muslim.uz
Фарзандлар – ўзимизники!
Бисмиллаҳир раҳмонир раҳим!
«Албатта, Сиз буюк хулқ узрадирсиз!» деб, (Каломуллоҳ Қуръони каримнинг Қалам сураси 4 ояти)да марҳамат қилиб, макорими ахлоқни такомиллаштириш учун юборилган Жаноби севимли Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламни улуғлаган Парвардигори оламга беҳисоб ҳамду саноларимиз бўлсин!
«Ҳақ бўлатуриб тортишувни тарк қилган киши учун жаннатнинг чеккасида бир қаср бино қилинишига; ҳазил бўлса ҳам ёлғонни тарк қилган кишига жаннатнинг ўртасида бир қаср бино қилинишига; хулқи гўзал бўлган киши учун эса жаннатнинг юқорисида бир қаср бино қилинишига кафилман» деб, (Имом Абу Довуд ривоятлари) марҳамат ила ваъда этган ҳабибимиз, кўзимиз нури, бошимиз тожи Жаноби севикли Пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафо Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва салламга чексиз салавот-шарифларимиз ва саломларимиз бўлсин!
Каломуллоҳ Қуръони карим ояти карималарида, Жаноби Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг муборак ҳадиси шарифларида, саҳобаи киромларнинг гўзал феъл-атворларида, уламоларимизнинг ноёб асарларида, улуғларимизнинг китобларида ва доно халқимизнинг доно мақолларида келган “Ҳаёт” университетида учрайдиган ҳар хил саволларга мукаммал ва тўлиқ, батафсил ва аниқ жавоблар ҳар биримиз учун ЗАРУР ва ДАРКОР бўлса керак...
Ҳозирги даврда, ахборот технологиялари ўта тезкорлик билан ривожланаётган бир пайтда, нанотехнология зўр шиддатлик билан авжига чиқаётган замонда, ҳар хил оммавий ахборот воситалари хилма-хил маълумотларни кечаю кундуз зўравонлик билан тарқатаётган бир онда, фарзандларимиз ўз-ўзлари билан ёлғиз қолиб 25 соат вақтларини телефон, компьютер билан машғул бўлиб, болаларимиз улар билан “банд” бўлиб қолганларида мазкур вазифалар ва пурмаъноли ҳикматлар жаннатмакон юртимизнинг, муқаддас Ватанимизнинг, доно халқимизнинг ҳар бир фуқаросига қушга – ҳаво, балиққа – сув зарурлигидай зарур бўлса керак...
Муқаддас ислом динимизни пок сақлаш, уни турли хил ғаразли хуруж ва хамлалардан, тухмат ва бўҳтонлардан ҳимоя қилиш, унинг асл моҳиятини ўниб-ўсиб келаётган ёш авлодимизга тўғри тушунтириш, ислом маданиятининг эзгу ғояларини кенг тарғиб этиш вазифаси хамон долзарб бўлиб қолмоқда. Бу вазифа нафақат бирор вазифадор ёки бирор соҳадаги масъулларга белгиланган, балки ҳар бир (!) ОТА УЧУН, ҳар бир (!) ОНА УЧУН буюк вазифа ва бугунги XXI аср замонасида ЭНГ КАТТА вазифа, деб билмоғимиз лозим!
«ЖОНЛИ» ВА «ЖОНСИЗ» ТАРБИЯ
«Агар огоҳсан сен – шохсан сен.
Агар шохсан сен – огоҳсан сен»
Албатта, халқимиз, жумладан, ёш авлод ғарб фан-техникаси, маданияти, адабиёти, санъатининг илғор жиҳатларини инкор этмайди. Бироқ ғарбда дин ва одобга зид бўлган қарашларнинг кўпчиликка сингдирилиши оқибатида юзага келган «оммавий маданият» тушунчасини ғарб зиёлиларининг ўзи «ғарбнинг муаммоси» сифатида баҳолаётганини ҳамда «оммавий маданият»нинг маънавий-ахлоқий тубанликларини ёшларимиз қанча тез англаса, шунча яхши.
Бугунги кунда тарбия ҳам, минг афсуслар бўлсинки, икки хил бўлиб қолди: 1) «жонсиз» тарбия ва 2) «жонли» тарбия.
1) «Жонсиз» тарбия – бу интернет, компьютер, телефон, дисклар, телевизор. Минг афсус ва надоматлар бўлсинки, бу нарсалар ҳам кўп ёшларимизни, баъзи ўринларда сал каттароқларимизни ҳам тўғри йўлдан, ўз ота-оналари не-не машаққатлар чекиб ўргатган йўлдан, ота-боболаримиздан буюк ва беқиёс мерос бўлиб келаётган йўлдан оздириб ва адаштириб қўймокда. Натижада, доно халқимиз мақолида «яхшини шарофати, ёмонни касофати» деб айтилганидек, ўзлари ҳам, оиласи ҳам, қариндошлари ҳам, қўшнилари ҳам, дўстлари ҳам, яқинлари ҳам, атрофдагилари ҳам сарсон бўлиб, уларнинг касофатлари яшаб турган маҳалласига ҳам, ишлаб турган ишхонасига ҳам, бутун эл-юртига ҳам етмоқда.
Бундай шаклдаги «жонсиз» тарбия – доно халқимиз дунёқарашига ва миллатимиз менталитетига ҳам, Қуръони карим оятлари ва Пайғамбаримиз алайҳис саломнинг ҳадиси шарифларига ҳам, динимиз кўрсатмалари ва шариатимиз ҳукмларига ҳам, уламоларимиз фатволари ва давлатимиз қонунларига ҳам, шарқона одобларимиз ва мазҳабимиз меъёрларига ҳам, жамиятшунослик алоқалари ва одамгарчилик муносабатларига ҳам, инсоний туйғулар ва руҳшунослик сир-асрорларига ҳам, юртимиз урф-одатлари ва ўзбекчилик қоидаларига ҳам, маданиятимиз ахлоқлари ва инсоний ақлга ҳам, ахлоқий норма ва доно халқимиз мақолларига ҳам, миллий анъаналаримиз ва диний қадриятларимизга ҳам, халқимиз онги ва мусулмончилигимиз асосларига ҳам, Ислом динимиз тушунчаларига ҳам МУТЛАҚО зид эканлигини унутмайлик!
Хорижий телеканалларда нима намойиш этилса ёки интернетда нима тарғиб қилинса, барчасини қабул қилавериш асло мумкин эмас! Биз улар орасидан имон-эътиқодимиз, анъанаю қадриятларимизга МОС КЕЛАДИГАНЛАРИНИГИНА саралаб олмоғимиз шарт. Бу мақсадга эса ёшларимизга телефон, телевидение, компьютер ва интернетдан оқилона фойдаланиш йўлларини ўргатиш, уларнинг мазкур ахборот манбаларидан фойдаланишларини назорат қилиб бориш орқалигина эришиш мумкин. Токи хали суяги қотиб улгурмаган ёшларимизнинг беғубор маънавиятига жиддий зарар етмасин.
Мутахассисларнинг тадқиқотларига кўра, АҚШда жиноятчиларнинг ярмидан кўпи бузилган оилалар фарзандлари экани маълум бўлган. Уларга ота-онасининг ажрашгани туфайли етказилган кучли руҳий зарба ўрта ёш, хатто кексалик чоғида ҳам салбий таъсир ўтказиши аниқланган.
2) «Жонли» тарбия – бу улуғ аждодларимиздан давом этиб келаётган олтиндан қиммат ривоятлари ва ноёб ҳикматлари, буюк ота-боболаримиздан эшитиб келаётган тилло билан тенг панд-насиҳатлари ва бетакрор ҳикоялари, меҳрибон ота-оналаримиздан ўрганиб келаётган гавҳар ўгитлари ва мислсиз сўзлари, элимиз таниган ва халқимиз тан олган устозларимиздан таълим олиб келаётган зар тушунчалари ва бебаҳо илмлари, жаннатмакон юртимиз – муқаддас Ватанимиз таълим масканларида таралаётган дурдан аъло фанлар ва беқиёс билимлар.
Бу «жонли» тарбиядаги маълумотлар эса маънавият ва маърифат йўналишига ҳамда тарбия соҳасига дахлдор ҳар бир инсон учун, ҳар бир (!) ОТА УЧУН, ҳар бир (!) ОНА УЧУН беқиёс энциклопедик манба бўлиб хизмат қилади.
Оиладаги бош – бобо ёки буви, ота ёки она ҳар куни, айниқса жума оқшоми, бозор оқшоми кунларида оилавий дастурхон атрофида ўтирганларида оиласининг ҳар бир аъзоларини исмларини номма-ном айтиб, ҳар бир ўғил-қизларини, ҳар бир келин-куёвларини, ҳар бир невара-чевараларини хақларига яхши тилаклар айтиб, яхши дуолар қилсалар – бу ҳам «жонли» тарбиянинг бир тури ҳисобланади. Зеро бундай шаклдаги «жонли» тарбияни ҳаммаларимизнинг ота-боболаримиз, она-момоларимиз аввал-азалдан чин ихлос билан, соф эътиқод билан, гўзал намуна ва чиройли ибрат бўлиб, баркамол даражада бериб келишган. Шунда «мени отам мени хақимга бундай дуо қилганлар», «мени онам мени бундай бўлишимни Худодан сўрар эдилар» деган онги-шууридаги дастурхон атрофидаги сурат уни кўз олдида доим туради. Дастурхон атрофида, оиласи ҳузурида айтилган ота-онасининг умидлари, орзулари уни бошқа ножўя хатти-ҳаракатлардан тийилишга, ҳар куни қўл очиб Яратгандан сўраётган тилакларни эслаб, мазкур тилакларга мос келмайдиган ишлардан сақланишга ундайди.
Буюк ота-боболаримиздан мерос бўлиб қолиб келаётган доно халқимизни юксак маънавиятига давлатимиз раҳбари Мухтарам Президентимиз ҳам: «Дуо қилган, дуо олган ҳеч қачон кам бўлмайди. Бундай жойдан ҳеч қачон барака аримайди» деб, яна қўшимча сифатида бизларга енгилмас куч қилиб бердилар.
Халқимизнинг миллий маънавияти, оилаларимизда амал қилинадиган тартиб-қоидалар ёшлар тарбиясида муҳим аҳамиятга эгадир. Улар оила мустаҳкамлигини таъминлашда улкан пойдевор вазифасини ўтайди. Диёримизда миллий қадриятлар ва муборак динимизнинг эзгу таълимотлари асосида оилага доир қонун-қоидалар янада мукаммал қайта ишланди. Жаноб ҳазрат Пайғамбаримиз Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ўз ҳадиси шарифларида мархамат қиладилар: «Болаларингизга одоб беринглар ва одобларини чиройли қилинглар!» Бу хусусда шоирларимизни ибратли сўзлари бор:
«Биринчи ғиштни қийшиқ қўяркан меъмор,
Осмонга етса ҳам қийшиқдир девор».
Оилада эрнинг мавқеи баландлиги, хотин ҳам ўз хақ-ҳуқуқларига эгалиги, фарзандларнинг ота-онани ҳурмат қилишларини олайлик. Кўп йиллар давомида ота-боболаримиз қалбига сингиб кетган ушбу миллий ва диний қадриятларни бугун янада сайқаллаш кераклигини замон талаб этмоқда. Айниқса, шиддат билан ўзгариб бораётган ҳозирги замонда бемаъни хуружлар кўпайиб, уларнинг инсон ва жамият ҳаётига салбий таъсирлари мисли кўрилмаган даражада кучайиб бормоқда. Шунинг учун барчамиз кўзимизни каттароқ очиб, зийраклик ва огоҳлик билан бундай хамлаларга қарши курашмоғимиз лозим.
Айниқса ҳозирги ёзги таътиллардан сермаъно, сермаҳсул, мазмунли ва унумли фойдаланиб, ҳар бир ота, ҳар бир она ўз фарзандига одоб-ахлоқ намуналарини, киндик қони тўкилган мислсиз Ватанига – ватанпарварлик ҳис-туйғуларини, бобо-бувига – эҳтиром-ҳурматни, ота-онага – меҳр ва итоаткорликни, оила аъзоларига – раҳмдиллик ва меҳрибонликни, ўз жуфт ҳалолига – ҳақиқий муҳаббат ва содиқликни, қўни-қўшниларга – оқибат ва чиройли муносабатни, қавм-қариндошларга – саховат-мурувватни, синфдош-касбдошларга – чин дўстлик ва ёрдам беришни, атрофдаги барча одамларга – инсонпарварлик ва самимийликни, хайвон-парранда-хашаротларга – раҳм-шафқатни уқтириб, юқтириб, тушунтириб, сингдиришимиз – ҳам бурчимиз, ҳам қарзимиз, ҳам фарзимиздир! Худони олдида ҳам, бандасини олдида ҳам, юрт-халқимиз олдида ҳам!
Буларни ҳаммасини болаларимизга ўргатиш учун бизларга ҳеч қандай махсус олий маълумот ҳам, тегишли сертификат ҳам, ҳеч кандай қизил диплом ҳам керак эмас! Ёшларимизда бу жиҳатларини биз уйғотишимиз (!) керак холос. Зеро шу сифатларнинг ҳаммаси фарзандларимизнинг қонида бор, уларнинг хамиртурушларида бор! Зеро шу фазилатларнинг ҳаммаси болаларимизнинг ДНК ларида мавжуд! Чунки бу хусусиятларнинг барчаси бизларнинг ота-оналаримиздан авлоддан-авлодга, қон орқали ўтиб келаяпди! “Бунинг қонида бор-да ўзи!” деб ёки “олма пишса, тагига тушади” деб бежиздан-бежиз айтмайди доно халқимиз!
Кимнинг она Ватанни севиш туйғуси кучли ва имон-эътиқоди мустаҳкам бўлса, ўзининг ўтмишини ҳурматлаб, яхши билса, «оммавий маданият» тузоғига тушиб қолмайди, дину давлатимизнинг “хақиқий дўстлари”нинг қармоғига илинмайди. Бунинг учун оилада ота-оналар фарзандлари билан миллий мусиқа, халқ қўшиқ-ашулаларимизни эшитишса, биргаликда китоб ўқишса, ўқиган асарларини биргаликда муҳокама қилишса, уларни турли спорт секцияларига ва мусиқа тўгаракларига жалб этишса, эришилган ютуқлари ва эгаллаётган тажрибаларига қизиқишса, илм-ҳунар ўрганишларида ҳамнафас бўлишса, ёшларнинг ёт ғоялар учун вақти ҳам, қизиқиши ҳам бўлмайди.
Илоҳо ўзларимизни ҳам, фарзанд-зурриётларимизни ҳам Меҳрибон Парвардигоримиз Ўзи буюрган, жаноб Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва саллам тавсия этган, ўтмишда ўтганларимизни рўҳлари шод бўладиган, халқимиз хурсанд бўладиган, ота-оналаримиз рози бўладиган йўллардан юришимизни насиб этсин!
Иброҳимжон ИНОМОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари
АҚШда Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф номидаги масжид барпо этилади
Ўзбекистоннинг Нью-Йоркдаги (АҚШ) Бош консулхонаси вакиллари Огайо штатининг Синсиннати шаҳрида истиқомат қилувчи ватандошлар учун сайёр консуллик қабули ўтказди, деб хабар бермоқда «Дунё» АА.
Тадбир давомида зарур ҳуқуқий-консуллик маслаҳатлари берилиб, ҳужжатларни расмийлаштириш тартиби тушунтирилди. Шунингдек, ватандошларимизга 10 дан ортиқ интерактив ва ахборот консуллик хизмати олиш имконини берувчи consulate.mfa.uz веб-портали консуллик хизматлари тақдим этилди.
Дипломатлар юртдошларимизга республикада сиёсий, иқтисодий, ижтимоий ва бошқа соҳаларда амалга оширилаётган кенг кўламли ислоҳотлар ва ўзгаришлар ҳақида маълумот берди. Мамлакат раҳбарияти томонидан хорижда меҳнат фаолияти билан шуғулланаётган фуқароларга ҳар томонлама ёрдам кўрсатиш, шунингдек, ўзбек муҳожирлари салоҳиятини мамлакатимиз тараққиёти жараёнларига кенг жалб этиш борасида кўрилаётган чора-тадбирларга алоҳида эътибор қаратилди.
Бош консулхона вакиллари «Hamkor Uz Cincinati Association» ўзбек диаспораси ташкилоти раҳбарияти ва фаоллари билан ҳам музокаралар ўтказди. Ўзбекистон мустақиллигининг 30 йиллигига бағишланган байрам тадбирларини ўтказиш билан боғлиқ ташкилий масалалар муҳокама қилинди. Миллий байрамлар ва республикамизда ўтаётган муҳим ижтимоий-сиёсий воқеалар муносабати билан биргаликда тадбирлар ташкил этиш тўғрисида ўзаро келишувга эришилди. Томонлар Америка жамоатчилиги орасида ўзбек халқининг бой тарихий-маданий мероси ҳақида кўпроқ маълумот тарқатишга қаратилган қўшма саъй-ҳаракатлар режасини ишлаб чиқишга қизиқиш билдирди.
Мулоқот давомида Бош консулхона делегацияси Синсиннати штатида Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф номидаги Ўзбекистон жомеъ масжиди қурилишига тайёргарлик ишларининг бориши билан ҳам танишди. «Hamkor Uz Cincinati Association» мулки ўлароқ 8665 State Route 48, Maineville, Ohio 45039 манзилида жойлашган 2,7 гектар майдон кўздан кечирилди.
Айни пайтда «Hamkor Uz Cincinati Association» ўзбек диаспораси ташкилоти Огайо штатининг архитектура ва қурилиш компаниялари ўртасида қурилажак бинони лойиҳалаш ва дизайн сметаларини тайёрлаш бўйича танлов эълон қилган. Мажмуа ҳудудида 600-700 кишига мўлжалланган ибодат учун асосий бино, таҳорат олиш хоналари ва бошқа махсус ёрдамчи иншоотлар ва 100 дан ортиқ автомобиль учун тўхташ жойи барпо этилади. Шунингдек, мажмуада «Hamkor Uz Cincinati Association» ўзбек диаспораси ваколатхонаси ҳамда ўзбек тили ва адабиёти, одобнома ва бошқа фанлар бўйича ватандошларимиз фарзандлари ўқийдиган синф хоналари жойлашади.
Лойиҳа Америка Қўшма Штатларида яшовчи ватандошлар томонидан амалга ошириладиган эҳсон маблағлари ҳисобига молиялаштирилади.
«Hamkor Uz Cincinati Association» раҳбариятига ватандошларимизнинг Синсиннати шаҳрида ўзбек масжидини қуриш бўйича ташаббуси Ўзбекистон мусулмонлари идораси томонидан олқишланиши ва бу масала юзасидан республика диний идораси диаспора ташкилоти билан икки томонлама ҳамкорликни йўлга қўйишга тайёрлиги маълум қилинди. Масжид қурилиши якунлангач, Ўзбекистон мусулмонлари идораси республика имом-хатибларидан бирини ушбу масканда диний хизматларни бажаришга юбориш масаласини кўриб чиқишга тайёрлиги ҳам қайд этилди.
Америка Қўшма Штатларида ватандошларимиз болаларни ўқитиш учун беш жилдли «Ўзбек тилининг изоҳли луғати» китоби, ушбу олис диёрда Ўзбекистоннинг сайёҳлик салоҳиятини тарғиб қилишга қаратилган тақдимот материаллари ва миллий рамзлар «Hamkor Uz Cincinati Association» ўзбек диаспорасига топширилди.
Фарзандларимизни ёт ғоялардан асрайлик!
Фарзанд қалби мисоли қордек оппоқ дастурхон. Покиза лавҳа. Унга нимани ёзсангиз, шу бир умрга қолади. Ҳадиси шарифга кўра “Ҳар бир гўдак имон фитратида дунёга келади”. Ёруғ дунёни биринчи марта кўраётган чақалоқдан жаннат ҳиди келади. У покиза имон ифори оғушида ҳаётини бошлайди.
Кейинги ҳаёти ота-она тарбиясига боғлиқ. Ота-она унга қай эътиқод, қайси дунёқарашни сингдирса, ўша бўйича вояга етади. Биз ўзимиз имонимиз мусаффолигини сақласак, дунёга бўлган муносабатимизни, эътиқодимизни тўғри қилиб олсак, авлоду зурриётларимиз ҳам бизга эргашади.
Машҳур ривоятга кўра, ҳакимлардан бирига олти ойлик чақалоқни қандай тарбиялаш бўйича маслаҳат қилган одамга донишманд: “Тарбияда олти ой кечикибсиз”, дея танбеҳ берган экан. Фарзанд туғилмасидан илгари бошланадиган тарбия қайси? Бу албатта ҳалоллик. Ҳалол луқма билан вояга етган боладан ёмонлик чиқмайди. Шунинг учун ҳам буюк алломаларнинг ота-оналари сўрамай тановул қилинган бир тишлам олманинг эгасидан розилик сўраганлар.
Тижоратларига бир чақа шубҳа аралаштирмаганлар. Мевалари ғарқ пишган боғ ичида хизмат қилиб, унинг эгасининг рухсатисиз мевасидан татиб ҳам кўрмаганлар. Бобораҳим Машрабга ўхшаш гўдаклар эса ерда ётган узум донасини сўрамай егани учун она қорнида волидасига хитоб қилганлар: “Онажон агар узум эгасини рози қилмасангиз, мен дунёга келмагайман” дея. Халқ орасида она қорнида овози келган гўдаклар, ўғил туғилса, унга Машраб дея ном қўйилиши шундан.
Оила жамиятнинг энг кичик бўлаги. Оилада саодат, фаровонлик бўлиши учун унда адолатни таъминлаш керак. Бу авлодларимизни ёт ғоялардан асраш борасидаги энг муҳим тамойилдир. Ёшларга дунё адолат мезонига қурилганини, инсоннинг нияти ва аъмолига қараб унга саодат кулиб боқишини сингдиришимиз керак.
Бунинг учун у оилавий адолат муҳитида ўсиши керак. Ишламай ётган акани кўрган ука меҳнат қилгиси келмайди. Баъзи оилалар бор: ҳамма нарсанинг зўри эркатой ўғилга, қизларга эса ундан қолгани ҳам бўлаверади. Бола ёшлигидан адолатсизликни, зулмни ҳис қилдими? Бу жуда оғир масала. Қуш уясида кўрганини қилади.
У оиласида жабрга учради. Энди бутун дунё боланинг кўзига зулмат бўлиб кўрина бошлайди. Дунё жабр-зулмга тўла, деган қараш ёт оқимларнинг асосий ғояларидан бири. Демак, меҳрни, тарбияни, таълимни, меҳнатни, мукофотни, ўрни келганда танбеҳни болалар ўртасида тенг тақсимлаш керак. Тенглик, адолат, ҳуррият, инсоф туйғулари оила муҳитида камол топади.
Олим Шайх Али Саллобий ҳафизаҳуллоҳ ҳақиқий мусулмон билан радикал мусулмоннинг фарқини ажойиб тушунтиб берибдилар:
Биринчидан, имони бут мусулмон ўз имони билан машғул бўлади. Радикал мусулмон бировларнинг имони билан машғул бўлади.
Иккинчидан, чинакам мусулмон ўзини ва бошқаларни жаннатга кириши учун ҳаракат қилади. Радикал мусулмон бошқаларни дўзахий эканини исботлашга ҳаракат қилади.
Учинчидан, ҳақиқий мусулмон кишиларнинг хато ва тойилишларини кечириш учун узр қидиради. Радикал мусулмон эса инсонларни жазолаш ва уларни гапириб юриш учун уларнинг хатолари, айблари ва тойилишларини қидириб юради.
Шу билан бир қаторда адолатли бўлиш, фарзандларимизга дунё адолат мезонига қурилган, деган ҳақиқатни сингдиришимиз керак.
Инсон қанчалик инсофли, диёнатли, имонли, виждонли, ҳусни хулқ бўлса, у икки дунё саодатига эришади. Кимки бир зарра яхшилик қилса, оқибатини кўради. Зарра ёмонлик қилса, унинг ҳам оқибатини кўради.
Зеро, инсон ўзи жаннатни қанчалик яхши кўрса, бошқаларнинг ҳам жаннатий бўлишини шундай хоҳлаши керак. Комил инсон бутун инсониятга хайрихоҳ бўлади.
Яна бир ҳақиқат шуки, оила муҳитида кечиримли бўлиш хислати шаклланиши керак. Ота-она ғазаби авжида пайтида ҳам боласига меҳр кўрсата олса, баъзида танбеҳ билан, баъзида ширин сўз билан тарбия олган фарзанд бошқаларни ҳам кечиришни билади. Ўзгалар хатосини кечириш, барчага кечиримли бўлиш бағрикенглик дейилади. Болаларимизнинг бағриларини кенг қилайлик. Шунда улар дунёда роҳат билан яшайдилар. Охиратда саодатга эришадилар.
Саидафзал Саиджалолов,
Ўзбекистон халқаро ислом академияси катта ўқитувчиси
Муҳаммад ал-Судейрий: халқларимиз илдизини ислом цивилизацияси бирлаштиради
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти ва Қирол Файсал номидаги Саудия Исломшунослик маркази ўртасида "Янги Ўзбекистон – янги ташқи сиёсат" мавзуида биринчи видеоконференция бўлиб ўтди.
Тадбирда Ар-Риёдда аккредитациядан ўтган дипломатик корпус вакиллари, Саудия Арабистони илмий ва ишбилармон доиралари вакиллари билан бирга Исломшунослик маркази мутахассислари ҳам иштирок этди.
СМТИ, МОХИ, ХИДУларнинг етакчи эксепртлари Марказий Осиё ва Яқин Шарқ ўртасидаги муносабатларнинг турли масалалари, шунингдек, Ўзбекистон ва Саудия Арабистони ва бошқа араб давлатлари ўртасидаги ҳамкорлик истиқболлари ҳақида ўз маърузаларини тақдим этди.
Учрашувда Ўзбекистон ва Саудия Арабистони ўртасидаги ҳамкорликни янада кенгайтириш, икки мамлакатда амалга оширилаётган ислоҳотлар ва ўзгаришлар, шунингдек, савдо, инвестиция ва хавфсизлик соҳаларидаги икки томонлама ҳамкорликнинг қатор амалий масалаларига тўхталиб ўтилди.
Шу нуқтаи назардан СМТИ директори муовини С. Валиев Саудия Арабистони улкан ресурс, сармоявий ва савдо-иқтисодий салоҳиятга эга йирик араб иқтисодиёти эканини, Ўзбекистон эса сармоявий ва ишбилармонлик муҳити жадал суръатлар билан такомиллашиб бораётган бозорни ўзида намоён қилишини қайд этди.
Шунингдек, ўзбек ва саудия экспертлари ўртасидаги видеоконференция долзарб ва оммабоп тадбир бўлиб, икки томонлама ҳамкорликни кенгайтириш учун қўшимча йўллар топишга хизмат қилишини таъкидлади. Ўзбекистон-Саудия муносабатларини сифат жиҳатидан янги босқичга олиб чиқиш Марказий Осиё ва Яқин
Шарқ минтақалари ўртасидаги ҳамкорликнинг янги босқичини бошлаши мумкин, деди у.
Бу фикрни қўллаб-қувватлаган Қирол Файсал Ислом тадқиқотлари маркази Осиё тадқиқот бўлими раҳбари Муҳаммад ал-Судейрийнинг айтишича, икки мамлакат ўртасида дипломатик муносабатлар ўрнатилганининг 30 йиллиги муносабати билан Саудия Арабистони томони Қироллик ва Ўзбекистон ўртасидаги муносабатлар сифатини кенгайтириш ва яхшилашга катта эътибор қаратмоқда.
Шунингдек, икки мамлакат экспертлари ўртасида ҳамкорликни йўлга қўйиш чоралари кўрилмоқда. Бугунги кунда Қирол Файсал Исломшунослик маркази бир қанча ўзбек илмий марказлари, жумладан, Тошкентдаги Ислом цивилизацияси маркази билан ҳамкорлик қилмоқда. Муҳаммад ал-Судейрий таъкидлаганидек, мамлакатларимиз халқлари чуқур тарихий ва маънавий илдизлар билан боғланган бўлиб, Ислом цивилизацияси уларни бирлаштиради. Макка ва Мадинанинг муқаддас шаҳарлари Саудия Арабистонида, Ўзбекистонда эса атоқли ислом олимлари Беруний, ал Бухорий, Мотрудий, Фаробий, Ибн Сино туғилиб ижод қилган Бухоро, Самарқанд, Марғилон, Қўқон, Термиз шаҳарлари жойлашган.
Бундай тарихий илдизлар ҳозирги кунда Саудия Арабистони ва Ўзбекистон ўртасидаги сиёсий, савдо-иқтисодий, маданий-гуманитар соҳаларда ўзаро манфаатли алоқаларни кенгайтириш ва кучайтиришда мустаҳкам пойдевор бўлиб хизмат қилмоқда.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Динда саволим бор: Тушлар ҳақида (Кўрилган туш бирор нарсадан дарак беради-ми?)
— Туш кўриш ва унинг таъбирлари тўғрисида динимизда нима дейилган?
– Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий алайҳиссалом: “Туш уч хилдир: Солиҳ туш – Аллоҳдан севинч башоратидир. Маҳзун туш – шайтондандир. Киши ўзига ўзи гапирган нарсани тушида кўриши. Агар бирингиз ўзига ёқмаган нарсани туш кўрса, туриб намоз ўқисин. Уни одамларга айтмасин”, дедилар”.
– Билишимизча, раҳмоний ва шайтоний тушлар бўлар экан, шулар ҳақида тўхталсангиз, илтимос.
Бу ҳадиси шарифда туш ҳақида бир неча умумий қоида бўлган ҳақиқатлар зикр қилинмоқда. Мусулмон уламолар тушни уч турга бўладилар:
- Аллоҳдан бўлган илҳомий тушлар. Уларга “Юсуф” сурасидаги тушлар мисол бўлади. Шунингдек, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кўрган тушлари ҳам шу хилдаги тушлардан.
- Ҳаётда бўлиб ўтган нарсаларни хотирлаб, эсга олиб, сўнгра ухлагандан кейин ўша нарсаларнинг тушга кириши. Бу тушнинг эътибори йўқ.
- Шайтон таъсири остида кўриладиган алғов-далғов тушлар. Бунинг ҳам ҳеч қандай эътибори йўқ. Шунинг учун ҳам ҳар бир кўрган тушни эътиборга олиб, таъбирини ахтаришга тарғиб қилиш ҳам йўқ.
— Ҳар қандай кўрилган туш бирор нарсадан дарак беради-ми?
— Туш инсон тақдирини белгиламайди. Буни ҳаётий мисол орқали кўриш мумкин. Яхши ва эзгу ишлар қилувчи қалбида кири йўқ инсон баъзан тушида ёмон, хунук манзаралар, қўрқинчли воқеа ва ҳодисаларни кўриши мумкин. Бу ўша инсоннинг ҳаёти, турмуш тарзи ёмон экани ёки оқибати нохуш бўлишидан дарак бермайди. Бунда у ёмон тушдан паноҳ сўраши талаб этилади. Бунинг акси ўлароқ, баъзи ҳолларда ёмон ва разил кишилар ҳам яхши, ёқимли тушлар кўриши мумкин. Бу ўша инсоннинг оқибати яхши бўлишига далолат қилмайди. Демак, яхши одамнинг нохуш туш кўриши унинг ёмонлигига далолат қилмайди.
Тушга ортиқча баҳо бериб, уни ҳаёт мезонига айлантириш, ҳар сафар туш кўрганда фолбин ва кинначилар ҳузурига чопиб боравериш ақлли, ўзини билган онгли инсонга ярашмайди. Биз динимиз кўрсатмаларига оғишмай амал қилсак, ҳам моддий, ҳам руҳий тарафдан соғлом, иродамиз мустаҳкам бўлади.
— Банда Аллоҳни тушида кўриши мумкинми? Бу раҳмоний туш бўлади-ми?
