Туркиянинг оммабоп «Önce Vatan» газетасида «Янги Ўзбекистон» сарлавҳали мақола чоп этилди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.

Унда Ўзбекистоннинг бой тарихи, маданияти, сайёҳлик салоҳияти ва замонавий ривожланишига оид атрофлича маълумотлар турк ўқувчиларининг эътиборига ҳавола қилинган.

Журналист Ирфон Ҳаттотўғли қаламига мансуб ушбу мақолада Ўзбекистон ва Туркия ўртасида дўстлик ва стратегик алоқалар тобора ривожланиб бораётгани ҳамда янги ҳамкорлик йўналишларининг пойдеворига замин яратилаётгани қайд этилган.

«Туркий халқларнинг сарчашмаси бўлган Ўзбекистон бағрида жойлашган Мовароуннаҳр минтақаси қадимдан илму ирфон маркази бўлиб келган, Имом Бухорий ва Имом Термизий муаллифлигидаги ҳадис китоблари билан Ислом дини соф пойдеворининг қурилишига хизмат қилган. Бу тупроқда яшаган Муҳаммад Хоразмий математика фанининг асосчиси эди. Фаробий, Ибн Сино каби мутафаккирлар эса фалсафа ва тиббиёт илмида барҳаёт асарлар ёзиб қолдирган», - дея таъкидлайди турк газетаси.

Муаллифга кўра, буюк тарихи билан бутун дунёни лол қолдирган Ўзбекистон замини бугунги замонавий тараққиёт пиллапояларида ҳам шахдам қадамлар билан одимламоқда. Сўнгги беш йилда эса Ўзбекистон бутун дунёга қайтадан ўз салоҳиятини намоён этмоқда. Ўз дарвозаларини дўст мамлакатлар, шу жумладан, Туркия учун очди.

«Ренессанс даврларининг бешиги бўлган Ўзбекистон ўз мустақиллигини 1991 йилда қўлган киритган бўлса-да, бугунга қадар муштарак ришталаримиз етарли даражада эмас эди. Ўзбекистон Президенти Шавкат Мирзиёев 2016 йил декабрда Президент этиб сайланиши билан мамлакатнинг янги даврга кириши нишоналари маълум қилинди, - деб ёзади муаллиф. - Мамлакат мустақиллигининг 30 йиллиги нишонланадиган бу йил Ўзбекистон йирик бир қурилиш майдонига айланган. Илм-фан, технологиялар, чорвачилик, фермерлик, кончилик, тўқимачилик соҳаларига киритилган сармоялар, экспортни қўллаб-қувватлашга қаратилган эътибор, халқаро ташкилотларга аъзолик, қўшни мамлакатлар билан самимий ҳамкорлик муносабатлари Ўзбекистоннинг янги имижини шакллантириб улгурди».
34 миллиондан кўпроқ халқи билан Марказий Осиё республикалари ичида энг кўп сонли аҳолига эга бўлган мамлакатнинг сўнгги беш йилги ривожланиш тезлиги 7 фоизга ўсди. Мамлакатда аҳоли фаровонлиги ҳам юксалиб бормоқда.

Мақолада қайд этилишича, сўнгги йиллардаги инвестициялар оқими ва амалга оширилаётган лойиҳалар натижаси ўлароқ, ишсизлик нисбати 11,1 фоизга камайди. Ҳуқуқий давлат, эркинлик, демократлашиш, хотин-қизларнинг ҳақ-ҳуқуқлари, гендер тенглиги, бардавом тараққиёт, коррупция, экстремистик оқимлар ва террорчиликка қарши курашиш - Ўзбекистон раҳбарининг устуворликлари орасидан жой олган.

«Янгидан уйғониш даврини ўз бошидан ўтказаётган Ўзбекистонда бошланган ислоҳотлар ўз мевасини бера бошлади. Янгиланишлар кўплаб янги ҳамкорлар ва чет эл сармоядорларининг инвестиция киритишига йўл очмоқда ҳамда тўғридан-тўғри инвестицияларнинг мамлакатга кириши билан Янги Ўзбекистон бутун дунёнинг эътиборини ўзига тортмоқда», - деб ёзади «Önce Vatan» .

