muslimuz
Одамларга яхши гаплар айтинг!
Одамларга хитоб қилаётганингизда энг чиройли сўзлардан фойдаланиб, чиройли тарзда гапиринг. Зеро, Аллоҳ таоло марҳамат қилади: “Одамларга яхши гаплар айтингиз” (Бақара сураси, 83-оят).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Яримта хурма билан бўлса ҳам ўзингизни дўзахдан сақланг. Агар кимки буни тополмаса, ширин сўз билан!”.
Гапингиз орасида тўхтаб-тўхтаб, шошмасдан гапиринг, токи эшитаётган одам мақсадингизни тушунсин, унинг мағзини чақсин!
Оиша розияллоҳу анҳодан бундай деганлари ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам худди сизлардек гапирардилар, лекин гап орасида тўхталиш (пауза) қилиб гапирардилар ва шу орқали ўтирганлар у зотнинг гапларини ёдлаб қолишарди”.
Оиша онамиз яна шундай деган эканлар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай оҳиста гапирар эдиларки, гапларини санашга ҳам имкон бўларди”.
Сизни тинглаётган одамнинг фаҳмига лойиқ тарзда хитоб қилинг. У тушунадиган сўзларни ишлатиб гапиринг. Йўқса ёмон гумонга бориб қолади, яъни агар сиз унинг илмий савиясидан юқорироқ савияда гапириб қўйсангиз, у буни истеҳзо қилиш, пастга уриш деб ўйлаб қолади.
Камгап бўлишга ҳаракат қилинг. Иложи бўлса, саволга жавоб бериш, насиҳат қилиш, амри маъруф, наҳйи мункар қилиш ёхуд Аллоҳга чақиришдан ташқари ҳолатларда гапирманг. Зотан Аллоҳ таоло марҳамат қилиб айтдики: “Уларнинг кўпгина махфий суҳбатларида яхшилик йўқ, магар ким садақага, яхшиликка ва одамлар орасида ислоҳга амр қилсагина, яхшилик бор. Ким ўша ишни Аллоҳнинг розилиги учун қилса, албатта, унга улуғ ажр берурмиз” (Нисо сураси, 114-оят).
Кўп гапириб, Аллоҳнинг зикридан ғафлатда қолмангиз! Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам айтадилар: “Аллоҳнинг зикри бўлмаган гапларни кўпайтирмангиз. Чунки Аллоҳни ёд этмаган ҳолда кўп гапириш қалбни қорайтиради. Аллоҳдан энг узоқ банда қалби қотган (қорайган) бандадир”.
Сергапликдан, бекорчи ва мақсадсиз гаплардан четланинг! Зеро Роббимиз таоло Мўминун сурасининг 1-3-оятларида айтади: “Батаҳқиқ, мўминлар нажот топдилар. Улар намозларида хушуъ қилувчилардир. Улар беҳуда нарсалардан юз ўгирувчилардир”.
Гапиришдан олдин гапингизни, унинг оқибатини ўйлаб олиб, кейин гапиринг. Мақсадингизни яхши қамраб олмасдан, аниқлик киритиб олмасдан туриб гапирманг!
Бу ҳақида Аллоҳ таоло айтади: “Бирор сўз айтмас, магар ҳузурида ҳозиру нозир борлар” (Қоф сураси, 18-оят).
Гапираётган одамингизнинг юзига қараб гапирингки, унга бўлган эътиборингизни ҳис қилсин! Телефонингизни титиб ёки ўнгга-чапга қараб гапирсангиз, бу унинг парвосини ҳам камайтиради.
Доктор Ҳассон Шамси Пошонинг "Метин қоялар" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Неъматуллоҳ Исомов таржимаси.
“Сен берсанг, Аллоҳ сенга етказади”
Мактабни битирай деб қолган пайтларим онам менга сингилларим ҳақида кўп насиҳат қилардилар. Уларга меҳрибон бўлишимни, улардан ҳеч нимамни қизғонмаслигимни, отамиз йўқлиги учун уларга ота ўрнида ота бўлишимни айтардилар. Онам “Сен сингилларингга берсанг, Аллоҳ сенга ўйламаган тарафингдан янада кўп қилиб етказади” деган гапларини кўп такрорлардилар. Мен онамнинг бу насиҳатларига ўша пайтлардаёқ амал қилишга ҳаракат қилардим.
