muslim.uz

الجمعة, 21 تموز/يوليو 2023 00:00

كلمة فخامة الرئيس شوكت ميرضيائيوف رئيس جمهورية أوزبكستان في القمة الأولى "آسيا الوسطى – مجلس التعاون لدول الخليج العربية"

شارك فخامة الرئيس شوكت ميرضيائيوف رئيس جمهورية أوزبكستان في 19 يوليو الحالي في القمة الأولى "آسيا الوسطى – مجلس التعاون لدول الخليج العربية" وألقى كلمة فيها ما يلي بعض المقتطفات منها.

وأشار رئيس دولتنا إلى العلاقات الوثيقة والقيم والتقاليد المشتركة والدين الإسلامي الحنيف التي تربط شعوب منطقتي آسيا الوسطى والخليج العربي.

واقترح الرئيس الأوزبكي بتوسيع التعاون العملي بين المنطقتين في الاتجاهات اتالية:

أولا، في المجال السياسي وذلك من خلال إعداد اتفاقية الصداقة والترابط بين المنطقتين والتعاون متعدد الأطراف في المستقبل.

ثانيا، في مجال التكنولوجيات الفائقة والاستثمارات من خلال إنشاء مجلس المستثمرين المشترك وعقد اجتماعهم الأول في سمرقند وكذلك وضع خارطة الطريق لتنفيذ مشاريع الطاقة الخضراء.

ثالثا، في مجال التجارة والنقل وذلك من خلال تطبيق أفضل تعريفات في ممر النقل الوسط والاستفادة الواسعة من ممرات متعدد الوسائط الموجودة وزيادة عدد الرحلات الجوية المباشرة والمشاركة النشيطة في المشروع الاستراتيجي الخاص بإنشاء خط السكك الحديدية عابر أراضي أفغانستان.

رابعا، في مجال البيئة والتغير المناخي من خلال إعداد برنامج البحوث الدولية المشتركة وذلك على أساس جامعة آسيا الوسطى للدراسات البيئية والتغير المناخي حيث يتم افتتاحها قريبا في أوزكستان.

خامسا، في المجال السياحي من خلال زيادة عدد السياح الخليجيين وعقد في عام 2024 في مدينة خيوا التي أعلنت عاصمة سياحية للعالم الإسلامي عقد منتدى الوكلاء السياحيين الرواد للمنطقتين.

سادسا، في المجال الثقافي من خلال تقريب شعوب المنتقطين عن طريق تنظيم الأسابيع الثقافية الوطنية ومعارض التراث الثقافي.

ومن جانب آخر تطرق فخامته إلى مسائل مكافحة الإسلاموفوبيا والإرهاب والتطرف والعنصرية وتجارة بالمخدرات وحماية الشباب من نشر تلك الاخطار من وسائل الانترنت.

ولفت رئيس بلادنا الانتباه إلى قضية أفغانستان حيث لا يمكن التحدث عن توفير الأمن في المنطقة ولا في العالم بدون وضع السلام الكامل في أفغانستان

واقترح فخامة الرئيس شوكت ميرضيائيوف بعقد القمة القادمة "آسيا الوسطى – مجلس التعاون لدول الخليج العربية" في أوزبكستان.

وكالة الانباء اوزبكستان

Published in Ar

الخميس, 20 تموز/يوليو 2023 00:00

Имом Абу Ҳанифанинг ҳадис илми ривожидаги ўрни ва аҳамияти

Халқимиз қадимдан амал қилиб келаётган ҳанафий мазҳаби ва бу йўналишда ёзилган асарлар она тилимизга таржима қилиниб, кенг оммага етказилмоқда.

Яқин ўтмишда Ҳиндистон ўлкасидан ҳадис ва фиқҳ илмлари соҳасида кўплаб олимлар етишиб чиқди. Улар илмий ишларида ҳанафийликка эътибор қаратиб, мазҳабимиз асосчиси Имом Абу Ҳанифа (ваф. 150/767) ва унинг шогирдларининг ҳадис илмидаги фаолиятини ёритиб, бу борада уларга етказилган таъналарга раддиялар бериб, қатор асарлар ёздилар.

