muslim.uz
Киши Исломининг гўзаллиги нимада?
Бугун оммавий ахборот воситаларию ижтимоий тармоқларни кузата туриб, дунёда кечаётган зилзилаю тўфонлар, касаллигу жиноятлар, одам савдоси, урушлар, коррупция, террорчилигу очарчилик каби нохуш хабарлар тарқатилаётганига гувоҳи бўламиз. “Ҳаёт борган сари ёмонлашиб кетяпти” деган ваҳимага тушасан, киши.
Дунё аслида ҳам шундайми?
Бу ҳақда Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти маслаҳатчиси Ҳанс Рослинг бундай ёзади: “Бугун жаҳон ахборот маконида дунёда рўй бераётган нохуш ҳодисалар узлуксиз бериб борилади.Чунки бундай воқеалар нейтрал ва яхши янгиликлардан кўра таъсирлироқ ва омма орасида тез тарқалади. Хабар тайёрловчилар ҳам шу мазмундаги янгиликларни саралайди ва аудиторияни жалб қилиш учун турли усулларни ўйлаб топади.
Яхши хабар – янгилик эмас. Шу боис улар деярли эълон қилинмайди. Агар янгиликларда бирор шов-шувли хабар бўлмаса, ўша дастур эътироф этилмайди. Одатда кишилар ижобий маънодаги ахборотни эшитмайдилар. Ёмон янгиликларнинг кўпайиши баъзида дунёнинг ёмонлашуви билан эмас, балки мусибат ҳақида кўпроқ ахборот берилаётганини англатади”.
Албатта, Ҳанс Рослингнинг гапларида жон бор. Чунки оммабоп сайту ижтимоий тармоқларнинг аксарият янгиликлари нохуш воқеа-ю хабарларга бой. Уларда энг кўп ўқилган ёки кўрилганлари ҳам “ўлдирилди”, “ҳалок бўлди”, “портлатилди” каби шов-шувли янгиликлардир. Ижтимоий тармоқларда ҳам бундай хабарлар тез оммалашади.
Психологларнинг таъкидлашича, ҳар қандай ахборот киши онг остида сақланади. Доимий равишда нохуш хабар ва видеоларни кўриш эса руҳиятга салбий таъсир этади. Оқибатда киши бағритош, жиззаки бўлиб қолади. Демак, бундан ён-атрофимиздаги инсонлар нега бунчалар бемеҳр, худбин ношукр бўлиб кетаётгани англашилади.
Киши нега шов-шувли салбий ахборотларга қизиқади? Бу ҳақда Қуъони каримда: «Нафсимни оқламайман. Зеро, нафс ёмонликка ундовчидир» , деб марҳамат қилинади (Юсуф сураси, 53-оят).
Абу Ҳомид Ғаззолий эса: “Инсон нафси Aллоҳ таоло томонидан ёмонликка етакловчи, унга мойил ҳамда яхшиликдан қочувчи қилиб яратилган” дея таъкидлайди. Демак, инсоннинг ёмонликка қизиқиши ва яхшиликка беъэтибор бўлиши бежиз эмас. Бу унинг тийнатида бор. Нафсни тўғри йўлга солиш, тарбиялаш эса инсоннинг зиммасида.
Бу ҳақда Қуръони каримда «Аммо, кимки Парвардигорининг (ҳузурида) туриши (ва ҳисобот бериши)дан қўрққан ва нафсини ҳаволанишдан қайтарган бўлса, бас, фақат жаннатгина (унга) макон бўлур» деб марҳамат қилинган (Нозиот сураси, 40-41‑оятлар).
Нафсимиз вақтни беҳуда сарфлашга, телефонимизда келаётган турли видео ва хабарни соатлаб кўришга ундайди. Лекин вақтдан унумли фойдаланиш, кераксиз нарсаларга вақт сарфламаслик ихтиёримиздадир. Мусулмон киши одамларга манфаат берадиган илмларни тарқатишга интилиши керак.
Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Сенга манфаат берадиган нарсага иштиёқманд бўл ва Аллоҳдан ёрдам сўра!” деганлар. (Имом Муслим ривояти).
Демак, мўмин киши ўзига ва бошқаларга манфаат келтирадиган ишларга иштиёқманд бўлиши зарур.
Зеро, Али ибн Ҳусайн розийаллоҳу анҳумодан ривоят қилган ҳадисда Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Албатта, беҳуда нарсаларни тарк этиши киши Исломининг гўзаллигидандир”, деганлар». (Имом Термизий ривояти).
Бобур МУҲАММАД
Энг яхши китобхон танлови ғолиблари аниқланди
Аввал хабар берганимиздек «Энг яхши китобхон» танловининг саралаш босқичига старт берилган эди. Ушбу танловимиз ўз ниҳоясига етди. Танлов юқори ва кўтаринки кайфиятда ўтиб, йиғилганларда ажойиб таассуротлар қолдирди. Ҳакамлар талабаларнинг ўткир, аниқ ва сермулоҳазали тезкор жавобларидан мамнун бўлишди.
