muslim.uz

muslim.uz

الأربعاء, 01 آذار/مارس 2023 00:00

Бош имом-хатиблар Иштихон туманида

Самарқанд вилояти имом-хатиблари ҳудудлардаги аҳоли муаммо ва оилавий низоларини ҳал этишда кўмакдош бўлиш мақсадида шаҳар ва туман бош имом-хатиблари ва Ҳадис илми мактабининг 12 нафар талабалари 27 февраль куни Иштихон туманида йиғилдилар. Тумандаги мавжуд 11 та масжид имом-хатиблари билан ҳамкорликда 100 дан зиёд хонадонларга ташриф буюриб, моддий ёрдамлар кўрсатилди. Низоли ҳолатлар маҳалла фаоллари иштирокида бартараф этилди. Пешин намозида жамоат билан диний маърифий суҳбатлар ўтказилди. Сўнгра вилоят бош имом-хатиби Зайниддин домла бош имом-хатибларга керакли кўрсатма ва топшириқлар берди.


Шундан сўнг, Зайниддин домла бошчилигида Полвон ота жоме масжиди ҳовлисида кўчат экиш тадбири ташкил қилинди. Унда 20 дан зиёд мевали кўчатлар экилди.
Шу куни вилоят бош имом-хатиби Зайниддин домла Эшонқулов Иштихон туманида давом этаётган сайёр учрашувлар давомида "Полвон ота" жоме масжидида тумандаги маҳалла муллолари ва "Иштихон" жомесида отинойилар билан йиғилиш ўтказди. Унда отинойилар фаолиятини янада такомиллаштириш, жойларда имом-хатиблар билан ҳамкорликда аҳоли билан янада яқинроқ ишлаш ва вазифаларига масъулиятли бўлишлари юзасидан кўрсатма ва топшириқлар берди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Матбуот хизмати

Мулла Али Қорининг ҳаёти ва ижоди

Алломанинг тўлиқ исми Нуриддин Абул Ҳасан Али ибн Султон ибн Муҳаммад  Қори Ҳаравий Маккий Ҳанафий бўлиб, “Мулла Али Қори” номи билан машҳур[1].

Мулла Али Қорининг Ҳиротда туғилганлиги тўғрисида ҳеч қандай ихтилоф бўлмасада, туғилган санаси ҳақида аниқ маълумот йўқ. Чунки, ўша даврларда чақалоқ туғилганда унинг туғилган санасига эътибор бўлмагани сабабли инсонлар буни белгилаб қўйишга аҳамият бермас эдилар.[2]

Аммо, милодий 1606, ҳижрий 1014 йилда Макка шаҳрида вафот этганлиги тўғрисида эса барча тарихчилар бир хил фикр билдирганлар. Айрим манбаларда отасининг исми ҳақида тўхталиб, уни фақат Султон эканлиги ҳам таъкидлаб ўтилган.

Мулла Али Қори туғилиб ўсган юрт – Ҳиротда дастлаб Қуръони карим илмини ўрганди. Сўнг уни ёд олди, тажвид илмини ўрганди ва устози – ўз даврининг етук олимларидан бўлган Муинуддин ибн Ҳофиз Зайниддин Ҳаравийдан дарс олди. У асосий илмини Ҳиротдаги ўша даврнинг энг машҳур шайхларидан ўрганди. Илм ўрганишининг илк давридаёқ кўпгина катта китобларни ўқиб ўрганиб пухта ўзлаштириб олди[3]. Ҳирот шаҳри Темурийлар ҳукмронлиги даврида давлат пойтахти, маънавият ва маданият ўчоғи ҳисобланар эди.

Мулла Али Қори туғилган вақтлар эса, Ҳиротда илм-фан гуллаб-яшнашининг орқага кетаётган ва маънавий муҳит инқирозга юз тутиб бораётган бир давр эди.

 Сафавийларнинг биринчи подшоҳи Исмоил ибн Ҳайдар Сафавий Ҳиротга келганда мусулмонларни зулм билан қатл қила бошлади. Шу сабабли Ҳиротдан кўплаб уламолар ўз юртларини ташлаб чиқиб кета бошлади. Шулар қатори Сафавийлар зулм-истибдоди кучайган бир даврда Мулла Али Қори ҳам ўз юртини тарк этиб, Маккаи мукаррамага жўнади. У сафар давомида кўплаб шаҳарларда бўлиб, у ерлардаги илмий давраларда қатнашади, уламолар билан суҳбат қуриб, уларнинг илмидан баҳраманд бўлди. Тарихчилар унинг Маккага жўнаган санаси аниқ фикр билдирмаган. Аммо, ҳижрий 952 йилда Маккага кириб борганини айтганлар.

Мулла Али Қори Маккаи мукаррама шаҳрига кириб истиқомат қила бошлади. Шу кундан бошлаб унинг ўз илмий фаолиятини олиб бориши учун тинч ва осуда ҳаёт бошланди. Машойих ва уламоларнинг дарс ҳалқаларида иштирок этди. Шу асрнинг кўпгина уламоларининг илмларидан баҳраманд бўлди ва илм олиш йўлида юксалиб борди.