Ана шундай олимлардан бири муҳаддис, фақиҳ Зафар Аҳмад Таҳонавий Усмоний

(1892–1974/1310–1394) бўлиб, унинг “Эъло ас-сунан” (Суннатни олий қилиш) номли асари ҳанафийларнинг далили ҳисобланган деярли барча ҳадисларни ўзида жамлаган. Шу билан бирга, муаллиф асар муқаддимасида Абу Ҳанифа ва кўплаб ҳанафий муҳаддисларининг ҳадис илмидаги мавқеи, унинг ривожи йўлидаги илмий изланишлари, устоз ва шогирдлари ҳамда ёзиб қолдирган асарларига оид маълумотлар берган.

Таҳонавийнинг хабар беришича, тадқиқотчи олимлар Имом Абу Ҳанифанинг ҳаёти ва илмий фаолиятини кўздан кечириб, уни нафақат фиқҳий масалалар, иждиҳод борасида пешво бўлган, балки ҳадис илмида ҳам кўплаб муҳаддисларга устозлик мақомида бўлиб, уларнинг мақтовига сазовор бўлган, деган хулосага келганлар.

Таҳонавий “Эъло ас-сунан” асарининг муқаддимасида Имом Абу Ҳанифа ҳақида уни ишончли ровий эканини тасдиқлайдиган етук муҳаддис уламоларнинг сўзларидан иқтибос келтирган. Жумладан, муҳаддис Яҳё ибн Маин (ваф. 233/848) айтади: “Шайхимиз Яҳё ибн Саид Қаттондан Имом Абу Ҳанифа ҳақида сўрашганида, унинг раъйидан[1] кўра яхшироғини топмадик, у сиқа (ишончли ровий) эди, деб жавоб берган”[2]. Тадқиқотчи олим Анваршоҳ Кашмирий (ваф. 1352/1933) “Файз ал-Борий” асарида келтиришича, мазкур муҳаддис (Яҳё ибн Маин): “Абу Ҳанифага таъна тошини отган бирон кимсани билмайман”, деган. Демак, Яҳё ибн Маъин замонига қадар у (Абу Ҳанифа) айбланмаган. Шунингдек, муҳаддис Вакеъ ибн Жарроҳ (ваф. 195/810) ҳам барча масалаларда унинг мазҳабида бўлган[3].

Таҳонавий мазкур асарида Имом Абу Ҳанифанинг муҳаддислик жиҳатини, ҳадис илмидаги мавқеини ёритишда бошқа китобларда учрамайдиган ўзгача услуб билан ёндашади. У айрим ҳолларда фақат нақлий далиллар билан чекланмасдан, ақлий йўл орқали ҳам исботлашга уринади. Таҳонавийнинг айтишича, юқорида муҳаддислар Имом Абу Ҳанифанинг ижтиҳодини эътироф этиб, унинг мазҳабига эргашганини баён қилдилар. Маълумки, кўплаб ҳадислар, саҳоба ва тобеинларнинг сўзлари, уларнинг ҳар бир масаладаги ихтилофлари, Қуръон ва суннатдаги носих ва мансухларидан хабардор бўлмай туриб, ижтиҳод қилиш имконсиз ишдир.

Шунинг учун, Таҳонавий “ал-Ҳадис вал муҳаддисун” асари муаллифи Муҳаммад Абу Заҳвнинг қуйидаги сўзини ўз қарашларининг хулосаси ўрнида келтиради: “Афсуски, баъзилар Имом Абу Ҳанифани “ҳадисни кам билган”, деб ҳисоблайдилар. Ҳолбуки, бутун мусулмонлар унинг мужтаҳидлик мартабасида бўлганини эътироф этган. Мужтаҳидликнинг шартларидан бири эса, Қуръони карим ва Пайғамбаримиз саллоллоху алайхи васаллам ҳадисларининг маъноларини тўла-тўкис ва чуқур англаб етишдир”[4].