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Аллоҳ таоло инсоннинг ризқини ҳам бошқа жонзотларники каби азалдан белгилаб қўйган. Фақатгина инсон ақлли махлуқ бўлгани учун касби-кор, ҳалол меҳнат қилиб, ризқини ҳалолдан топиб умр ўтказишга буюрилган. Аллоҳ таоло Нисо сураси, 29-оятида шундай буюрган: “Эй, имон келтирганлар! Мол-мулкларингизни ўртада ноҳақ (йўллар) билан емангиз! Ўзаро, розилик асосидаги тижорат бўлса, у бундан мустасно”. Яна Аллоҳ таоло Набаъ сураси, 11-оятида: “Кундузни эса, тирикчилик вақти қилдик” деб кундузни меҳнат ва касб-ҳунар, тирикчилик вақти қилганини эслатмоқда.

Инсон меҳнат, касб-ҳунар билан обрў ва шараф орттиргани каби, оила аъзоларининг эҳтиёжларини таминлайди. Уламоларнинг сўзларига кўра: “Ўзини ва оиласини таъмин этадиган миқдорда меҳнат қилиш вожиб, ундан зиёдаси учун меҳнат қилиш мубоҳдир”. Бандалар Аллоҳ таолонинг буйруқларини беками-кўст адо қилиши учун либос ва нафсининг озуқасига муҳтож. Банда бунга фақат меҳнат қилиш билангина этишади. Зеро, Аллоҳ таоло Қуръони карим Жума сураси 10-оятида шундай марҳамат қилган: “Энди қачон намоз адо қилингач, ерга тарқалиб, Аллоҳ таолонинг фазлу марҳаматидан (ризқу рўз) истайверинглар”. Демак, ризқ талабида саъй-ҳаракат қилишлик, меҳнат қилишлик динимизда буюрилган иш экан.

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Кимки тиланчилик қилишдан сақланиш, оиласини боқиш ва қўни-қўшниларга мурувват қилиш мақсадида ҳалол меҳнат орқали ризқ топиш билан машғул бўлса, Қиёмат кунида у Аллоҳ таолога юзи тўлин ойдек ёруғ бўлган ҳолда йўлиқади”, деган бўлсалар, бошқа бир ҳадиси шарифда: “Албатта Аллоҳ таоло ҳунарманд мўминни севади”, деганлар. Бундан ташқари, ҳалол касб қилиш ҳам ибодат ва солиҳ амаллардан ҳисобланиб, у инсоннинг содир этган баъзи гуноҳларига каффорат ҳам бўлади. Зеро, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Гуноҳлар ичида шундайлари борки, унга фақат ҳалол ризқ топиш мақсадида қилинган меҳнат, касбгина каффорат бўлади” деганлар.

Собит Баноний раҳимаҳуллоҳ айтадилар: “Менга айтишларича, ибодатлар ўн бўлакдир: тўққиз бўлаги тирикчилик талабидаги меҳнатда ва биттаси ибодатдадир”.

Ҳаким Абул Қосим айтадилар: “Ҳалол меҳнат қилиш иффатли камбағални гўзаллаштиради, заифнинг муҳтожлигини бекитади, пасткаш ғийбатчининг тилини кесади”.

Касбу ҳунарли, меҳнаткаш бўлиш Пайғамбарларнинг одатидир. Ривоят қилинишича Аллоҳ таолонинг Пайғамбари Довуд алайҳиссалом одамлар танимайдиган суратда чиқиб, мамлакат аҳлидан, ўзлари ҳақида сўрар эдилар. Бир куни у кишига Жаброил фаришта алайҳиссалом одам қиёфасида кўринди. Довуд (а.с) айтдилар: “Эй йигит, Довуд ҳақида нима дейсан?”. “У яхши одам, лекин бир ёмон хислати бор мусулмонлар ҳазинасидан фойдаланади. Бандаларнинг ичида Аллоҳ таолога севимлироғи ўз меҳнати билан ризқ топиб ейдиганидир”, деди Жаброил. Шундан сўнг Довуд алайҳиссалом ўз ўринларига қайтиб, йиғлаб-йиғлаб айтдилар: “Эй Роббим, менга бир ҳунар ўргатгин, мўминларнинг молидан фойдаланмай”. Аллоҳ таоло Довуд алайҳиссалом га темирчилик касбини ўргатди. Темирлар у кишининг қўлида худди хамирдек юмшоқ бўлиб қоларди. Довуд алайҳиссалом ишдан бўш вақтларида совут ясардилар сўнгра уни сотиб ўзи ва оиласининг эҳтиёжларига сарфлар эдилар.