Бир куни сингилларим билан амакимнинг уйига меҳмонга бордик. Дастурхонга узум қўйилди. Мен узумдан бир шингил татиб кўрдим. Узум ҳақиқатдан ҳам ширин эдими ёки анчадан бери узумни соғинганим учунми, билмадим, лекин ўша пайт узум роса ширин туюлди. Оиламиз анчадан бери ночорликда, ғарибона ҳаёт кечиргани учун узум ейишни соғинган эканман. Кетидан яна бир-икки шингилни эргаштирдим. Дастурхонда бошқа катта ёшли меҳмонлар ҳам бор эди. Сингилларим роса уятчан бўлганлари сабаб узумга қўл узатишолмади. Мен енглар деб қанча имласам ҳам узумдан олишга ботина олишмади. Лекин роса егилари келаётгани шундоқ юз-кўзларидан билиниб турарди....
Уйга қайтарканмиз йўлда онамнинг насиҳатлари ёдимга тушди. “Сен сингилларингга берсанг, Аллоҳ сенга ўйламаган тарафингдан янада кўп қилиб етказади” деган гапларини эсладим. Чўнтагимни қарасам, озгина пулим бор экан. Бу пулга ўзим кеча кўрган янги китобни сотиб олмоқчи эдим. Китобни синфдошларимдан олиб ўқирман дедимда ўша пулимнинг ҳаммасига йўл устидаги бозорга кириб сингилларим билан икки бош узум сотиб олдик.
Уйга келгач, ўз қўлим билан узумни ювиб, катта товоққа солиб, сингилларимнинг олдига қўйдим. Ўзим емай уларни кузатиб ўтирдим. Сингилларим узумни шундай иштаҳа билан ейишардики, уларни кузата туриб узум гўё уларнинг эмас, менинг томоғимдан ўтаётгандек бўларди. Мен ана шунда ўзимни ҳақиқий акадек ҳис қилдим. Ўша куни уларнинг узумни мазза қилиб ейишларини кўриб, ич-ичимдан таърифлаб бўлмас роҳатни ҳис қилганман.
Онам ҳақ эканлар. Ўша кундан кейин, ўқишларимда, ишларимда фақат олдинга силжишни кўрдим. Аллоҳ менга сингилларимга берганимдан бир неча баробар қилиб мол-дунё берди. Сингилларимни ҳам Алллоҳнинг ёрдами ила бирма-бир эгаларига топширдик.
Онамнинг иршодлари сабаб сингилларим билан оқибатимиз гўзал бўлди. Ҳозиргача қариндошлар йиғиладиган бўлсак, сингилларим ўша узум воқеасини эслашади. Ўшанда еган узумлари таъми ҳали ҳам оғзиларидан кетмаганини айтишади. Бизнинг шу қадар оқибатли бўлишимизга сабабчи бўлган онамни Аллоҳ Ўз раҳматига олган бўлсин.
Доктор Абдуллоҳ Муҳаммад Абдулмуътининг
"Фарзанд тарбиясида 700 та сабоқ" китобидан
Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Камронбек Ислом таржимаси.
Ҳар йигит Ватан ҳимоячисидир
Халқимиз қадимдан ўғил фарзанд дунёга келса, юртини, оиласини, ор-номусини ҳимояловчи паҳлавон, авлодлар давомчиси туғилди, дея қувонган. Уни ёшлигидан жасур, Ватанига садоқатли ва матонатли қилиб тарбиялаш учун камон отиш, от чоптириш, кураш, тош кўтариш каби ўйинлар ўргатилган.
Болаларнинг ботир бўлишида халқ оғзаки ижоди намуналарининг ҳам ўрни бор. Достону эртаклардаги қаҳрамонлар болаларни ориятли, куч-ғайратли бўлишга ундайди. Масалан, “Алпомиш” достонидаги Ҳакимбийнинг етти ёшида 14 ботмонлик ёйни кўтариб отгани, “Алпомиш” дея ном олгани болаларга ўзгача завқ беради.
Бугун Жалолиддин Мангуберди, Темур Малик, Амир Темур, Заҳириддин Муҳаммад Бобур, Намоз Ботир, Собир Раҳимов каби жасоратли сиймоларни билмайдиганлар камдан-кам. Уларнинг маҳоратли саркардалиги, нотиқлиги, жанг қилиш усуллари неча аср ўтса ҳамки, ўз аҳамиятини йўқотгани йўқ.
Биргина Бобур Мирзонинг саркардалик маҳоратига назар солсак, унинг қўшини саноқ жиҳатидан ўн баробар кўп бўлган Иброҳим Лўди аскарларини енгганини кўрамиз. Манбаларда келтирилишича, шиддатли жанг олдидан Бобур аскарлари бироз қўрқувга тушади. Шунда саркарда уларга: “Бу дунёда ҳамма ўлади, ит ҳам, йигит ҳам. Аммо эр кишига мард ҳолида ўлиш шарафдир!” дея таъсирли нутқ сўзлайди. Бундан руҳланган аскарлар жон-жаҳди билан жангга кириб, ғолиб бўлишади.