Қолаверса, Имом Абу Ҳанифа Анас ибн Молик[5], Абдуллоҳ ибн Абу Авфа, Саҳл ибн Саъд, Абу Туфайл каби тўрт саҳобаларни кўрган[6]. Бу эса унинг қолган уч мазҳаб имомларидан устунлик жиҳати ҳисобланади. Бироқ тадқиқотчи олимларнинг хулосаларига кўра, Имом Абу Ҳанифа бирон саҳобадан ҳадис эшитмаган[7]. Бундан ташқари, у Ато ибн Аби Рабоҳ, Икрима, Нофеъ[8], Абдураҳмон ибн Ҳурмуз, Қатода, Алқама ибн Марсад, Товус ибн Кайсон, Омир Шаъбий[9], Ҳаммод ибн Абу Сулаймон, Салама ибн Куҳайл, Абу Жаъфар Муҳаммад ибн Али, Яҳё ибн Саид Ансорий, Ҳишом ибн Урва каби муҳаддислардан ҳадис ривоят қилган. Фарзанди Ҳаммод, Иброҳим ибн Таҳмон, Ҳамза ибн Ҳабиб, Зуфар ибн Ҳузайл, Абу Юсуф, Исо ибн Юнус, Вакеъ ибн Жарроҳ, Абдуллоҳ ибн Муборак[10], Али ибн Мусҳир, Абдураззоқ, Муҳаммад ибн Ҳасан Шайбоний ва бошқалар у зотдан ҳадис эшитганлар.

Шундай бўлса-да, баъзи муҳаддислар, жумладан, Имом Насоий (ваф. 303/915), Ибн Адий (ваф. 453/976), Дорақутний (ваф. 385/910), Хатиб Бағдодий (ваф. 463/1071) кабилар у (Абу Ҳанифа)га нисбатан “заиф”, “ҳадис илмида моҳир бўлмаган” каби ноўрин сўзларни айтганлар. Ҳадис илми борасида кўзга кўринган уламолар китобларида уларга раддия ўрнига ўтувчи етарлича маълумотлар берганлар. Таҳонавий ҳам ўз асарида улардан бир қанчасини келтириб ўтади. Унга кўра, Абу Ҳанифанинг шогирди Абдуллоҳ ибн Муборак (ваф. 181/797) айтади: “Куфага кирдим. У ерликлардан энг илми кўп киши ҳақида сўрадим. Улар Абу Ҳанифа, деб жавоб бердилар. Кейин улардан энг ибодатлироғи ва илмга чуқур шўнғиган киши ҳақида сўраганимда, улар яна Абу Ҳанифа, деб жавоб беришди”[11].

Маълумки, Имом Бухорий (ваф. 256/870), Имом Муслим (ваф. 261/875), Абу Довуд (ваф. 275/888), Имом Термизий (ваф. 279/892) каби йирик муҳаддисларнинг энг ишончли ҳисобланган ҳадис тўпламлари Абдуллоҳ ибн Муборакнинг ривояти билан тўлиб тошган. Шундай бўлса-да, у (Абдуллоҳ ибн Муборак) Абу Ҳанифанинг шогирди ҳисобланади, ундан бевосита ҳадис эшитганига шубҳа йўқ. Шунингдек, Имом Бухорийнинг устозларидан яна бири Маккий ибн Иброҳим

(ваф. 214/829) (Бухорийнинг аксари сулосиёти[12] у орқали ривоят қилинган) шундай деган: “Абу Ҳанифа ўз замонидаги кишиларнинг энг олими бўлган”[13].

Муҳаддис Язид ибн Ҳорун (ваф. 206/821) шундай дейди: “Минглаб олим кишиларни учратдим. Улардан ҳадис ёзиб олдим. Аммо улар орасидан беш нафаридан кўра фақиҳи, тақвоси ҳамда илми зиёда кишини кўрмадим. Уларнинг аввалида Абу Ҳанифа туради”. Таҳонавий хабар беришича, дастлаб саҳобалар ва тобеинлар даврида “илм” деганда Қуръон ва ҳадис илми тушунилган. Шунинг учун ҳам ўша вақтда одамларнинг илмлироғи Қуръон ва ҳадиснинг билимдони ҳисобланган. Шу эътибордан хам Имом Абу Ҳанифа ҳадис борасида ҳам кенг қамровли илм эгаси бўлгани ўз исботини топади.