Довуд алайҳиссаломнинг вафотидан кейин у кишининг ўрнига Пайғамбар бўлган ўғли Сулаймон алайҳиссалом инсонлар ва жинларнинг подшоҳи эди. У кишига шамоллар бўйсундирилган, барча ҳайвонотнинг тилини билар эдилар. Мана шу Сулаймон алайҳиссалом одамларга минбарда хутба қилаётганларида, қўлларида палма дарахтининг новдалари бўлар эди, ундан сават ёки шунга ўхшаган бирор нарса ясаб турар эдилар. Агар тўқиб бўлсалар, бир кишига бериб: “Бозорга олиб бориб сот”, дердилар.

Бу икки зотдан ташқари Одам алайҳиссалом деҳқончилик, Нуҳ алайҳиссалом дуродгорлик, Идрис алайҳиссалом хаттотлик, Иброҳим алайҳиссалом газлама савдоси, Закариё алайҳиссалом дурадгорлик билан шуғулланганлар. Бизнинг Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам савдогарлик касби билан шуғулланганлар. Энг улуғ зотлар бўлмиш Пайғамбарлар ҳам ўз ризқларини ҳалол пешона терлари, касблари билан топганлари инсоният учун буюк ибрат бўлмоғи лозим.

Шу пайтгача ўтган улуғларимиз, авлиёлар ҳам бирор касб билан шуғулланганлар. Ҳунарли кишининг бировга эҳтиёжи бўлмайди, таъмадан узоқ бўлади. Зеро, халқимизда ҳам “Ҳунарли киши хор бўлмас”, деган пурмаъно ҳикмат бор. Ҳунар туганмас бойликдурки, у қанча сарф қилинмасин камайиб қолмайди. Ҳар қандай касбни пухта эгаллаш, ўз касбининг моҳир устаси бўлиш учун ана шу касбга тааллуқли илмни мукаммал эгаллаш зарур. Шунинг учун ёшларимиз вақтидан унумли фойдаланиб, бирор касб ўрганишга ҳаракат қилмоғи, илм ўрганмоғи ва ҳалол меҳнат қилмоғи мақсадга мувофиқдир. Чунки, ёшликда ўрганган илму ҳунар тошга ўйилган нақш кабидир. Улуғларимиз ҳар бир нарсанинг зеб-зийнати бор, йигитликнинг безаги ва зийнати ҳалол меҳнат ва касб орқасидан дейишган. Фарзандларини илму ҳунарли бўлишларига ота-оналар жиддий эътибор қаратишлари лозим.

Инсон Аллоҳ таоло берган қобилияти ва ақл идроки туфайли орттирган касбидан фақат хайрли мақсадларда фойдаланиши, ўзидан сўнг шогирдлар етиштирмоғи ҳам зарурдир. Аллоҳ таоло ризқларимизни ҳалол меҳнат ва касбу-корларимиздан ато қилсин!

М. Қораев,

ЎМИнинг  Қашқадарё вилоятидаги вакили ўринбосари

Аввал хабар берганимиздек, айни кунда юртимиз бўйлаб уламоларимизнинг диний-маърифий суҳбатлари Тошкент вилоятида давом этмоқда.