Ўзидан кўп аскарларни енгиш, айниқса, мусулмон жангчилар учун янгилик эмас. Чунки Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саҳобалари Бадр ва Уҳуд жангида мушриклар устидан ғалаба қозонганида сон жиҳатидан улардан анча кам бўлган. Рум, Форс ерлари фатҳида ҳам саҳобалар озчилик бўлишига қарамай, ғолибликни қўлга киритган. Албатта, бунга Аллоҳнинг инояти ҳамда саҳобалар иймонининг кучи, иродаси сабаб бўлган.
Тарих солномаларида бундай азму шижоат ва ирода билан ғалабага эришганлар кўп. Бу ҳақда Қуръони каримда Толут ва Жолут қиссаси келтирилади:
«Толут аскар билан чиққанда: “Албатта, Аллоҳ сизни дарё билан синовчидир, ким ундан ичса, у мендан эмас. Ва ким уни тановул қилмаса, у, албатта, мендандир. Магар биров қўли билан бир ҳўплам ҳўпласа, майли”, деди. Озгиналаридан бошқалари ундан ичдилар. У ва у билан бирга иймон келтирганлар у (дарё)дан ўтганларида, улар: “Бугун бизда Жолут ва унинг аскари билан жанг қилишга тоқат йўқ”, дедилар. Аллоҳга рўбарў бўлишга ишонганлар: “Қанчадан-қанча оз сонли гуруҳлар Аллоҳнинг изни билан кўп сонли гуруҳларга ғолиб келган. Аллоҳ сабрлилар биландир”, дедилар» (Бақара сураси, 249-оят).
Толут ўз аскарларининг иродасини синаш учун дарёдан сув ичмасликни буюрди. Ичса ҳам, бир ҳўплам ичишга рухсат берди. У шу орқали кимнинг иродаси кучли, кимники кучсиз эканини аниқлади. Синовдан ўтмаганлар ажралиб қолди.
Кам сонли кишиларгина аскарликка қабул қилинди. Бироз сувсизликка чидай олмаган одам урушнинг машаққатларига чидай олмаслиги турган гап эди. Сўнгра Толут аскарлари кам бўлишига қарамай, Жолут аскарлари устидан ғалаба қозонди.
Афсуски, бугун йигитлар орасида ор-номус, машаққатларда сабру матонат кўрсатиш каби хислатлар камайиб бормоқда. Сабаби, глобаллашув неча асрлик қадриятларни, Ватан, она-юрт, ор-номус каби муқаддас тушунчаларни емиряпти. Айримлар учун бу сўзлар ҳеч нарсани англатмай қўйди. Фақат ўз жони омон бўлса, бас. Бунинг мисолини айрим давлатларда кечаётган урушларда кўрдик.
Баъзи ёшлар озгина машаққат етса, ишини, оиласини ёки юртини ташлаб кетмоқда. Қийинчиликларни сабр билан енгиш ўрнига осон йўлни тутмоқда. Уларнинг бундай дангаса бўлиб улғайишида ота-оналарининг ҳам ҳиссаси бор. Чунки кейинги пайтда турмушимиз фаровонлашган сайин фарзандларимизга барча шароитларни муҳайё қилиб қўйяпмиз. Улар қийинчилик, машаққат нималигини билмай ўсмоқда. Оқибатда у энди улғайиб, мустақил бўлдим деганда, озгина қийинчиликка чидамаяпти. Аллоҳ сақласин, бундай йигитлар эртага юрт бошига иш тушса, нима қилар экан?
Инсоният яшашда давом этар экан, Ватанни, юрт шаънини ҳимоя қилишдек муҳим вазифа ҳар бир эр йигит зиммасида туради. Шундай экан, фарзандларимизни ориятли, жасур, чин мусулмон қилиб тарбиялаш ҳар биримизнинг вазифамиз эканини унутмаслигимиз лозим.
Отабек АТОЕВ,
Нурота тумани “Чилустун” жоме
масжиди имом-хатиби
Гўзал хулқ нажот йўлидир
Ота-боболаримиз қадимдан маънавиятимизнинг асосий бўлаги бўлмиш ахлоқ масаласига катта эътибор беришган. Бу йўлда ёшларга гўзал хулқ билан безаниш, ёмонлик қилганга ҳам яхшилик қилиш каби эзу тушунчаларни сингдиришган. Бу саъй-ҳаракатлар эса ўз самарасини берган.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам гўзал хулқ ҳақида бундай дейдилар: “Мен гўзал хулқларни мукаммал қилиш учун юборилдим”.