Таҳонавий “ал-Хойрот ал-хисан” асарида нақл қилишича, асар муаллифи Ибн Ҳажар Ҳайтамий Маккий (ваф. 973/1565) шундай дейди: “Муҳаддислар Абу Ҳанифадан ривоят қилинган ҳадислардан фойдаланиб, ўз тўпламларида ундан бир қанчасини келтирганлар”. Имом Шаъронийдан нақл қилиб: “Абу Ҳанифанинг барча масалаларда таянган умумий ҳадислари бошқа уч мазҳаб имомлари таянадиган хадисларга қараганда кўпроқдир”[14], деган.

Шу нуқтаи назаридан Суфён Саврийнинг Абу Ҳанифага нисбатан[15], Ибн Аби Зиъбнинг Имом Моликка нисбатан[16], Имом Моликнинг Муҳаммад ибн Исҳоққа нисбатан[17], Яҳё ибн Маиннинг Имом Шофеъийга нисбатан[18], Имом Насоийнинг Аҳмад ибн Солиҳга нисбатан[19], Имом Аҳмаднинг Ҳорис Муҳосибийга нисбатан[20], Ибн Манданинг Абу Нуъайм Асбаҳонийга нисбатан[21] айблови ҳисобга олинмайди. Шунинг учун Имом Бухорий “Жуз ал-қироъа халф ал-имам” асарида: “Кўпчилик муҳаддислар (ишончли ровий бўлишларига қарамасдан) айбловдан саломат қолмаган. Шундай бўлса-да, ҳеч бир муҳаддис ишочлилик мартабасидан тушиб қолмаган, уламолар бундай таъналарга эътибор қаратишмаган”[22], деб ишора қилган.

Таҳонавий “Эъло ас-сунан”нинг муқаддимасида уламоларнинг бу борадаги қарашларини келтириб, сўнгра ҳанафий муҳаддис Муҳаммад Ҳасан Санбуҳлий (ваф. 1305/1888)нинг “Тансиқ ан-низом” асаридан нақл қилиб, шундай дейди: “Абу Ҳанифага етказилган таъналарнинг биронтаси қабул қилинмайди”[23]. Демак, Имом Абу Ҳанифа ҳам бошқа уламолар сингари таънадан бенасиб бўлмаган. Аммо масалага чуқур кириб, уни заифга чиқариш тадқиқотчи олимларнинг мазкур қарашларидан келиб чиқиб айтганда, имкони йўқ ишдир.

Хулоса ўрнида шуни айтиш керакки, Имом Абу Ҳанифа фикрлаш қобилияти, адолати (ишончли ровийлик жиҳати) ҳамда чуқур илми туфайли ижтиҳод қилишга, ўзининг раъйига қараб ҳукм чиқаришга, мусулмонлар унга суяниб, унинг фикрларини ҳаётга татбиқ этишларига муносиб бўлган йирик мужтахид олим ҳисобланади.

Зафар Аҳмад Таҳонавийнинг “Эъло ас-сунан” асари Имом Абу Ҳанифанинг ҳадис илмидаги мавқеини, муҳаддислик жиҳатини ёритишда ҳамда ҳанафий фиқҳини ҳадислар асосида талқин этишда муҳим манба бўлиб хизмат қилади.

Таҳонавий мазкур асарида Имом Абу Ҳанифага бағишлаб ёзилган ҳанафий олимларнинг китоблари билан бир қаторда, Имом Заҳабийнинг “Маноқиб Аби Ҳанифа”, Ибн Ҳажар Ҳайтамийнинг “ал-Хойрот ал-ҳисан”, Имом Суютийнинг “Табйиз ас-саҳифа” каби қатор муҳаддисларнинг асарлардан ҳам кенг фойдаланган.