Бугун, 8 июнь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳимжон домла Иномов Бекобод шаҳридаги “Қора мозор” жомесига ташриф буюриб, масжид янги биноси қурилиши билан танишиб, йиғилганлар билан маърифий суҳбат қурдилар. Жумладан, уларда юртимизда амалга оширилаётган хайрли ислоҳотлар, бугунги кундаги долзарб масалалар бўйича маъруза қилдилар. Бундан ҳудуд аҳли мамнун бўлиб, миннатдорлигини изҳор қилмоқдалар.

Шунингдек, Тошкент шаҳар бош имом хатиби ўринбосари Абдуқаҳҳор домла Юнусов Бекобод шаҳридаги “Нўъмон ибн Собит” жомесида, Тошкент шаҳридаги “Имом Термизий” масжиди имом-хатиби Исҳоқжон домла Бегматов Бекобод тумани "Далварзин" жоме масжидида йиғилганларга бугунги кундаги долзарб масалалар бўйича маърузалар қилиб бердилар ва намозхонларни қизиқтирган саволларга жавоб бердилар.

Ана шундай маърифий учрашувларни Бекобод туман “Туркман” жоме масжидида Тошкент шаҳар Чилонзор тумани бош имом-хатиби Эргашали домла Рустамов, Бекобод тумани “Мулла Маматқул” жоме масжидида Янгийўл тумани бош имом-хатиби Қамариддин домла, Бекобод туман “Хос” жомесида Тошкент шаҳар “Камолиддин Ориф ал-Бухорий” масжиди имом-хатиби Закариё домла Ҳафизуллаев, Бекобод тумани "Найман" масжидида Тошкент шаҳар “Ҳазрати Имом” масжиди имом-хатиби Ҳабибуллоҳ домла Абдураззоқов, Бекобод шаҳар “Ўзбекистон” жоме масжидида Тошкент шаҳар “Ракат” жоме масжиди имом-хатиби Раббимқул домла Муҳаммадиевлар ҳам ўтказдилар.

Тошкент вилоят вакиллиги матбуот хизмати

Қироъати жаҳрий намозларда имом “Фотиҳа” сурасини ўқиб бўлгач “Омин” лафзини қай тарзда айтилади? Махфийми ё жаҳрийми? Имом ва қавм бирга айтадими, ёки имомнинг ўзигина айтадими, ёки имом қолиб қавмнинг ўзлари айтадими?

Юқоридаги саволларнинг жавоби кўпчилик учун қизиқ бўлса керак. Чунки айни шу мавзуда намозхонларимиз орасида ихтилофлар учраб туради. Баъзи биродарларимиз “Омин”ни жаранглатиб айтишни хуш кўради. Лекин атрофидаги намозхонлардан истиҳола қилиб ўзлари хоҳламасдан ичларида айтишади ва ўз эътиқодларига кўра, бир суннатга амал қила олмаётганлари учун виждонлари қийналиб юради. Ўзлари ёлғиз намоз ўқиганларида эса баланд-баланд овозларда “Омин” деб хуморларидан чиқиб оладилар.

Бошқа бир гуруҳ намозхонларимиз эса “Омин”ни жаҳрий айтадиганларни қаттиқ ёмон кўради ва бу нафрат бошқалардан ўтиб уларнинг ўзларига ҳам салбий таъсир қилган. Натижада улар умуман “Омин”ни айтмайдиган бўлиб кетишган.

Аслида суннатга мувофиқ ҳукм қандай ўзи? Келинг шу мавзуни қисқа ва лўнда тарзда ўрганиб чиқамиз:

Ҳанафий мазҳабимиз фуқаҳолари, Суфёни Саврий ва Лайс ибн Саъд раҳимаҳуллоҳ ҳаммалари “имом “Фотиҳа” сурасини ўқиб бўлгандан кейин унинг ўзи ва ортидаги қавми “Омин” деб айтади”, деганлар.

Имом Молик раҳимаҳуллоҳ эса: “Имом “Омин” демайди балки, қавм айтади холос. Агар ёлғиз намоз ўқигувчи бўлса у ҳам айтади”, деган. (Имом Таҳовий. Мухтасару ихтилаф ил-улама. 1 – Ж. 202 — Б).