Бир оятнинг тўғри талқини
Ислом умматини залолат йўлига бошлаётган “Ҳизб ут-таҳрир” сиёсий гуруҳининг раҳнамолари ўзларининг ботил ғояларини далил билан қўллаб-қувватлаш учун Қуръони карим ва ҳадиси шарифларни нотўғри талқин қилишади.
Жумладан, “Ҳизб ут-таҳрир” нашрларидан бири бўлган “Сиёсий фикрлар” китобида, “Ҳизб ут-таҳрир”ни ташкил этиш, аслида, Ислом умматига Қуръони каримнинг Оли Имрон сураси 104-оятининг қатъий талаби билан фарз деб, даъво қилишади.
وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُولَٰئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
“Сизлардан яхшиликка даъват этадиган, амри маъруф ва наҳий мункар ишларини олиб борадиган (бир) уммат бўлсин!”
Мазкур оятда келган “Уммат” лафзи, жамоат маъносида келган бўлиб, “Ҳизб ут-таҳрир” раҳнамолари ўзларига нисбат беришади. Оятда мажҳул (номаълум) сийғада “бир уммат” дейилган, уша уммат бизмиз дейишади. Ваҳоланки, Ҳизб ут-таҳрир фирқаси ҳаммага маълум бўлган сиёсий радикал жамоа. Ушбу оят нозил бўлганига 1400 йил бўлган, бу адашган фирқанинг ташкил этилганига ҳали 100 йил ҳам бўлгани йўқ. Улар бу оят айнан бизга нозил бўлган, дея ноҳақ даъво қилишади.
Демак, уларнинг даъвоси рост бўлса 1400 йил давомида Ислом уммати бу оятга амал қилмай “Ҳизб ут-таҳрир” жамоасини ташкил топишини кутиб ётган эканда! Қолаверса, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам даврида ҳам, саҳобалар даврида ҳам, кейинроқ, уммавийлару аббосийлар даврида ҳам, қўйингки, усмонийлар даврида ҳам, ҳеч бир замонда мусулмон олимлар тарафидан ушбу оятга амал қилиш мақсадида, алоҳида бир жамоа тузилиб, унга амир сайлаш масаласи кўтарилмаган.
Тафсир китобларига назар ташлар эканмиз, муфассирлар бу оятни қуйидагича тафсир қилишган:
Имом Табарий ўзининг “Тафсири Табарий” асарида мазкур оят хусусида Заҳҳокдан: “Улар (уша ояда зикри келган жамоа) Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг хос саҳобалари, хос ровийларидир” деб ривоят қилган.
Бу оят, ровийлар томонидан ривоят қилинган саҳиҳ ҳадислар орқали тафсир қилинган. Оят тафсирларини жамлаб умумий таҳлил қилиб айтиш мумкинки, саҳоба ва ровийлардан иборат бўлган, Ислом умматининг илм аҳлидан бўлган хос даъватчилари, ҳамда уларнинг давомчиси бўлган уламолар жамоаси. Кўриниб турибдики, ўтмишда ўтган салафи солиҳларимиз оятдаги “Уммат” лафзини келажакда пайдо бўлиши мумкин бўлган ботил фирқаларнинг бирортасига нисбат бермаган.
Хулоса қилиб айтиш мумкинки, “Ҳизб ут-таҳрир” каби адашган фирқалар ўзларининг жирканч ғояларини кенг ёйиш мақсадида Қуръони карим ва ҳадиси шарифларни нотўғри талқин қилиш орқали ёлғон даъво билан чиқмоқдалар. Уларнинг ботил даъволарига қарши чиқиб, Ислом умматини бу хавфдан огоҳлантириш, ҳар бир илм аҳли зиммасидаги долзарб вазифадир.
Ўлжаев Умарали - Имом Термизий халқаро илмий тадқиқот маркази илмий ходими
Талаба-ёшлар билан самимий мулоқот
Бугун, 27-апрель куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари Уйғун домла Ғафуров Нукус шаҳридаги Муҳаммад ибн Аҳмад ал-Беруний ўрта махсус ислом билим юртига ташриф буюрди.
Ташриф асносида билим юртида талаба-ёшлар билан маърифий учрашув бўлиб ўтди. Уни Қорақалпоғистон мусулмонлари қозиёти қозиси, Муҳаммад ибн Аҳмад ал-Беруний ўрта махсус ислом билим юрти мудири Шамсиддин домла Бауатдинов олиб борди.
Маърифий учрашув давомида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раисининг Ёшлар ишлари бўйича ўринбосари Уйғун домла Ғофуров илм олишнинг фойдалари, юртимизда ёшларнинг таълим-тарбия олиши учун яратилган имконият ва шароитлар, диний-маърифий соҳадаги янгиликлар ҳақида суҳбат қилиб берди.
