muslim.uz

muslim.uz

الأربعاء, 08 تموز/يوليو 2020 00:00

Сахийлик энг яхши инсоний хулқлардандир

Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳиссалом яхшилик қилишда, сахийликда, инфоқ-эҳсон қилишда саховатлиларнинг саховатлиси эдилар. У зотдан бирон нарса сўралса, асло йўқ  демасдилар.

Кимга  мол - дунё берилган бўлса, уни кўпайтириб, босиб ётмасдан  инфоқ - эҳсон, садақа йўлларига сарф қилиши керак. Сахийлик нажот топишнинг йўлларидандир. Аллоҳ таоло сахийликни инсонларнинг энг яхши фазилатларидан санаб, сахий кишиларга охиратда улкан ажр - савоблар бўлиши хабарини берган: Аллоҳ йўлида молларини инфоқ-эҳсон қиладиган кишиларнинг мисоли худди ҳар бир бошоғида юзтадан дони бўлган еттита бошоқни ундириб чиқарган бир дона донга ўхшайди. (Яъни, қилинган бир яхшилик етти юз баробар бўлиб қайтишига ишора қилинмоқда). Аллоҳ ўзи хоҳлаган бандаларига бир неча баробар қилиб беради. Аллоҳ (фазли-карами) кенг, билгувчи зотдир" (Бақара сураси, 261-оят).

Ҳазрат Оишадан (розияллоҳу анҳо) ривоят қилинади: Набий (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) айтдилар: “Сахийлик бир дарахтдир, унинг томирлари жаннатда, шоҳлари эса дунёга тушгандир. Ким унинг бир шохига осилса, уни жаннатга олиб боради. Бахиллик ҳам бир дарахт, томирлари дўзахда ва шохлари дунёга тушган. Ким унинг бир шохига осилса, уни дўзахга олиб боради”.

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам энг саховатли Зот эдилар. У кишининг саховати олдида бошқа саховатлар ип эша олмас эди. Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам одамларнинг энг яхшиси, одамларнинг энг сахийси ва одамларнинг энг шижоатлиси эдилар”.

Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан бирор нарса сўралганда, ҳеч қачон “йўқ” демаганлар”.

Саховат – аввало, Аллоҳга шукроналик қилишнинг бир белгиси. Ахир, карам билан сахони ҳам Аллоҳинг ўзи бандасига раво кўрибдими, бунинг шукронаси бўлиши, яъни бахиллик қилмаслик керак-да. Бу тўғрисида Алишер Навоий ҳазратлари шундай дейдилар:

Буки санга Тенгри ато айлади,

Қисм карам бирла сахо айлади.

Жуду саховат чоғи бухл этмагил,

Шукр замони доғи бухл этмагил.

Саховат, аллома Бадруддин Айнийнинг изоҳлашича, "Ҳақдорга тегишли нарсани бериш, ўз молидан ҳеч бир эвазсиз сарфлашдир. Бу энг улуғ чиройли хулқлардан бири. Бахиллик эса бунинг аксидир".

Сахийнинг Аллоҳга яқинлиги масофа маъносида эмас, балки Аллоҳнинг раҳмати ва савобига яқинлик маъносидадир. Зеро, Аллоҳ таоло макон ва замондан пок Зотдир.

Одамларга яқин бўлиши деганда, уларнинг муҳаббати, ҳурмати ва эъзози каби маънавий яқинлик кўзда тутилган. Мазкур ўринда ҳам макон жиҳатидан яқинлик мақсад қилинмаган.

Жаннатга яқинликдан мурод масофа бўлиши мумкин, бу жоиздир. Чунки киши ўз молидан Аллоҳ таоло розилиги учун лойиқ жойларга мўл-кўл сарф қилиш билан жаннат йўлини тутган ҳисобланади. Ҳадиси шарифларда жаннат атрофи қи­йинчилик ва машаққат, дўзах атрофи эса шаҳват ва маъсият пардалари билан ўралгани айтилади. Киши амали туфайли дўзахдан узоқ бўлиб, жаннатга яқин бўлади ёки аксинча.

