Ҳаммамизга маълумки, мамлакатимизда соғлиқни сақлаш тизимини халқаро андозалар асосида ривожлантириш йўлида кўплаб ишлар амалга оширилмоқда. Шу ўринда бугунги кунда бутун дунёни ларзага солиб турган Коронавирус (СOVID 19) инфекцияси бизнинг жонажон юртимизни ҳам назардан четда қолдирмаганини таъкидлаш ўринлидир. Мана шундай қалтис вазиятда ўз соғлигини кейинга суриб, инсонлар соғлигини биринчи ўринга қўйган ва бу йўлда бор билими ва салоҳияти билан хизмат қилаётган тиббиёт ходимларининг хизматлари таҳсинга сазовор.
Жойларда барча мутасадди ташкилотлар қатори имом-хатибларимиз ҳам тиббиёт ходимларининг бу самарали хизматларини қадрлаш ва уларни қўллаб-қувватлаш мақсадида жойлардаги шифохоналарга ташриф қилмоқдалар. Жумладан, Булунғур, Нарпай, Самарқанд ва Иштихон туман бош имом-хатиблари туман марказий шифохонасида ҳамшира ва шифокорлар билан учрашиб, улар билан дилдан суҳбат қурган ҳолда ҳақларига дуолар қилиб, кўнгилларин кўтардилар. Шунингдек, улар юз ниқобларни ҳадя қилдилар. Қолверса, вилоятдаги барча имом-хатиблар мана шундай улуғ касб эгалари билан учрашиб, уларга ўз ҳадяларини тақдим қилмоқдалар. Инсон соғлиги йўлида чин дилдан хизмат қилаётган бу савобли касб эгаларининг қилаётган хизматларига Аллоҳ таолонинг ўзи ажру-мукофотлар берсин.
Ундан ташқари Каттақўрғон туман бош имом-хатиби ташаббуси билан “Уйда ўтириб, китоб ўқинг” акцияси эълон қилиниб, диний-маърифий китоблар тарқатилмоқда.

Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг Самарқанд вилояти вакиллиги Матбуот хизмати

Дин ишлари бўйича қўмита

Шу йилнинг 26 март куни сурункали касалликлари билан диспансер назоратида бўлган наманганлик 72 ёшли аёл коронавирус инфекцияси ташхиси билан Наманган вилоят юқумли касалликлар шифохонасига ётқизилган эди. 27 март куни ушбу бемор шифокорларнинг реанимацион муолажаларига қарамасдан ўткир миокард инфарктидан вафот этган.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси уламолари ушбу ҳолат билан боғлиқ тегишли фатволар ва тиббиёт соҳаси мутахассислари билан кенгашган ҳолда коронавирус касаллиги мавжуд бўлган маййитни дафн этиш борасида қуйидагиларни маълум қилади.

Ислом динида бирор мусулмон вафот этса, уни шариат кўрсатмасига биноан ювиш, кафанлаш ва дафн қилишга буюрилган. Ушбу амалларни бажариш жараёнида одамга зарар етиш эҳтимоли мавжуд бўлса, “исломда зарар бериш ҳам, зарар кўриш ҳам йўқ” ва “машаққат енгилликни жалб қилади” каби фиқҳий қоидаларига биноан, мазкур амалларни ижрочиларга зиён-заҳмат етказмаган шаклда бажаришга рухсат берилади. Чунки билиб туриб жонини хавф-хатарга қўйиш – ўзини ҳалокатга ташлашдир.

Бу каби ўта юқумли ва хатарли касалликлар вафот этган мусулмонларни ювиш, кафанлаш ва дафн қилишда ўзига хос талабларга риоя этишни тақозо этади. Яъни ювувчи, кафанловчи ва дафн қилувчиларга вирус ўтиш эҳтимолининг олдини олиш зарур. 

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Уламолар Кенгаши томонидан мазкур масала бўйича Мисрнинг “Дорул-ифто” фатво уюшмаси фатвоси, Азҳар уламолари кенгаши фатвоси, Туркия диёнат ишлари бошқармаси фатволари ўрганиб чиқилди. 

Ҳозирги кунда дунё мусулмон давлатлари тажрибасида маййитни ювиш, кафанлаш ва дафн маросими санитар ходимлар ёрдамида шариатга мувофиқ адо қилинмоқда. Ушбу амалларни бажаришда маййитнинг яқинлари иштирок этаётгани йўқ. Марҳумнинг яқин қариндошлари фақат жаноза ўқишда қатнашмоқда. 