Яна бир ҳадисда У зот соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Менга энг суюклингиз ва қиёмат куни менга жойи яқин бўладиганларингиз гўзал хулқлиларингиздир”, деганлар.
Аслида соғлом табиатли ҳар бир инсон одоб-ахлоқли бўлишга ҳаракат қилади. Чиройли хулқли инсонларни ҳурмат қилади. Чин мўмин гўзал хулқларни яхши деб, ёмон ахлоқларни қоралайдиган инсон эмас, балки гўзал хулқлар билан безаниб-зийнатланиб, ёмон хулқлардан узоқ бўлган кишидир.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам саҳобаларидан бири Уқба ибн Омирга бундай деганлар: “Эй Уқба, сенга дунё ва охиратнинг энг афзал хулқи нималигини айтайми? Сендан алоқани узганлар билан алоқа ўрнатасан, сенга зулм қилганларни кечирасан, сени маҳрум қилганга яхшиликлардан берасан”.
Ҳадисга эътибор назари билан қарасак, “фалон, фалон хислатларни билиб қўй” дейилмаган, балки ўша ишларни қилишга, яъни амалга ундалган. Чунки амал – инсонни, жамиятни қутқарадиган асосий омил.
Бугун мусулмонлар орасида гўзал ахлоқни четга суриб қўйиб, қариндошлик ришталарини узаётганлар, ота-онадан воз кечаётганлар, ўзгаларга зулм, озора бераётганлар кам эмас.
Алоқани узган киши билан алоқа ўрнатишга уринган, зулм қилганларни кечирган, маҳрум қилганларга яхшиликдан берган инсонлар жамиятини бир тасаввур қилинг-а! Уларда ҳаё илдиз отган, уларда сабр қарор топган, уларда шижоат ўз ўрнида, уларда мулойимлик одатга айланган шундай бир жамиятки, бундай жамиятга келишмовчиликлар ўз-ўзидан бартараф бўлиб кетади. Бундай халқ фаровон яшайди, бундай миллат юксалади, бундай Ватан гуллаб яшнайди.
Демак, гўзал хулқли бўлиш барча муаммоларимизнинг ечими экан.
Гўзал хулқни, аввало, ўзимиздан бошлашимиз, сўнгра яқинларимиз, атрофимиздагиларга сингдиришимиз, фарзандларимизни одоб-ахлоқ асосида тарбия қилмоғимиз лозим.
Агар шундай қила олсак, бизнинг орамиздан ўғри ҳам, гиёҳванд ҳам, зинокор-у ҳар хил бедаво касалликларга мубтало бўлганлар ҳам, қолаверса, мусулмонликни даъво қилиб юрган фирибгарлар ҳам чиқмайди. Ёшларимиз ўзимиздан тарбия олишади. Илк ва соф исломий тарбияни биздан ўрганиб, ҳар хил экстремистлар таъсирига тушиб қолмайди. Натижада Ватанни ҳам, миллатни ҳам ҳар хил хатарлардан асраган бўламиз.
УЛУҒБЕК ЖИЯНОВ,
Мир Араб олий мадрасаси ўқитувчиси
Ҳамдардлик билдирамиз
Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси Қашқадарё вилояти Миришкор тумани "Миришкор" жоме масжиди имом-хатиби Темурмалик домла Нуриддиновнинг падари бузрукворлари вафоти муносабати билан у кишининг яқинларига чуқур таъзия изҳор этади.
Охират сафарига кузатилган отахон эл корига ярайдиган, дину диёнат йўлида хизмат қиладиган фарзанд ва невараларни ўстирдилар, чиройли тарбия қилдилар.
Аллоҳ таоло марҳум отахоннинг барча солиҳ амалларини ўзларига ҳамроҳ айлаб, Ўз мағфиратига олсин. Ҳақ таоло марҳум отахоннинг яқинлари, фарзанду аржумандларига чиройли сабр бериб, бу мусибатларига ажру мукофотлар ато этсин.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси жамоаси, уламолари, имом-домлалари ва ўқитувчи-мударрислари номидан Темурмалик домлага, у кишининг оила аъзолари, ёр-биродарлари, яқинларига ҳамдардлик билдирамиз.
"Иннаа лиллааҳи ва иннаа илайҳи рожиъуун".
«Мусибат етганда «Албатта, биз Аллоҳникимиз ва албатта, биз Унга қайтувчимиз», деган сабрлиларга хушхабар беринг».
Жаноза намози бугун Миришкор тумани, "Ободон" МФЙ, Миришкор қишлоғида соат 12:00 да ўқилади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Мақолалар