Инсоннинг жаннатга яқинлашуви жаннат билан ўзи орасидаги пардаларни кўтариши демакдир. Хайрли амаллар, хусусан, Аллоҳ таоло ризоси йўлида қилинган сарф-харажатлар ана ўша пардаларни кўтаришини олимлар баён этганлар.

Хабарларда сахийлик ва сахийлар ҳақида шундай дейилган: “Сахий кишининг таоми шифодир, бахил одамнинг таоми касалликдир”, “Сахий кишининг хатоларини кечиринглар, чунки Аллоҳ таоло ҳар бир қоқилганида уни қўлидан тутиб туради”, “Хуфёна қилинган садақа Аллоҳнинг ғазабини сўндиради”.  

Аллоҳ таоло айтади: Садақаларингизни агар ошкора берсангиз, жуда яхши. Бордию, камбағалларга пинҳона берсангиз – ўзингиз учун янада яхшироқдир ва (У) гуноҳларингиздан ўтар. Аллоҳ қилаётган (барча) ишларингиздан хабардордир”. (Бақара сураси, 271-оят).

Шу туфайли салафи солиҳлар ўзларининг садақаларини одамлар кўзидан яширишда муболаға қилганлар. Токи садақа бергувчининг кимлиги билинмасин. Баъзилари кўр камбағални, баъзилари ухлаб ётган фақирни қидирар, баъзилари эса фақирлар олиши учун улар ўтадиган йўлга садақаларини ташлаб қўйишар эди.

Абдуллоҳ ибн Масъуднинг мана бу фикрларига эътибор беринг: “Қайсиларингиз бир дирҳамни соғлигида ва бахиллигида инфоқ-эҳсон қилса, ўлим вақтида юз дирҳамни инфоқ этишни васият қилишидан яхшироқдир. Агар бойлик топсанг, уни қуртларга ем бўлмасин ёки қароқчилар қўлига тушмасин, десанг, садақа қил”. 

Яҳё ибн Муоз айтади: “Ҳар қандай одамнинг қалбида сахийга муҳаббат, бахилга нафрат бор”. Ҳасан Басрий: “Торлик, зиқналик қилманглар, акс ҳолда сизларга торлик қилинади”, деганлар.

Имом Ғаззолий айтади: “Бахиллик дунёга боғланишнинг меваси, сахийлик эса зуҳднинг, яъни дунёга қиймат бермаслик самарасидир. Сахийлик ҳақиқий тавҳид ва таваккулга эришиш натижасидир. Яъни садақа билан мол камайиб қолмаслигига, Аллоҳ таолонинг бирга ўн баробар қилиб қайтариш ваъдасига ва ризқни Аллоҳ таоло етказишига ишончдан сахийлик туғилади. Бахиллик шубҳадан туғилади. Сабабларга ёпишиб қолиш ва Аллоҳ таолонинг ризқ ҳақидаги ваъдасидан шубҳаланиш натижасидир”.

Салмон Форсийнинг айтишича, “Агар сахий киши вафот этса, ер ҳамда одамларнинг номаи аъмолларини битувчи фаришталар бундай дейди: “Эй Раббим, бандангнинг бу дунёда қилган гуноҳларини авф эт!”. Агар вафот этган кимса бахил бўлса, улар: “Эй Аллоҳим, бу бандани жаннатдан тўсгил, чунки у бандаларингни Сен унинг қўлига берган мол-дунёлардан тўсган эди”, дейишади. 

Сахийлик ва бахилликнинг бир неча даражалари бор. Сахийликнинг энг олий даражаси ўзининг мол-дунёга ҳожати бўлиб турса-да, қўлидаги ҳамма нарсани сахийлик билан бошқаларга тарқатиб юборишдир. Бахилликнинг энг юқори поғонаси эса кишининг молга ҳожати бўлатуриб, уни ўзига сарфлашда бахиллик қилишидир. Ҳазрати Али айтганларидай, “Бойлик эҳсон қилинса – иззат, беркитилса хорлик келтиради”.

Албатта, Рамазон хайру эҳ­сон ойи. Эзгуликка ташна халқимиз бу ойда янада саховатли бўлишади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи ва саллам: Садақаларнинг энг яхшиси Рамазон ойида қилинган садақадир”,  деганлар. Шун­га кўра закот ва нафл сада­қаларни ҳам Рамазон ойида адо этиш янада фазилатлидир.