Асарни синчковлик билан кузатган киши, Таҳонавий кўпинча мавзунинг муҳим жиҳатини ёритиш асносида бутун муҳаддислар эътироф этган (ҳанафий бўлмаган) олимларнинг асарларидан иқтибос келтиришганига гувоҳ бўлади. Демак, Таҳонавий ҳадис илми нуқтаи назаридан

Абу Ҳанифанинг ўрнини кўрсатиб беришда холислик билан ёндашган. Унинг мазкур асари ҳозирги кунда хам бу борада ёзилган муҳим манба ҳисобланади.

Қобил Юсупов,

ЎзХИА ҳузуридаги Малака ошириш маркази

Наманган минтақавий филиали

Ижтимоий ва мутахассислик

фанлари кафедраси ўқитувчиси

Published in МАҚОЛА

الخميس, 20 تموز/يوليو 2023 00:00

2023 йилнинг ўтган даврида 16 миллиард сўмдан зиёд маблағ хайрия сифатида сарфланган

АОКАда ўтказилган брифингда “Вақф” хайрия жамоат фонди ахборот хизмати раҳбари Саидаброр Умаров иринчи ярим йиллигида амалга оширилган хайрия ишлари ҳақида маълумот берди:

2023 йилнинг ўтган 6 ойи давомида фонд томонидан хайрия, закот, вақф мулклари, зиёратгоҳлар, диний ташкилотлар ва акциялар орқали келиб тушган маблағлар ҳамда ҳомийлар ва ҳамкор ташкилотлар томонидан тақдим этилган моддий кўринишдаги эҳсонлар билан қўшиб ҳисоблаганда жами 16 659 713 130 сўмдан зиёд маблағ хайрия сифатида сарфланди.

Шу жумладан:

1.Диний таълим муассасалари, илмий-тадқиқот марказлари фаолиятини молиялаштириш мақсадида “Қуръон ва тажвидни ўргатиш” ўқув курслари дарс хоналарига 11 дона смарт доска учун – 187 000 000 сўм;

2. Диний таълим муассасалари профессор-ўқитувчилари ҳамда техник ходимларини моддий ва ижтимоий қўллаб-қувватлаш учун – 2 393 163 130 сўм;

3. Диний таълим муассасаларида таҳсил олаётган 141 нафар талабаларини моддий қўллаб-қувватлаш ва тўлов-шартномалари учун - 745 635 000 сўм;

4. Масжидлар ва зиёратгоҳларнинг ходимларини ижтимоий қўллаб-қувватлаш учун – 130 000 000 сўм;

5. Юртимизда фаолият олиб бораётган 2119 нафар имом-хатибларнинг ҳар бирига бир марталик 5 000 000 сўмдан жами 10 595 000 000 сўм, 192 нафар отинойларнинг ҳар бирига 3 000 000 сўмдан жами 576 000 000 сўм;

6. Аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламларини моддий қўллаб-қувватлаш учун – 1 195 915 000 сўм, шундан имконияти чекланган, ногиронлиги бор бўлган шахсларни моддий қўллаб-қувватлаш учун – 407 900 000 сўм;

7. Турли хайрия тадбирлари учун – 216 000 000 сўм;

8. Вилоят вакилликларининг маъмурий ҳаражатлари учун берилган моддий ёрдам – 70 000 000 сўм миқдоридаги маблағлар сарфланди.

Бундан ташқари, “Қурбон ҳайити – 2023” тадбири доирасида 471 000 000 сўм қийматидаги гўшт ва Саудия Арабистони томонидан тақдим этилган 25 тонна ҳурмолар байрам совғаси сифатида ҳақдорларга етказилди.

Шунингдек ўтган 6 ой давомида мамлакатмизнинг ичимлик суви танқис бўлган турли ҳудудларидаги аҳолини тоза ичимлик билан таъминлаш мақсадида “Вақф сувлари” лойиҳаси доирасида Қашқадарё вилоятининг Ғузор туманидаги қудуқ учун 80 000 000 сўм фонд ҳисобидан сарфланган бўлса, ҳомийларни жалб қилган ҳолда 3 та артезиан қудуғи қазиб ишга туширилди. Яна 3 та ҳудудда қазиш ишлари амалга оширилмоқда.