Соғлиқни сақлаш вазирлиги билан ўзаро маслаҳат асосида, карантин ҳолатида маййитни имкон қадар шариатимиз кўрсатмаларига мувофиқ ювиш, кафанлаш ва дафн қилишга ҳаракат қилинади. Бу жараёнда Ўзбекистон мусулмонлари идораси вакили иштирок этади.

Мазкур амаллар фарзи кифоя маъносидаги ишлар бўлиб, баъзи мусулмонлар амалга оширишса, қолганларидан соқит бўлади. 

Демак, коронавирус касаллиги мавжуд бўлган маййитни дафн маросимини фақат яқин қариндошлари вакиллари иштирокида қилиш лозимдир. 

Дафн маросимида иштирок этувчилар тиббий кўрсатмаларга амал қилишлари, жумладан, ниқоблар ва қўлқоплардан фойдаланишлари ҳамда маросимдан сўнг карантин талаблари асосида дезинфекция ва шахсий гигиена амалларини бажаришлари лозим.

Таъкидлаш жоизки, жаноза, дафн ва таъзия маросимларини ихчам тарзда ўтказиш баробарида эпидемия ҳамда карантин давридаги талаблар, хусусан, гигиена қоидаларига жиддий амал қилиш лозим бўлади. Шунингдек, махсус комиссия қарори асосида қатъий чекланган таркибда ўтказилади. 

Мўмин-мусулмонларимиз Ислом дини манбаларига таянган ҳолда баён этилган мазкур жиҳатлар ва тадбирларни тўғри тушунишларига қатъий ишонч билдирамиз.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси Фатво ҳайъати

Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг “Бақара” сурасида бандарига эслатма қилиб:

“Албата, Биз сизларни бир оз қўрқинч ва очлик билан, мол-мулкга, жонга меваларга нуқсон етказиш билан синаймиз. Ва сабрлиларга башорат бер. Улар мусибат етганда: «Албатта, биз Аллоҳникимиз ва, албатта, биз Унга қайтувчимиз», дерлар. Ана ўшаларга Роббиларидан саловатлар ва раҳмат бор. Ана ўшалар ҳидоят топганлардир” (155-157 оятлар) деган.

Яратган Роббимиз бугун бизга ана шундай синовлардан бирини юборган ҳолда бизни синамоқда. Бутун дунё бўйлаб тарқалаётган коронавирус инфекцияси бизни ҳам четлаб ўтмади. Бундай синовлар бизни сабрга, ҳамжиҳатликка ҳамда истиғфору дуоларни орттириб, Аллоҳга яқин бўлишга, бир сўз билан айтганда, савобли амалларимизни кўпайтиришга тарғиб этади. Зеро, Пайғамбаримиз алайҳиссалом ҳадиси шарифларининг бирида: “Мусулмон мусулмоннинг биродаридир. У унга зулм ҳам қилмайди ва ташлаб ҳам қўймайди. Ким ўз биродарининг ҳожатини чиқарса, Аллоҳ унинг ҳожатини чиқаради. Ким бир мусулмонни ғамдан фориғ қилса, Аллоҳ ундан қиёмат кунининг ғамларидан бир ғамни фориғ қилади. Ким мусулмоннинг айбини беркитса, Аллоҳ қиёмат куни унинг айбини беркитади”, дея марҳамат қилганлар.

Динимизнинг бу каби кўрсатмаларидан келиб чиққан ҳолда имом-хатибларимиз жойларда аҳоли орасида тушунтириш ишларини олиб бормоқдалар. Жумладан, ушбу синовли кунларда тадбиркорлар томонидан нарх-наволарни ошириб юбормаслик, халқимиз эса саросимага тушмай бу Аллоҳнинг синови-имтиҳони эканини ҳис қилиб, ҳамжиҳатлик ила синовларни енгишга даъват этмоқдалар.

Қайд этиш лозимки, халқнинг бошига келган синовли кунларда ҳиммати ва саховатпешалиги билан ўрнак бўлаётган ватандошларимиз ҳам талайгина. Имом-хатибларимиз жойларда саховатли кишилар билан ҳам учрашиб, уларнинг ҳақига дуо қилдилар.

Шунингдек, тарғибот ишлари давомида аҳолига мутасаддилар томонидан берилаётган кўрсатмаларга амал қилиш, зарурат бўлмаган тақдирда кўчага чиқмаслик лозимлиги ҳақида ҳам кенг қамровли тушунтириш ишлари олиб бормоқдалар.

Раҳматуллоҳ ЖАЛИЛОВ,
ЎМИ Фарғона вилояти вакиллиги ходими

Самарқанд вилояти бош имом-хатиби Зайниддин Эшонқулов:

"Бошга келган синовни Яратганнинг раҳмати ила енгамиз"