Демак моликийлардан ташқари мазҳабларга кўра, иттофақан “Фотиҳа” сурасининг охирида имом ва қавм “Омин” деб айтади.

Лекин, ҳанафийлар ва шофеъийлар орасида “Омин” лафзини махфий айтиш суннатми ё жаҳрий айтиш суннатми? Шу масалада ҳам ихтилоф бор.

Имом Шофеъий раҳимаҳуллоҳ: “Жаҳрий айтиш суннат”, деган.

Ҳанафий мазҳаби фуқаҳолари эса: “Омин лафзини махфий айтиш суннат” деган.

Баъзи намозхон биродарларимиз шу ихтилофда имом Шофеъий мазҳабини устун кўриб “Омин”ни жаҳрий айтади ва бу масалада ҳанафийларнинг йўли суннатга хилоф дейди. Аслида эса ундай эмас. Ҳанафий мазҳаби фуқаҳоларининг (Улардан Аллоҳ рози бўлсин!) “Омин лафзини ичида махфий айтиш суннат” деган гаплари қуруқдан–қуруқ айтилмаган. Уларнинг бу фатвосига албатта, далиллари бор:

Биринчидан, Аллоҳ таоло шундай буйруқ беради:

ادْعُواْ رَبَّكُمْ تَضَرُّعاً وَخُفْيَةً

“Роббингизга тазарруъ ила ва махфий дуо қилинг”. (Аъроф сураси 55).

Ояти каримада Аллоҳ умумий тарзда дуони махфий қилишга амр қилмоқда. “Фотиҳа” сурасининг сўнгги қисми дуо, унинг охирида “Омин” деб айтиш ҳам “Эй Раббим, ижобат айла” маъносини англатувчи дуодир. Аллоҳ дуони махфий қилишга буюрдими, демак намозда ҳам, ташқарида ҳам махфий дуо қилиш керак.

Иккинчидан, Абу Мусо Ашъарий розияллоҳу анҳу ривоят қилади, Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир қавмнинг олдидан ўтиб қолди. Улар овозларини кўтариб дуо қилишаётган эди. Шунда Расулуллоҳ уларга: “Сизлар кар ёки ғоибдаги Зотга дуо қилмаяпсиз! Сиз дуо қилаётган Зот сизларга қон томирингиздан ҳам яқинроқ Зотдир!”, дедилар. (Саҳиҳи Бухорий 4/145, 275. Мусаннафи Абдурраззоқ 5/159, 160).

Ҳадисдан кўриниб турибдики, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам дуода овозини кўтарганларга эътироз билдирган. Бу эса дуонинг махфий бўлиши суннатга мувофиқлигини англатади.

Учинчидан, Аъмаш раҳимаҳуллоҳ Абу Солиҳдан ривоят қилади, у деди: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деганлар: “Имом “ғойрил-мағдуби ъалайҳим ва лад-доооллииййн” деганда сизлар жим туринглар!”. (Сунани Дорақутний 1/331).

Тўртинчидан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай деганлар: “Имом “ва лад-доооллииййн” деганда сизлар “Омин” денглар. Чунки уни имом айтади”. (Саҳиҳи Бухорий 1/142, Саҳиҳи Муслим 1/174, 175. Муснади Аҳмад 2/233, 270. Мужтаба. Насаий 2/144. Мусаннафи Абдурраззоқ 2/97).

Бу икки ривоятга кўра эса Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай таълим беряптиларки, намозда “Фотиҳа”нинг охирида имом “Омин” дейди. Буни қавм эшитмагани учун Расулуллоҳ алоҳида урғу бериб саҳобаларга бу ҳақда уқтириб қўймоқдалар. Ва яна уларни овоз чиқариб “Омин” демасликлари учун, сизлар жим туринглар, деб огоҳлантириб қўймоқдалар. Булар нимани англатади? Булар имом ва қавм ичларида махфий қилиб “Омин” дейишлари суннатлигини англатади!