Раббимиз ўз бандаларини доимо хайру саховатли бўлишга буюради. Сахийлик инсонга бахт-саодат келтирадиган ва ўзгаларнинг севимли кишисига айлантирадиган хислатдир. Меҳр-мурувват, ҳамжиҳатлик, сахийлик халқимиз ардоқлаган, асрлар оша амал қилиб келаётган гўзал фазилат ҳамдир. Хайр-саховат, сахийлик инсонлар ўртасида меҳр-оқибат ришталарининг мустаҳкамланишига, ўзаро ҳурмат ва тотувликнинг ортишига хизмат қилади.  Донолар айтганидек, “Ақлнинг қадри одоб билан, бойлик қадри саховат билан ошади”. 

ЎМИ матбуот хизмати

29 июндан 3 июлгача Astana Finance Days конференцияси онлайн форматда ўтказилиб, унда ўзгарувчан дунёдаги бозорларнинг ривожланиши ва пандемиянинг жаҳон иқтисодиётига таъсири муҳокама қилинди.
Қозоқ ва хорижлик экспертлар иқтисодий вазият қандай ўзгараётгани, ҳаётимизга қандай таъсир қилаётгани ва яқин орада қандай технологиялар "энди аввалгидек бўлмайди"ган дунёнинг ажралмас қисмига айланиши мумкинлигини муҳокама қилишди. Хусусан, жаҳон иқтисодиёти, молиявий технологиялар, капитал бозори, Остона халқаро молия маркази ҳуқуқи, ислом молияси ва инсон капиталини ривожлантириш каби соҳаларга эътибор қаратилди. Ислом молияси нима ва у Марказий Осиё ва дунёда қандай ривожланмоқда? Қозоғистонда бу йўналишнинг истиқболлари қандай? Остона халқаро молия маркази минтақадаги биринчи платформа бўлиб, бизнесларни тез ўсиб бораётган ва истиқболли инвестиция сегментига – ИСЛОМИЙ молияга мунтазам кириш имконини беради.
Ислом молиясининг энг йирик соҳаси ислом банкидир, ундан ташқари суғурта (такафул) ва ислом капитали бозори фаол ривожланмоқда. Қозоғистон давлат ва муниципал лойиҳалар учун ҳам, хусусий лойиҳалар учун ҳам муқобил молиялаштириш манбаларини яратиш мақсадида ислом молияси саноатини ривожлантиришни режалаштирмоқда. Бунинг учун мамлакат ва Остона халқаро молия маркази энг яхши халқаро амалиёт ва стандартларга жавоб берадиган барча зарур инфратузилма ва норматив-ҳуқуқий базани яратди. Inbusiness.kz хабарига кўра, Остона халқаро молия марказидаги исломий молиявий хизматлар саноати ислом банклари, активларни бошқариш бўйича компаниялар, инвестиция фондлари, такафул ва ретакафул компаниялари, бошқа ислом молиявий ташкилотлари, шунингдек, етакчи халқаро ислом молия институтларининг иштирокчиларини ўз ичига олади.
Пандемия ислом молия секторига қандай таъсир қилади? "Wahed Invest" компаниясининг бош стратеги Мэҳди Бенслиман фикрича, коронавирус пандемияси фонида кузатилаётган ҳозирги иқтисодий инқироз глобал иқтисодиёт учун ташвишли қўнғироққа айланган. Шунинг учун бозор иштирокчилари пул топиш усулларига яқиндан қарашлари лозим. Шу билан бирга, ислом молия соҳасида фаолият юритаётган компаниялар инқироздан яхши натижалар билан чиқиши мумкин. "Бу инқироз биз учун инвестиция контекстида ишлаш усулини ўзгартиришга чақириқ. Улар экологик жиҳатларга урғу берган ҳолда янада барқарор бўлиши керак", - дейди нотиқ.
Инқироздан сўнг Мэҳди Бенслиман ислом молия соҳасидаги компаниялар "инвестиция ва молиялаштириш бўйича яхши позицияларга"эга бўлади, деб ҳисоблайди. Натижада ҳозирги инқироз ислом молия институтлари ривожланишининг кейинги босқичини бошлаши мумкин.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