Published in Видеолавҳалар

الأربعاء, 19 تموز/يوليو 2023 00:00

الإصلاحات في المجال الديني والتعليمي في نظرة المطبوعات العربية الرسمية

قد اعلن في النشرات الايليكترونية الصادرة في المملكة العربية السعودية مقالات لصادق جان تاشبايوف رئيس لجنة الشؤون الدينية عن موسم "حج-2023" و تحت العنوان "تطور العلاقات بين أوزبكستان والسعودية". (https://www.swiftnewz.com/archives/362224) و .ednews.net (https://m.ednews.net/ar/news/authors/605803)

وقيد فيها بدء الحقبة الجديدة من العلاقات بين البلدين وتمرة الحوارات واللقاءات التي أدت الى النتائج المهمة. وعلى وجه الخصوص يُقال إن زيارة فخامة رئيسنا إلى هذا البلد في العام الماضي كانت أساس التعاون الفعال في المجالات الدينية والتربوية والعلمية والاجتماعية و الاقتصادية. ويؤكد في المقال أيضًا أن موسم الحج يتم تنظيمه على مستوى عالٍ والجهود المبذولة لتوفير الراحة للحجاج في هذا الاتجاه تحظى بتقدير كبير. وذكر على وجه الخصوص أنه تم إلغاء حصص العمرة وازداد عدد الحجاج بثلاث مرات ليصل إلى 15 ألف حجاج وكما تم ذكر الخطط المستقبلية.

خدمة الصحافة لإدارة مسلمي أوزبكستان

Published in Ar

الثلاثاء, 18 تموز/يوليو 2023 00:00

نُشر مقال مخصص عن حياة الإمام البخاري وأنشطته العلمية في النشرة الإلكترونية الرائدة في المملكة العربية السعودية

نشرت النسخة الإلكترونية الرائدة من "سويفت نيوز" السعودية مقالاً بعنوان "قام مراسلون سعوديون بزيارة مجمع الإمام البخاري الجديد في سمرقند" وفق ما أفاد مراسل وكالة "دنيا".

جاء في المنشورأن الفريق الإبداعي للنشر الموجود في سمرقند خلال رحلته إلى أوزبكستان ينشر سلسلة من المقالات للقراء حول المواقع التاريخية ولا سيما مجمع الإمام البخاري والمسجد الذي تم بناؤه حديثًا.

- ان عمال البناء الأوزبكيون يعملون ليل ونهار لاستكمال بناء المسجد الموقع بالقرب من الضريح حيث دفن به الإمام البخاري. وتجدر الإشارة إلى أن الإمام البخاري هو من ابرزالعلماء الذين قدموا إسهامات كبيرة في تطوير الإسلام. والمسجد الذي يبنى على اسم هذا العالم والمحدث الجليل يتسع لخمسين ألف شخص والمجمع سيبدأ نشاطه العام المقبل ".

في المقال يلفت انتباه القراء إلى معلومات مفصلة عن حياة وأنشطة الإمام البخاري. ولد حضرته البخاري في 13 شوال 194 هجرية في مدينة بخارى. وحفظ البخاري القرآن الكريم منذ صغره ودرس أحاديث كثيرة. وفي سن السادسة عشرة من عمره ذهب مع والدته وأخيه إلى الحج. ورفض العودة معهم وبقي في مكة لدراسة علم الحديث. وفي وقت لاحق سينتقل من مكة إلى المدينة ."

وقد لوحظ في المنشورأن العالم المحدث قرر العودة إلى وطنه الأم بعد رحلة طويلة واستقر في قرية خارتانغ الواقعة بالقرب من سمرقند. وفي اليوم الأول من شوال 256 هـ ، رحل العالم العظيم لعلم الحديث. وقال المصدر إن الإمام البخاري دفن في هذه القرية.

وفي ختام المقال "كتب الإمام البخاري عددا من الأعمال المشهورة وقد تم نشر هذه الكتب بشكل متكرر حتى الآن. وأشهر أعماله "صحيح البخاري" مصدر مهم لدراسة علم الحديث. ويحتوي على حوالي ستمائة ألف حديث صحيح. كتبه عن هذا "سويفت نيوز".

خدمة الصحافة لإدارة مسلمي أوزبكستان

Published in Ar