— Аллоҳ таолони тушда кўриш бор нарса. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг бир неча ҳадисларида: “Роббимни тушимда кўрдим”, деганлар. Шулардан бири имом Аҳмад ўз “Муснад”ларида, шунингдек, имом Термизий ҳам “Сунан”ларида келтирганлар. Мужтаҳид имомларимиз ҳам бир неча бор тушларида Аллоҳ таолони кўрганларини айтганлар. Аҳли сунна вал жамоа уламолари: “Аллоҳ таолони тушда кўриш мумкин”, дейдилар. Бунинг ҳақиқати шуки, Аллоҳ таолонинг мисли-ўхшаши йўқ. Бу ҳақда Аллоҳ таоло:
﴿لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ﴾
“У Зотга ўхшаш ҳеч нарса йўқдир” деб марҳамат қилган (Шууро сураси, 11-оят). Лекин Аллоҳ таоло Ўзига масал-мисолни исбот қилган.
﴿اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكَاةٍ فِيهَا مِصْبَاحٌ الْمِصْبَاحُ فِي زُجَاجَةٍ الزُّجَاجَةُ كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّيٌّ يُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبَارَكَةٍ زَيْتُونَةٍ لَا شَرْقِيَّةٍ وَلَا غَرْبِيَّةٍ يَكَادُ زَيْتُهَا يُضِيءُ وَلَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نَارٌ نُورٌ عَلَى نُورٍ يَهْدِي اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ يَشَاءُ وَيَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ﴾
“... Аллоҳ осмонлар ва ернинг нуридир. Нурининг мисоли худди бир токча, унинг ичида чироқ бор, чироқ эса шиша ичида, шиша эса гўё дурдан бўлган бир юлдуз бўлиб, шарқий ҳам, ғарбий ҳам бўлмаган муборак зайтун дарахтидан ёқиладир. Унинг мойи ўзига олов тегмаса ҳам, ёритиб юборай дейди...” (Нур сураси, 35-оят).
Аллоҳ таолони бирор нарсага ўхшатишлик билан мисол келтириш мумкин. Худди юқоридаги оятда Аллоҳ таоло нурининг мисолини келтиргани каби. Мисол келтириш билан бир нарсага ўхшатиш деган нарса келиб чиқмайди.
Инсон Аллоҳ таолони тушида айни ўзини ҳам, мислини ҳам кўрмайди. Аллоҳ таолонинг айни Ўзини бу дунёда кўришнинг имкони бўлмагани учун кўра олмайди. Мислини эса Аллоҳ таолонинг мисли йўқ бўлгани учун кўра олмайди. Лекин тушда Унинг мисолини кўра олиши мумкин. Валлоҳу аълам!
— Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламни тушда кўриш учун алоҳида намоз ўқиш керак деб эшитганмиз. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни тушда кўришнинг маълум бир дуолари ҳам бор эмиш? Шу ҳақда маълумот берсангиз?
— Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламни тушда кўриш намози деган нарса йўқ. У зот алайҳиссаломни тушда кўриш учун тавсиялар келган. Жумладан, “Қадр” сурасини ҳар куни қуёш чиқиш ва ботиш чоғида 21 мартадан ўқишни одат қилган киши, “Кавсар” сурасини бир кечада минг марта ўқиган киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни Аллоҳнинг хоҳиши билан тушида кўради сингари кўплаб тавсиялар бор.
— Одам нохуш туш кўрганда нима қилиш борасида ҳадиси шарифларда қандай кўрсатмалар келган?
— Абдуллоҳ ибн Абу Қатода отасидан ривоят қилади: “Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Солиҳ туш Аллоҳдан, ёмон туш шайтондан. Бирортангиз ўзи қўрқадиган бир туш кўрса, чап томонига туфласин ва унинг ёмонлигидан Аллоҳдан паноҳ сўрасин, шунда унга зарар қилмайди”, дедилар” (“Олтин силсила” китобидан Саҳиҳул Бухорий).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бир ҳадиси шарифларида: “Агар бирортангиз ўзи яхши кўрган нарсасини тушида кўрса, бошқаларга айтсин. Ёмон кўрадиган нарсасини тушида кўрса, чап томонига уч марта туфласин-да, бошқа томонга ёнбошлаб олсин. Аллоҳдан унинг шарридан сақлашини сўрасин. Бировга бу тушини айтмасин. Шунда туш унга зарар қилмайди”, деганлар.
— Халқимиз орасида “тушда тиши тўкилса, бирор кими вафот этади”, “илон душмандан далолат” ва шунга ўхшаш гаплар бор. Улар қанчалик асосли?
— Аввал айтилгандек, аввал чап тарафига туфлайди, паноҳ тилайди ва кейин туриб таҳорат қилиб намоз ўқийди. Яна муҳим шартлардан бири ўша ёқимсиз тушни бировга айтмасликдир. Валлоҳу аълам.
Муҳаммад Айюб ҲОМИДОВ
Мақолалар
