам, Аҳмад (احمد) исмининг ҳам ўзаги “ҳамд” (حَمْد) дир. Маҳмуд исмининг ўзаги ҳам “ҳамд”дир. “Ҳамд”нинг маъноси эса “мақтов”дир.
Муҳаммад исмининг “тўхтовсиз, кетма-кет, кўп мақталадиган” деган маъноси ҳам бор.
Лекин Маҳмуд исми “бир марта мақталган” деган маънони ифода этади.
Аҳмад исми “бошқани тўхтовсиз, кетма-кет, кўп мақтайдиган, кўп ҳамд айтадиган” деган маънони билдиради. Аҳмад исмида “кўп мақтовчи” деган маъно борлиги учун у Ҳомид, яъни “мақтовчи” деган исм билан боғлиқлик жойи бордир. Иккисида ҳам “мақтовчи” деган маъно бор.
Шу ўринда яна бир нозик нукта мавжуд.
Аҳмад деган исм Ҳомид деган исмнинг муболағали маънодаги кўринишидир. Муҳаммад деган исм эса Маҳмуд исмининг муболағали маънодаги кўринишидир.
Шундай қилиб Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларида икки ишни, икки сифатни жам қилганлар.
Биринчиси, у зот алайҳиссалом Аллоҳ таоло тарафидан кўп мақталганлар (Муҳаммад исмларига ишора).
Иккинчиси эса у зотнинг ўзлари Аллоҳ таолога кўп ҳамд айтганлар (Аҳмад исмларига ишора).
Аллоҳ таоло у зот алайҳиссаломни бандалари орасидан пайғамбарликка танлаб олгани эътиборидан у зот Муҳаммад ва Маҳмуддирлар.
Ҳа, азизлар, Аллоҳ таоло Пайғамбаримиз алайҳиссаломга икром қилиб, у кишини Ўзига расул этиб танлаб олган ва кўп мақтаган.
У зот алайҳиссалом Аллоҳ таолога ибодат қилиш, ҳамд айтиш эътиборидан Ҳомид ва Аҳмаддирлар.
Ҳа, қадрдонлар, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳ таолога кўп ибодат қилар, кўп ҳамд айтар ва умматларини ҳам шунга тарғиб этардилар.
Маълумот ўрнида шуни айтиб ўтамизки, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг исмлари Қуръони Каримда 5 марта келган. Муҳаммад исмлари 4 марта, Аҳмад исмлари 1 марта келган.
Оли Имрон сурасининг 144-оятида, Аҳзоб сурасининг 40-оятида, Муҳаммад сурасининг 2-оятида ва Фатҳ сурасининг 29-оятида Муҳаммад исмлари келган. Саф сурасининг 6-оятида эса Аҳмад исмлари келган.
Аллоҳ таоло у зотга кўплаб саловоту саломлар юборсин!
Шайх Муҳаммад Мутаваллий Шаъровий раҳимаҳуллоҳнинг мавъизаларидан Нозимжон Иминжонов таржимаси
Жаъфар ас-содиқ
Жаъфар ибни Муҳаммад ибни Алий ибни Ҳусайн ибни Алий ибн Абу Толиб ас-Содиқ. Алий розияллоҳу анҳунинг авлодидан. Қолаверса, у зот Абу Бакр розияллоҳу анҳуга ҳам насабда икки тарафдан туташади.
1)У кишининг онаси Уммул Фарва бинтул Қосим бинту Муҳаммад ибн Абу Бакр Сиддиқ.
2) Онасининг онаси эса, Асмо бинту Абдураҳмон ибн Абу Бакр Сиддиқ.
Насл насаби ҳар тарафдан икки буюк саҳобийга ҳамда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бориб тақалади.
Жаъфар ас-Содиқ ҳижрий 80-йилда Мадинада дунёга келди. Куняси ас-Содиқ. Яъни, ростгўй, ишончли киши. У зот ўз даврида ростгўйлиги билан машҳур бўлган. Гапирган гапида ва қилаётган амалида бирор марта ёлғон зоҳир бўлмаганлиги сабабли бу куняни олган. Ва яна у киши ўз даврининг етук имоми ҳамда фақиҳи эди. Шу билан бирга ҳакийм, яъни, ҳикмат соҳиби эди. Қолаверса, ушбу сифатлари устига саҳоватда тенгсизлиги билан ҳам танилган эди.
Жаъфар ас-Содиқнинг шогирди Хиёж ибни Бўстон ат-Тамимий айтади: “Жаъфар ас-Содиқ шунчалик кўп эҳсон қилардики, ҳаттоки баъзида бола-чақаси ва рўзғори учун ҳам ҳеч нарса қолмасди”.
У кишидан рибонинг ҳаром қилиниш ҳикматини сўрадилар: “Нима учун рибо ҳаром қилинди?” У киши жавоб бериб айтдики: “Аллоҳ таоло одамлар бир-бирларидан маъруфни яъни, яхшиликни ман қилмасликлари учун ҳаром қилди. Чунки рибода хайр-эҳсон ҳам, ўзгаларга яхшилик қилиш ҳам йўқ. Рибода икки тараф фақат ўз фойдасини ўйлайди. Оқибатда инсонлар ўртасидаги маъруф деган нарсалар йўқ бўлиб кетади”.
У зот инсонлар орасини ислоҳ қилишга, улар ўртасида чиққан келишмовчиликларни бартараф қилишга ниҳоятда ҳарис эди. Агар икки кишининг жанжаллашаётганини кўрса, бунинг сабабини сўрарди. Агар бу жанжалнинг сабаби пулга бориб тақалса ўз ёнидан қарздорнинг қарзини тўлаб юборар эди. Агар ўзининг пули бўлмаса кимдандир қарз олиб бўлса ҳам ҳақдорнинг пулини бериб юборарди. Шу собабдан жудаям кўп вақтда Жаъфар ас-Содиқ қарздор ҳолатда юрарди.
У киши ўз илми ва фаҳм фаросатидан ташқари одоби, яхши феъл атвори ва чиройли хулқи билан ҳам кишиларнинг муҳаббатини қозонган эди. У зот қоронғу бўлишлиги билан бир қопга ун, ёғ ва бошқа озиқ-овқат маҳсулотларини тўлдирарди ҳамда Мадиналик фақирларнинг эшиги тагига қўйиб кетарди. Кишилар эшиклари тагига қўйиб кетилаётган бу инфоқ-эҳсонларнинг тарқатувчиси кимлигини йиллар давомида билмай ўтдилар. Қачонки, Жаъфар ас-Содиқ вафот этгандан кейин, ушбу эҳсонлар тўхтаб қолгандагина бу инфоқларнинг эгаси ким эканини англаб қолдилар.
Жаъфари Содиқнинг шогирди Суфёни Саврий айтади: “Маккада Абу Абдуллоҳ яъни, Жаъфари Содиқнинг ёнида эдим. У сўзлашдан тўхтаган эди, мен бир ажиб савол бердим: “Эй Росулуллоҳнинг ўғли, нима учун мавқиф яъни Арофат ҳарамнинг ташқарисида?”. Жовоб эса, бунданам ажиб бўлди. У зот айтдики: “Каъба Аллоҳнинг уйи. Ҳарам ана шу Кабанинг чегарасидир. Арофат эса унинг кириш тарафидир. Хожилар Байтуллоҳни қасд қилиб келганларида эшик олдида яъни, Арофатда тўхтайдилар. Улар Аллоҳга тазарру қилиб ёлворадилар. Уларга киришга изн берилгач, Аллоҳ Ўз байтининг иккинчи эшиги яъни, Муздалифа томонга яқинлаштиради. Аллоҳ таоло уларнинг қилган саъй ҳаракатлари ва дуо илтижолари сабаб уларга раҳм қилади ҳамда қурбонлик қилишга буюради. Қурбонлик эса, Аллоҳ билан банданинг ўртасини тўсиб турган гуноҳларнинг кетишига сабаб бўлади. Ана шундан сўнггина Аллоҳ ўз уйини зиёрат қилишга рухсат беради. Мен яъна сўрадим: “Нима учун ташриқ кунлари рўза тутиш мумкин эмас?” жаъфари Содиқ жавоб берди: “Чунки улар яъни, хожилар Аллоҳнинг зиёфатидадирлар. Меҳмон учун мезбоннинг ҳузурида рўзадор бўлиши лозим бўлмайди”.
Абу Наъиймнинг “Ҳилятул-авлиё” китобида келади: “Халифа Жаъфар ал-Мансур Мадинага келди. Бир жойда ўтирган эди юзига пашша қўнди. Халифа пашшани ҳар қанча ҳайдамасин, яна қайтиб келиб қўнаверди. Шу пайтда бу мажлисга Жаъфари Содиқ кириб келди. Халифа унга қараб сўради: “Эй Абу Абдуллоҳ, Аллоҳ пашшани нимага яратганикин а?”. Бўлиб ўтган ҳодисадан хабари йўқ олим жавоб берди: “Аллоҳ у билан жабборларни хорлаш учун яратган”. Халифа ўз саволидан уялиб жим бўлиб қолди. Жаъфари Содиққа Аллоҳ таоло илм, фаросат, ҳикмат, саҳоват ва мулойимликка қўшиб бир ажиб салобат ва ҳайбат ҳам берган эди. Гарчи Жаъфари Содиқнинг жавобидан жахли чиққан бўлсада, ундаги салобат ва виқорни кўриб унга бир нарса дейишга ботинолмади.
Шамсиддин аз-Заҳабий Фазл ибн Робиъдан у киши отасидан ривоят қилади: “Абу Жаъфар ал-Мансур мени чақиртириб: “Жаъфар ибни Муҳаммад мени мулкимда маломат қилибди. Уни тезда ҳузуримга олиб кел, агар мен уни ўлдиролмасам Аллоҳ мени ўлдирсин”, деб юборди. Мен Жаъфари Содиқни топиб халифанинг хузурига чақириб келдим. Жаъфар бир нарсани сезгандек, таҳорат олди ва худди ўлимга тайёрлангандек кийинди ва тилида нималарнидир пичирлаб келди. Келиб халифанинг хузурига киришга изн сўради. Халифа унга киришга изн берди ва яна “Агар мен уни ўлдирмасам, Аллоҳ мени ўлдирсин”, дея такрорлади. Жаъфари Содиқ халифанинг олдига кирди. Шунда халифа шошиб ўрнидан турди ва югуриб бориб олимнинг қўлидан ушлаганча мажлиснинг тўрига чиқарди ҳамда унинг юзига тикилиб мулойимлик билан: “Бизнинг мажлисимизга хуш келибсиз, хиёнатдан пок тоза инсон, менинг акам, амакимнинг ўғли”, дея ўзига яқин қилди. Сўнгра: “Нима хожатингиз бор, айтинг бажарамиз”, деди. Жаъфари Содиқ ўзи учун ҳеч нарса сўрамади. Фақатгина Макка ва Мадина аҳолисининг маошларини ўз вақтида беришларини сўради. Халифа дарҳол: “Бажарамиз”, деди. Сўнг бир хизматкорига энг қиммат атирдан олиб келишни буюрди. Атир келгач эса ўз қўллари билан олимнинг юзларига суртиб қўйди ва кетишга изн берди. Жаъфари Содиқ индамай чиқиб кетди. Ҳамма бу воқеадан ҳайратланганча қотиб қолди. Олимни етаклаб келган киши югуриб унинг ортадан чиққанча сўради: “Эй Росулуллоҳнинг ўғли, халифа сизни қатл қилмоқни қасд қилиб турганди. Бироқ, сизга умуман бошқача муомала қилди. Боя келаётганимизга пичирлаб қандайдир дуони ўқиган эдингиз. У қайси дуо эди?”. Жаъфари Содиқ айтди: “Эй Роббим, қанча неъматни менга ато қилдинг, унга шукр қилишим оз бўлди. Қанча бало билан синадинг, унга менинг сабрим оз бўлди. Эй, нематларга шукрим оз бўлсада, уларни маън қилмаган Зот, Эй балоларга сабрим оз бўлсада, мени хор қилмаган Зот, Эй, маъсиятларим учун мени шарманда қилмаган Зот, Эй саноқсиз ва туганмас неъматларнинг эгаси, Эй битмас туганмас маъруфларнинг эгаси, дунёим билан динимга ёрдам бер, тақво билан охиратимга ёрдам бер, билмаган нарсаларимдан мени сақлагин, менинг нафсим истаётган нарсага мени ташлаб қўймагин. Эй, гуноҳлар зарар қилмайдиган, кечиришлик мулкини камайтириб қўймайдиган Зот, Сенга зарар қилмайдиган нарсада мени кечиргин, Сени мулкингни камайтириб қўймайдиган нарсани ато қилгин, Эй Ваҳҳоб, Сендан яқин енгилликни ва гўзал сабрни сўрайман. Жамики балолардан офиятни ва офият учун шукрни сўрайман”, дедим.