Бешинчидан, “Омин” лафзи Қуръондан эмас. Агар Қуръондан бўлганида “Фотиҳа” ё зам сура каби жаҳрий овозни кўтариб қироат қилинган бўларди. Балки у намоздаги суннат зикрлардан бири. Худди сано ва таъаввуз каби. Суннат зикрлар эса қоидага кўра махфий қилинади. Шундай экан, “Омин” ҳам махфий айтилса суннатга мувофиқ бўлади!

ТИИ Махсус сиртқи бўлим

битирувчиси Ботиржон ТОЖИБОЕВ

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Иброҳимжон домла Иномов ва Тошкент шаҳар бош имом-хатиби ўринбосари Абдукаҳҳор домла Юнусов Тошкент вилоятига сафари давомида Янгийўл туманида истиқомат қилувчи фахрий имом, устоз Орифжон домла хонадонига бориб, у кишини зиёрат қилдилар.

Самимий суҳбат давомида Иброҳимжон домла Иномов Орифжон домлага муфтий Усмонхон Алимов ҳазратларининг салом ва тилакларини етказдилар, у кишининг фаолият юритган даврлар эсга олиниб, дин хизматчиси сифатида қилган хайрли ишларига миннатдорлик билдирилди...

Таъкидлаш жоиз, Орифжон домла Йўлдошов кўп йиллар, Тошкент вилояти бош имом-хатиби, Янгийўл шаҳар-туман бош имом хатиби, Янгийўл туманидаги “Олтин обод” жоме масжиди имом-хатиби сифатида дин йўлида халқимиз хизматида самарали меҳнат қилган. Айниқса, у киши муфтий Зиёвуддин ибн Эшонбобохон ҳазратлари ва бошқа собиқ муфтийлар билан ёнма-ён, елкама-елка туриб Ислом дини ривожи йўлида халқимиз маърифатини оширишда жонбозлик кўрсатганлар.

Инсон ҳаёт кечирар экан, ўзининг ҳаётий фаолиятида кўплаб яхшиликлар қилади, шогирдлар тарбиялайди, жамият, миллат, қавму қариндошлари учун ўз меҳнатини ва ёрдамини асло аямайди. Орифжон домла ўзларининг сермазмун ва самарали фаолияти, гўзал инсонийлик хулқи билан ҳар қанча эътирофга лойиқ инсондир.

Дарҳақиқат, Ислом динининг эзгу таълимотларини кенг тараннум этиш ва Ҳақ таолонинг динига хизмат қилиш савоби улуғ амаллардан ҳисобланади.

Қуръони каримда марҳамат қилинади: “Эй, имон келтирганлар! Агар сизлар Аллоҳга ёрдам берсангиз (динининг ривожи учун ҳаракат қилсангиз), У ҳам сизларга ёрдам берур ва қадамларингизни собит (барқарор) қилур” (“Муҳаммад” сураси, 7-оят). Ояти каримада таъкидланганидек Ҳожи Ориф домла ана шундай яхши ва эзгу хислатлар эгасидир.

Ислом дини маърифати йўлида соч-соқоли оқарган мўйсафид одамлар ҳақида Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ислом йўлида кимнинг сочига оқ тушган бўлса, Қиёмат куни унга нур бўлади”, дея марҳамат қилганлар (Имом Термизий ривояти).

Устоз ҳаётларида кўп машаққатлар, синовларни бошларидан ўтказдилар. Бироқ, Парвардигоримиз ато этган юксак ирода билан, сабр билан бутун умрлари давомида Исломга, миллат маънавиятининг ўсишига, маърифатга, китобхонлик ва мутолаага, айниқса, ёш авлод тарбиясига хизмат қилишдан чарчамайдилар.

Маърифий, самимий суҳбат асносида устоз Орифжон домладан дуо олинди, доимо у кишининг илмий ва касбий масалаларда маслаҳатлашиб туриш илтимос қилинди.

Аллоҳ таоло марҳум устозларимизни раҳмат қилсин, ҳаёт бўлган устозларнинг умрларини узоқ қилиб, кўп йиллар шогирдларга йўл-йўриқ кўрсатиб, халқимизга маърифат улашиб юришини насиб айласин!

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати