muslim.uz
Даврий нашрларда: Муқаддас китобларда ҳам ўхшаши йўқ бир сура
“Ҳамд оламларнинг Рабби – Аллоҳгаким, (У) Mеҳрибон, Раҳмли ва жазо (ва мукофот) кунининг (қиёмат кунининг) эгасидир. Сенгагина ибодат қиламиз ва Сендангина ёрдам сўраймиз. Бизни шундай тўғри йўлга йўллагинки, у Сен инъом этган зотларнинг йўли (ҳидоят йўли) бўлсин, ғазабга учраган ва адашганларнинг эмас!” (Фотиҳа сураси).
Ҳадисда бундай дейилади: «Аллоҳ Тавротда ҳам, Инжилда ҳам Фотиҳага ўхшаш сурани нозил қилмаган. У етти такрорланувчи (оятлардан иборат)дир. (Аллоҳ:) “У Мен билан бандам ўртасида иккига тақсимланган. Бандам учун сўрагани (берилади)”». Демак, Фотиҳа сурасини ўқигандан кейин ихлос билан дуо қилинса, тилаклар ижобат бўлади. .
Ибн Аббос розийаллоҳу анҳумо ривоят қилади: “Набий алайҳиссалом Жаброил алайҳиссалом билан бирга эдилар. Шу пайт тепадан овоз эшитилди. Жаброил алайҳиссалом осмонга қараб: “Бу – осмондан очилган эшик. У ҳеч қачон очилмаганди”, деди. Сўнг Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳузурларига бир фаришта тушиб: “Икки нур билан хурсанд бўлинг. Бу иккиси сиздан олдинги ҳеч бир пайғамбарга берилмаган. Улар Фотиҳа сураси билан Бақаранинг охирги оятларидир.
Фотиҳа сурасининг бир нечта номлари бўлиб, улардан машҳурлари қуйидагилар: “Фотиҳа”, яъни очувчи. Нозил бўлиш жиҳатидан эмас, балки тартиб бўйича Қуръонни очувчи дир. Ибн Жарир Табарий раҳимаҳуллоҳ: “Фотиҳатул Китаб” (Китобнинг очувчиси), сабаби Мусҳаф уни ўқиш билан бошланади, шунингдек, намозлар(ни бошлаш)да ўқилади”, деган.
“Китоблар онаси”. Фотиҳа Қуръоннинг мазмунини, Ислом дини асосларини ўзида жамлайди. Унда Аллоҳ таолога сано, Рубубиятининг исботи, буйруқ ва қайтариқларига бўйсуниш, ҳидоят ва имонда собит туриш, ўтган умматлар қиссалари, саодатга эришганларнинг ҳамда бадбахтларнинг ха барлари бор. Ҳасан Басрий раҳимаҳуллоҳ айтади: “Аллоҳ таоло аввалги китоблар илмини Қуръонда жамлади. Қуръон илмини Муфассалда, Муфассал илмини Фотиҳада жамлади. Ким Фотиҳа сураси тафсирини ўрганса, нозил этилган барча (самовий) китоблар мазмунидан хабардор бўлади”.
“Сабъул масоний”, яъни етти такрорланувчи. Намозда такрор, қайтақайта ўқилади. Саҳобалар: “Дарҳақиқат, Биз сизга етти такрорланувчи ни ато этдик…” (Ҳижр сураси, 87-) оятини Фотиҳа сураси назарда тутилмоқда, деб тафсир қилишган. Имом Аҳмад раҳимаҳуллоҳ ривоят қилади: «Убай ибн Каъб Набий алайҳиссаломга “Уммул Қуръон”ни ўқиб берди. Набий алайҳиссалом: “Жоним измида бўлган Зотга қасам, Тавротда ҳам, Инжилда ҳам, Забурда ҳам, ҳатто Қуръони каримда ҳам ушбу (Фотиҳа)га ўхшаш сура нозил бўлмаган. У Сабъул масоний ва менга берилган буюк Қуръондир”, деб марҳамат қилдилар»
Ушбу сура “Аллоҳга ҳамд” билан бошланади. Ҳамд улуғлаш, қадрлаш борасида гўзал мақтовдир. Имом Қуртубий раҳимаҳуллоҳ: “Ҳамд” араблар каломида: “Комил мақтов”, маъносидадир. Ҳамд айтиш танбеҳнинг зиддидир. Шукрдан кўра умумийроқ. Имом Табарий раҳимаҳуллоҳ: “Ҳамд билан шукр бир маънода. Масалан: “Аллоҳга шукр қилиб ҳамд айтдим”, деб фикр билдиради. Лекин Имом Қуртубий раҳимаҳуллоҳ: “Ҳамд яхшилик кўрсатмаган тақдирда ҳам мақталганни мақташдир. Шукр эса яхшилиги теккандан кейин мақталувчини мақташдир. Мана шунга кўра ҳамд шукрдан кўра умумийроқ”, дейди.
“Оламлар Рабби”. “Рабб” лафзи луғатда “тарбиячи” маъносида. Яъни, ўзга бир шахснинг ишларини тўғрилаш ва бошқаришдир.
“Оламлар” яъни, “олам” сўзининг кўплиги. Ибн Аббос розийаллоҳу анҳумо: «“Оламлар Рабби” яъни, инсонлар, жинлар ва фаришталар Раббиси», деб тафсир қилган. Фарои ва Абу Убайда раҳимаҳумуллоҳ: «Олам оқиллардан иборат. Улар тўрт умматдир: “Инсонлар, жинлар, фаришталар ва шайтонлар. Ҳайвонлар ғайри оқилдирлар. ”Оламлар” деб кўпликда айтилишига сабаб хоссатан оқилларни жамлагани учундир», деб фикр билдиришади. Баъзи уламолар: “Махлуқларнинг ҳар бир тури бир олам: инсон, жин, фаришта, қушлар, наботот ва жамодот оламлари. “Оламлар Рабби” мана шу барча турдаги оламларни жамлайди”, дейишади.
“(У) Mеҳрибон, Раҳмли”. Аллоҳ таолонинг раҳмат сифатидан ажралиб чиққан икки сифатидир. Ҳар бири муайян маънога далолат қилади. “Раҳмон”, яъни “меҳрибон” – раҳмати буюк, деганидир. Раҳмат турларини барчасини ўзида жамловчи ушбу исм ҳақида аксар уламолар: “Раҳмон” Аллоҳ азза ва жаллага хос исм, Парвардигордан бошқани ушбу исм билан номлаш мумкин эмас”, деган фикрдалар. Аллоҳ таолонинг ушбу сўзи каби: “Аллоҳ, деб чорлангиз ёки Раҳмон деб чорлангиз” (Исросураси,110-оят).
Раҳим” раҳмати доимийлиги маъносидадир. Имом Хаттобий айтади: «“Раҳмон” махлуқотларининг ризқларидан тортиб манфаатларини ҳам қамровчи Раҳмат эгаси”, маъносида. Бу сифат мўмин ва кофирга ҳам умумий. Аммо “Раҳим” фақат мўминларга хос. Парвардигорнинг ушбу ояти каби: “У мўминларга меҳрибондир” (Аҳзоб сураси, 43-оят). Мусайлама каззоб ўзини “Ямоманинг Раҳмони”, деб номлашга журъат этди. Шу заҳотиёқ қулоқлари остида “каззоб” сифати янгради. Аллоҳ таоло Мусайламани фақат мана шу васф билан таниладиган этиб қўйди.
“Жазо (ва мукофот) кунининг (қиёмат кунининг) эгасидир”. Жазо ва ҳисоб куни. Яъни, Аллоҳ таоло жазо кунини худди подшоҳ мулкини тасарруф этгандай бошқаради. Араб тилидаги “дийн” лафзи “жазо” маъносида, “жазо” лафзи эса: ҳам жазо, мукофот маъносида келади.
“Сенгагина ибодат қиламиз”. Хорланамиз, қўрқамиз, бўйсунамиз. Сабаби, бандаликнинг маъноси: хорлик ва ёрдам сўраб мурожаат этишдир. Шунда оятнинг маъноси: “Ё Аллоҳ, Сенгагина хорланамиз, бўйсунамиз, ибодатга фақат Сени лойиқ биламиз. Боиси, Сен барча улуғлик ва ҳурматга муносибсан. Асло Сендан ўзгага ибодат қилмасмиз”.
“Ва Сендангина ёрдам сўраймиз”. Сендан мадад, қувватлаш ва тавфиқ сўраймиз. Ёрдам сўрашда фақат Сени хослаймиз. Сенгина ёрдам, фазл ва эҳсон манбаидирсан.
Ушбу оятдаги мурожаат бирликда эмас, аксинча кўпликда келмоқда. Бу банданинг Аллоҳ таоло қаршисида ёлғиз туришга қосирлик қилишини эътироф этишидир. Гўёки у: “Ҳузурингда ёлғиз ўзим туриб мурожаат этишга лойиқ эмасман. Гуноҳларим ва қусурларимдан хижолатдаман. Балки мен бошқа мусулмонлар сафига қўшиламан. Дуоимни уларники билан бирга қабул эт. Сенгагина ибодат қиламиз ва Сендангина мадад сўраймиз”, демоқда.
“Бизни йўллагинки”. Ҳаққа етказувчи тўғри йўлга далолат қил, муваффақ айла, У томон бошла. Ўзингга яқинлаштирадиган ҳидоят йўлингни кўрсат. “Шундай тўғри йўлга”, мўътадил йўлингга.
Давоми бор….
“Ҳидоят” журналининг 2020 йил 12-сонидан
Қардош халқлар уламолари Бухорои шарифда (фотолавҳа)
Бугун, 16 март куни Имом Бухорий меросига бағишланган халқаро анжуманда қатнашган Тожикистон ва Афғонистон уламолари Бухори шарифга ташриф буюриб, бу ердаги муборак қадамжоларни зиёрат қилмоқдалар. Уларга юртимизнинг маҳаллий ҳокимият, диний соҳа вакиллари ҳамрох бўлмоқда.
Меҳмонлар кун давомида Бухоро вилоятидаги қуйидаги жойларда бўлиши режа қилинган:
1. Саид Амир Кулол,
2. Баҳоуддин Нақшбанд,
3. Абу Ҳафс Кабир зиёратгоҳлари;
4. Исмоил Самоний мақбараси,
5. Арк қўрғони,
6. Пойи Калон мажмуаси,
7. Тоқлар ва тимлар,
8. Лаби Ҳовуз мажмуаси.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
Ғафлатда қолманг! Бароат кечаси: тақдирлар, воқеа-ҳодисалар, қисматлар белгиланади
Эслатма! Шаъбон ойининг 14-дан 15-га ўтар кечаси энг фазилатли тунлардан бири Бароат кечасидир. (Милодий ҳисобда 2021 йил 28 мартдан 29 мартга ўтар кечасига тўғри келади иншааллоҳ)
Бароат кечаси қайси кунга тўғри келади?
Бароат кечаси Шаъбон ойининг 14-дан 15-га ўтар кечасига тўғри келади.
Бароат сўзни қандай маънони англатади?
“Бароат” сўзи араб тилида “озод бўлиш”, “нажот топиш” деган маъноларни англатади. Бу кечанинг бароат, яъни нажот топиш, озод бўлиш кечаси дея номланишига сабаб, унда Аллоҳ таолонинг раҳмати сабабли беҳисоб инсонлар дўзахдан нажот топадилар. У Шаъбон ойининг ўн бешинчи кечасига тўғри келади.
Бароат кечаси қандай кеча?
Онамиз Оиша розияллоҳу анҳо айтадилар: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мендан: “Эй Оиша бу кеча қандай кеча эканини биласизми?” деб сўрадилар. Мен: “Аллоҳ ва Унинг Расули билувчироқ”, дедим. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бу шаъбоннинг ўн бешинчи кечасидир. Аллоҳ азза ва жалла бу кеча бандаларига раҳмат назари билан қарайди ва мағфират сўровчиларни мағфират этади, раҳм сўровчиларга раҳм қилади, дилларида мусулмонларга нисбатан гина, адоват сақловчи кишиларни қандай бўлса, шундай ҳолатда қўйиб қўяди”, дедилар (Имом Байҳақий ривояти).
Бу кечада нималар содир бўлади?
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бу кечада (шаъбоннинг ўн бешинчи кечасида) нималар бўлишини биласизми?” дедилар.
Оиша розияллоҳу анҳо: “Ё Аллоҳнинг Расули, бу кечада нималар бўлади?” дедилар.
Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “У кечада Одам болаларининг бу йилда туғиладиганлари ва бу йилда вафот этадиганлари ёзилади ва у кечада уларнинг амаллари кўтарилиб, ризқлари нозил бўлади”, дедилар (Имом Байҳақий ривояти).
Бу кеча гуноҳлар мағфират қилинади
Ҳазрат Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Аллоҳ таоло Шаъбоннинг ўн бешинчи кечаси дунё осмонига (Ўзининг шаънига мувофиқ) тушади ва Аллоҳга ширк келтирган ва қалбида гина, кудурат бор кишидан бошқа барчани мағфират қилади” (Имом Байҳақий ривояти).
***
Абу Мусо Ашъарий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: “Аллоҳ таоло Шаъбоннинг ўн бешинчи кечасида раҳмат назари билан қараб, ширк келтирувчи ва қалбида бирорта мусулмонга нисбатан гина-адоват сақловчи кишилардан бошқа барча махлуқларини мағфират қилади” (Имом Ибн Можа, Имом Байҳақий ривояти).
***
Абдуллоҳ ибн Амр розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Шаъбоннинг ўн бешинчи кечаси Аллоҳ таоло бандаларига раҳмат назари билан қарайди. Иккита шахсдан бошқа барчани мағфират қилади: бири гиначи, бошқаси ноҳақ одам ўлдирувчи”, дедилар (Имом Аҳмад ривояти).
Бу кеча дуолар қабул бўлади
Усмон ибн Абул Осс розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: "Қачон Шаъбоннинг ўн бешинчи кечаси бўлса, (Аллоҳ таоло тарафидан) бир нидо қилувчи нидо қилади: “Бирорта мағфират сўровчи борми, Мен уни мағфират қиламан! Бирор нарса сўровчи борми, Мен унга бераман”, дейди. Шу вақтда ким сўраса, унга берилади. Зинокор ҳотин ва мушрикдан бошқа".
Бу кеча одамлар дўзахдан озод қилинади
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар: Жаброил алайҳиссалом менинг олдимга келиб: “Бу Шаъбоннинг ўн бешинчи кечасидир. Аллоҳ таоло бу кечада кўп одамларни дўзахдан озод қилади. Уларнинг адади Калб қабиласи қўйларининг жунларидан ҳам зиёда бўлади. Фақат бу кечада Аллоҳ таолога ширк келтирган, гиначи ва қариндошлик алоқаларини узувчи, изорини (манманлик билан) тўпиғидан пастга тушириб юрувчи, ота-онасига оқ бўлувчи ва хамр ичувчи кишиларга раҳмат назари билан қарамайди”, дедилар (Имом Байҳақий ривояти).
Бу кеча қандай амалларни бажариш лозим?
- Хуфтон ва бомдод намозини жамоат билан адо этинг;
- Тавба ва истиғфор айтишга эътибор қилинг;
- Ўзингиз ва барча уммат учун хайрли дуолар қилинг;
- Тоқатингиз етганича зикрлар, нафл ибодатлар, Қуръон тиловати қилинг;
- Имкон топсангиз Шаъбоннинг ўн бешинчи куни рўза тутинг.
Ҳазрат Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳу айтадилар: “Қачон Шаъбоннинг ўн бешинчи кечаси бўлса, унинг кечасини бедор ўтказинглар, кундузининг рўзасини тутинглар. Аллоҳ то тонг отгунича: “Қани, истиғфор айтувчи борми, уни мағфират қиламан. Қани, ризқ сўровчи борми, унга ризқ бераман. Қани, балога учраган борми, унга офият бераман. Қани фалон, фалон” дейди” (Имом Ибн Можа ривояти).
Бу кечани бедор ўтказганга жаннат вожиб бўлади
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким бешта кечани бедор ўтказса, жаннат унга вожиб бўлади – тарвия, арафа, қурбонлик, фитр ва Шаъбоннинг ўн бешинчи кечаларидир”, дедилар.
Аллоҳ таоло бу ойда холис ниятлар ила қиладиган жамики амалларимизни қабул этсин. Ўзи дуоларни ижобат этувчи ва гуноҳларни мағфират қилувчи Зотдир.
Даврон НУРМУҲАММАД
Эркинжон Турдимов Афғонистондаги вазирлик медали билан тақдирланди
Бугун Самарқандда ўтказилган “Имом Бухорий меросининг ўзига хос хусусиятлари ва бугунги кундаги тарбиявий аҳамияти” мавзусидаги халқаро анжуманда совға алмашиш чоғида Афғонистон Ислом Республикаси Иршод, ҳаж ва вақф ишлари вазири Муҳаммад Қосим Ҳалимий вилоят ҳокими Э.Турдимовга вазирликнинг эсдалик медалини топширди.
Вазирнинг қайд этишича, Э.Турдимов ушбу вазирлик медалига сазовор бўлган илк ўзбекистонликдир.
ЎзА
Шаъбон ойи муборак бўлсин!
Ҳижрий-қамарий тақвимнинг саккизинчи ойи Шаъбондир. Бу ойга боғлиқ бир қанча маълумотлар бор. Улардан баъзиларини эътиборингизга тақдим этишга ижозат бергайсиз.
Бу борада асосан Шаъбон ойида нафл рўза тутиш ва мазкур ойнинг ярмига етгандаги кеча фазли ҳақида сўз боради.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Рамазон олдидан бир, икки кун олдин рўза тутманглар. Магар бир кишининг одатидаги рўза бўлса тутсин», дедилар. Бешовлари ривоят қилган.
Сунан эгалари ривоятида: «Қачон Шаъбон ярмига етса рўза тутманглар», дейилган.
Аҳли китоб бўлмиш кофир қавмлар ўзларига фарз қилинган рўзанинг қайси кун бошланишига шубҳа қилиб, бир-икки кун олдин тутишар, оқибатда нафл ибодат билан фарз ибодатни аралаштириб юборишар эди.
Исломда бунга ўхшаш иккиланиш, нафл ва фарзларни аралаштириб юбориш ишларига рухсат йўқ. Мусулмонлар ҳар бир ибодатни жазм билан, азму қарор билан, нафлни нафл ўрнида, фарзни фарз ўрнида адо этишлари лозим.
Шунинг учун ҳам Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Рамазон киришидан олдин бир-икки кун қолганда рўза тутишдан қайтарганлар.
Аммо бир одам маълум кунларда, мисол учун, душанба ва пайшанба кунларда нафл рўза тутиб юришга одатланган бўлсаю, ўша кун Рамазондан олдинги кунларга тўғри келиб қолса, тутса бўлаверади.
Шунингдек, баъзи бир кишилар назр рўза ният қилиб қўйган бўлса, улар ҳам ўша назр рўзани тутса бўлаверади.
Юқорида зикр этилган сабабларга биноан, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: «қачон Шаъбон ярмига етса рўза тутмаганлар», деган ҳадисларига амал қилиб, Шаъбон ойининг ўн олтинчи кунидан бошлаб то Рамазони шариф киргунча нафл рўза тутиш макруҳ бўлади.
Одамлар ичида ушбу тафсилотларни яхши тушунмаганлик оқибатида Шаъбон ойида рўза тутиб бўлмас экан, деган тушунча юзага келган. Аслида эса гап Шаъбон ойининг иккинчи ярмида эканини билиб олдик. Шаъбон ойининг аввалида рўза тутиш масаласини эса, келажак ҳадисларни ўрганиш жараёнида, иншааллоҳ, билиб оламиз.
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламни Рамазондан бошқа ойнинг рўзасини тўлиқ тутганларини кўрмадим. Шаъбонда тутганчалик кўп рўза тутганларини ҳам кўрмадим. Унинг фақат озгинасининг рўзасини тутмас эдилар. Балки, ҳаммасини тутар эдилар, десак ҳам бўлаверади». Тўртовлари ривоят қилган.
Ушбу ривоятда асосан, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам фақат Рамазон ойининг рўзасини тўлиқ тутганларини билиб оламиз. Чунки, Аллоҳнинг амри шундоқ. Рамазондан кейин энг кўп рўзаси тутиладиган ой Шаъбон экан.
Умму Салама розияллоҳу анҳо: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Шаъбон ва Рамазондан бошқа икки ойнинг кетма-кет рўзасини тутганларини кўрмадим», дедилар. Термизий яхши санад билан ривоят қилган.
Шаъбон ва Рамазон ойлари кетма-кет келиши маълум, Пайғамбаримиз шу икки ойнинг рўзасини тутган эканлар. Бундан ҳам Шаъбон ойи рўзаси фазилатли эканини билиб оламиз.
Имрон ибн Ҳусойн розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам бир кишига: «Бу ойнинг ўртасидан бирор нарса тутдингми?», дедилар. Ҳалиги киши: «Йўқ», деди. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ундоқ бўлса, қачонки Рамазондан оғзинг очиқ бўлганда унинг ўрнига икки кун рўза тут», дедилар. Икки Шайх ривоят қилган.
Бошқа бир ривоятда: «Шаъбон ўртасидан рўза тутдингми?» – деганлар. У киши, йўқ, деганидан кейин:
«Ундоқ бўлса, оғзинг очиқ бўлганида зиммангдаги ўрнига икки кун рўза тут», деганлар.
Бундан Шаъбон ойида ҳеч бўлмаса икки кун рўза тутиш кераклиги келиб чиқади.
Ўз-ўзидан нима учун Шаъбон ойида нафл рўза тутишга бунчалар аҳамият берилади?, деган савол пайдо бўлади.
Бу саволнинг жавобини Имом Насаий Усома розияллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳадисдан топамиз. Унда қуйидагилар айтилади: «Эй Аллоҳнинг Расули, ойлардан ҳеч бирида Шаъбонда рўза тутганингиздек рўза тутганингизни кўрмадим», дедим. У зот соллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Бу бир ойки, одамлар ундан ғофил қолурлар. У Ражаб билан Рамазоннинг орасида. Бу бир ойки, унда амаллар Роббил оламийнга кўтарилур. Менинг амалим кўтарилаётганда рўзадор бўлишни яхши кўраман», дедилар.
Бунинг устига рўзаси фарз қилинган Рамазон ойидан олдинги ойда, Шаъбонда рўза тутишни яхшилаб машқ қилиб Рамазонга кирилса, унинг рўзаси яна ҳам мукаммал ва бенуқсон бўлади. Бу худди фарз намозидан олдин суннат намоз ўқиб яхшилаб тайёргарлик кўриб олишга ўхшайди.
Аввалги ўрганган ҳадисларимизда Рамазондан кейин рўзаси энг афзал ой Муҳаррам ойидир, дейилган эди. Энди эса Шаъбон ҳам шу маънога даъвогар бўлиб қолмоқда. Шунинг учун ҳам баъзи уламоларимиз Муҳаррам ойи рўзасининг афзаллиги Рамазон ва Шаъбонникидан кейин, деганлар.
Ушбу фаслда ўрганган ҳадисларимизда иложи борича Шаъбон ойида кўпроқ рўза тутишга тарғиб қилинмоқда. Рўза тутиш наҳий қилинган кунлар фаслида эса, Шаъбон ойи охиридан бир ёки икки кун рўза тутиш ҳаром, Шаъбон ойининг ўн олтинчисидан бошлаб рўза тутмоқ макруҳ, дейилган эди. Бу бир-бирига қарама-қарши ҳукмлар эмасми?, деган савол туғилиши табиий. Жавоб шулки, бу ерда ҳеч қандоқ қарама-қаршилик йўқ. Чунки, ўша рўзаси тутилишдан наҳий қилинган кунлар ҳақида, фаслнинг ўзида ҳам, агар рўза тутишга одатланган бўлса, дейилган. Демак, Шаъбон ойида доимо нафл рўза тутишга одатланган одам бўлса, тутаверади. Аммо, одатланмаган бўлсаю, Рамазон кириб қолган бўлса нима бўлади, деган васваса билан кишилар ўртасида шубҳа, ихтилоф пайдо қилиши мумкин бўлган рўзадан наҳий қилинган.
Демак, ўртада ҳеч қандай қарама-қаршилик йўқ.
ШАЪБОН ЯРМИНИНГ РЎЗАСИ
Али розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Қачон Шаъбон ярми кечаси бўлса унинг кечасини бедор ўтказинглар, кундузининг рўзасини тутинглар. Чунки, ўшанда, Аллоҳ қуёш ботиши пайтида дунё осмонига тушади ва: «Қани, истиғфор айтувчи борми? Мен унга ризқ берурман. Қани балога учраган борми? Мен унга офият берурман. Қани фалончи, қани фистончи?», дейди. Токи, тонг отгунча шундоқ бўлади», дедилар». Ибн Можа ривоят қилган.
Ҳазрати Алидек улуғ саҳобий бунчалик аҳамиятли гапни ўзларидан айтмайдилар. Албатта, бу ҳақда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан бир нарса эшитганлар ва ўша эшитган маъноларини ўз иборалари билан ифода этганлар.
Ушбу ривоятга биноан Шаъбон ойи қоқ ярмининг кечаси ҳам, кундузи ҳам улуғ ва баракли вақтлар эканлиги келиб чиқади.
Шу сабабдан ҳам ҳазрати Али розияллоҳу анҳунинг тавсияларига биноан кундузни рўза, кечасини бедорлик ибодати билан ўтказишга ҳаракат қилмоқ керак бўлади.
Оиша онамиз розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: «Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламни кечалардан бирида йўқотиб қўйдим. Сўнг у кишини излаб чиқдим. Қарасам, У зот Бақийъда бошларини осмонга кўтариб турган эканлар:
«Эй, Оиша, Аллоҳ ва Унинг Расули сендан четлашидан хавф қилдингми?», дедилар.
«Сиз баъзи аёлларингизга боргансиз, деб гумон қилувдим», дедим.
«Албатта, Аллоҳ Шаъбоннинг ярмидаги кечада дунё осмонига тушади ва Калбнинг қўйлари жуни ададидан кўпроқни мағфират қилади», дедилар. Ибн Можа, Термизий ва Аҳмад ривоят қилган.
«Бақийъ»–Мадинаи мунавварадаги машҳур қабристоннинг номи. Барча Мадинада вафот этган саҳобалар шу қабристонга дафн этилганлар. Зотан Мадинаи мунавварада бошқа қабристон йўқ ҳам.
«Калб»–машҳур араб қабиласи бўлиб тўлиқ номи Бани Калб. Ўша вақтда Бани Калб энг қўйи кўп қабила бўлган. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Шаъбон ойи ярмида Аллоҳ таоло жуда кўп гуноҳларни мағфират қилишини ифодали қилиб айтишда ўша кўп қўйли қабила чорваларининг жун толалари сонини эсга олганлар.
Ўйлаб кўрадиган бўлсак, бир дона қўйнинг жун толалари қанча бўлишини санашнинг ўзи қийин. Араб қабилалари ичида энг кўп қўйли қабиланинг қўйлари жун толаси қанча бўлишини тасаввур қилиб кўравериш керак. Бунинг ҳаммаси ўша кеча жуда ҳам фазилатли эканига далолат қилади.
Ушбу ҳадисдан олинадиган фойдалар:
1. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кечаси безовта бўлиб ўринларини тарк қилиб ташқарига чиқиб кетган вақтлари ҳам бўлган.
2. Кечаси қабристонга кириш, осмонга қараб туриш мумкинлиги.
3. Оиша онамизда хотинлик қизғанишлари борлиги. Пайғамбаримизни баъзи хотинлари олдига кетган бўлсалар керак, деб ортларидан излаб чиқишлари шуни кўрсатади. Бу эса айб эмас, балки табиий бир ҳол. Балки, меъёрида бўлса, аёл кишининг зийнати ҳам.
4. Пайғамбар алайҳиссаломнинг Оиша онамиз розияллоҳу анҳонинг руҳий ҳолларини яхши тушунганлари.
5. Шаъбон ярмидаги тун фазилатли кеча экани.
6. Мазкур кечада кўплаб гуноҳлар мағфират қилиниши.
7. Шаъбоннинг ярмидаги кечада бедор бўлиб ибодат, истиғфор ва дуо билан маш-ғул бўлиш кераклиги.
Абу Мусо розияллоҳу анҳудан: «Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ Шаъбон ярмидаги кечада қараб кўриб жамики махлуқотларини мағфират қилур. Магар мушрик ва хусуматчи бундан мустаснодир», дедилар. Ибн Можа ва Аҳмад ривоят қилган.
Ушбу ҳадисдан олнадиган фойдалар:
1. Шаъбоннинг ярмидаги кеча фазилатли экани.
2. Мазкур кечада Аллоҳ махлуқотларига назар солиб қараб ҳаммаларининг гуноҳларини кечириши.
3. Мушриклик жуда ёмон нарса экани.
4. Хусуматчилик жуда ёмон нарса экани.
Демак, Шаъбон ойи яримлаганда ибодат қилиб мазкур ваъда қилинган ажру савоб ҳамда мағфиратлардан баҳраманд бўлиб қолиш керак. Ана шундоқ фазилатли вақтда ҳам гуноҳни мағфират қилинишига монеъ бўладиган мушриклик ва хусуматчиликдан узоқда бўлиш керак.
Islom.uz
Мақолалар