Суҳбат асносида юртимизда кўламли ислоҳотлар олиб борилаётгани, буни халқаро ҳамжамият эътироф этаётгани, хусусан, яқинда бўлиб ўтадиган катта ижтимоий-сиёсий тадбир – референдумни юқори даражада ўтказиш учун катта тайёргарлик кўрилаётгани, унда ҳар бир фуқаро қатнашган ҳолда, сиёсий фаоллигини билдириши муҳим эканини таъкидлади.
Учрашув давомида талаба-ёшлар ўзларини қизиқтирган саволларга жавоб олди.
Якунда Ҳақ таолодан юртимиз тинчлиги ва халқимиз фаровонлигини сўраб хайрли дуолар қилинди.
Билим юрти матбуот хизмати
Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси қандай ташкил этилган эди?
Ўтган асрнинг бошларидаги Октябрь инқилобидан сўнг совет ҳокимиятининг Ўрта Осиёда ўрнатилиши кўплаб масжид ва барча мадрасаларнинг ёпилишига олиб келди ва 1929-йилга келиб диний таълим тизими батамом тўхтатилди. Орадан қарийб 15 йил ўтгач, Иккинчи жаҳон уруши даврида совет тузумининг диний сиёсатида кескин ўзгариш киритилди. Ислом динига бўлган муносабат ижобий томонга ўзгара бошлади. Буни сезган Шайх Эшон Бобохон 1943-йилнинг қишида Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмон жамоаларига бирдамликка даъват билан мурожаат қилди. Уруш давом этаётган бир пайтда Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси таъсис этиш ҳаракати фаоллашди. Ўзбекистон ССР Олий Совети Президиуми раиси Йўлдош Охунбобоев орқали Эшон Бобохон бир гуруҳ дин арбоблари билан Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармасини ташкил этиш тўғрисида СССР ҳукумати билан музокаралар олиб борди.
1943 йил 12 июнида уламолар: Абдураззоқ Эшон Муҳаммад Алимов, Акрамхон Тозихонов ва Мулла Содиқ Исломов Эшон Бобохон бошчилигида Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари Диний марказини тузиш тўғрисида СССР Олий Совети Президиуми раиси номига мактуб жўнатишади. СССР Олий Совети Президиуми 1943 йил 31 июлда 55-сонли қарори билан ҳукумат томонидан диндорларга виждон эркинлиги берилиши ва уларга диний ташкилотлар тузишга ижозат бўлганлиги ҳақида қарор қабул қилди.
1943 йилда Тошкентда Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний идораси ташкил қилиниб, унинг таъсис этилганлиги Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари вакилларининг қурултойида эълон қилинди.
Идорани ташкил этишнинг амалий чораларини кўриш мақсадида минтақа мусулмонларининг ташкилий комиссияси тузилади. Комиссия таркибига Ўзбекистондан Шайх Эшон Бобохон бошличигида, Қозоғистондан Шайх Абдуғаффор раҳбарлигида, Тожикистондан Шайх Солиҳ Бобокалон раҳбарлигида, Қирғизистондан Шайх Олимхон Тўра Шокир раҳбарлигида, Туркманистондан Шайх Анна Эшон раҳбарлигида, бир қанча кўзга кўринган диний арбоблар кирдилар. Бу ишда иштирок этиш учун собиқ иттифоқнинг Европа қисми ва Сибирия мусулмонлари диний бошқармаси раиси Шайх Абдураҳмон Росули ва бошқа обрўли уламолар таклиф этилди. Изчил саъй-ҳаракатлар натижасида 1943 йилнинг 20 октябрь ойида Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонларининг биринчи қурултойи бўлиб ўтди. Бу қурултойда минтақанинг беш республикасидан 160 дан ортиқ вакил қатнашди. Қурултойда Тошкент шаҳрида «Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний назорати» номи билан янги диний марказ ташкил этилганлиги ҳақида қарор қабул қилинди.
Унда 11 кишидан иборат олий ҳайъяти, беш кишидан иборат тафтиш комиссияси таркиби тасдиқланди. Бу диний назоратга раис этиб ҳамма бир овоздан шайх Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхонни сайладилар. Диний назорат фаолиятида муқаддас Қуръони карим ва Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салам суннатлари бошқарув асоси қилиб олинди. Диний назорат низомида бошқарувнинг Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари олий органи сифатида ҳуқуқ ва мажбуриятлари тасдиқланди, марказ ва жойлардаги бўлинмаларнинг вазифалари белгилаб қўйилди.
Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний идораси ўша кезлари ўз фаолиятини Шайх Эшон Бобохон ибн Абдулмажидхон ҳовлисида иш бошлаган. 1956 йилдан ХV-ХVI асрларда қурилган иморатлардан таркиб топган тарихий меъморий ёдгорлик – «Бароқхон» мадрасаси биноси таъмирланиб, Ўрта Осиё ва Қозоғистон мусулмонлари диний бошқармаси қароргоҳига айлантирилди ва ўз фаолиятини юрита бошлади.
Муслима Эргашева,
Тошкент Ислом институти талабаси тайёрлади.
Мақолалар
