Бугун фаровон ва тўкин ҳаётда яшаётганимиз учун Аллоҳ таолога қанча шукр қилсак – шунча кам. Табиийки, ҳаётимизни жуда осонлаштираётган воситаларнинг фойдалари кўп. Бироқ танганинг иккинчи томони ҳам борлигини унутмаслигимиз керак. Гап шундаки, бугун турли ғаразли кучлар ахборот технологиялари орқали фарзандларимизни ёт ғоялар домига тортмоқда.
Ана шундай ёт ғоялардан бири, шубҳасиз, ўзларини салафий деб номлаган сохта салафилардир. Бу оқим XVIII асрда яшаган наждлик Муҳаммад ибн Абдулваҳҳобнинг мутаассибона ғояларига таянади. У эса, аслида, илк экстремистик ташкилот – хорижийлик ақидасидир.
Шунга кўра, улар наздида, мусулмонлар учун ҳақиқий нажот Қуръон ва ҳадисни маҳкам тутиш бўлиб, ҳар қандай кўринишдаги мазҳаб бу мақсадга эришишда халақит беради.
Улар шу тариқа барча мусулмонларни Қуръон ва ҳадисни ўрганиб, ўз ақли ва иқтидори доирасида амал қилишга, ижтиҳод қилишга чақиради. Имом Аҳмаднинг: “Ким динда тақлид йўқ деса, Аллоҳ ва Унинг расули олдида фосиқдир. Унинг сўзи суннат ва салафи солиҳлар қарашларини рад қилишдир”, – деган таърифи, бизнингча, ушбу қарашга ўринли раддия ҳисобланади.
Абу Бакр Ҳаравийнинг ёзишича, инсонлар динда ё муқаллид (тақлид қилувчи) ва ё мужтаҳид бўлади. Бунда илми йўқ олимларга тақлид қилади, билмаганини олимлардан сўраши ва шу орқали уларга тақлид қилиши фарз ҳисобланади.
Инсонлар ақли, ҳаётий тажрибаси турфа экани эътиборга олинса, бунинг натижасида инсонлар орасида қарама-қарши фикрларнинг кўпайиши ҳолатларини идрок этиш мумкин бўлади.
Энг муҳими, фиқҳий мазҳаблар натижасида қонли ихтилофлар вужудга келмайди, аммо ушбу тоифа хатти-ҳаракатлари кенг маънодаги зўравонликлар ва ҳатто қонли тўқнашувлар учун сабаб бўлиши мумкин.
“Сохта салафийлар” қаерга қадам босмасин, ўша ерда жаҳолат, ихтилоф ва ташвишлар илдиз отади. Зеро, уларнинг йўли Аҳли сунна вал жамоанинг ҳам, саҳобалар ва тобеинларнинг ҳам йўли эмас.
Муҳаммад Сиддиқ Ҳасан Қиннавжий “сохта салафийлар” ҳақида ўзининг “Тақлидул аимма” асарида бундай ёзади: “Ҳозирги кунда бир риёкор ва шуҳратпараст гуруҳ пайдо бўлди. Бу гуруҳ аъзолари ўзларини энг тақводор ҳисоблаб, бошқаларни мушрикликда айбламоқда. Аслида, уларнинг ўзи энг мутаассиб ва динда чуқур – ғулув кетганлардир. Уларнинг иши диндан эмас”.
Сохта салафийларнинг кирдикорлари шу қадар кўпки, уларнинг кеча пайдо бўлган ишлари бугунга, бугунги ишлари эса эртага тўғри келмайди. Кундан кунга янгидан-янги фитналарни ўйлаб топиб, мўмин-мусулмонлар ўртасида низо чиқаришга тиришадилар.
Сохта салафийларнинг ёшлар онгини заҳарлаш мақсадида ўйлаб топган фитналари қуйидагиларда намоён бўлади:
1) мазҳабларни инкор қилади. Мазҳабсизлик ғояси кўпчилик ғўр ёшларнинг адашиши, ёт ғоялар таъсирига тезроқ тушиши эҳтимолини кучайтиради;
2) ўзларига эргашмаганларни “кофир” санайди. Динимизда 99 амал куфрга, биргина амал имонга далолат қилса, имонга ҳукм қилинади. Бу тоифа вакиллари эса бу ишнинг зиддини қилади. Ўзининг ғояси Аллоҳ ҳузурида энг мақбул ва маъқул эканига аниқ далил бўлмагани ҳолда, қабул қилмаганларни кофир, деб аташ улкан адашиш ва чуқур илмсизлик ҳисобланади;
3) жамиятни иккига: “мусулмон” ва “динсизлар”га ажратади. Бу билан динлараро адоват уйғотишга, жамиятларни нотинч қилишга уринади;
4) бошқа дин вакилларига муросасиз ва ҳатто шариат ҳукмларини улар ўйлагандек тўлиқ бажармаётган мусулмонларга нисбатан ҳам зўравонлик сиёсати олиб боради. Расулуллоҳ “Ла илаҳа иллаллоҳ”, деган инсонни ўлдирган Усома ибн Зайдни қаттиқ танқид қилганлар. Шунда Усома: “Энди ҳеч қачон “Ла илаҳа иллаллоҳ” деган кишини ўлдирмайман”, – деб ваъда берган.
Шу ва шунга ўхшаш динимиз таълимотига мутлақо зид гапларни ёшлар орасида тарқатаётган сохта салафийлар Аллоҳ таолонинг: «Фитна қотилликдан ҳам ашаддийроқдир» (Бақара сураси, 191-) ояти каримасини билишармикин?! Ваҳоланки, улар фақат ояти карима ва ҳадиси шарифга амал қиламиз, деб даъво қилишади-ку!
Бугун юртимизда диний-маърифий соҳага берилган эркинларни суиистеъмол қилаётган бузғунчи, ғаразли кимсалар масжидларга кириб, атайин сафда оёқлар орасини кериб, намозхонларнинг жиғига тегишмоқда. Аслида диёримизда асрлар оша ҳанафий мазҳабига амал қилиб келинган.
Машҳур аллома Абдулҳай Лакнавий ўзининг “Мажмуатул фатово” китобида Шоҳ Валиюллоҳ Деҳлавийнинг қуйидаги сўзларини келтирган: “Ҳиндистон ва Мовароуннаҳр юртларида шофеий ҳам, ҳанбалий ҳам, моликий мазҳаби ҳам тарқалмаган, бошқа мазҳаб китоблари ҳам етиб келмаган. Шунинг учун ушбу диёрларда яшовчи, ижтиҳод даражасига етмаган кишиларга Абу Ҳанифа мазҳабига эргашиш вожиб бўлади”.
Хулоса қилиб айтганда, бугун биз ёшларимизни турли ёт ғоялар таъсиридан асрашимиз шарт. Чунки динимиз таълимотида ҳар биримиз қўл остимиздагиларга масъул ва мутасадди эканимиз баён этилган. Шундан экан, келажак авлодни фитналардан, сохта салафийларнинг кирдикорлридан асрайлик!
Эшмурод АХБЎТАЕВ,
Сергели тумани бош имом-хатиби