Мулла Али Қори Ҳанафий мазҳабига мансуб бўлгани учун ҳам, мазҳаб ҳимояси йўлида инкорчиларга қарши, Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ шаънини ҳимоя қилиб раддиялар ёзди. Чунончи, у “ан-Ниқоя мухтасарул-виқоя” номли фиқҳга оид ҳанафий мазҳабидаги “Мухтасарул виқоя” китобига ёзган шарҳида барча аҳкомларни оят ва ҳадис билан исботлаб берган.

Алломанинг “Қори” деб номланишига сабаб, унинг қироат илмида моҳир ва пешқадам, бу илмнинг етук билимдони, мустаҳкам ва пухта эгаллаганидан далолат бериб, Ислом оламида ҳам Мулла Али Қори номи билан шуҳрат топган[4]. Бу борада ўзининг ёзган асарлари ва шарҳларида баён қилиб берилган.

Муҳаммад ал-Муҳиббий “Хулосатул-асар фи аъёнул-қорн ал-ҳадий ъашар” номли китобида: Мулла Али Қори фозил илм пешволаридан, ўз асрининг беназир олими, ибораларни тузатиш ва тадқиқ этишда ўта моҳир, имом, фақиҳ, муҳаддис, усул ва наҳв билимдони, муфассир, мутаккалим, мутасаввуф, тарихчи ва адабиётшунос олим бўлган. Унинг шуҳрати ва донғи бутун ислом дунёсига таралган бўлиб, унда ақлий ва нақлий билимлар мужассам эди. Суннати набавияга келсак, у бу борада етук мутахасис бўлган”, деб келтиради[5].

Мулла Али Қори ўз қўл меҳнати билан топган нарсаси билан ризқланарди. Унинг ҳар йили чиройли хат[6] билан бир нусха мусҳафи шариф ёзиб сотиши ва топган даромадининг бир йил давомида етиб туришини юқорида зикр қилиб ўтилди. Али Қорининг таржимаи ҳолини ёзган баъзи уламолар бир йилда иккита мусҳаф кўчиришини, иккисини сотиб, бирининг пулини Ҳарами шариф фақирларига садақа қилишини ва иккинчисининг пулини эса, ўз эҳтиёжи учун ишлатишини айтганлар. Бундан ташқари, ёзган мусҳафларининг атрофига тафсир ҳам ёзган. Бу тафсир ҳозирда Туркияда сақланади.

Шайх Муҳаммад  Абд ал-Ҳалим ан-Нумоний аллома Али Қори ҳақида шундай деган:

“Али Қори кутобларини сотиб топган маблағига қаноат қилиб яшарди. Шу қаноати туфайли у тақдирга ризолик, топганига кифоя қилиш даражасига етди. Одамларга кам аралашарди. Тақвоси ва ибодати кучли эди...”.

Мулла Али Қори Маккаи мукаррамада ҳижрий 1014 йил, Шаввол ойида (милодий 1606 йил, март ойида) вафот этди. Маккаи мукарраманинг машҳур ал-Муъалло қабристонига дафн қилинди[7].

Алломанинг вафоти ҳақидаги хабар Мисрга етиб борганида, Миср уламолари ал-Азҳар университетида у кишининг илм ва динда пешволигини тақдирлаб, кўпчилик бўлиб ғойибдан жаноза намозини ўқидилар. Намозда қатнашганлар сони эса тўрт мингдан ортиқ кишидан иборат эди. Бу эса, Ислом оламида алломанинг шуҳрати баландлигидан яна бир дарак беради [8].

 


Бобохон Бобохонов,

ТИИ Модуль таълим шакли талабаси,

Самарқанд шаҳар Хўжа Нисбатдор

жоме масжиди имом-хатиби

 

 

[1] Али Қори. Мирқотул мафотиҳ шарҳ Мишкотил масобиҳ. – Байрут: Дорул-фикр, 2001. Ж. 1. – Б. 16.

[2] –Ўша асар, – Б. 17.

[3] Абдулмалик ал-Асомий аш-Шофеъий.Сумтун-нужум ал-авали ват-тавали. Ал-мактабатуш-шомила, Ж. 4. – Б. 393.

[4]Муҳаммад ал-Муҳиббий. Хулосатул-асар фи аъёнул-қорн ал-ҳадий ашар. ЎзФАШИ, тошбосма, инв. № 8130. – Б. 185.

[5] –Ўша асар, – Б. 20.

[6] Мулла Али Қори сулс ва насх турларида жуда моҳир хаттот ҳам бўлган.

[7] Абдулмалик ал-Асомий аш-Шофеъий. Сумтун-нужум ал-авали ват-тавали. Ал-мактабатуш-шомила, Ж. 4. – Б. 394.

[8] Аш Шавконий. Ал-Бадрут-Толеъ. – Қоҳира: Дорул-кутуб ал-исломий, 1909. – Б. 90.

Ислом ҳамкорлик ташкилоти ахборот агентликлари уюшмаси (Union of News Agencies – UNA OIC) сайтида "Тошкент ва Қоҳира Шавкат Мирзиёевнинг Мисрга ташрифи чоғида ҳар томонлама ҳамкорликни муҳокама қилмоқда" мақоласи чоп этилди, деб хабар бермоқда "Дунё"ахборот агентлиги.
Нашрнинг хабар беришича, Президент Шавкат Мирзиёев Президент Абдул Фаттоҳ Ас-Сисининг таклифига биноан 20 феврал куни расмий ташриф билан Мисрга келган.
"Ўзбекистон Президентининг Қоҳира халқаро аэропортида бўлиб ўтган учрашуви учун икки мамлакат давлат байроқлари кўтарилди, фахрий қоровул саф тортди, дейилади мақолада. Миср Президенти Абдул Фаттоҳ ас-Сиси Ўзбекистон раҳбарини кутиб олди ва самимий қутлади. Давлат раҳбарларининг қисқа учрашуви бўлиб ўтди. Ўзбекистон Президенти 20 февраль куни ўзбек аждоди, буюк олим Aҳмад Фарғоний томонидан бунёд этилган Қоҳира ниломери – “Миқёс ан-Нил” кўргазмасида бўлиб, Миср цивилизацияси Миллий музейи експозицияси билан танишди."
Ўзбекистон Республикаси президенти Шавкат Мирзиёев Мисрдаги етакчи компаниялар раҳбарлари билан учрашди. Учрашувда икки томонлама муносабатларнинг улкан салоҳияти, Ўзбекистон билан Миср ўртасида ишбилармонлик алоқаларини ривожлантириш, ўзаро инвестициялар ва товар айирбошлаш ҳажмини ошириш учун улкан имкониятлар мавжудлиги қайд этилди.
"Ўзбекистон раҳбари ҳамкорликнинг замонавий мустаҳкам кўприкларини барпо этишда икки мамлакат ишбилармон доиралари муҳим роль ўйнаётганини, жумладан, ўтмишда гуллаб-яшнаган Буюк Ипак йўлини тиклаш йўли мисолида таъкидлади, дейилади мақолада. Сўнгги йилларда ҳамкорликнинг ривожланиш динамикаси мамнуният билан қайд этилди. Хусусан, товар айирбошлаш кўрсаткичлари ўсиб бормоқда. Қўшма лойиҳалар ва корхоналар сони 6 баробар ошди."
Union of News Agencies (UNA OIC) - Ислом ҳамкорлик ташкилоти Ахборот агентликлари Иттифоқининг штаб-квартираси Жидда шаҳрида жойлашган. ИҲТ мамлакатларининг 57 та етакчи ахборот агентликлари ИҲТ ахборот агентликлари Иттифоқига аъзо. UNA OIC ҳар куни ИҲТга аъзо мамлакатларнинг сиёсат, иқтисодиёт, маданият, спорт ва бошқа соҳаларда араб, инглиз ва француз тилларида юзлаб мақолалари ва ҳисоботларини тақдим этади. UNA OIC хабарлари, шунингдек, ИҲТга аъзо 57 мамлакат ахборот агентликлари томонидан қайта нашр этилади ва чоп этилади.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

أقام فرع الصندوق "الوقف"الخيري الاجتماعي بمدينة طشقند تعاونًا مع الشركة    "NIKA FARM" LLC شركة ذات مسئوليه محدوده وقام بتسليم أكثر من 104 مليون سوم من المنتجات المطهرات لجميع المساجد في عاصمتنا.

  بالإضافة إلى ذلك  تم توفير ما يقرب من 35500000 سوم الاوزبكي من المطهرات لطلاب ومعلمي معهد طشقند الإسلامي العالي ومدرسة "كوكالداش" الاسلامية ومدرسة "خديجة الكيرى"النسائية والأكاديمية الإسلامية الدولية في أوزبكستان.

ندعو جميع مواطنينا للتعاون من أجل الخير!

" إن الصدقة تطفئ غضب الرب وتدفع ميتة السوء"  (رواه  الإمام الترمذي).

               الخدمة الصحفية للصندوق "الوقف"الخيري الاجتماعي

تستضيف محافظة بخاري فعاليات المهرجان الثالث "نقشبندية" للسياحة الدولية.

وزار المشاركون في المهرجان الثالث "نقشبندية" للسياحة الدولية أضرحة 7 شيوخ الواقعة في مختلف مناطق محافظة بخاري. 

واطلع الضيوف على معالم مدينة بخاري من بينها مجمع بائي كلان ومدرسة مير عرب ومجمع لبي حوض. 

وانعقدت فعاليات المؤتمر الدولي بعنوان "نصائح بهاء الدين نقشبند" في إطار المهرجان الثالث "نقشبندية" للسياحة الدولية.

ويشارك العلماء والشخصيات الدينية والعلمية والمجتمع والسياحة من البلدان الأجنبية والأئمة الخطباء الأوزبك في فعاليات المؤتمر الدولي بعنوان "نصائح بهاء الدين نقشبند". 

       وكالة أنباء أوزبكستان،

Мақолалар

Top