Жаъфари Содиқ илм ва маърифатда шундай даражага етдики, ўз замонасидаги барча аҳли илмлар у кишининг фазилатини тан олди. Бирор киши уни ёмон кўрмасди. Ибн Ҳажар Жаъфари Содиқни таърифлаб айтади: “У ростгўй, фақиҳ имом эди”. Имоми Шофеъий, ибни Маъийн, ибни Ҳиббонлар ҳам у зотни таърифлаб шундай дейди: “Жаъфари Содиқ аҳли байтнинг саййидларидан, табаа тобеинларнинг обидларидандир”. Баъзи бир уламолар Жаъфари Содиқни “ У тобеин бўлган, чунки у Саҳл ибн Саъб ва Анас ибн Моликни кўрган”, дейишган.
Мазҳаббошимиз Абу Ҳанифа айтади: “Жаъфари Содиқдан кўра фақиҳроқ инсонни кўрмаганман”.
Одамлар Жаъфари Содиқнинг гапига қулоқ солиб, унинг тарафдорлари кўпайиб кетаётганини кўрган халифа Жаъфар ал – Мансур Абу Ҳанифани чақиртирди ва деди: “ Одамлар Жаъфари Содиқ билан фитналаниб қолибди, ўз масалаларингиздан қирқта энг қийин саволни тўплаб келинг”. Абу Ҳанифа шундай қилди. У айтади: “Мен ушбу масалаларни олиб халифанинг ҳузурига кирсам, у ерда Жаъфари Содиқ ўтирган экан. Халифа мендан: “Бу кишини танийсизми?” деб сўради. Мен: “Ҳа, бу киши Жаъфар ибни Муҳаммад бўладилар”, дедим. Халифа: “саволларингизни беринг”, деди. Мен тўплаб келган масалаларимни ўртага ташлай бошладим. Сўраган масалаларимга Жаъфари Содиқ: “Сизлар яъни, ҳанафийлар бу масалада бундай дейсизлар, Мадина аҳли бўндай дейди ва биз бундай деймиз”, дея уч тарафнинг жавобларини айтиб бера бошлади. Баъзи фикрларда бизга мувофиқ, баъзисида Мадиналикларга мувофиқ ва яна баъзисида эса умуман бошқа жавобларни айтди. Шундай қилиб мен сўраган қирқта масаланинг бирортасиниям қолдирмай жавоб берди”. Сўнгра Абу Ҳанифа йиғилганларга қараб: “Ахир айтган эдимку, одамларнинг энг билимлиси, одамлар ўртасидаги ихтилофларни биладиганидир”, деди.
Жаъфари Содиқ шундай илмли киши эди. У кишининг ҳикматларидан:
“Неъматларни йўқ қиладиган гуноҳ - ҳаддан ошишлик. Надоматни келтарадиган гуноҳ – қотиллик. Нафрат ва жазони келтирадиган гуноҳ – зулм. Айбларни очиб қўядиган гуноҳ – ароқхўрлик. Ризқни тўхтатиб қўядиган гуноҳ – зино. Ўлимни тезлаштирадиган гуноҳ – силаи раҳмни узишлик. Дуони рад қиладиган гуноҳ – ота-онага оққ бўлишлик”.
“Агар бало устига бало келаётган бўлса, кейинги келаётган бало офият балоси экан”.
“Уч хил одамдан хушёр бўл: хоиндан, золимдан ва чақимчидан. Сени фойданг учун хиёнат қилган киши сенинг зараринг учун ҳам хиёнат қилаверади. Сенинг фойданг учун бировга зулм қилган киши сенинг зараринг учун ҳам бировга зулм қилаверади. Сенинг фойданг учун чақимчилик қилган киши сенинг зарарингга ҳам чақимчилик қилаверади”.
“Қорни тўқлигига шукр қилувчи инсон – рўзадор кабидир. Офиятга шукр қилувчи инсон – балога сабр қилаётган киши кабидир”.
“Одамлар билан чиройли муомала қила олишлик – ақлнинг учдан биридир”.
У зот Мадинада вафот этди. Аллоҳ у кишидан рози бўлсин.
Манбаалар асосида Олмазор туманидаги “Мевазор” масжиди имом ноиби Исломов Ёрбек тайёрлади.