"Ўзбеккино" миллий агентлиги буюртмасига биноан истеъдодли режиссёр Аюб Шаҳобиддинов томонидан суратга олинган "Рангсиз тушлар" драмаси “XVI Қозон мусулмон кинофильмлари халқаро фестивали” ва Ереваннинг "Fresco" маънавий-ахлоқий фильмлар халқаро кинофестивалининг асосий танлов дастурларига киритилди. Ўтган ҳафта Медиа клубда ёпиқ намойиши ўтказилган мазкур фильм журналист ва блогерлар томонидан илиқ қабул қилинган эди.
"2013 йилда "Паризод" фильмим ҳам Қозон мусулмон кинофильмлари халқаро фестивалининг асосий танловида иштирок этган эди. Ушбу кинофестивал менда яхши таассуротларни қолдирган, чунки танловда қатнашаётган фильмларнинг савияси юксак даражада эди. Энди эса янги "Рангсиз тушлар" фильми билан қатнашиб, Эрон, Туркия, Россия, Хитой, Канада ва бошқа мамлакатларнинг энг яхши фильмлари билан рақобатлашиш имкони берилганидан хурсандман”.
"Fresco" кинофестивали эса мен учун янги тажриба. Пандемия туфайли кўплаб кинофестиваллар бекор қилинди, аммо Ереван кинофестивали тўлиқ ташкил этилаётган бўлиб, томошабинлар ёзги кинотеатрлар экранларида фильмларни томоша қилиш имкониятига эга бўладилар”, – деди режиссёр Аюб Шаҳобиддинов.
Қозон мусулмон кинофильмлари халқаро фестивали Татаристон пойтахтида 2005 йилдан буён ўтказиб келинмоқда. Фестивалнинг таъсисчилари – Татаристон Республикаси Маданият вазирлиги, Қозон шаҳри маъмурияти, Россия Муфтийлар кенгашидир. Фестивал Татаристон Республикаси Президенти ҳомийлигида ўтказилади. Танлов комиссияси ва ҳайъати таркибига дунёнинг атоқли санъат намоёндалари – кинорежиссёрлар, операторлар ва киношунослари киради.
"Fresco" – бу Ереванда ҳар йили ўтказиладиган кинофестивалдир. Унинг асосий мақсади маданий мулоқот орқали инсонпарварлик қадриятлари, муҳаббат ва бағрикенглик фазилатларини янада мустаҳкамлашдан иборат. Маънавий ёки инсоний асосга эга бўлган фильмлар намойиши билан бир қаторда, фестивал ташкилотчилари фильмларда кўтарилган масалалар ва муаммолар бўйича оммавий мунозаралар уюштиради.
"Рангсиз тушлар" фильмида инсон ўз "Мен"ини ҳар қандай шароитда: қамоқхона деворларида, жамиятда ёки оилада ўзгартиришининг бир неча муҳим жиҳатлари илгари сурилган. Кўп йиллик қамоқдан сўнг ўз қадрдон гўшасига қайтган фильм бош қаҳрамони Кашмира аста-секин оиласида, жамиятда ўз ўрнини топиш ҳуқуқига эга эканлигини исботлаши керак эди. Бунда у фақат қатъият ва ирода туфайли кучли шахсга айланиши мумкинлиги англаб етади. Фильмда жамиятда жазо муддатини ўтаб келган шахсларга нисбатан ноўрин муносабатнинг шаклланиши, "одамлар нима дейди" каби қарашлар ортидан пайдо бўладиган ижтимоий муаммолар кўтарилган.
Фильмда бош қаҳрамон ролини Феруза Саидова ижро этган. Шунингдек, киноасарда Карим Мирҳодиев, Шоҳида Исмоилова, Бекзод Абдумуҳитов ва Анвар Назаровлар суратга тушган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

الإثنين, 06 تموز/يوليو 2020 00:00

Ота-она ҳақи (Аудио)

 

ЎМИ матбуот хизмати

Мақолалар

Top